6 Şubat 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

Yazan: 'Ali Haydar Mithat Cihan Harbi Kaçırılan hakkı mahfuzdur.) ... .. Fırsatların Büyüğüdür No, 68 aftalarca titriyerek bekle- diğim olmuş, bitmiş vaka le 1914 ilkteşrininin 17 inci gü- nü karşılaştık. Alman Amirali Şo- onun kumandası altındaki harp gemileri Rus sahillerini, her halde Enver Paşanın haber ve muvafa- katile, bombardıman ettiler. Bir kurban, bayramının ikinci günü idi. Harbe girdiğimiz birçok nümayişlerle ilân edildi. O gece Şişlide Maliye Nazırı Ca- vit Beyin evine gittim. Orada Hü- seyin Cahit Beyle Halaçyan Efen- diyi buldum. İkisi de çok meyus- tu. Hüseyin Cahit, şu yolda bir li- san kullanıyordu: — Avrupa biribirine girdiği sı- rada bizim aralarına karışmamız şaşılacak şeydir. Bizim için Avru- panın biribirile tutuşmasından bü- yük fırsat tasavvur edliemez. Var- lığımızı ve İstikbalimizi temin ©- lecek bir fırsatı harbe girmekle el- den kaçırdık. Cavit Bey, bir tek kelime söyle- miyordu. Zihni meşgul ve dalgındı. Şaşkın bir tavırla yüzüme bakı- yordu. Ertesi günü Sadraza Sait Halim Paşanın istifa ettiğini haber aldım. Sait Paşa, cidden müşkül ve çirkin bir mevkide kalmıştı. Sadrazam, İtilâf devletlerine harbe girilmiye- ceğini ve bitaraf kalacağımızı te- min edip dururken, Göben zırhlısı ve Breslav kruvazörünün topları memleketin mukadderatı hakkın- daki kararı kendi kendilerine ver- mişlerdi. Sait Halim Paşanın, harbin kop- tuğ günden başlıarak İtilâf se- firlerine karşı kullandığı lisan şu idi: — Bitaraf kalacağız. Çanakka- leden geçen iki Alman zırhlısını silâhtan tecrit edecğiz. Neferlerini çıkaracağız. İtilâf devletlerinin bi- #e yaptıkları teklif, kabul edilmi. ye lâylktir. Bu noktada kabinede- ki arkadaşlarımı iknaa çalışıyo- rum. Sefirler, memleketlerine gön - 'derdikleri telgraflarda Sadrazamın bu sözlerini meranuniyetle karşı. liyorlar. Fakat devletin dümeni Sait Halim Paşanın değil, Enver Paşanın elinde olduğunu, o ne der- se olacağını ilâveden geri durmu- yorlardı. lmuş, bitmiş hâdiseler kar- şısında Salt Halmi Paşa &- çin istiladan başka çare kalma- maiştı, O günlerde sadrazamı, Yenikö- yündeki yalısında hususi surette ziyarete gittim. Bana fikirlerini göylece anlattı: — Ben: "Harbe katiyen gir miyelim.,, demiyorum. Fakat bir müddet O beklemeliyiz. Hangi taraf üstün çıkıyorsa ve devletin menfaati han- Bi tarafla beraber yürü- meyi icap ettiriyorsa o zaman düşünmeli, karar vermeli ve o tarafı tutmalıyız. Sait Halim Paşa, doğru düşünü- yordu. Bu kadar mühim bir mese- lede hisse ve hayal değil, memle- ketin menfaatlerine ait hesaplara dayanmak lâzımdı. Uzun seneler- denbri Almanya ve Avusturyanın müttefiki diye geçinen İtalyanın tuttuğu yol, buna en açık misal dir. Sadrazamdan sonra Cavit Bey, 'Büstani Efendi, Uskun Efendi. Çü rüksulu Mahmut Paşa geldiler. Fa- kat Talât Bey türlü türlü teminat ile Sait Halim Paşanın istifanın geri aldırdı. Bulgaristan harbe girmeden ev- vel bizim bu suretle kendimizi or- taya atmamız gaflet içinde yapıl mış, tamiri imkânsız bir hata idi. Hiç şüphe yok ki, Çarlık Rusyası- Talât Paşa nın bizim canımıza kasti vardı. Rus Hariciye Nazırı Sazanofun hıristiyanlık taassubu, emperyalist iştahları ve Türk düşmanlığı, Ge- neki İğnatiyele rahmet okutacak bir derecede idi. Çarlığın mahvol- masına yardım etmek için harbe â- tılmak, dayanılmıyacak derecede cazlp bir gaye idi. Few acele etmemek, zama- nimızı beklemek, vaziyete Al man menfaatleri bakımından de- Bil, kendi zaviyemizden bakmak lâzımdı. Enver Paşa Alman zabit- WEE AMA esma sismalela,. vaziyetin Alman bakımından İn- ol ağmiştı. işlerimiz de o sırada ke- rışıktı. Başta bulunanlar arasında | İ ÜNİVERSİTEDE: fikir ihtilâfları eksik değildi. Ki- minle olursa olsun ittifak etmek, bir hesap işi halinden çıkmış, bir sabit fikir halini almıştı. Harpten evvelki aylarda her memlekete ittifak teklif edilmişti. Yunanistandan başka hiçbir dev - let, evet, covabı vermemişti. Yal- nız Yunanistandan prensip itiba- rile uygun bir cevap alınmıştı. Harbe girdikten sonra her hak de Enver Paşanın yaptığından baş ka türlü hareket etmek, aklın ica- bıydı. Enver Paşa, askeri kuvvet- lerimizi boş yere israf etmiş, bizi kendi menfaatlerihe sabip bir mil let halinden çıkararak, Alman plân lariniın muvaffakıyeti için kullanı- lacak bir yığın insan haline indir- mişti, Askerlerimiz hudut haricin- de eritildi. Alman cephesini ha fifletmek için Kafkasyada zorla zerimize kuvvet ve tazyik çektik. İngiliz kuvvetlerini Almanya he - sabına işyel edeceğiz diye Süveyş üzerine yürüdük. Hep Garp cep - hesinin yükünü hafifletmek zannı ve vehmile memleketin hayati kuv vetleri ateşten ateşe atıldı. Enver Paşada biraz uzağı gör- mek kudreti olsaydı ve akıl ve id- râk sahibi kumandanların sözünü bir gün olsun dinleseydi harbin 80 nunda memleket bu kadar perişan çıkmazdı. Bütün harp zamanmda memle - ketin mukadderatını, kendi hükü- metimiz değil, Enver Paşayı vası- ta diye kullanarak Alman erkânı harbiyesi, sırf kendi bakımından i- dare etmiştir. tiklâl harbinden, gelen tec rübelere bakarak, Atatürkü o zamanlar başımızda farzetmek çok tatlı bir hayaldir. O zaman da- hili vaziyete sahip olurduk. Hari- ci siyaset, memleketin menfaatine ait hesaplara göre idare edilirdi. Silâhlarımızı hazırlar, kuvvetli bir hale gelir, bitaraflığımızı kuvvetli silâhlarımızla korur, ancak mem- leketin menfaatleri icap ettiği tak- dirde ve en uygun dakikada harbe girerdik... FArkası var) BELEDİYEDE : İrilen karardan geri dönülmiyecek - İhava tehlikesine karşı İlin Kırılmaz Camlar Hakkındaki karar Değişmiyecek Belediye piyasada ihtiyacı karşıl yacak derecede kırılmaz cam bu- lunmadığı hakkındaki iddiaları ka - bul etmemektedir. Bu hususta ka - rar verilirken her ilden düşünülmüş olduğunu, cem tedariki pin kolaylıkla mümkün bulunduğu nu ileri sürmektedir. Belediyece ve- şeyin ev tir. İtfaiye Teşkilâtı İçin İsfaiye teşkilâtının muhtemel bir koyabilmek | bakımından mükemmel surette tec- hiz edilmesi kararlaştırılmıştır. Bu - nur için belediyenin her sene verdi ği tahsisattan gayri 938 bütçesile vi lâyetçe itfaiyeye 30 bin liralık bir yardım yapılacaktır. El Arabaları Talimatnamesi Tek tip üzerine el arabası kulla- mlması hakkındaki hazırlık, proje ve nümune tamamlanmıştır. Bu hususta bir talimatname hazırlanmaktadır. Bugünlerde bu talimatname bitirile- rek alâkadarlara ilân edilecek ve iki ay içinde herkes belediyenin tesbit ettiği nümüneye göre araba tedarik edecektir. Bunlar yirmi beşer liraya mal olacaktır. Bunlar elli kilo yük alabilecek bü- yüklükte, ikişer tekerlekli, birer frenlidir. Mezbaha Resmi Mezbaha resminin hayvan başına alınmasından vazgeçilerek kilo üze- rinden alınması kararlaştırılmıştı. Mezbaha idaresi, bu yeni şeklin tat- bik tarzı ve hesapları hakkındaki ha sırlığını bitirmiş, projeyi dün beledi | ye reisliğine vermiştir. Gelecek hafta Şohir Meclisinde bu | ir marttan itibaren tatbik edile bilmesi için hazırlıklara geçilecek - tir, Ankara Hukukçuları Almanyaya Gittiler Ankara Hukuk Fakültesi talebe- sinden bir grup dün sabah şehrimi- ze gelerek buradan Köstence yoluy- la Almanyaya hareket etmiştir. Te- lebeler, Almanyanın muhtelif şehir lerinde tetkiklerde (o bulunacaklar yirmi gün sonra döneceklerdir. Rektör Yarın Londraya Gidiyor Uluslar kurumuna müzaheret cemi yeti konseyinin Londra toplantısında Türkiye murahhası olarak bulunacak olan Ahmet Ihsan Tokgöz, dün In. giltereye hareket etmiştir. Cemiyetin Türkiyedeki umumi kâtibi Üniversi. te Rektörü Profesör Cemil Bilsel de yarın Londraya hareket edecektir. Sömestr Tatili Dün Bitti Üniversitenin sömestr tatili dün sona ermiş ve derslere başlanmıştır. Ancak birkaç gün sonra bayram ta. tili başlıyacağından Anadoluda bulu nan birçok talebeler Istanbula gelme mişlerdir. Bu yüzden fakültelerde| mutat talebe kalabalığı görülmemiş- İhtiyar Bir Kadın Feci Şekilde Yandı Paşabahçede bir ihtiyar kadın, yanarak ölmüştür. Hâdise şudur: Paşabahçede oturan Ifakat, gece sa. baha karşı uyanmış, helâya gitmek zere bir mum yakarak dışarı çıkmış tır. Elindeki mumdan, gecelik elbisesi tutuşan İfakat, biraz sonra alevler içinde kalmış, feryada başlamış, &- şağı kattaki kiracı Mehmet Ali koş muş, kadıncağızın üstüne bir halı a- tarak ateşi söndürmiye muvaffak ol muştur. Fakat, o vakte kadar vücudünün muhtelif yerlerinden yanan Bayan İfakat, tedavi için Haydarpaşa Nü- mune haslanesine kadir götürülür. ken, yolda ölmüştür. Randevu Evine Düşen Zavallı Kız Çocuğu Zabıta memurları, evvelki gece Beyoğlunda gizli bir randevu evi basmışlar, beş kadın ve 16 yaşla rında genç bir kız bulunmuştur. Genç kızın bu eve hizmetçi olarak alındığı ve burada gebe kaldığı çocuğunu da dört aylık iken düşü- rerek cesedini aptesaneye attığı tespit edilmiştir. Evin sahibi Arap Şetaret ismin- deki kadınla diğer kadınlar mua- yeneye sevkedilmiş, 16 yaşında ki kızın çocuk düşürme hâdi etrafında da tahkikat tır. başlanmış. Vatman Hurşidin idaresindeki | y Kadrinin 437 numaralı tramvayla Beyazıtta çarpışmışlardır. İkiside hasara uğramışlardır. Eçe vapurunda çalışan amele İsmailin üzerine büyük bir kereste düşmüş ve sol ayağını kırmıştır. İş İ mail, tedavi altına alınmıştır. Cevat Abbas Gürer Mısırdan Döndü Atatürkün Mısır Krah Majeste Faruğa düğün hediyesi olarak ar. mağan ettikleri murassa sigara ku tusunu takdim için Mesa gitmiş olan Bolu saylavı B, Cevat Abbas Gürer şehrimize dönmüştür, B, Ce. vat Gürer, Dolmabahçe sarayına giderek tazimlerini ve seyahat in. tıbalarmı Atatlirk'e arzetmiştir. B. Cevat Abbas, Mısırda büyük bir hüsmükabul görmüş ve Kral Fa Tük kendisini Ingiltere sefirini rmi- teakip kabul ederek yarım saat ka dar alkoymustur. Majeste Faruk, Büyük Şefimizi ziyaret arzusunu göstermiş ve memleketimiz hakkın da samimi temennilerde bulunmuş tur, Kral, B. Cevat Abbasa Nil nı. şanmın en büyük rütbesini vermiş. tir, Bir tetkik seyahati için Almanyaya HADİSELERİN RESİMLERİ : hareket eden Ankara hukuk tale- beleri rıhtımda DENİZ VE LİMAN: Sirkeci Yolcu i Salonu Yarın | Sabah Açılıyor | Sirkeci yolcu salonu yarın açıla -| caktır. Burada vazife görecek olan liman, emniyet, gümrük ve muhafa- | za büroları yeni salona taşınmıştır. Bunlardan başka, evvelce Liman Ha nında bulunan Denizyolları idaresi- nin Istanbul acenteliği için de sa- londa bir kısım ayrılmıştır. Acente- lik buraya taşınmaktadır. Seyyahların Sirkeci salonuna çıka rılmaları kararlaşırsa yolcular, açık- ta duracak olan gemilerle Şirketi | Hayriye vapurlarile bu salona geti - rileceklerdir. Gemi Kurtarma Şirketi Hususi ellerde bulunan yüzde 30 hissesi Denizbank tarafından satın almacak olan Türk gemi kurtarma şirketi, şubatın 28 inde bir umumi heyet toplantısı -aktır. Toplan- tada, umumi heyetten satış kararı a- Şirket, tasfiye kararı ve- idir. Denizbankın idaresin de yine bir şirket olarak kalacağı anlaşılmaktadır. Denizbank Teşkilâtı Hazırlığı Denizbank umumi müdürü Yusuf Ziya Oniş, Deniz işleri üzerindeki tetkiklerini bitirmiş ve Iktısat Veki- | line uzun uzadıya izahat vermiştir. | Yusuf Ziya Oniş, hazırladığı esas ları dün de Başvekil B. Celâl Bayara arzetmiştir. Bu suretle teşkilât hazır lıkları bitirilmiş olmaktadır. Anka- rada bulunan umumi müdür muavin lerinden Harun dün gelmiştir. Nihat te bugünlerde gelecek ve teşkilâtın kurulmasına bu hafta başlanacak - tır. * Bir haftadanberi devam eden karayel fırtınası dün yıldıza çevir -| İmiştir. Büyükdere önünde havanın tışmasını bekliyen gemiler çoğal - | | maktadır. Fırtınanın şimdilik bir ka | laşılıyor. * Ziraat Bankasırın ecnebi mem leketlerden getireceği şekerler, li - manlarımız arasında Denizyolları va purlarile nakledilirken yüzde 30 ten zilâta tâbi tutulacaktır. VİLAYETTE: Otobüs Yolsuzluğu Tahkikatı Bitiyor Mülkiye teftiş heyeti, cumartesi olmasına rağmen dün de akşama ka- dar otobüs işile meşgul olmuştur. Heyet, otobüs meselesinden şikâyeti olanların dinlenmesi işini bitirmiştir. Tki gündenberj de hâlâ otobüs işleten veya ruhsatiye alıp ta şimdi vazgeçen fakat, gerek müfettişlere ve gerek ga| zetelere müracat ederek şikâyette bu tunmıyanlarla bu işte kolaylık gördü | ğü mevzubahs olanların malümatla. rına müracat etmektedir. Bu iş te ta İmam olduktan sonra fezleke yapıla. caktır, ZE EL e a İZMİRD) Kızılay Balosu İzmir, 5 (TAN Muhabirinden) — Kızılayın senelik balosu bu akşam hükümet konağı salonlarında veril- miştir. Balo çok eğlenceli ve samimi ir hava içinde sabaha kadar sür- müştür. A İzmir, 5 (TAN) — Yataklı va- gonlar şirketi İzmir Enternasyonal Fuarı münasebetiyle Temmuzda şeh rimizde bir şube açmıya karar ver- miştir, # Izmir, 5 (A.A.) — Şehrimiz be lediyesi, Izmir civarındaki tarihi ©- | serlerin muhafaza ve meydana çıka-| İrılması için faaliyete geçmiştir. Bu İmeyanda Kadife kalesinde kadim Roma eserlerinden tarihi kıymeti bu lunan yeraltı Viadora yolu Tastore edilerek kullanışlı bir hale getirile- cektir. DE AN YURTTAŞ: Yarın göklerden gelebilecek 6-2-955 Ankaradan | Telefon ve Telgrafla | © Yabancı İşçi Kullanan Fabrikalar Ankara, 4 (TAN Muhabirin. den — Bir müddet evvel Kamu- taydan çıkan işçi ve mütehassıs kullanan mü- seseler Sümerbanka muayyen bir ücret vermiye mecbur tutul. muşlardı. Mil) yilmizin bek libaşlı eserlerini teşkil eden veni fabrikalarımızda, ihtısaslarından istifade etmek üzere geniş mik- yasin yabancı kullanmak mec buri; bu fabrikalarımızı ağır bir külfet altına sokmuş bulun- maktadır. Bu arada Paşabahçe cam ve şişe fabrikası ve emsali gibi bazı yeni müesseselerin, ya- bancı işçi ve mütehassıs kullan- mak mecburiyeti yüzünden her ây ödemiye mecbur oduğu para mühim bir yekün tutmaktadır. Bu vaziyet karşısında hükü- met yeni bir tedbir düşünmek lüzumunu duymuş ve sanayide kullanılan her işçi için fabrika ların verecekleri ücreti muayyen nisbetler dahilinde indirmiye ka- rar vermiştir. Bu «nisbetler, ha- zırlanmakta olan bir kanun pro- jesiyle tespit olunmaktadır. Ziraat Enstitüs Rektörü İstifa EHi Ankara, 5 (TAN Muhabirinden) Ankara Vükcek Ziraat Enstitüsü Rektörü Dr. Falke, istifa etmiştir. Rektör, Vekâlen te verdiği istifanamesinda yaşının ileri miş olduğunu İleri sürerek memlekete dönmesine Gümhuriyet hükümetinin müs sandesini dilemektedir. z Or. Falke, elindeki işleri, fakülte relax lerine davratmiye başlamıştır. Rektğeliğe kimin. getirileceği * henüz belli değildir. Halkalı Ziraat Mektebi eski müdürü Ges milin tayini ihtimalinden bahsedilmektme dir. ir kanımla, ecnebi Hariciyede Tayin ve Terfiler Ankara, 5 (TAN Muhabirindeni-3 Brüksel, maslahatgtimarı Emil” Â lerek ve orta elçi payesiyle merkzâe naklolunmuştur. “ Merkezden” İzzöt Altay yedinci dereceye terfi etliril- miş, emniyet işleri umum müdürlü- ğünden Celâl Tevfik Karasapan ye- dinci derece ile Hariciye Vekâletine nakledilmiştir. # Ankara, 5 (TAN) — Radyo sa- tıcılarından | alınmakta olan ücret miktarının, İzmir ernasyonal Fu ârının devamı müddetince 2,5 liraya indirilmesi Vekiller Heyetince ka- bul edilmiştir. 4 Ankara, 5 (TAN) — Uyuşturu- cu maddeler inhisarınca memlekete ithaline lüzum görülen ve eczacılık- ta müstamel olan Koko yaprağının yurda girmesine Vekiller Heyetince karar verilmiştir. | BİRKAÇ SATIRLA MM csarliklarda cenaze sahiplerini rahat sız eğen dilenciler, polis marifetile #ökip edilecektir, o eni maari€ bütçesine şehir içinde yeni mektepler inşası ivin 120 ve köy lerde yapılması için 40 bin lira tahsisat ko nulmağtur, . K sikçeşme mülarmın şehirin her tara fmda ayni zamanda ve ayni gönde kesilmesi hakkındaki karar henüz baraya bildiritmemiştir, |rakvm ve HAVA | 6 Şubat 1938 PAZAR 2 ini ay o Gün 28 Arabir 1356 Zilhicce: İkincikinun: 24 İ Güneşi 1,07, — Oğle: 228 Ikindi: 1,15 — Akşami 1728 Yatsı: 1902 — Imsâk: 526 Kasım: 91 Rumi: 134 YURTTA HAVA VAZİYETİ Yurdun doğu ve cemap doğusu ve orta Anadolu mmtakalarında hava © buluyin, & ğer mntakalarda ise kupalı ve Gesi yağış, hı geçmiş, rüzgâr doğu muntakasımda sakin, diğer yerlerde umumiyetle yımali istikamet ten kuvvetlice esmiştir, Dün, Istanbulda hava ekseriyetle kspalı geçmiş, saat 13 ten sonra şismeli sarki öşti ölüme binlerce kurban verme- mek için kurbanlarımızı Hava Kurumuna bağışlıyalım. kametinden kuvvetli esmiye başlıyan rüz sürların bızı saniyede İZ metreye kadar çıkmışlar, Saat 14 te barometre 768,1 milimetre idi, Hararet en çok 10,9 ve en &z 5,1 santigrat olarak kaydedilmiştir,