26 Şubat 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

: Mktir. ——— 26 - 2 - 939 BUGÜN İspanyada Meşru Hükümet Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL ümhur'yetçi İspanyanın Kata- lonyayı zayi etmesinden ve Merkezi Ispanyada tecrit edilmiş bir Vaziyete düşmesindenberi — Madrit hükümetinin mukavemetten vazgeç- Mesi ve fazla kan dökülmesine mani bimak için teslim olması bekleniyor, bu yolda birçok teşebbüsler vuku bulduğu anlaşılıyordu. Bu teşebbüs- lerin bir netice vermediği Madridin henüz teslim olmamasından bellidir. Fakat önümüzdeki günlerde vuku bulacak hâdiselerin, Madrit için bu âkıbeti hazırlamakta olduğu göze Çarpıyor, Bu hâdiselere tekaddüm eden bir hâdişe, Avrupa devletlerinden birka- çının, Franko hükümetini tanıması- dır. Balkan Antantı — devletleri de Franko hükümetini tanımağa karar vermiş bulunuyorlar, Almanya ile İtalya Franko hükümetini tâ baştan tanımakla kalmamış, onun muvaffa- kiyetine âmil olmuş ve ona her yar- dımda bulunmuşlardır. Fakat Garbi Akdenizin emniyeti ile son derece alâkadar olan İngiltere ve İspanya ile hemhudut, İspanya ile dost yaşa- ması hayati bir zaruret teşkil eden Fransa, Franko hükümetini tanıma- ğa karar vermekle beraber, daha ev- vel Franko hükümeti ile temas et- mek lüzumunu hissettiler .İngiltere- nin esasen Burgosta bir ajanı vardı. Fransa da âyan âzasından Berardı Burgos hükümeti ile temasa memur etti, İki tarafın temasları neticesin- de İngiltere ile Fransa da Franko hü- kümetini İspanyanın Mmeşru hükü- meti olarak tanımağa, yarın veya ö- bür gün ilân etmeğe karar vermiş- lerdir, Bu kararın ilânından sonra Avru- pada Franko hük ti Hitler Meydan Ökuyor Münih, 25 (A.A.) — Hofbrau'da söylediği nutukta “ecnebi yaygaracı- larının harbe teşviklerinden,, bahse- den Hitler, bilhassa demiştir ki: “Hiç tanınmamış olduğu halde bir kaç arkadaşile birlikte mücadeleye başlayarak bir imparatorluğu fetih we inanılmıyacak derecede çetin bir yolu kateden bir adamın iktidar mev- kiinde bulunğu şu sırada başkala- rının savurduğu tehditlerden korka- bileceğine nasıl inanılabilir? Mazide korkunun ne olduğunu bil- miyordum. Onun ne olduğunu bil - seydim, kendimden utanır ve kendi- mi Alman milletinin Führerliğine lâ- yık görmezdim. Bizi tehditle yıldıra- mıyacaklardır. Fakat bu adamlar bir gün milletleri harbe sürüklemiye mu vaffak olurlarsa, biz böyun eğmiye- ceğiz. 1g18 senesi Almanya tarihinde hiç bir zaman tekerrür etmiyecek- tir.” * Roma, 25 (A.A.) — (Havas': Rela- zioni İnternatioli mecmuası, Fransa ve İngiltereye karşı yaptiğı hücum- ları bu sefer Amerikaya da teşmil etmekte, fakat bu sefer daha mute- dil bir lisan kullanmaktadır. Bu mec- mua, bu üç devletin Münih anlaş - masının rühuna uygun bir şekilde Alman ve İtalyan taleplerini terviç etmedikleri takdirde vükua gelecek ihtilâfın mesuliyetini yüklenmiş ola- cağını kaydetmektedir. yan bir hükümet kalmiyacak ve bu su- retle bu hükümet, İspanyanın biri- €ik meşru hükümeti olacaktır. Franko hükümeti, İspanyanın bi- ricik meşru hükümeti olarak tanın- ması, şüphe yok- ki, Orta İspanya Mmüdafilerinin vaziyetini azami dere- cede — müşkülleştirecek, — bilhassa Cümhürtreisi Azanahın istifası da ta- hakkuk ederse cümhuriyetçiler ara- sındaki ayrılık, Frankoya teslim ol- mayı kolaylaştıracaktır, Bu hâdisenin ne zaman vuku bula- €ağı belli değildir. Fakat Avrupa devletlerinden çoğunun Franko hü- kümetini tanımış olması, diğer taraf- tan cümhuriyetçiler ar da muka- vemeti idame hususunda ayrılık bu- lunması, her halde bu hâdiseyi ça- buklaştıracaktır. , Bununla beraber Franko hüküme- tinin İspanyada hüküm süren biricik meşru hükümet olarak tanınması, Madrit hükümetinin gayri meşru bir hükümet sayilmasına sebep teşkil €tmez, Belki de bu hükümetin fiilen Mevcut bir emri vaki sayılmasına saik olur. Diğer taraftan İngiltere ile Fran- Ba tarafından Franko hükümeti ile Yapılan temasların, intikam siyaseti takip etmemek, İspanya bütünlüğü- nü ve İsliklâlini kati surette muha- faza etmek esasları üzerinde teminat verilmesi ile neticelendiği ihsas e- hunmaktadır. Bu yüzden İngiltere ile Fransa, İspanyada dahilt harbin bir ân evvel bitmesini istemekte ve har- bin bitmesi ile İspanyadaki İtalyan askerlerinin bütün İspanya toprak- larından çekildiklerini görmek dile- Mektedir. İtalya, İspanyadaki askerlerinin son zafer kazanılıncaya kadar Fran- konun emrinde bulunduğunu söyle- Mekle beraber, İspanyada İtalyan askerleri başkumandanının İtalyan Makamatı ile istişarede bulunmak ü- Zere Romaya gitmiş olması, nazarı Gd kkate çarpmiş ve İspanyadaki İtal- Yan kuvvetlerinin General Franko emrinde çalışan yardımcı bir dost kuvveti olmadığı hissini ve şüphesi- hi bir kere daha uyandırmıştır. Esasen İtalyanın, İspanyadaki va- Ziyetinden istifade ederek Fransaya karşı taleplerini ileri sürmek istediği !ddia olunuyor ve bu iddiayı teyit için, İtalyan askerlerinin askeri zafe- I'.İni takip edecek siyasi zaferi de bek- Yecekleri anlatılıyordu. Fransa ile İngilterenin Burgosu ta- Dimalarından ve cümhur!yetçilerin lim olmalarından sonra İtalyan Askerleri İspanyada kalacak olursa, * zaman vaziyet bir buhran daha ge- Peşte Elçimiz Amiral Horty'ye Bir Ziyafet Verdi Budapeşte, 25 (A. A.) — Macar Telgraf ajansı bildiriyor: Türkiye orta elçisi B. Behiç Er - gin bu akşam naip prens Horty ile bayan Horty şereflerine bir dine ver- miştir. Dinede niyabet hususi kalem müdürü B. Unay ile hariciye nazırı Kont Osaky, eski başvekil kont Bet- len, general Tanczeos, eski nazırlar- dan Sonseilleno, meclis reisi Kont Szeşenyi, Belçika ve Yunanistan orta elçileri ve diğer şahsiyetler de hazır bulunmuştur. Ankarada Misafir General Şerefine Bir Ziyafet Verildi Ankara, 25 (A.A.) — İngiliz istih- barat dairesi müdür muavini Gene- ral F. Beaument Nesbitt bu sabah muhafız alayımın tatbikatında ha- zır bulunduktan sonra saat 13,30 da jandarma ve polis enstitülerini zi- yaret etmiştir. Genel Kurmay istih- barat şubesi müdürü albay Bahaet- tin Kuban tarafından misafir gene- ral şerefine Anadolu Klübünde bir öğle ziyafeti — verilmiştir. General öğleden sonra Orman Çifliği ve ba- rajı, gezmiştir. Bu akşam şehir lo- kantasında misafir general tarafın- dan bir koktey parti tertip edile- cektir. TAN Polonya Mihver Siyasetine Müzaheret Etmek İstemiyor Kont Cianonun Varşovayı Ziyareti Esnasında Nümayişler Oldu, Taşlandı, Danzigde de Mukabil Nümayişler Yapıldı Alman Sefareti Varşova, 25 (Hususi) — İtalyan Hariciye nazırı Kont Ciano ile refi- kası, maiyetindeki 15 İtalyan gaze- tecisi ile birlikte öğle üzeri Varşo- vaya muvasalat etmiş ve merasimle karşılanmıştır. Karşılıyanların ba- şında Lehistan Hariciye Nazırı Bek, bulunuyordu. Sinyor Gayda da Kont Cianoya refakat etmektedir. Beck sarayında Ciano şerefine bir dine vermiş ve dineyi takip eden suvarede bir çok yüksek şahsiyetler ve İtalyan ve leh gazetecileri hazır bulunmuştur. x Röyter ajansının Varşova muhabi- ri diyor ki: “Tahmin edildiğine göre, İtalya- nın Fransaya yaptığı talepler karşı- sında Polonyanın ittihaz edeceği tar- zı harekete müzaker2ler esnasında geniş bir yer ayrılacaktır. Polonya- nın İtalyaya bu hususta teminat ver- mesi mukabilinde Kont Cianonun Polonyanın müstemlekeler talepleri- ne İtalyan müzaheretini vaadetmesi, siyasi mahfillerde hiçbir hayret u- yandırmıyacaktır. Bununla beraber, hâsıl olan intibaa göre, Bek, Roma - Berlin mihverinin siyasetine müza- heret etmeyi taahhüt etmek istemiye- cektir. Bilhassa Polonya yüksek tahsil gençliğinin dünkü tezahüratlı üzerine Kont Ciano ile maiyetinin emniyeti için sıkı tedbirler alınacaktır. * Leh'stan gazeteleri. Kont Ciano- nun ve Mussolininin hususi mesajla- rını neşrediyorlar. Mussolini demiştir ki: “İki memleketin siyasi menfaat'e- ri arasındaki ahenk aralarındaki dostluk için hakiki ve devamıl bir esas temin etmektedir.., * Varşova üniversitesi talebesi bugün Almanya sefarethanesi önünde yeni- den nümayişler yapmişlar ve nüma- yişçiler atlı zabıta tarafından dağıtıl- mıştır. Sefarethane taşlanmıştır. Bir cam kırılmıştır, : Hariciye Bakanlığı Hususi kalem direktörü Almanya elçiliğine gide - rek hâdiselerden dolayı hükümetinin teessür ve teessüflerini büyük elçi - ye bildirmiştir. x- Danzig 25 (A.A. — Yüzlerce AL man üniversite talebesi Leh talebe yurdunâ hücum ederek: “Danzigi Y_ahudi haşeratından nasıl temizle- dıl_:se Lehli haşerattan da öyle te- mizliyeceğiz.,, diye haykırmışlardır. Çıkan kavgada altı Lehli talebe ya- ralanmıştır. Lehistanın Danzigteki umumi komiseri bu hâdiseleri Se- nâto nezdinde protesto etmiştir ve bir Leh tebliğine göre, Senato asa- yişin muhafaza edileceği hakkında komisere teminat vermiştir. Filistinin Ingilizler Nazarında Ehemmiyeti İmparatorluğun Müdafaası İçin Süveyşten Başka İkinci Bir Kanal Vücude Getirilmesi Lüzumlu Görülüyor, Bir de' Demiryolu Yapılacak Londra, 25 (A.A.) — İyi haber alan mahfeller, İngiltere hükü- meti tarafından takip edilen Filistin siyasetinin İmparatorluğun müdafaası mülâhazalarına müstenit olduğunu beyan etmektedir- ler. İngiltere, Akdenizde bir harp zuhurunda Süveyş Kanalının tahrip edilmesi veya abluka altına alınması ihtimalini derpiş ede- rek bunun yerine ikinci bir kanal vücude getirmek istemektedir. Bu ikinci kanal, Erden ovası ve Lut denizinden geçerek Kızıldenizde Akabayı Filistin sahiline bağlıyacak- tır. Akaba, Maverayierdene ait ufak bir balıkçı limanıdır. Bu limanda bir deniz üssü ve bir deniz tayyareleri üssü vücude getir- mek kabildir. İngiltere, Musul - Me- dine demiryolunu uzatmak ve petrol borularının tahribi halinde petrol ih- tiyaçlarını temin etmek maksadi'e doğrudan doğruya Maan ile Akaba arasında bir demiryolu inşasını der- piş eylemektedir. Bu projeler, eksperler tarafından tetkik edilmiştir. İhtiyar edilmesi lâ- zım gelen masrafların ağırlığına rağ- men İngiltere hükümeti, beynelmi- lel vaziyet dolayısile bu ameliyata başlamak istemektedir. Bu proje tahakkuk ettiği takdirde Filistin ve Maverayierden Arap fede- rasyonu plânı sevkülceyş noktasın- dan pek büyük bir ehemmiyet kesbe- decektir. İbnissuudun mektubu Londra, 25 (A.A.) — Prens Faysal Chamberlain'e, İbnissuudun şahsi bir mektubunu tevdi etmiştir. Prens, müzakereler kati bir safha- ya girdiği takdirde mektubun mür- seline verilmesi için talimat almıştı. Muhteviyatı tabiatile mektum tutu- lan bu mektup, zannedildiğine göre, İngiltere kralı ile başvekiline su!h !e- hinde şahsi ve doğrudan doğrüya ya- ptlan bir daveti ihtiva etmektedir. Başvekil Prense babasına teşekkür etmesini söylemiş ve kralın Filistin meselesinin halli için yaptığı teklifi dikkatle tetkik edeceğini vaadetmiş- tir. * Nuri Sait Paşa memleketine döndü Londra, 25 (Hususi) — Londrada toplanan Filistin konferansında İrak murahhası olan Nuri Sait Paşa, bu- gün memleketine dönmek üzere ha- reket ederken, İngiltere hükümeti- nin, Filistin meselesini halletmek için bir çare bulacağına ümidi olduğunu söylemiş ve bu emniyetle memleke- tine döndüğünü ilâve etmiştir. Papaya Ait Vasiyetname Açıldı Roma, 25 (A.A.) — Ölen Papanın vasiyetnamesi açılmıştır. On birinci Pie, klise reisi sıfatile aldığı malları halefine, çok ufak olan şahsi serve- | tini de bazı akraba ve dostuna birak- maktadır. Kendisinin sanat eserleri koleksiyonu ile kitaplarını, Vatikan müzesine ve Vatikan kütüphanesine terketmiştir. “ Buradaki umumi kanaat, Konkla- vın bir kaç günden fazla sürmiyece- ği, hattâ belki de bir günde nihayet- leneceği merkezindedir. İyi haber a- lan mahfiller, kardinaller arasında mevcut haleti ruhiyeden ve ahenk- ten, papanın milliyeti meselesinin güçlükler tevlit etmiyeceği neticesi- ni çıkarmaktadır. Yeni papanın kim olacağı hakkında çok ihtiyatlı bulu- nulmaktadır. Maamafih iyi haber a- lan membalardan öğrenildiğine göre kardinal Pacelli'nin papa seçilmesi ihtimali kuvvetlidir. Zira bütün ya- bâancı kardinaller ve İtalyan kardi- nallerinin de bir kısmı reylerini kar- dinal Pacelli'ye vermeği kararlaştır- mış gibidir. * Berlin, 25 (A.A.) — Angrife Ro- madan bildirildiğine göre, bir çok kardinaller bilhassa yabancı kardi - naller ya papanın ve yahut başkar- dinalin İtalyan olmıyan kardinaller arasındı# seçilmesi suretile yeni bir anane vücude getirilmesi temayülün- dedirler. Pozan Başpeskoposu Monseny5r Anfustehlon başkardinalin mevkiine mühim bir namzet olarak gösteril - mektedir. BALKAN KONSEYİNİN mr BÜKREŞTE YAPTIĞI SON TOPLANTIDAN YENİ İNTIBALAR : Bu resimlerde, Hariciye Vekilimizi Romanya Hariciye Nazırı tarafından verilen ziyafette ve Meçhul Asker âbidesine çelenk koyarken görüyoruz Romanya Petrolları veAlmanya Romanyadan bildiriliyor: Reich'in ekonomik eksperi, ve Alman — Romen iktısadi münase- batmın mütehassısı olan M. Wohl- tat'ın Bükreşe seyahati birçok riva- yetlere sebebiyet vermiştir, Alman — Romen ticaret anlaşma- sı son İlkteşrin ayında Bükreşte im- za edilmişti. Alman delegasyonu, netice itibariyle Romen iktısadiya- tınm Reich ekonomisine ilhakı de- mek olacak olan, bazı imtiyazları istemişti. Bilhassa iki memleket a- rasındaki kambiyoda yüzde kırk bir tâdilât isteniyordu. O sıralarda ay- rı ayrı olarak Fransa ve İngiltere ile ticari görüşmelere girişmiş olan Romen mahfilleri bu teklifleri red- dettiler. Nihayet Almanya ile im- zalanan anlaşma, bu iki memleke- tin münasebatında esaslı bir değiş- me kaydetmiyordu. Fakat o zamandanberi Romanya pek nahoş bir vaziyetle karşılaştı. Geçen sene elde edilen bol hububat rekoltesi, beynelmilel piyasalara ta- mamen sürülememişti. Bundan do- layı Romanyada kalan hububat sto- kunu alması şartiyle, Romanyanın Almanyaya karşı bazı müsaadata ta- raftar olacağı anlaşıldı. Bu vaziyet Almanların epeyce a- lâkasını uyandırdı. Ve bundan do- layı vaktiyle bir tarafta kalmış olan eski projelerini yine ele aldılar. Şimdi istedikleri şunlardır: 1 — Romanyanm —gerek ithalât, gerek ihracat— ticaretinin yüzde el- H beşinin Almanyaya verilmesi. Bu nisbet el'an yüzde kırk beştedir. 2 — Romen parası Ley'in kıyme- tinin yeniden takdiri. 3 — İstikbalde ' Reich'e Romen petrollerinin ehemmiyetli bir kısmı- nı temin etmek üzere, Romen petrol endüstrisinin Almanlarla müştere- ken işletilmesi. Taleplerin en ehemmiyetlisi olan bu son talep yeni bir şey değildir. Her ne zaman Alman Romen mü- nasebeti görüşülürse: bu proje hep - mevzuu bahsola gelmişti. Almanya petrolleri işleten şirketleke iştiraki istiyordu. Almanya makineleri ve sermayeyi temin edecekti, ve istih- sal edilen Petrolün kısmı âzamını kendine temin edecekti. Eski teklife nazaran Reich aldığı petrolün kıymetinin ancak yüzde yirmisini dövizle veyahut altınla ödiyecekti, Romanyanm — teslihatıma büyük bir kermi vermiş bulunduğu bu sı- ralarda bu meselenin ehemmiyeti aşikârdır. Petrole dair verilecek im- tiyazlar, teslihat işinde, Romanyayı Almanyaya müftekir bir vaziyete sokacağı için bu meselenin kati ve ehemmiyetli siyasi neticeler doğu- racağı aşikârdır. İngiliz - Alman ticaret görüşmeleri Berlin 25 (A.A.) — İngiliz — Al- man iktısadi görüşmelerini hazırla- mak üzere gelmiş olan İngiliz Dış- bakanlığı ekonomi dairesi direktö- rü Ashton — Guatkinin istihbar ma hiyetindeki —görüşmeleri neticelen- miştir. “Times , gazetesi, Gwatkin'in fa- aliyeti hakkında Berlin'den aldığı aşağıdaki telgrafı neşretmektedir. “Gwatkin, Almanyanın silâhlan- ma meselesi ve müstemleke mese- lesi gibi işler üzerindeki noktai na- zarı hakkımnda tam bir fikir edine- bilmiştir. Bu suretle B. Gwatkin'in topladığı malümat, İngiliz hüküme- tinin bir politik anlaşmaya varmak üzere gayretler sarfında devamını mümkün kılacak mahiyette gözük- mektedir. KISA HABERLER c Yunanistanın Ankara Elçisi dün An- karadan İstanbula gelmiştir. 6 Almanya Ankara Büyük Fiçiliği Kançiları Konsolos Paul Von Wilmsdorff dün öğleden sonra ansızın vefat etmiştir. © Altı yolcu ve dört mürettebatı ile Balear adalarından Ceneve'ye hareket etmiş olan bir Alman tayyaresi kaybol- muştur. €© 1938 Teşrinisanisine kadar Alman- yayı terkeden Yahudilerin adedi, 140,000 dir. 1938 Teşrinisanisinden bu ana kadar da 100,000 Yahudi Almanyadan çıkmış- tır. ”