22 Şubat 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 7

22-2 -938 İngiliz Meclisinde (Bazı 1 incide) şükranla anmakta ve daha sonra Şu gözleri söylemektedir. “Teessürüm. aramızdaki noktalna: | zar ihtilâfının hiç bir veçhile nihai | gayelerimize ve siyasetimizin esaslı prensiplerine mütealik olmaması se bebile, daha ziy e artmıştır. Sizin kabulünü Italyan müzake çin halihazırın 3 meselesi hak beden bir karardı i müteessir eden isti- | ığa kâfi addedile - etmiştik.,, istifası üzerine vakkaten hariciye- ye getirilmiştir. Bu sabah Başvekil Bir. Chamberlain İtalya sefiri K, Grandi'yi kabul etmiş ve mülâkat 45 dakika devam etmiştir. Mülâkat esnasında Lord Halifaks ta hazır bu r. Mülâkat esnasında Kont İtalyanın İngiltere, tarafın. olunan anlaşma formülü- ni bildirmiş, buna mu kabil Mister Chamberlain de İngil -| terenin Romada müzakerelerin Tes- men açılmasını kabul ettiğini söy -| hare Mister Chamber- Avam Kamarasında söylediği nutukta, bu noktaları tavzih etmiş ve bu mülâkat esnasında neler geç- tiğini anlatmıştır. Mülâkattan sonra Bir. Cham Kral tarafından kabul edilmiş ve yemeği Kral ve Kra | liçe ile birlikte yemiştir. kında alın Bunun hepim fan kı miyeceğini ümit Mister Ede Lord Halifak; » zarur Avam Kamarası toplan.': Öğleden sonra Avam Kamarası toplantı. Ka baştanbaşa dolu idi, Elçilere mahsus kısımda hiç boş yer kalmamıştı. Muhalefet, 1, küme- te karşı alay eden bir vaziyet almış tı. Mister Eden istifasına ait beya - natına başlamadan evvel sürekli al - kışlarla karşılandı. ve 27 dakika sü- ren bir nutuk söyledi. Mister Eden evvelâ şahsi ve siyasi sebepler yü - zünden elim bir vaziyette bulundu ğunu anlattı, fakat kendisini arka daşlarına bağlıyan bağları istiye is-| tiye gesmediğini, buna kuvvetli ka- hastlerin saik olduğunu anlattıktan &onra şu şekilde devâm etti: “— Kuvvetli siyasi kanaatler baş. nara man karar vermek Çünkü hiç bir asının v hakkı ferde sit olur kimse bir bu nını taşımak zahme tini ihtiyar edemez. İn harici siyasetinin hedefi sulhü idamedir. Sulhün devamı, a- Çık bir mütekabiliy ve karfılıklı Saygı ile mümkündür. Onun için bu esaslar dairesinde her devletle. hü- gayrimümkün gördüğü -|| Son Dakika: Delbos ta | Çekilecekmiş Pressin L Mister E sinde ter r Che 1 eden nutkur Amele partisi yar dmeti takbih için ek ve hükümete kar- (| den hi kdr 5 şiddetli hü ımlurda bulunacaktır beraller Uderi Londrada kiş Chmaberiain düş lar gelmiye başlamı; to ha rak parlân #elnde birkaç yüz nümayiş yay lidir, dan dağıtılmışlır fi umumiyesi, Dücenin vulfakıyetini kolaylıkla hazmedemiye ceğe benziyor, İngiltere efkâ: diye bi rafı en alına: dt devletlere ka: Bariciye N üzere old ir. Çünkü son Avuntu dieleri üzerine Fransanın da laşmak siyasetini takip edeceği anlaşılıyor. men Agremen yaptık. Fakat Agremanın imzası üzerine İtalya, Is- vanyaya tabur tabur asker sevketti Zahire göre bü hareketle anlaşma ih | lâl edilmemişti. Fakat ruhan ihlâl © dildiği apaçıktı. Daha sonra geçen | yaz B. Mussolini ile B. Chamberlain | mektuplaştılar. Müteakiben Akdeniz | hâdizeleri vuku buldu solini İtalyanların e Sinyor Mus İspanyudaki za- ferlerini tebcil eden sözler söyledi Bu tecrübeyi tekrarlamamamız icap eder. Bence ORomada müzakereler başlamadan evvel İspanya meselesi halledilmeli ve iki taraf yabancı gö- nüllülerin çekilmesi üzerinde de Bil, ayrıca çakilme şartları üzerinde de anlaşmalıdır. Söz kâfi de? Başka bir ihtilâf Mister Eden, daha sonra Başveki) | ile arasında daha başka ihtilâflar bu: | lunduğuna da işaret etti ve mevzuu bahsettiği meselenin münferit bir me | sele teşkil etmediğini, İt. alâkadar etmiyen diğer'mühim Di karar üzerinde'de aralarında ayrılık yayı asla kümet şekli ne olursa olsun, anlaş - Mak İsteriz. Beni arkadaşlarımdan Ayıran nokta şudur: İtalya ile İngil- tere arasında anlaşmak için fikir mü badelesi yapı bu fikir müba- | “elesinin ortaya çıkardığı mesele, bu | tıranın Romada resmen müzakerele- | te başlamak için münasip olup olma dağı idi, Benim kanaatime göre. mü- Basip değildir. Çünkü beynelmilel | Meselelerde bir müzakere başlama - | dan evvel zemin hazırlanır, hazırlğ- Bah zemine göre müzakerelerin mu- Vaffak olup olmıyacağı kestirilir ve | “na göre karar veril Bence, Roma ile girişmek İçin zemin hazırlanma- Maytır ve İtalyanın. vaziyeti müza- kereyi teşvik edecek mahiyette de- Zildir. İlalyanın Britanya büküme- ti aleyhindeki propagandası şiddet- | Ie devam emtektedir. Bense Avam kamarasına İtalya propagandasını durdurmadıkça onunla müzakere, Ye girişmiyeceğime söz vermiş bu- lunuyorum. müzakerelere Boşa giden konuşmalar g, alya ile, Ispanya meselesine da- bir çok şeyler görüşülmüş ve Itak | Ya tarafından bir çok şeyler vâde - Ülmiş olduğu halde bir şey yapılma- piitr. Ben esas itibarile konuşma - * aleyhinde değilim ve hükümete ** bünü taysiye etmiyorum. Fakat “izakere şartlarının muvaffakıye - Sitmesi için hiç olmazsa muvaffakı mi ihtimalinin kuvvetli olması lâ - bu Beldiğine İnanıyorum. Halbuki Sün bu şartlar mevcut değildir.,, Son anlaşmaya rağmen 4, Stor Eden daka sonra hâdisenin te Gesini yaptı ve İtalya ile İngil da “DİN arasını düzeltmek için 18 ay- m çalışıldığım. fakat bütün te- > izlerin bilhassa İspanya yüzün ©. muvaffakıyetsizliğe uğradığını “di ve şu şekilde devam etti; başgösterdiğini, bu ayrılık esaslı. ol-| mamakla beraber beynelmilel mese lelerde görüş ve metot ihtilâfının ne- rede başlayıp nerede bit renin çok güç olduğunu izah ettik ten sonra şu sözleri “. vekilin harici siy: kında çok küvvetli kanaatle, Ben de bunlara hürmet ediyorum Hepimizin hedefi sulh olduğu için a-| ramızda hedef ayrılığı yoktur. Fakat | göze çarpan bir nokta, bir müddetten | beri bizim başkalarına şartlar tekli? edeceğimize başkalarının bize şart- lar göstermelerini beklemektir. Bu vaziyet İngilterenin sürekli tazyike karşı teslimiyet ' göstereceği hissini verir. Halbuki bugün İngilterenin vaziyeti, sebat ve metanet emrediyor ve onun hiç bir tehdide boyun eğme- mesini istiyor. Bunun aksini anlat- mak veya anlamük, bu memlekete ve millete ancak zarar getirir. Şayet. is-| tilamr işi kolaylaştıracaksa netice her | kesten fazla beni bahtiyar edecektir. Şiddet'i alkışlar Mister Eden sözlerini bitirirken detli alkışlarla karşılanmış ve da- ha sonra Lord Kranborn söz söyle- miştir. Lord Kranborn en derin kas! haatle Mister Edeni teyit ettiğini ve onu katiyetle haklı saydığını, nut-| kunun her kelimesi üzerinde kendisi le mutabık olduğunu anlatmış şu sözleri ilâve etmiştir: “.— İtalya, teminat obakımından.| yapabileceği hiçbir şeyi yapınadı. O- nunla resmi müzakerelere girmek| sulhe hizmet değildir, belki dolandı- rıcılığa boyun eğmektir.. Başvekil söz aldı Daha sonra Mister Chamberla'n söze başlamış ve meclisin Mister E den'i büyük bir dikkat ve derin sem- pati ile dinlediğini. ekseriyetin isti- fayı bir sürpriz telâkki etmiş olac: ğını, kendisinin de, arkadaşlarının da son derece mşüteessir olduklarını t hak-| 1937 yılının sonkânununda Münakaşa “— İngilterenin harici siyaseti üç || esasa dayanıyor: 1 — İngilterenin menfaatlerini ve İngiltere tebaasını himaye, li 2 — Sulhu idame ve ihtilâfları|| sulh yoluyla halletmek, l 3 — Başkaları ile en iyi dostluk) münasebetlerini mütekabilen de- İİ vam ettirmek, Bu esaslar üzerinde ihtilâfiz tur. Hepimiz de anlaşma ve niyet Ile her ihtilâfın izale edilebile- ceğine kaniiz. Mister Eden'in kanaat lerindeki samimiyete İnanıyorum Mesele şudur; İtalya ile aramızdaki münasebetleri düzeltmek için birkaç fırsat zuhur etti. Fakat öyle hâdise- ler vuku buldu ki bu fırsatlardan is- e imkân vermedi. Çünkü baş- cak müzakerelerin muvaffakıyet- celenmesi ihtimal dahilinde de Nyon müzakerelerinden sonra n düzelmesini ve İtalya ile erin başlamasını oumduk bu ümidimiz de inkisara uğra- nyor Mussolini İle mektuplar ta atisinden sonra İtalya ile münasebet lerimiz mütemadiyen geriledi.,, etmiştir: m Idi, Faka er Chamberlain bu izahlar kıp şunları anlattı; Yabancı memleketlerle yapılacak tarafın biribirini anlamasına bağlı dır. Çünkü başkalarının zihniyeti bi- zim zihniyetimize benzemiyebilir Gerçi İtalya ile anlaşmıya karşı ge len mânlalar, İtalyanın hattı hareke- ti yüzünden ileri geliyordu. fakat Ro-| mada tamamiyle bunun aksi düşünü lüyordu. Orada bizim hakkımızda | beslenen kanaat, bizim teslihatımızı tamamlayıncıya kadar Makyavelce hareket ettiğimiz ve İtalyadan inti- kam alacağımız merkezinde idi. Şüp- he. şüpheyi doğurur ve bu yüzden İ-, talya Libyaya asker sevkediyor, ve aleyhimizde propaganda yapıyordu. Nihayet yeni bir fırsat zuhur etti İtalyanın Londra sefiri, Mister Eden- le görüşerek İtalyanın, Habeş İmpa- | ratorluğunu tanımak ve İspanya me selesini halletmek gibi meseleleri de kucaklıyscak bir anlaşmayı müzake- reye her zaman hazır olduğunu an A Mae, stiyle hareket edeceğimizi bi-. dirdik. Çünkü maksadımız umumu tatmin eden bir siyaset takip etmek- tir. Esasen Habeşistanın fethini tan mak, ancak umumu tatmin decek bir siyaset içinde bir kıymeti haiz olur Bunun için konuşmaların başlaması- ni muvafık gördüm... “Şimdi veya asla?,, Mister Chamberlain bu izahları verdikten sonra, İngiltere hükümeti. Bİ nin tehdit tesiri altında hareket etti: | ğine dair Mister Eden tarafından vu- ku bulan işarete cevap vermiş ve Ro- manın Londraya “şimdi veya aslen, | demediğini söylemiş ve sözüne de- İİ vam etmiştir: | “— Tehdit yoktur ve bunu muhik gösterecek birşey görmedik. Biz yal- nız anlaşmak yolunda müzakerelerin | açılması için vuku bulan teklifi ka. | bul etmiş bulunuyoruz. Çünkü bunu | kabul etmemek İngiltere aleyhindeki us hisleri şiddetlendirir ve harbi içtinap edilmez bir hale getirir. Onun için konuşmaların başlamasiyle vaziyet | Mİ derhal birkaç bakımdan düzelecek- tir. Mister Eden konuşmalara başla- mak için, İspanyadan gönüllülerin | çekilme işinin başlamasını istiyordu. Bunun üzerine Cumartesi günü İtal- ya sefiri ile görüştük ve müzakereyi | açmak hakkındaki kararımızı bildi. iğ) receğimizi ve İtalyadan © istediğimiz | u teminatın cevabını beklediğimizi an- lattık. Daha sonra toplanan kabinede | vaziyeti izah ettik. Kabine ikimizi de! dinledikten sonra bana taraftar oldu- |) ğunu gösterdi. Mister Eden de bunun Üzerine istifasını verdi. m İtalyanın kabul ettiği İngiliz formülü — Bu sabah İtalyan sefiri beni zi| yaret etti, İspanyadan gönüllülerin çekilmesine ait olan İngiliz formülü. | ill nün İtalya tarafından kabul olundu- gunu, bunun iyi niyet jesti olarak te-| gi lâkki edilmesini istedi. Biz de ona müzakereye hazır. bu- lunduğumuzu söyledik ve © da keyfi. | M yeti Romaya haber verdi Müzakere- ler Romada yapılacak ve Roma se-| Gİ firimiz Londraya gelerek talimat al-| dıktan sonra müzakereye başlıyacak İtir. İtalyan sefirine bu münasebetle şunları da anlattık: İanlattıktan'sonra $u şekilde devam (Devamı 8 incide) ANKARA HÂDİSELERİNE BİR BAKIŞ Son hafta içinde Ankarada muhtelif hâdiseler o'du. Anka- ra foto muhabirimiz bu hâdiselere git fotoğraf intıbalarını bi- ze göndermiş bulunuyor. Bunları bizyada kısa Bir Hilmi halinde siz okuyuculara sunuyoruz. Halkevlerinin altıncı yddönümü- nün Ankarada kutlanmasını gö. teren resimler de bu aradadır. ... Metresini Boğan Ali ile diğer metresinin muhakemesinde.. Muhahızgücü atlıları Göllaşına doğra bir gez'nti yapıyorlar m im 1 Ez BAŞMAKALEDEN MABAAT | Avrupada Müşkül Dakikalar (Başı 1 incide) Bugün azlık tarafı yeniden hare kete geçmiştir. Bunların dayandığı taraf, Büyük Britanya İmparatorlu- unda hüküm süren hislerdir. İmpe- ratorluğa bağlı Kanada, Avustralya gibi memleketler Avrupa hâdiseleri- ne tıpkı Amerikanın gözüyle bakı- yorlar. Merkezi ve Şarki Avrupa me- seleleri namına bir harp tehlikesini göze almıya razı olmuyorlar Eden gibi İngilterede bütün de- mokrat unsurlar tarafından prensip siyasetine bağlı bir devlet adamı si fatiyle sevilen bir devlet adamının bu yüzden Hariciye Nezaretinden çekilmek ihtiyacını duyması, dünya barışı hesabına iyi bir haber sayıla- maz. Almanyanın hasretle istediği pazarlık siyasetine doğru bir kapı &- çıldığına bir işarettir Bilhassa ki Hariciye Nezareti işlerine evvelce Almanyaya gönderilmiş olsn Lord İHalifaksın bakacağı da söylenmek» tedir. B" vaziyet, Amerikada, Fransa- da ve İngilteredeki demokrat unsurlar arasında iyi karşılanmamış- tır. Fakat bu vaziyet hakkında kati hükümler vermezden evvel vakala- rın inkişafını beklemek doğru olur. Bu devrin en berbat sanati siyasi kâ- hinliktir. Acele verilen hükümlerin yanlış çıkması çok mümkündür. Bugün İngiltere İtalyadan başlı yarak birtakım anlaşma köprüleri kurmuya girişmiştir. İtalya ile anlaş- ma müzakelerine engel olan nokta- ları iki taraf ta ortadan kaldırmi İngiltere, İtalya ile ve ondan sonra Almanya ile girişeceği müzakereler- de prensipten ne kadar fedakârlık &- decek? Bunu “iptidadan kestirmek güçtür. Neticedeki fedakârlığın ilk tahmin edildiğinden az olması ve baş- ca tesirinin karşı tarafın izzeti nef. sini okşamak şeklinde tecelli etmesi de ihtimal haricinde sayılamaz Herhalde şurası muhakkaktır ki bugünlerde Avrupa tarihi mühim bir dönüm' noktasındadır. Hâdiseler #a- atlen saate inkişaflar geçirebilir. Bu inkişafları da'bütün dünya umumi bir alâka ile takip edecektir. Ortada muvakkat bir teselli noktası varsa o da harp tehlikelerinin zaman bak mından biraz uzağa atılmasıdır. Ahmet Emin YALMAN ——— Bütün Salâhiyetler Kralın! (Başı 1 incide) “Karışık ve endişe verici bu za * manlarda hareketime ssik olan ye- güne düşünce vatan kaygısıdır. Yeni İ anayasa. Romen devletinin temelle- rini daha sağlam ve daha adaletli e» saslara oturtmağı ve devlet hayatı - İni daha emin daha hür ve daha sa- lim bir yolda yürütmeği istihdaf ey- İlemektedir.., Beyanname, anayasanın başlıca noktalarını saydıktan sonra şu söz - lerle bitmektedir: “Alınan tedbirler Romen milletine serbest bir inkişaf ve mukadderatı- ha asayiş, sulh ve terakki yolunda hâ kim olmak imanlarını temin eyle - mektedir... Yeni anayasa ile bütün salâhiyet- ler krala intikal etmektedir. Kral ka- nunları çıkaracak ve meclis kanunla rı yalnız teklif edebilecektir. Anı sa Romenler arasında sınıf farkı ta- nımamakta ve Romanya tebaası ara- sında din ve ırk farkı gözetmemek- tedir. Yeni anayasa ile fırkalar da il- ga olunmakta, parlâmento kaldırıl - makta, İtalyanınkine benziyen kor - poratif bir temsili meclis vücude ge İ tirilmektedir. İ Ayrıca siyasi cinayetlerin de pek İağır surette tecziyesi kararlaştırıl | maktadır. İ Buson tedbirlerin verecekleri hü- kümler üzerinde tesir icra etmek maksadile ağır ceza mahkemelerini müteaddit defalar tethise kıyam et- miş olan demir muhafızlar aleyhine müteveccih olduğu zannedilmekte » dir.