15 Mayıs 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

15 -5- 1938 NA Dİ Gündelik Gazete e TAN'ın hedefi: Maberdâ, fikirde, her- yeyde temiz, dürüm, samimi. olmak, karin © gazeteri | olmıya çalışmaktır. —— ABONE BEDELİ Türkiye Ferebi 400 Kr, i Sene 2w0 Er, To Kr, 6 Ay 1500 Kr, 400 Er, 3 Ay 800 Kr, 150 Kr, TAy #00 Kr, Milletlerarası posta ittihsdma dahil ol- mıyan memleketler için 30, 16, 9, 38 ra dır. Abone Bedeli peşindir: Adres değiş- tirmek 35 kuruştur. Cevap için mektup lara 10 kuruşluk pul ilâvesi lâzımdır. ———— GÜNÜN MESELELERİ Bütçe Encümenir in Tavsiyeleri Kamutay bütçe encümeni, yeni yıl bütçesinin tetkikini bitirip verirken, üç esaslı tavsiyede bulunmuştur. Bunlardan biri harice gönderdiği miz talebeye aittir, Encümen diyor “Harice gönderdiğimiz talebeye ait işlerin Bir elden idaresi için 1416 sayılı bir kanun var. Halbuki devlet daireleri stajiyer gibi adlarla doğru- dan doğruya talebe gönderiyorlar, Bu talebe, talebe teftiş teşkilâtmın haricinde kalıyor, kontrol edilemi. yor. İdare ve teftişin birleşmesini te- min edecek tedbirler alınmalıdır... Bütçe encümeni, bundan sonra mahkeme harçlarının indirilmesini tavsiye ediyor. Diyor ki: “Bundan evvel harçların yükselmesi bu nevi gelirlerin yarım milyon artmasına sebep olmuştur. Fakat halk sıkıntı çekmiştir. Mahkeme harçları devle- tin esaslı bir geliri değildir. İndiril- melidir.,, Üçüncü tavsiye de mektep kitap- larının vaktinde hazırlanmasına ve yetiştirilmesine dairdir. Bütçe encü- meni bumu yalnız tavsiye etmekle kalmıyor. Maksadı temin edecek tedbirler de alıyor. Hariçte bulunan talebemizin bir elden teftişi çok faydalı birşey olur. Büyük fedakârlıklarla harice gön- derdiğimiz talebeden çok verim al- YAV Bü mürakabe, yalnız devlet bütçesinden para alanlara ait kal mamalıdır. Hükümetin müfettişleri, ailesinin yardımiyle gidenler hak- kında da veli rolü oynamalıdır. Fakat (bir elden idare) prensipini gok sıkı bir surette tefsir etmek hata olur. Maden arama, Sümer Bank gi- bi müesseseler, yeni yeni vazifelere atılıyorlar, Hükümetmiiz, bol verim ve seri bir inkişaf temin etmek üze- re bunları birçok kırtasi kayıtlardan istisna etmiştir. Herhangi bir mak- sat İçin stajiyer göndermek ihtiyacı nı duydukları zaman kirtasi kayıt- larla ve umumi bütçeye alt engel- lerle karşılaşmamalıdır. Eğer staji- yerlerin seçilmesinde veya yapılan masrafta ler haricinde hareket- ler varsa bunların tetkikine hiçbir mâni yoktur. Devlet sermayesine ait bütün müesseseler için gayeye uy- gun mürakabe şekilleri kurulmuş. twr ve kuruluyor, Mahkeme harçları hakkındaki tav) siye çok yerindedir. Fakir bir yatan- daşın hakkını aramasına mahkeme harçları engel olmamalıdır. Bu yüz- den ihmale uğriyan haklar çoktur. Bütçe encümeni geniş düşünmüş ve RR bir yaraya parmağını basmış- « Mektep kitaplarının vaktinde ye-| tişmesi hakkındaki tavsiye de geçen seneki acı tecrübeden ders aldığını. | MI gösterir. Umumi hayatta vazife Sören teşekkül ve kuvvetlerin, tec rübeden ders aldıklarını gösteren her hareket, sevinçle karşılanmıya İâyıktır. Bütçe encümeninin tavsiye- *İ ve tedbirleri, geçen sene çok üzü- » Çocuk ana ve babalarını, öğret- menleri ve mekteplileri memnun e- decektir, m Arsa Yüzünden Bir Adam Öldürüldü Sivas, (TAN) — Yıldızeline bağlı az köyinde bir cinayet işlenil- miştir. Mus'afa oğlu Ahmet, “benim “ie hissem vır, diyerek Süleyman oğ Mi Yümufun arsasına ev. yaptırmak bu yüzden aralarında kavga Şıkmıştır. Yasuf, Mustafayı kama ile ürmüş ve yakalanmıştır, TAN Türkiyenin Nüfusunda Sakatlar Saglamlar Ve Evliler mumi nüfus sayımı ne- ticelerini bildiren cilt içinde birkaç defa dolaştık. Dolaşmıya devam edelim, On binden fazla nüfusu olan sehirlerimizde bir yaşından küçük yavrular umum nüfu- sun 9; 20,7 sini tutuyor. Bun- lar arasında 276 51,9 erkek, 9 48,1 kız çocuk vardır. Nüfusu on binden az yerler. de 1 yaşından küçük yavrular nüfusun 76 31,7 sini tutuyor. Bunlardan “e 53,9 u erkek, Ye 46,1 i kızdır. Yalmz şu birkaç satır içinde bi- le memleketin nüfus vaziyetini ay- dınlatan mühim hakikatler vardır. Hiç şüphe yok ki, Türkiyedeki do- Humların büyük miktarı nüfusu on binden az kasaba ve köylerdedir. Fakat buralarda nüfus korunamı- yor. Yaş grupları büyüdükçe kü- çük yerlerin nisbeti küçülüyor, on binden fazla nüfuslu şehir - lerin nisbeti o büyüyor. De- mek ki, Türk içtimal siyasetinin en esaslı gayesi, küçük yerlerdeki do- ğumları korumak ve köy ve ka- sabanın sıhhi vaziyetini yükselt mektir, Yüz yaşını geçenlere gelince iş değişiyor. Küçük yerlerin 'vasati ömrü daha, kısa, olmakla heraber Büs vererek yüz yaşını aşanlar kü- çük yerlerde daha çoktur. Hele Şark vilâyetleri, memleketlerinin diğer kısımlarına bu noktada bir üstünlük gösteriyor. Böür Türkiyede yüz yaşını geçmiş 6241 kişi vardır. Bunlardan 3985 1 kadın 2256 sı er- kektir, Ömürleri bir asrı aşanla rin en çok bulunduğu yer, Muştur, Burada 165 bir asırlık veya daha fazlalık insan vardır ki, umum vi- lâyet nüfusunun on binde on bi- ri demektir. Karsta 291, Siirtte 127, Vanda 150 yüz veya fazla yaşta nüfus var- dır ki, her üç vilâyette nüfusun am merhum derdi Kiz — Balıkpazarında kazaya uğra» B madan serbestçe gezenler İp canbazlığını çabuk öğren Gerçek te böyle, Bir » şaşırtmak, düşürtmek için bu dar sokakta mevsut, Kaldırımlar, bir rivayete göre Birana- işin İstanbul muhipleri ce - ından yapılan iltimas Üzeri- ne eski halinde bıra te göre de yeni bir kaldırım bu tarihi yerin çeşnisini bozar diye Hişmiyorlar- miş. Sebep bu iki yükeek düşüncenin hangisi olursa olsun hele birsr yağışlı mili havalarda o sokaktan geçmek ayazda cami esinde yürümiye ben- zediğinden Insana mecburi bir eğzersiz aluyar, Gelen geçen faa, canını kurtarmak için k, pek seri yürüdüklerinden “par - den, demiye bile vakit bulmadan size şarpıp geçiyorlar. Unkapanı köprüsünün kızağa çeklii » şindenberi Balıkpazarını alelâde cadde haline getirmek istiyen yük arabası, el arabası, kamyon, kamyonet ve otemibil- lerde ya) bir hayat tehlikesi geşirtiyerlar. Hi miş ve densiz kamyonlar var ki; Balıkpazarından tıp kı bir silindir işinden piston geçer gibi geçiyorlar. Böyle bir canavara rastgelen yolcular ancak ya, yan sokaklara, yahut binde birine müsavidir, Bunlardan sonra Diyarbakır, Merdin, Elâziz, Urfa vilâyetleri gelir, Asırlık in- *sanlar, Ankarada on binde üç, İs- tanbul ve İzmirde 10000 de iki, E- dirne, Çanakkale, Konya, Tekir. dağındı binde birdir. Hayat şart ları biribirlerine benziyen vilâyet. ler arasında böyle bir nokta da bi. le tesadüf edilen benzerlik hayret verecek bir derecededir. Bütün Türkivede görülür şekil- de sakat olan 315.677 kisi vardır ki, bütün nüfusun yüzde İkisi de- mektir, Yani elli vatandasta bir vatandaşın bir nevi sakatlığı var- dır. Sakatlığı her nedense erkek daha cok maruzdur. Türkiyede 186.817 sakat erkek. 128.860 sakat kadın vardır. Erkeklerde sakatlık nisbeti on binden az nüfuslu yer- lerde vüzde 2.5 iken on binden faz- la nüfuslu yerlerde yüzde 1.9 de- recesine iniyor. Kadınlar arasında büvük bir fark yoktur. Erkekler arasında sekatı er enk vilâyetimiz Kastamonudur. Bun- dan sonra Burdur, Kütahya, Mar- din, Sinop gelir. Kadınlar arasında da en cok sakat Kastamonudadır. Ardından Sinop. Çankırı, Amasya gelir. Mr ak arasında en hil. yük nisbet bir ayağı topal olanlar, arasmdadır. , Memleketi- 45.457 kadın. hep beraber 109,600 vatandaş vardır. Erkeklerde 4200 bir kolu co- lak, 23.500 kör, 20.530 sağır ve dil- siz, 8828 iki ayağı topal, 8564 bir kac yerinden sakat, 6496 kötürüm, 5505 kanbur, 3228 iki kolu colak ve 3853 diğer sakatlıklar vardır. Kadınlarda 27,232 kör, 4431 sa- Bır, 9971 kolu çolak, 9121 kötü- rüm, 7446 iki ayağı topal, 5963 kanbur. 5385 birkaç yerinden sa- kat, 1435 iki kolu çolak ve 2419 diğer sakatlıklar vardır. Körlük ârızası en çok Malatya, Mardin, Urfa, Gazlantep vilâyetle- rinde toplanmıştır. Bir kolu çolaklığa, miktar ba- PAZARDAN PAZ " Turfandadır! i ..... YAZAN: BURHAN FELEK see eee eyi dükkünlara kaçıp tatlı canli şikâyetçi amma esnaf memnun, Günkü dükkânlara kaçan'nra öteberi satma im» kânını buluyorlar, B en Balıkpararını fote bu şartlar altında geçtiğim için humus bir zevk duyarım. Tıpkı kaplan avında ha- yat tehlikesi yüzünden duyulan heyecan gibi, Balıkpazarının insanı afallatan şeyleri arasında etraftaki yiyecek maddelerinin fiyatları da vardır. Geçen gün bir manav. dükkânında bir hıyar gördüm. Üzerine 80 kuruş fiyat koymuşlardı. Şu bildiği miz hıyarın bu kadar kıymetlenişine gas gerken arkamdan bire — Dokunmasın: sesi geldi. Sağ tarafa kendim e el arabanı imiş. Haşmetle önümden geçti Manava yaklaştım; — Hıyar mı but İstatistik Umum Müdür lüğünde tasnif faaliyeti kımından en çok İzmir, İstanbul ve Konyada tesadül edilir. İki kolu ço- laklar en çok Konyadadır. Bir a- yağı topallık en çok İstanbul, İzmir, Konya, Kastamonudadır. İki aya- ia topallar en çok Sıvastadır. Sonra Erzurum, Kastamonu, Konya ge - lir. “arel akdi rise 208 Konya gelir. İstanbuldaki erkek kanburların miktarı 346, kadın kan burlar 340 tır, Bundan sonra kan- burü en bol vilâyetimiz Konyadır. Sonra Kastamonu gelir. Kanburu en az yer, Ağrı vilâyetidir. Burada 16 kanbur erkek, 14 kanbur kadın vardır, En çok kötürüm kadına Kasta- monuda, sonra Zonguldakta tesâ- düf edilir, Erkek kötürümlerin en çoğu Kastafhonu ve İstanbuldadır. "Türkiyede 2160967 evli er- kek, 3.305.967 evli kadın vardır. Bu miktarlara bakılırsa ye- ni medeni kanundan evvel birden fazla kadınla evlenmiş yüz bin ka- ARA — Hayırl Beni fiyatı şaşırttı. Muz ka- gar — 180 Kuruş. Hıyar daha pahalı. Kile | su 200 e geliyer. Lükin turfanda, Ne diyeyim? “Turfanda, diyince akar sular durdu. Döndüm. Balıkçılar yoluna girdim. Da bir kılıç balığı tablanın üstünde Balıkçı: — Allah vermiş, kulum yesin diyet Yoltu! Vay kaymak vay! Kirk kuruşa Diye bağırıyor. x Mari #4 gidiyor. Lüfer, ginakop kepazelik! 20 kuruşa alan yok! Acıdım hallerine ve içimden geçirdim, | | | | kuruş fiyat koymuşlar. İnci misin müba» rek? 200 kuruşa bir çift kundura, bir keten pantalon, elden düşme zayıfça bir merkep alınabilir. Lâkin “urfa bir gey demiya hakkımız yel M #mleketimiz yemiş ve sebze mem leketidir. Buna kimse İtiraz ede- mez. Bizde çıkan zerzevat, bizdeki ye - | miş higbir yerde bulunmaz. Hatti dün- yanın en güzel yemişlerini çıkardığı id- dia edilen Kaliforniyada bit in mey layeyim kiş fiyatları yanaşılır gisi değil. 60 kuruşa sima, 10 kuruşa orta por« takal, 180 kuruşa muz. 50 kuruşa hıyar, 20 kuruşu sakız kabağı ve ilâh. Ağnba şu bizim yemiş ve sebze hall projektör tutulum da et mese. lesi gibi orası da aydınlatılan nasi olur? a, dir, lar da turfanda olsa şimdi 190 İs dar erkek bulunduğu tahmin edi- lebilir. 1,049 837 dul kadın, 110,412 dul erkek vardır. Boşan- mış kadınlar 35,735, erkekler 13,173 tür. On binden çok nüfuslu şehirler- de halkın yüzde 41,5 1, on binden küçük kasaba ve köylerde - yüzde eek leri geber Bütün memleket içinde erkek nü İusunun en büyük nisbette mik- tarı evli olan yer Kırklarelidir. Burada yaşıyan erkeklerin yüzde 45,3 ü evlidir. Bundan sonra yüz- de 44 ile Çanakkale, yüzde 43.8 i- le Bilecik gelir. Mevcut kadın nü- fusunun en çoğu evli olan vilâyet te Yozgattır. Burada yaşıyan ka- dınlardan yüzde 442 si evlidir. Dul erkeği en çok olan yer İstan- buldur. Buranın erkekleri arasında 10,135 dul vardır ki, bütün erkek nüfusun yüzde 2,2 si tutar. Sonra yüzde 1,9 ile İzmir gelir. Dul er- keği en az nisbette olan yerler Gi- resunla Kırşehirdir. İstanbulda 73,181 dul kadın ya- şıyor. Bütün kadın nüfusa nisbeti yüzde 17,2 dir. Bundan sonraki en yüksek Muğla vilâyetindedir. En aşağı nisbet te Van ve Ağrı vilâ- yetlerindedir. Bosnmadı erkekler icin fs- tanbul basta gelir. Burada 2535 boşanmış erkek vardır ki, bü- tün erkek nüfusa nisbeti yüzde 0.6 dır. Van vilâyetinde bu neviden yalnız 20 'erkek vardır. Kadınlara gelince, İstanbulda boşsanmıs ka- dınların miktarı 4771 dir. Nisbeti yüzde 0,6 dır. En aşağı nisbet Van, Kars, Ağrı ve Erzurumidadır. Türkiye, evlilik nisbeti her hal- de yüksek bir memlekettir. 15 ile 19 yaş arasındak! erkeklerin yüzde 147 si, 20 ile 24 yaşindekilerin yüz- de 50,7 si, 25 ile 29 arasında olan- ların yüzde 74,6 s1, 45 ile 49 arasın. da olanların yüzde 93,6 sı evlidir. Dullar ve boşananlar da hesaba ka- tılırsa 55 ile 59 yaşları arasındaki Türk erkeklerinin ancak yüzde 2,8 zi bekârdir. Kadınlarda 15 ile 19 yaşları a- rasında olanların yüzde 232 4, 20 ile 24 yaşları arasında olanla” rın yüzde 80 ni, 25 le 34 yaşları arasındakilerin yüzde 90,8 $ evli- dir. Dullar ve boşananlar da hesap edilirse 85 ile 39 yaşları arasında Türkiyede ancak 2:4 bekâr kadın vardır. , (listede her şey var. Bütün bunların e e O AYIM Trajedi - Komik , , Yazan: Sabiha Zekeliya Sertel Milletler Cemiyeti, milletler a sında karşılıklı anlaşma, kardeşlik timai adalet, temin etmek Oemelile kurulmuş, hele Umumi Harpten sonra milletleri kül eden harp âfe- tini ortadan kaldırmak için müte - cavize karşı müşterek emniyet düs- turile ortaya çıkmıştı. Herkes biri - birinin elini sıktı, ruhları, kafaları daha çok anlaşanlar biribirlerini a- lınlarından öptüler. Bu kadar mil - let bir araya gelince me olmaz? Teş- kilâtları örümcek ağı kadar biribi- rine girmiş, nüfuz ve kudreti bütün milletlerin Ove krallıkların nü- fuzundan büyük bu müessese, hangi (o müşkül Omeseleyi Ohal- letmex?, Sulh, müşterek emniyet, mütecavize karşı müşterek hareket, karşısında tecavüz kimin haddine! “Kırarız darbı dest ile belini.,, * Harp trajedisi oynamak istiyen « İler, birer birer Cenevrenin yan ka» pısından kaçtılar. İtalyan askerleri İHabeşistan topraklarında çadır kur- dukları zaman bütün milletler biri- birine girdi. Ne? Tecavüz mü?. Biz lena haddini bildiririz. Zecri tedbir, İnbluka... Asi bir kumandan yabanci millet- İlerden aldığı yardımla İspanyayı yı- kılmış bir mamure, şimdi seyrine ttiğimiz Palmir ve Mentis harabe- İleri gibi bir harabe haline getirdiği İzaman, yüksekten konuşan sesler İyumuşadı, aman durunuz, biz kar. Karışırsak harp İşıdan seyredelim. çıkar. Bir defa bir ademi müdahale İkomisyonu kuralım da... Çinde harp başladığı zaman Mil letler Cemiyeti, minimini Çin mu - rahhasının çenesinden okşadı: “Hak lısın yavrum, amma, biz karışama - Yız, sonra harp çıkar.,, * Dünyanın dört bir tarafında harp ler olup biterken, Milletler Cemiye- ti son teplantisini yaptı. Haşmetini kaybeden Habes imparatoru, büyük bir trajedi kahramanı gibi, siyah pe- lerinine sarılmış, Hamletvari trajik bir sesle, yıkılmış ülkesinin felâke - İ ini saydı döktü, haritada değilse bi- ile, Milletler Cemiyeti dosyaları için ide gölge mahiyetinde bir krallığın kabulünü istedi. Beyaz eldivenli bir el, bu trajik sahnenin karşısında, kralın omuzla. rını sıvazladı, ayni trajik sesle: “doğru, fakat mümkün değ BURSADA Çok Ucuz Bir Otobüs .. Servisi Bursa, (TAN) — Yakında gelecek Tırak vapurunun İstanbul — Mu - danya seferlerine tahsis edilmesi, Bursada büyük bir sevinçle karşı - lanmış ve âlâkadarlar tarafından turistik hareketlere hız vezilmesine bebep olmuştur. Bu meyanda, Bur- sadan Mudanyaya şliyen otobüs se- ferlerinin daha muntazam yapılabil- mesi için belediye reisi Neşet Kiper Bursa ve Mudanya otobüsçülerini belediyeye toplamış, üç gün kendi- lerile konuşmuştur. Son toplantıda, Mudanya ve Bursa otobüslerinin se İcerde sıraya tâbi olarak yolcu alma İları ve bir mesul şahsın idaresinde hareketleri kararlaştırılmıştır. Oto- bis “eretleri de (40) kuruş olarak *snit edilmiştir, İ Belediyece, i hazirandan itibarer İyalnız pazar günleri, bir de mayu | ve ilkteşrin ayları kurulan yanayır (larn devam ettiği müddetçe otel, I5 kanta ve kaplıcalarda züzde yirm tenzilâtlı bir tarıfe tatbiki emredil . miştir, Çekirgenin bütün yolları tanzim 6 dilmiş, otel ve kaplıcalar © belediy« shtiye müdürlüğünün verdiği direk ti! dairesinde temizlenmiş. sıhhi nok sanlar ikmal edilmiş ve boyanmıştır han dahilinde ana caddelerdeki dük kân ve evler de boyanmaktadır. Gelen misafirlerin dalma ziyare fettikleri Yeşil Cami ve türbesine zi psn yolun Setbaşı köprüsünden iti baren parke taştan yeniden yaj ü pılma sına başlanmıştır.