22 Kasım 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 7
aaaz 22.10-937 İSTANBUL - AT NA - TİRAN Arnavutlukta Son Isyan Ethem Toto Son İhtilâli |lasıl Hazırladı? .7. tem Toto, Arnav E ler görmüş, ve nihayet azırlığna getirilmişti. devresine hi geçimi yapılacaktı. İki dereceli ols: k hükümeti erkânm- dandı, Kral Birinci Zog'un itimadını ka- zanmış bir adamdı. Arnavutlukta birçok vazife- ihtilâlden inesinde İşkodra mutasarrıflığı! Etem Totonun ye Nazırlığı esnasında Arnavutluk Mebusan Meclisi 987 son içtima devresini yapıyor V£ zırlanıyordu. Bu sene yeniden mebus ın intihabatta E- evvel Mehdi m. tem Toto kendisi için bambaşka şeyler düşünüyordu. ” Mevklini sağlamlaştırmak, iktidarı ve hilkümeti ele almak istiyordu. Bunuj için bütün kaymakamlara, mutasarrıflara gizli bir tamim gön dererek, intihapta namzetliklerini koyacak ve halk tarafından seçil- mek ihtimali kuvvetli olanların İ simlerinin bildirilmesini istedi. Etem bunları öğrenince bilmünasebe ç4- ğıracak ve kendisine taraftar yap» mıya çalşacaktı. Tiranda o sırada Besa isminde bir gazete çıkıyordu Pösa gazetesinin sahip ve basmu- harriri, eski Maliye Nazırı ve Deb- re mehiisu olani Abdurrahman Dib- ra iği, Etem Totonun bu gizli tami ve gazetesinde mini eline geçirdi nöşretti, Etem Toto, mişkü! mevkie girdi. Kabine reisinin ve bilhassa Kesim kendisine karşı olan itima- drnı kaybedecek ve mevkiinden 0- Wac-kti. ir gün Abdurrahman Dibra- B yı bir bahane İle nezarette- ki odasına çağırdı. Oda kapısında nin kardeşi İsmet ve iki Jan- rdu, Abdurrahman i- , selâmma mukâ- ğa kalktı, elleri- e koyarak hiddetle: mi nereden buldun da ene yazdm? dedi Abdurrahman Dibra, lâkayt, ce- vap verdi — “Meslek sırrıdır. Söyliyemem. Bu cevap Etemi kızdırdı. Derhal çekmecesini çekti ve iki tabanca çıkararak masanın üzerine koydu, irini intihap et!” ra hiç ümit et- gis den Etem yine gözleri dönmüş, yü- yü kızarmış bir halde ayni hiddet ve ui tamimi nereden aldığını ya söylersin, veyahut ikimizden bi- rimiz buradan sağ çikmıyacaktır?” Zavallı Abdurrahman Dibra.. Si örünce, odadan içeri girer Totonun kardeşi İsmet andarma neferinin neden ka iklerini anladı. Odada araya girecek, Etemin hiddetini ya tıştıracak kimse yoktu. Meseleyi halletmeden dışarıya çıkmanın ve çıkınca da dışarıdakilerin - elinden Kurtulmanın imkânsızlığını düş dü. Gizli tamimi nereden aldığını söylemiye mecbur oldu. F at Etem bunu kâfi bulma- dı hiddetinden hiç bir zerre medens “Söylediklerini yaz ve imza- emrini verdi. Abdu bman tereddüt etti. E- virdi veyahut ölür. gün!" Abdurrahman ölüm korkusu ker gısında ister istemez tamimi kim- den aldığını imzaladı. Bu vaka, Tiran yüksek mahafilinde büvük bir rezalet doğurdu. Kral, hükümetin devrilmesini istedi. Fa- Kat hâdise halk arasına yayılmadı- Bı için kabinenin devrilmesinin bu remlet vüzünden olduğu saklana- yazdı ve yazdığını da rar. Yazan: Hali Lüifi a / / # / / ML Aldavalman Dilra Mehdi Fraşeri ile lüzmridı: Ka birkaç caktı, Bunun için ves binenin hazırladığı projesini meclis reddetti. KA dil etti, Meclis tekrar reğde! defa Başvekil Mehdi Frageri itimat meselesi yaptı ve kabine düş tü, 8 undan sonra Etem Toto bir ay Tiranda kaldı. Jstediği zaman Kralm yanına girebiliyordu. Bir ay zarfında dört beş de Kral la görüştü. Kral Etemi çok sever- di, Bu rezaletten #onra dahi onu teskin etmek istedi, birkaç defa mu tasarrıflık teklif etti, Etem Etem, ihtilâlden 6 hafta evvel Ti- rana tekrar geldi ve Kralt ziyaret ş:sı iken binbaşt! etti. Etem, jandarma terakki etmek için Kraldan It ya gönderilmesini istedi. Binb: maaşından gayri ayda 400 £ (160 lira) tahsisatla İtalyaya gön derilmesini Kral kabul etti, Bunun için Meclisten bususi bir & çıkarttı. Birkaç gün sonra to, Kralı yi ta kaymak; randaya tahvilini i da kabul etti. Btem De rada oturuyordu. İtalya ye kadar da orada oturacak! deşi Saradaya getirmekle iki kar. deş bu suretle biribirlerine ya tuyorlar ve Delonyayı sahile bağla «nış bulunuyorlardı. bulunan İsmetin di, Kral bunu di. 0 an 0- » kendisine hâlâ dı olduğunu görüyor. herşey de kabul edi Bund. aldı ve bir şunları söyledi yaya ne vakit gidec ğun eşki Dahiliye N; dir, ma a lâzımdır. , bunu da kabul etti ve Bt - diyordu. Saranda met kardeşi Tahsine ihtilâl gün evvel bir mektup göndererek : soldi Bİ xölarn n getiriniz. yaya gitmiye hazırlan vor. Etem Romaya gitmeden evvel miştir, U- derecede gelirken püro da getiriniz.” Bu mektup, öldürüldüğü zaman Tahsinin cebinde bulunmuşlur. Meztuptaki müsbet fikirlerin men- fi, menfilerin de müsbet anlaşı!ms- konuşulmuş sigarası) istenil- dilmekte idi, Birkaç gün sonra da ki dı, İhtilâl o kada nldr ki Tahsin n güya firar yollarını da hazırlamıştı. Muvaffak olamazsa kardeşinin kaymakam bu Tunduğu Saranda timanımndan keçi caktı, Thtilâl günü yanımdaki 10 jan darmasile beraber sokağa çıktı, ak rabâlarından birkaç kişi de ken: sile birleşti. Hükümeti basmıya Ve boşaltmıya gittiler. giderken lokantaya ahbap der gibi önüne gelene yürü- mesini teklif etti. Çok ümit ettiği jandarma kumandanı karşı koydü- Fakat bu aralık m, bütün telgraf. ve telefon tellerini kestiği halde isyan sürate duyuldu. Jandarma kuvvetleri yetii nında kalmış olan dört jandarmasile beraber bir ormân$ sığındı. “Tik m na ile beraber öldü, di- im oldular. E- Ni ha- bir jandej ğer jandarmalar te temin kardeşi İsmet bu zırlıyanlardan yegâne sağ kalmış adamdır. Bugün Tiran hapishane” sinde yatmaktadır. nı Krala bildi n Totonun rildiği zaman Kral İnanmamıştı. Kendisine bu kadar iyilik ettiği â- dernm ihanet ve hiyanet edeceğini son dakikaya kudar ilmit etmemiş ti, Fakat Etemin kardeşi Tahsinin âsiler arasında ölü olarak bulundu- ğu haberi geldiği zaman Eral çok sevdiği ve itimat ettiği bu adamın ancak o zaman düşman ve hain ol- duğunu anladı. 7 Yunan Gazeteciler Çankayada İ o Ankara, 21 (Başmuharririmiz. den) — Yunanlı gözeteci arkadaşlar, Ankaraya ayak bastıkları sa: başlıyarak şu dileği tekrar | — Atatürkün huzurunda İmağa fırsat düşecek mi? Bu yüksek bem alacağımız ilhamları oku- ılarımıza bildirebilecek miyiz? (Katimerini) gazetesi muharririnin SENERAL METAKSAS ANKARADA Aziz misafirimiz General Metaksas, Ankarada üç gün kaldı. Bu sabah şehrimize dönmekte bulunan muhterem misafirimiz, Ankarada bulunduğu günler içinde muhtelif resmi ziyaretler yaptı, ayrıca hususi gezintilerde de bulundur. General Metak- sas bu arada Çubuk Barajını da gezdi. Muhterem misafi; mizin bu gezilerine ait Ankara foto muhabi: i resimleri sıralıyoruz: yeni resimleri sıralıyoru: bulun. Romeh gazetecilerinin böyle bir nimet elde ettiklerini, bele kendi üyük adamlarm portrelerini tasvir etmekte ihtisas in u için bu mahrumiyeti çok acı bulacağını İleri sürüyordu. İ Arkadâşlara anlatıldı ki Romen gazetecilerinin Atatürkün huzurun da bulunmak şerefini elde etmeleri ve yüksek sözlerinden istifade etme- ri bir tesadüf ve talih me Atatürkün, Ankaraya her zeteciyi kabul etmeleri bekle Bünsn üzerine Yunanlı lar, Atatürkün çalıştığı yeri görmek, deftere imza sureti arını ifas de etmek istediler. Bu suretle tesa- düf ve talihe yardım etmiş olacakla- rmr da hiç şüphesiz akıllarından ge- | eiriyorlardı Falih Rıfkı Atay, Yunanlı Çankayaya cık lar defteri imza etti Tâ köşkün bahçesini gezdik Ruhu dinlendiren MEZ, arkadaş» bir hava deyiz. Tepenin eteğindeki ovada Çanka; İ Atatürkü, Türk milletinin en ce- tin varlık mi idare edi ken içinde yaşadığı eski köşk rafta ağaçlar arasmda ne canlı bir müze parçası bissi delesii m —ve | oda içinde yazmıştır. Yunanlı arkadaşlar, derin bir | met içinde sessizce yürüyorlar. m köşede ahenkli, sakin çizgi köşkün yükseldiğini görüyoruz İoda dolaşmaya ( başlıyc daşlar yemek salonunda hh | ruyorlar. Bir tarafta büy ra tahta var. Atatürkün İ büyük bir kesmnı raştırma ve münakaş saştlerin; n yemek bile devam ettiğine can- İlr bir şahit... Her köşede güsterişlen kaçan yük- sek bir zevkin izleri Teferrtiat. İ taki en küçük bir nokta bile umumi ahenge aykırı düşmü Yukarı katta kü gg türkün calışma kütüpane masasmın bir y türkün gözlüğü, not ali sus bir blok, kalem duruyor İnkta Büyük Şef benüz yg alemi gibi bir bal var. Duvarlarda - binlerce p birer birer seçilmiş kitaplar... uş, elden geçmiş olduk. rile, manzarslarile göğe ve Ata- uzun bir nde Ata- Za mah- Orta- buradan eri... İnce kitap rafı. teriyorlar. | Burası bilyük bir âlimin çatma in İmuhitine benziyor. Atatürk, kitap okumağı unutan bir nesle, okumak İ sevkini tanıtmakta da önder oluyor. Yunanlı arkadaşlar, büyük bir has İrita önünde alâka duruyorlar, Merkezi Asyadan Türk muh; lerinin muhtelif istikametlerin teren bir harita... Aşağı katın bir, iki salon dikten sonra bir sürpriz: Ki ka kısmmda berrak su İle di yük bir havuz, yüksek fıskiye râsınım tavanı hissin vi, ret. gös « İva yıldızlı bir gökyüzü... He büyük bir sanatkârm ince sanat zeVe kinin bir ifade: olan bu güzel yel stemiyerek ayrılıyoruz, Büyük den ân tarasaya bir sürpriz bekliyor: izi diğer Bulut | r aras | sından yeni çıkan kocaman bir ay aşağıda binlerce ışık içinde moderai ve canlı Ankara şehri. Köşkten derin bir hayranlık içine de ayrıldıktan 40, 50 metre sonr Atatürkün otomobilinin karşı taraf. tan geldiğini görüyoruz. Yunanlı ape kadaşlar talihsizliklerine dövünüyeru lar, Fakat Ketimerininin r nikbin — Yarma kadar imit talih muharriri var. Belki ümüze güler, diyor. A. E.Y. Dost gazeteciler Çankaya Köşkünde.
