1 Mart 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

ez 1-3-0 KOT ATM Gündelik Gazete —zğmnn TAN'ın hedefi: Maberde, fikirde, har yeyde temiz, dürüm, samimi olmak, karli güsetesi ölmiya Şalışmakdır. 5 ABONE BEDELİ İ “Türkiye Benebi 1400 Ke, 1 Bene 2800 Kr, 10.» SA 1500 » İ 480 » SAy » İ 180» iAş sw » Milletlerarası posta Httihadma dahil ol. meyan mersleketlet için 30, 16, 9, 3,5 İlen dır, Abone bedeli peşindir: Adres değiş tirmek 25 kuruştur, Cevap İçin mektup İsra 10 kuruşluk pul ilâvesi İdemndir, İ | onun MESELELERİ | Bir Demokrasi | Tecrübesi (Yazan: M. Zekeriya) hi © gortalara karşı emniyetini 1 | için yeni bir kanun hazırlıyor. Kanun | yapılmadan evvel bu hususta sigorta | işlerinden anlıyanların fikirlerini de anlamak İstedi. Kanuna esas teşkil e- decek olan nna düşünceleri mafbuat ile neşretli. Ve bu mesele etrafında © bir anket yapılmasını tekfit etti. Halkı alâkadar eden mühim mese. lelerde halkın ve mütehassıslarının fikirlerini sormâk demekratçâ bir ha- reket idi. Kanun çıktıklan sonra mah zurları üzerinde durmaktansa, muh- temel mahzurların önüne geçmek için bunları evvelden tespit etmek daha faydalı olurdu. Bu işte gazetelere düşen vazife bu mesele etrafında alâkadarların fikir- lerini toplayıp neşretmekti. Fakat ki- © me müracaat edilse daima ret cevabı | ile karşılaştık. Kimse fikrini söyle mek istemiyordu. Bu suretle bu de- mekrasi tecrübesi akim kaldı, Başve- © kil #nketle varmak istediği gayeyi te- Min edemedi. Bizde halk ve salâhiyettarlar mü- talsa heyanına alışmadıkları için bu tecrübenin böyle menfi bir heti- <e vermesini hoş görmek lâzımdır. Fa kat bu tarzda anketlere devam edilir- se herkes serbestçe fikir söylemenin Vatani bir borç olduğunu anlar ve ya- YAŞ yavaş vatandaşın siyasi terbiyesi yükselir ve olgunlaşır. Onun için biz, bu defaki tecrübenin fena netice ver- mesine rağmen, hükümetin bu yoldan caymamasını temenni ederiz. * Bir Bürokrasi Hikâyesi Geçen gün bir okuyucu anlattı, Mütalea ilâve etmeksizin naklediye- Yum: - Evimdeki! telefonun zilini bülun © duğu yerden kaldırtıp koridora nak- “ettirmek istiyordum. Telefon idaresi müracaat bürosuna telefonla malü- mat verdim. Bir istida ile müracaat etmekliğim lâzımgeldiğini bildirdiler. İstida ile müracaat ettim ve odamda- ki telefon gilinin koridora naklini rica ettim. Ertesi gün telefon idaresinden bana telefonla şu cevabı verdiler: — Müracaatımza vakıf olduk. Fa- kat şili telefonun bulunduğu yerden başka bir yere koymak usulümüz de- ğildir. — O halde, dedim, koridora ayrı bir zil koyunuz. — Bu olür, fakat ayrıca bir arzahal vermeniz lâzım, dediler. — İstidamın altına bu mealde bir derkenar yapsanız olmaz mı? — Olamaz, dedilet. Şimdi yeniden bir arzuhal gönder- dim.,, Bu hikâye, telefon idaresinde hü - küm süren Bürokrasiyi anlatmıya kâ- fidir sanırım. * : Fransanın Vaziyeti Fransa hâlâ müşkül vaziyettedir. Ne yardan geçebiliyor, ne de serden. İtereye sadık kalacak ve İngilte- e gibi o da İtalya ile anlaşacak am- Ma, ayni zamanda Milletler Cemiyeti »€ bağlı olmakta devam edecek, Sov- Yetlerle ittifakım bozmıyacak, orta Avrupadaki taahhütlerini tutacak. Mattâ İtalya ile anlaşabilmek için de, Müussolininin önce İspanyadaki as - kerlerini geri çekmesini şart koşacak. wgiliz siyasetinin sarahati karşı: a) Pransız siyasetinin bu tereddüt- i a aranma variyetleri Pariste yeniden bir ka- — TAN Uzak Şarkta alfı aydanberi çok kanlı bir silâhlı ihtilâf devam ediyor. 90 milyon Japon, 400 milyonluk koca Çini istilâ için ordular gönderiyor. Harp bugün dur- gun bir vaziyettedir. Bundan istifade ederek altı aylık harekâta etraflı bir göz atmak herhalde faydalı olacaktır. Uzak Şarktaki Harekâtâ Umumi Bir Bakış Ye DERN iYazan: Gen eral H. Emir. MERE Iİ U zak Şarkın iki büyük sarı milletinin, Çin top raklarında sekiz aydır, çetin düvüştüklerini, ve 90 milyon- luk Japonyanın, kendinden dört kattan fazla nüfusu ve çok daha fazla toprak sahibi, es ki Çin İmptratorluğunu, yedi senedir, alabildiğine yıkmıya ve parçalarını birer birer htik- mü altına almıya çalıştığını görüyoruz; fakat Japon devle tinin, Passifik Okyanusun batı kıyılarında ve Çin toprakların dâ beslediği ihtiras emeller bu kadar yeni değildir. Daha 1694 de, Kore'deki nüfuz rekabeti, onu Çin ile, Rusların Mançuriyi işgalleri ve Köre'ye da el uzatmaları 1904 te Rusya ile har be #ürüklemiş, her ikisinde de püf lak zaferlerle galip geldiği halde, ucunda Port « Arthür müstahkem Timam bulunan, Kwantung ve Ko- re-yatımadalarından başka, emel lerin& tamam ulaşamamışta. aponlar, şimdiki askeri ha- rekâta, geçen temmuz örta- larında, bir müfrezelerinin Peking civarında bir Çin kıtasının baskı- nina uğramasını bahane ederek, başlamış ve Peking dolaylarında» ki kitalarile Çin seddinin cehubun- dan ne Mançuriden ogetirttikleri Muançuko Oo kuyvetlerile bu sed- din şimalinden ilerileyerek Şi mal Çininin Hopsi | vilâyeti - nin bütününü, Shansi Ovi lâyetinin şimalini ve, zaten Jehol vilâyetini 1932 de Mançuri ile bir- likte almış oldukları, İç Moğolis- tanın imütebaki Chahar ve Sulyu- an vilâyetlerini ve Shantung vilâ- yelinin Sarı ırmağın batısındaki takriben dörtte bir parçasini işgal etmiştiler, Bundan sonra sira Orta Çine gel mişti. Orta ve Cenup Çinini temsil eden diktatör Mareşal Şan * Kay - Şek'ih kurmuş olduğu Nankin hü- kümeti Çinin en kuvvetli bir ida- tesi olduktan başka, oldukça kuv- vetli ve muntazam bir de orduya malik olduğu için, bu kısmı ele gö çirmek ve Mareşalin ordusunu, ya- ni Çinin teşkilâtı"yegine âskeri kuvvetini bozmak, bütün Çini ye- re sermek demek olacaktı. aponlar geçen Ağustoğ orta larında, Şanghay kıyılarına âsker çıkardılar ve buralarinı, şi- mal Çininde olduğu gibi, kolayca alacaklarını umdular; fakat yeni Çin ordusu burada idi ve gösterdiği ciddi mukavemetle Japonları inki- sari hayale uğrattı. Şanghay kıyılarında, yan ve ge- rilerinde, her tabii ve suni ârıza ve mâniadan İstifade etmesini ve silâhını İyice kullanmasını bilen Çin kıtalarının, hiç beklemedikle- ri, şiddetli mukavemet ve müda- faaları karşısında bidayette zayıf ve âciz kalan Japonlar ancak ye- ni kuvvetler getirmek, Şanghay e yeni bir istikamet almaktadır. Cbam- berlain İngiliz kabinesinin başında etrafında üç ay harbetmek netice- sinde, İkinciteşrin ortalarına doğ- Tu Çin ordusunu Wfnumi ricate mecbur edebildiler, Bundan sonra, herkesin bildiği gibi Çin ordusu, Şanghay - Chin- kiang demiryolu boyunen, Nankin- ge doğru, takip edilmiş ve Orta Çi- nin idare merkezi ve Matesal Şang - Kay - Şek'in umumi karargâ- hi olan burası da nihayet, Şanghay dan takriben bir ay sonra, kanlı bir savaş neticesinde, düşmüş ve Japon ordusunun öncüleri, Yangt- ze ırmağı boyunca, Nanking'in 90 km, Cenup batısında mühim bir şe hir ve bir nehir limanı olan Wuhu ya kadar ilerilemişlerdi, er ne kadar, bu esnada, Or- ta Çinde Japon ordusunun takviyesi dolayısile Şimal Çininde zayıflayan Japonlar Shansi vilâye- tinde, Çin kıtalarının tazyiki önün- de birçok noktalardan oçekilmiye mecbur olmuşlar ve Şanghayın ba tısındaki Tai gölünün cenup havas lisinde henüz birçok Çin kıtaları bulunduğundan oralarını temizli- yerek Hangehow şehrini zapt ve burası ile Wuhu arasında Conuba karşı kuvvetli bir emniyet hattı te sis etmek gibi yapılacak bazı işler kalmış ise de, Nanking ve Wuhu- nuh zaptı ve Çin ordusunun Şang- hay ve Nanking'te mağlüp edil mesi ile Japonlar Çin askeri hare- kâtının ikinci safhasını da bitirmiş oluyorlardı. aponların şimdiye kadarki J muvaffakıyetleri yalnız Şi- mal Çininin büyük kısmı ile Orta Çinin 350 km. kadar bir derinlik- te, Çinin en büyük limanını ve büyük bir şehrini ele geçirmekten ibaret olmayıp, ayni zamanda, çok mühim bir hâdise olmak üzere Çi. nin yeni teşkilâtı fırkalarından mürekkep yegine ordusunu bozma lari olmuştur. Çin ordusunun, ve- rilen haberlere göre, yalnız Nan- king savaş meydanında 73,874 ce- Set ile 127 hava ve dağ topu, 19 o- büs, 279 piyade havanı, 37 hava (TAN) avukatı okuyucularımızın | BİZE SORUNUZ CEVAP VERELİM Japon ordularının Şimali Çinde ve Şanghay muntakâsındaki istilâ ve İşgal sahaları müdafaa topu, 418 ağır ve 956 ha- fif makineli tüfek bıfaktığı doğru Me, Çinin muntazam Ordusunun hiç olmazsa uzunca bir müddet b çin, artık kalkınamıyacağına hük- molunabilirdi. Japotların insan za yiatı, Çinlilerden çok az olmasına rağmen, yine harekâtın başından beri, Japon Harbiye Narırının a8- © gari bir tahmin ile vâki iadesine göre, 30 bin ölü ve 180 bin yaralı imiş, Fakat Çin muharebelerini ta kip eden muhbirler, Nazirın asga- ri olarak tasrih ettiği bu 50 bin ö- Yü rakamında, Japon deniz silâhen dazlarının ihraçlarda overmiş ol. dukları epeyce kabarık ölü kayıp- ları ile yaralılardan ölenlerin da- hil olmadığını ve bunlarla beraber Japonların şimdiye kadarki zayia- tırın yüz bine çıkacağını ve Çin in $an kâyibinın da bunun İdakal 3-4 misli olacağını beyan ediyorlar. B u siralarda Şanghayda, İn- gili sefirinin Ve Yangtza nehrinde bazı İngiliz harp gerile rinin Japon harp uçaklarına hedef olması ve bir de içinde Amerikan mühbirleri bulunan bir Amerikan gambotunun yine bu tayyareler ta- rafından batırılması gibi vâki olan beynelmilel hâdiseler, Amerikada epey şiddetli ve İngilterede mute dil fakat kindarane heyecanlar hu- sulüne ve şiddetli notalar teatisi- ne sebep olmuş ve Passifikte bir İngiliz - Amerikan işbirliğinden sözler olmıya başlamıştı. Japonya, Nanking'ten sonraki yeni umumi! vaziyet kurşısında ye ni ve çetin bir karar vermek vazi- yetinde kalmıştı. Çünkü Çin, Sang hay ve Nanking'in sukutuna ve or dusunun mağlüp olmasına rağ- men teslim olmuyor ve Mareşal Bay Ahmet Nişantaşında: sunilerine şu cevapları vermektedir. | yoşanma davası ikame etmeden ev. Bay M. B. ye, Darıca: vel sulh teşebbüsünde buluninanız Hakkınız var, Müddet sizin dediği icap eder, Beyoğlu sulh hukuk mah- niz gibidir. Vaziyeti olduğu gibi yazın | kemesine bir istida ile mürnenat edin. ve bana bildirdiğiniz kanun maddele| Sulh teşebbislinün akim kaldığına rini de istidanıza ilâve edin. Yapılar) dair bir vesika aldıktan soüra İstan- cak başka hiçbir müamele yoktür.| pul asliye üçüncü hukuk mahkemesi- Yalnız evrakınızı takip edin. ne müracaat edin. * * M. F, B. ye, Emirgünda: Bayan Fatma F, ye? Vakit kaybetmeden dava ediniz. itleriniz yoksa, davanızı kaza- Çünkü alacağınızın müruru zamana li “ uğrama tehlikesi var, Bay Veysel Şang - Kay - Şek aman dilemiyor- du. O, tersine, hükümet merkezi ile karargâhını, Nanking'in hövü- dan, 484 km. cenup batısında, Hwa dağları gerisinde ve Yangtze irme- Bı kenarında o Hupen vilâyetinin merkezi, Harigehow'a taşıyarak har be devam edeceğini, ve İlkbaharda elli fırkadarı mürekkep yeni bir or du çıkaracağını söylüyor. 50 fır- ka Fransanın bir harpte çikarabi- leceği seferi ordunun takriben ya fsı demektir. in diktatörü, bütün Çin b manlarının abluka edilme: sine rağmen, yeni bir ordu teşkil, teslih ve teçhiz edeceğini söyler* ken hiç şüphesiz Sovyet Rusyadan Doğu Türkistan yolu ile ve Avru- padan, Fransanın Çin Hindi üze- rinden, istediği kader uçek, top, tank vesaire her türlü silâh, maj- zeme ve mühimmat alacağını he saplamıştı. Bir İngiliz müstemleke si olan Hong - Kong yoliyle de ne alabilirse kâr olacaktı. Japon- ya karar vermek için Mareşalin bu besâplarını ve bilhassa, onun en çok dayandığı, Sovyet Rusyayı gözönünde tutmalıydı. Japonya nihayet, Çini denizden abluka «- debilirdi; fakat bunu yapabilmek için harp ilân etmesi, harp ilân e- dince de birçok beynelmilel ihti- lâtları göze alması İâzımdı. erçi, bugün İngiltere, Akde nizle Büyük Okyanusta, ay hi amanda, hâkimiyet tesis edebi- lecek derecede kuvveti bir dö- nanmaya sahip değildir. O; bün- lardan birisini diğerine feda et- mek gibi elim bir vaziyeltedir. Şi- mali Amerika Birleşik Cümhurk yetleri devletine gelince; bü da ha yatl bir mecburiyet olmadıkça, Ja- ponyaya karşı, İngilteresiz, bir harp teşebbüsüne girişsmezdi. Fa- kat eğer Çin harbi, göründüğüne göre, daha birkaç seneler uzarsa?! İngiltere, Fransa, Amerika ve Rus yanın yeni deniz yapıları Japon- ya, İtalya ve Almanyanın yeni de niz yapılarından üstün olacağı ko- undan başka, : Çini kurtarmak için, İtal Ya ile uyuşmak isteği, Japonyayı kolâyca heyecana getirebilecek e- hemmiyetli bir nokta idi. Japon- ya bir de, Uzak Şarkta, en tehli- keli rakibi, Sovyet Rusyayı, her za man ve her işte, büyük bir ehem- 5 GÖN! İŞLERİ Kardeş Evlâtları Evlenmeli midirler ? (Yazan: Gönül Dektoru) Bu süalin üç cephesi vatdır. Biri fennidir. Fen adamları öteden beri yakın aktabaların biribirile ev. lenmelerini doğru görmerler, İyi bir neslin yetişmesi için kanın karışma «i İâzimgeldiğini söylerler, Biribirile evlenen dat küstlarda ekseriya künün bozulduğunu, neslin inkıraza uğradı. Gini iddia ederler, | Fakatson samanlarda Biolog âlim. lerinin yaptığı tecrübeler bu iddiatin pek doğru olmadığını göstermiştir. Yüz nesil ayni hayvanlar üzerinde yapılan tecriibeler bu davayı hallet İmiştir. Ana ve babâca veyahüt ailece sağlam ve iyi karakteri olan çocuklar, onların bütün meziyetlerini iki Misli olarak kayarırlar. Fakat ailelerinin sihhat ve karakterleri bözüksa, ço- cukların bundan mütessir olmaları ta biidir. Fakat bu işin bir de içtirmat safha sı vardır. Bütün cemiyetlerde öteden beri kârdeş çocuklarının biribirlerile evlenmelefi iyi görülmemiştir. Ayni ailenin çocukları olduğu ve bir arada biribirlerine karşı daha ziyade samis mi sevgi ve saygı duygularile bağlı olmaları beklenir, Kardeş çocukları» nın sevişmeleri, evlenmeleri pek na- diren teeviz edilmiştir. Cemiyetin bu görüşü bir an'aneden ibarettir. Fakat pek te fena değildir. İnsan yeğenine kardeş nazârile baka bilirse sile nizamı bakımından da- ha iyi olur. Bunun bir de ahlâk cephesi var. dır. Bir genç, yakın akrahasının evi- ne teklifsizce girer, Çünkü ona em- niyet edilir. Bu emniyet, kardeş ço- cukları arasındaki münasebetin hu- dudunu tayin etmiştir. Bu hududun harleine çıkmak ahlâkan hoş görül Fakat gönül ferman dinlemez der ler, Cemiyetin bütün kayıtlarına rağ. men hazan kardeş çocukları biribin lerini sevebilirler. Bu takdirde de ew lenmelerine mâni olmamalıdır, mal etmek için çok esaslı ve geniş tedbirler almış ve almaktadır, (1) Bütün bunların en mühimmi ols- rak kaybedilecek her bir saatin, kalkihmayâ azmetmiş olan Çin için Ve önün direktörü için, bir kazanç olacağını ve bitip tükenmez insan malzemesine malik olan Çinin za- man ile dış İllerden her türlü İe- Yazım, ve hattâ Avrupalı muallim zabitler bile tedarik ederek yeni bir ordu vücude getirebileceğinin bir masal olmadığını, Japonya, he- saba katacaktı. Tabiidir ki bütün İmparatorluğun mali ve Iktısadi kudreti ve efkâm umumiyesi, ve- rilecek kararda âmil olacaklardı. telik, Şang - Kay « Şek kön dine bilvasıta tebliğ olu nan, birkaç maddelik, sulh şartla» rını sadece (bunlar kabul edile mez) diyerek reddetmişti. Bütün bu hal ve hâdiseler Japonyada hay li büyük bir hassasiyet uyandırdı ve Çinde zecri harekete taraftar genç ve müfrit, zabitlerle, Çin sed dinin cenubunda fütuhata girişme. nin tehlikeli olacağını ifade eden yaşlı ve ihtiyatlı diplomatlar ara sındaki derin fikir ihtilâfını taze. ledi. Nipon diyetinin iç ve dışın da hayli ehemmiyetli müzakere ve münakaşalar olduğu gibi, 1904 se- nesindenberi ilk defa olarak İmpa- ratorluk meclisi kuruldu ve niha- yet aralarında mebüslar bulunan muhalefetin azılı azam hapsedile. rek Çinde sonuna kadar harbe kâ- rar verildi. Bu suretle, bütün mâ. masile, geniş bir militarizmin hâ- kim bulunduğu Japonyada, ifrat ve ihtirasın, itidal ve aklı selimi yere diği bir daha görüldü. Tecrübeli ve uzak görüşlü bazı Avrupa diplo- matları Japonyanın, eski kuvvetli ve iyi görüşlü siyasetinin tedenni hâlinde olduğunu söylüyorlar. ukarıda söyledik, ki her iki taraf, Nankingden sonra da hi, harbe devama karar vermişler- di. Demek iş yine uskerlere #nti- kal etmiştir. Birincikânun ayının BRE e e ye. yaşamıya mecbur bulundukları için,