16 Mayıs 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

Milletler Cemiyetinin Islahı Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL emiyelinin ıslahı bah. , büyük bir muvaffakıyet- sizliğin neticesi olarak ortaya atılmış bir meseledir. Bu büyük muvaffaki- Yetsizlik tecavüze ti ve Milletler cemiy fi, tecavüze karşı gelmek, her müte- *avize karşı cikanşümul bir cephe ku Tarak tecavüzü bertaraf etmekti, Hal buki Mançurinin istilâsile başlıyan tecayiiz hâdiseleri, Milletler cemiye- bu işi başaramıyacak, asıl gaye 8ini gerçekleştiremiyecek bir vaziyet te olduğunu gösterdi. Gayenin yük- sekliğini herkes tanıyor, fakat bu ga- Yenin de bugünkü insani ve medeni seviyeden çok Üstün olduğu bu yüz- den herhangi bir tecavüz hareketinin Umumi bir hareket ile karşılanama- dığı ve umumi bir cephenin teşekkü- İülne imkân hâsıl olamadığı iddia &- diliyor. Yani tecavüze karşı gelmek iyi bir gaye olmakla beraber, bütün dünyanın müsellih kuvvetlerini bu Kuyeyi temin için toplamak sırası he- hüz gelmemiştir. Hattâ bu sıranın da he zaman geleceği belli değildir. O halde, her devlet, kendini müdafaa hususunda her şeyden evvel kendine Rüvenmeli, kendi vaziyetine göre terek omukadderatını korumalıdır. Milletler cemiyetine gelince onu 15- ah etmek, yani onu bugünkü şartla- Ta ve bugünkü seviyeye göre müfit »lacak bir vaziyete getirmek gerek- tir. Çünkü Milletler cemiyeti her şeye Tağmen, şimdiye kadar bu yolda vü- £ude getirilen müesseselerin en iyisi- dir ve en tesirlisidir. Onun <e- miyeti ortadan kaldırmaktansa, onun Yavaş yavaş tekemmülünü temin et- mek daha doğru olur, u düşünüşün neticesi olarak her devlete müracaat edilmiş Ye bu bahis üzerinde noktai nazarını anlatması istenmişti. Her devlet bu “zki fikirlerini bildirmiş olmakla Yortbi ii başarmaya, aye Yu. EKE SON konsey ve.sr sirasinda da böyle yapıl «5 ve Çin devletinin murahhası, lah bahsinin konuşulması üzerinde sele tekrai devleti, Milletler cemiyetin den ayrılmıya kurar vermiştir. Şili ile beraber, Cenubi Amerika devletlerinden daha başkalarının da #ekilmesi beklenir. Belki bu çekil Me hareketi, bütün Cenubi Amerika devletlerine sirayet eder ve bu su- tetle Milletler cemiyeti cihanşümul Mahiyetini kaybetmiye | doğru kati ir adım atmış olur. Milletler cemiyeti, yeni kayıplara tahammül edemiyecek derecede zâfa Yöramış ve nüfuzunu kaybetmiş bu- Kg muyor, Bu vaziyet, helki de Milletler ce- Miyeti işinin bir an konuşulmasını ve *emiyeti takviye için ne yapılacaksa Yapılmasını temin eder, Belki de bu çekilmeler Milletler | temiyetinin yavaş yavaş inhilâline langıç temin eder, Umumi sulhü düşünenlerin ve o- da hizmet edenlerin bundan çok de- teessürler duyacakları şüphe gö- ez. Bununla beraber vaziyetin İyiye istikamet alması ihtimalleri de büsbütün kayholmamıştı FİLİSTİN —— Yeni Çarpışmalar EM Oldu udüs, 16 (A.A.) — Akâ civa- a harekitta bulunan Arap çe - teleriyle Tgiiz polis kuvvetleri ara er Yapılan müsademede Ingiliz - KM Ve teyyare kullanmışlardır. hi» sekeri yol Araplar tarafından ii, “OX Yerlerinden tahrip edilmiş MISIR ; e ça Bir Ticarıt Muahedesi Yapıldı ve, 15 (4A.) — Misirla Irak tak da Yapılmakta olan ticaret mü ereleri netbelenmiştir. Ticaret e Kavelesi en yade müsaade gö - ç © Mellilet esasırı dayanmaktadır. dostluklar ve ittifaklar vücude geti-| İSPANYA: Francocular Hareketlerini Genişletiyorlar Bilbao, 15 (A.A) — Franko kıta- atı Teruel'den Akdeniz sahillerine / kadar olan bütün cephede hareket- lerine devam etmiştir. Tronşon'da muhasara edilen mü- him hükümetçi kuvvetler çetin bir İmüdafaadan sonra imha - olunmuş- lardır. Şimdi harbin merkezi, Teru- elin 12 kilometre şimali şarkisinde Krobulan civarına İntikal etmiş bu- lunuyor. Düşman kuvayi asliyesini buraya toplamaktadır. Frankocular burada da hükümetçileri mağlüp et- tikten sonra harekâtı bütün cephe- de deniz istikametinde inkişaf etti- receklerdir. RUMANYA: Ecnebilere Gümrük Kolaylığı Bükreş, 15 (A.A) — Hükümet ec hebi ziyaretçilerin gümrük muame- ielerini kolaylaştırmak Üzere bun - dan böyle Sinala, Kalimanesti, Bray la Predeal ve Slanik'e gidecek olan ecnebilerin gümrük muamelelerinin hudutta değil şehirlerde yapılması- na karar vermiştir. FRANSA: | Milli Müdafaa İstikraz Tahvilleri Çıkarılıyor Paris, 15 (A.A) — Yarm ihraç e-| dilecek olan birinci Milli Müdafaa| istikrazı tahvilleri hakkında fevka- Fransanın bütün şehirlerinde a- ifişler talik edilecek, bütün sinema - İlar aktüalite filmlerle Fransız ordu- İsunun mazhar olduğu inkişafları ve milli müdafaanın teşkilâtını göste - recektir, Radyolar da bu neşriyata iştirak edecektir, Ordu da bu mesaiye iştirak ede - cektir, Tayyareler, büyük merkezle- rin üzerinde uçacaklardır. Bu tay- yareler, istikraz lehinde bir takım bandrolleri hamil olacaklardır. Yeni Hava Rekoru Paris, 15 (A.A.) — Bu ayın on ü- günde İstr'den hareket etmiş olan| Fransız kadın tayarecisi Elizabet Li- yon, 21 saatte 2689 mil katederek müteveffa Amelya Erhart'ın 2447 mil ile malik bulunduğu kadın tay- yarecilere mahsus merhalesiz rekoru kırdıktan sonra dün iranda kâin A- İğer meselelerde beynelmilel bir şef- TAN İ HARİCİ HABERLER çın Nazırlar Cenevreden Döndüler |MEKSİKA: Çinlilere Yardım İ Ingiltere Sefiri de Londraya MüsaitBir Hava Uyandı Dönüyor Fransız Gazeteleri, Japonların Zehirli Gaz Kullanmalarının Takbih Edildiğini Yazıyor Paris, 15 (A.A.) — M. Bonmet, bu gabah Cenevreden buraya gelmiştir. Ayni trende bulunmakta olan Lord Halifaks, derhal Londraya ha- reket etmiştir. Paris, 15 (A.A.) — “Tö Jur - Eko dö Pari" yazıyor: “B. Bonnet ile Lord Halifaks'ın hararetli beyanatları konseyin mutat usulü hariçinde B. Vellington Ku' - nun Fransa ve İngiltereden çok sa - rih teminat almağa muvaffa kolmuş olduğunu fazretmeğe müsaittir. Tek- zibe uğramaktan korkmaksızın liyebililiz ki İngiltere hükümeti dan böyle Çinin Londra piyasasın - dan veyahut İngiliz imparatorluğu - nun büyük piyasalarından herhangi birisinden yapacağı kredi hakkında “müsait mütalea” dermeyan edecek- tir, “Ovr” gatesinde Bayan Tabui, di- yor ki: “Milletler Cemiyeti konseyinin iç- tima devresinde Çin, en ziyade maz harı müsaade olmuşa benziyor. Se- bebi de Çin kıtaatının Japon kuv - vetlerine mukavemet etmesidir. Çin, Milletler Cemiyeti konseyinin di - kat ibraz etmemiş olması keyfiye - tinden müstefit olmuştur. Milletler Cemiyeti, Çinlilerin Ja- ponyaya karşı göstermekte oldukla- rı mukavemet çok mühim olduğu mütaleasındadır. Binaenaleyh bu mu kavemeti takviye etmek arzusunda- Konsey, Çini tatmin edebilecek bir karar sureti kabul etmiştir. Çün- kü Çine karşı bariz bir sempati gös- terilmiştir ve Japonların zehirli gaz ler kullanmaları açıkça takbih olun- muştur. Belgrat, 15 (A.A.) — Milletler Ce- miyeti konseyi tarafından bilhassa Italya imparatorluğunun tanınması- na müteallik olarak ittihaz edilmiş olan kararları mevzuu bahseden Sa- moprava gazetesi, ezcümle diyor ki: Başvekil B. Stoyadinoviç'in tal - yan — Habeş ihtilâfından sonra İ - talya ile yeniden münasebat tesisi meselesinde takip etmiş olduğu ba- siretli siyaset Cenevrede ifa edilen beynelmilel hareketten sonra en bü- yük beynelmilel meclisin tasvibini kazanmış oluyor. B. Stoyadinoviç'in müsbet ve realist siyaseti, bugün yal nız Fransa, İngiltere, Belçika, Po - lonya, Rumanya, Çekoslovakya ilâh. tarafından değil ayni zamanda Ce - nevre müessesesine dâhil devletlerin ekseriyeti tarafından da tatbik edil - mektedir. Yüksek ideali sulhün mu- hafazası olduğu suretinde nazarı iti- bara alınan bu siyaset, bütün bey - nelmilel diplomasilerin şimdiki me- saisinde en yüksek ifadesini bulmuş oluyor.,, Sovyet Hariciye Nazırının sözleri Cenevre-Zeitma (A.A) — İsviç - renin kati bitaraflığı için dün kon - seyde yapılan müzakereler sırasın - da Sovyetler Birliği ile Çinin müs - tenkif kaldıkları ve diğer bir çokla- rının da ihtiraz kayıtları dermeyan ettikleri ehemmiyetle kaydolunmak- tadır. Sovyet hariciye komiseri Litvinof, en a eariri Büt aiief bütün Milletler Cemiyeti misakı ve- cibelerinden affeden bu seferki ka - Tarın büsbütün başka şeyler oldu - ğunu söylemiş ve aza devletlere ait taahhütlerin indi tefsirlerle tadil ç- dilmesi usulüne itiraz eylemiştir. . İNGİLTERE: | Tayyarelere Karşı Korunma Teşkilâtı Londra, 15 (A.A) — Harbiye Ne- zâreti, tayyarelere karşı karadan müdafaa cüzütamlarının halihazır. daki mevcutlarının 40.000 kişiye ba- liğ olduğunu bildirmektedir. Bu kuv vetler, 1936 Mayısında ancak 6000 kişiden ibaret idi, Cüzü tamların hepsi de toplar ve projektörlerle mücehhezdir. Ve mü badan'da karaya inmiştir. İNGİLİZ KARİKATÜRİ him miktarda ihtiyat malzemesi vü- cude getirilmiştir. YUGOSLAVYA: Şevki Behmenin İstifası Kabul Edildi Belgrat, 15 (A.A) — Krallık Niya bet Meclisi, Devlet Nazırı B. Beh- men'in istifasını kabul etmiştir. Bu münasebetle B. Behmen'e Yugoslav ya tacı nişanının büyük salibi ihda edilmiştir, Krallık niyabet meclisinin bir ka- rarnamesi ile Mebuslardan ve Ma- ruf muharrirlerden B. Kulenoviç, B. Behmen'in yerine Devlet Nazırlığı- Da tayin edilmiştir. Meksiko, 15 (A.A) — Kendisinin geri çağrılması hakkında matbuat mümessillerine beyanatta bulunan İngiliz sefiri, Meksika memurlarının kendi hakkindaki ocemilekârlıkları- na işaret etmiştir. Sefir, bir İngjliz tebaasının Mek- sika piki, hâdiseye kurban gitmiş olduğu haberi hakkında cüz'i malümata sahip olmadığını söylemiş tir. Sefir, Londraya Nevyork yolu ile gitmek tasavvurundadır. Meksikadaki İngiliz o menatlinin müdafaası İngiliz General Konsolo- suna tevdi edilecektir. * Meksiko, 15 (A.A) — Harlelye Na zırı, Fransız ve İtalyan sefirlerine 1938 ihtilâli yüzünden Fransız ve İ- talyan tebaalarının uğramış olduk- ları zayiatın tazmini için çekler tev- di etmiştir. Polonyalı Tayyareciler Meksiko, 15 (A.A.) — Beş Polonya lı tayyareci, dün buraya gelmiştir. Bu tayyareciler, Angeles ile Po- lonya arasında bir sefer icra etmek- tedirler. Tayyareciler, bugün Guata malâya hareket edeceklerdir. UZAK ŞARK: Japonlar Bir Şehir Daha Zaptettiler Tokyo, 15 (A.A) — Cepheden ge- len harp raporlarına göre, Japon şi mal ordusunun öncüleri Suşov'un mışlar ve şimal ordusu ile cenup or- dusu arasında muvasalayı tesis mişlerdir. Japon kıtastı bu suretle Suşov — Lungai ve Tiensin - Pukof demiryollarının birleştiği noktada bulunan Çin kuvvetlerini ihata et- miş oluyor. Çin ordusunun Lungai demiryolu boyunca İsisao ile Kveiteh arasın- da tesis ettiği 250 kilometrelik cep- he yarılmıştır. Sarı nehri geçen şi- mal Japon kuvvetleri Şuho'yu zap- tetmiş ve diğer bir Japon kolu da bu sabah Şantung vilâyetinde göller mıntakasında Kerisiang ile Yutai a- rasında Çin cephesini yararak Lun- gal demiryolu istiksmetinde ileri yü rüyüşüne devam etmiştir. Cenup mıntakasındaki Japon kuy vetleri de Honan vilâyetinin cenu- bunda bugün öğleden sonra, Suşov' Idan 80 kilometre mesafede Uangtse demiryolu köprüsünü tahrip etmek suretiyle Suşov'un garbında bulu- nan Çin kuvvetlerinin ricat hattını tamamiyle kesmiştir. BELÇİKA: Yeni Kabine, Işe Başladı Brüksel, 15 (A.A) —B. Spak, yeni kabineyi teşkil etmiştir. Başlı- ca nazırlar, aşağıdaki zeyattır: Başvekil ve Hariciye Nazırı: B. Spak (Sosyalist); Maliye Nazırı: Ge- | neral Deni (Müstakil), Kabinede 4 sosyalist, 4 katolik, 2 Hiberal ve 1 müstakil vardır. Yeni nazırlar, öğle vakti tahlif edilmek üzere kralın nezdine gitmişlerdir. Ka bine, salı günü parlâmento huzuru - na çıkacaktır. Belçikada ilk defa o- larak bir sosyalist Başvekâlet maka- mına gelmiş bulunuyor. B. Spak, Belçikanın şimdiye kadar görmüş olduğu Başvekillerin »n gen cidir. Kendisi 39 yaşındadır. Büyük devlet adamı liberallerden Pol Jan- #on'un torunu ve müstafa Başvekil et İ yatını bir marulla tehlikeye koymak 3 ELE Bana Bir Temiz Marul! (Yazan: B. FELEK) Bugünkü yazıma Sultan Mahmu- da yorulan bir ufak fıkra ile başlıya- cağım. Fıkra, gerçi biraz kirli gibi görünür amma çok defa hakikatler istihenn içinde daha güzel gelişir. Tıpkı en güzel çiçeklerin, en lezzetli yemişlerin gübrede yetiştiği gibi. Bir gün Sultan Mahmut, tebaası olan reâyânın hangisinin daha cesur olduğunu anlatmak istemiş ve bir zi- yafet tertip ederek oraya Rum patri- ğini, Ermeni patriğini ve hahambaşı- yı çağırtmış. Solrai şahaneden yediklerinden dolayı böbürlenen bu ruhani davetli- lerin hâberi olmadan masanım altına kuru sıkı bir top yerleştirmişler ve yemeğin tam tatlı zamanını teşle- mişler. Tabii sofra tabak, çanak, ye- imekler hep havaya. Bu şamatadan dolayı da Rum ve Ermeni patrikleri korkudan bayılmışlar. Topun patlı- yacağından haberi olmıyan o med'u- vin arasında yalnız hahambaşı oldu- ğu yerde lök gibi kalmış. Sultan Mahmut, hahambaşının ce- saretinden pek memnun olarak ken- disine : — Dile benden ne dilersin? diye sormuş, sadık tebaa: — Sağlığını sultanım! cevabını vermiş, padişah ayni suali iki defa tekrarlayınca iltifata nail olmuş olan cesur davetli: — Bana bir temiz don! cevabını vermiş. Ben de ufak tefek bazı farklarla ayni vaziyetteyim. Bu mevsimde ne zaman sofraya o- tursam: — Bana bir temiz marul! diye yal varırım. Lâkin nerede © nimet? Tifonun ara sıra İstanbulu ziyaret ettiği, bıraktığı kart vizitlerden an- İlaşılıyor. Canını korumak istiyenle- İrin önüne gelen çiğ şeyi yememesi pek tabiidir. Lâkin unutmayalım ki, | baharın zevki, neşesi, tadı, marul gibi İ yeşillikleri haşır haşır yemektedir. Halbuki marulların nerede yetiştiği malüm ir. s — em, »eyeden Dir ue marullara men$e- şahadetnamesi ye. rilmesini mi istiyelim? diyecek olur- sanız, haksız bir sorgu olmaz. Fakat ben de; — Biz bu şehirde çiğ sebze yemi- yecek miyiz? dersem ona da cevap hazırlamalısınız! Sözün kısası şudur: Seneler ve seneler var ki İstanbul. da her türlü cezulara ve kontrollere rağmen sularına lâğım karışan ve bu laşık zerzevat yetiştiren bostan ye bahçelerin vücudu kaldırılamamıştır. Bu yüzdendir ki, çiğ sebze yemek zevk ve zaruretinde bulunan ve ha- istiyenler, yiyecekleri şeyleri per- manganat ile yıkatmaktadır. Lâkin, bu da herkesin, her zaman katlana- cağı bir külfet değildir. Aklıma şu geliyor: İstanbulda bostanlara lüğım ve bu- laşık suyu akıtmamaya yemin etsek, ahdetsek ve bunu bir spor müsabaka. sı kazanırcasına inat ve sebatla takip elsek nasıl olur? Söz aramızda, istisnasız olarak he. pimizin şehirde bir marul yerken; “Acaba lâğımlı bostandan mı?,, diye düşünmesi iftihar edilecek şey mi- dir? BREZİLYA: İsyan Hâdisesi Tahkikatı Rio — Janeiro, 15 (A.A) — Geçen günkü isyan hareketiyle © âlükadar olmak üzere devlet memurlarından kimlerin bu hâdisede methaldar ol duklarının meydana çıkarılması için girişilen tahkikatın ilk neticeleri ol. mak üzere denizaltı filosu kumanda. ni açığa çıkarılmıştır. “ e.mazırlığı uhdesinde bulunmak tadır, , Evvelce sosyalist fırkanın müfrit B. Pol Emil Janson'un yeğenidir. MA AŞ Yeni Başvekil, ilk defa olarak Van Zeland kabinesinde münakalât mazırı olmuştur ve 1936 danberi ha- cektir. S01 cenahının temâyüllerini temsil et miş olan B. Spak, bir istihale