23 Ağustos 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

LEŞ e 23-897 TAN elik Gazete BAŞMUHARRI MAN Emin YALMAN kirde, hedefi: Haberde, fi- Tüst ,,, ; feyde temiz, dü Bazeteşi gi olmak, kariin —.. olmıya çalışmaktır. baş methetmek biraz ga- Sok ta korkunçtur. Fa- imi, “luna & bir Mei, a sehirde Zİ göz önüne getirecek kasvetli, esra- © insan ölüsünü bir süp. Yığını haline sokan mezarlık. N Yağın, Men, Yeşil bir asri mezarlığın i daha iyi anl: ü Mezap. Mi İyi anlarız. Çünkü dar je üz Ölenlerin, ebediyete ka- deği, m te çekildikleri son durak te zamanda yaşayanların, İlzgiş, Sanlardan kalan hatıralarını > bir âbidedir, Miyey Fücnalmedin ucu bacağı gel Kalay kun ve canavar dişli me- hind düşünen; bir de bunun ya- ke uyag e! tarhedilmiş çiçekli, ağaç- Ölüye, , temiz bir mezarlığı göz tak insana daima ölümü ha. ğer, tilyler ürpertici bir heyecan, hi eşi radarı tazeliyen temiz bir a Ankara böyle güzel, temiz ve tadım bir mezarlığa sahip olmak. © Yeni mezarlık, Kale'nin doğu- “yg, v8 Kayaş'a giden tren yolunun Yün 0000 metre murabbaı bü- “ep bir yerdir. Buraya kadar da güzel tarhedilmiş, çi) İstanbulun Meşhur Yangınları angın, ademoğlunun ta- nıdığı en eski âfetler- dendir. Dedelerimiz ateşin ve yıldırım çıkardığı yangınla ra karşı maddi her çeşit ted- birlere başvurmakla beraber kutsal bir kurtarıcılık kudreti izafe ettikleri Yad taşlarının sigortasına da müracaat eder- lerdi. Seyit Ali Ekber, 922 EL. yılında yazdığı Hataynamesinde Hataylı. ların çok eski çağlardanberi yan. gın söndürme vasrtalarna önem verdiklerini kaydederken yangını söndürmek ve yangmdan korun- mak için üç tedbire başvardukla- emi anlatır: 1 — Mahalle bekçileri gece ve gündüz çan çalmak suretile yan- gını haber verirler, geceleri ayrıca çıra da yakarlar. 2 — Her evde yangına karşı do- lu su kapları bulundururlar, 3 — Evlerin, dükkânların ve ay. rıca mahallelerin aralarında geniş fasılalar bırakırlar. Eğer yangm cıkan evde su bulunmadığı anlaşı- Ursa, ev sahibini ve bütün aileleri- ni diri diri ateşe Yol ya sarlığa gitmek için asfalt bir dig, Pilniştır. Mezarlığın etrafı şim. dik bir duvarla çevrilmiştir. Bu aha ir çok yerlerinde müselles haşr. vardır. Bunlardan bazıla- mazi Ve bazıları aile mezar- Ki eya, büyük cene mera. lace eazgâh olarağ kullanıla. Palvaşay” Buradan mezarlığın içine panel eee irak At, bir üm mesçi ve rr. Ve muhtelif din- Li üler ayrı ayrı kendi yerle- Bömüllece; izgi ikta vatana millete değerli *rde bulunan devlet adamları- Lİ ii Ya İnedilmesi için büyük ve kubbe. kün vücüde getirilecektir. Bu Karmaşa açıktır. Bu binanm tas, pi Kİ sahanın en yüksek mok- bu bürç seklinde insa edilecek Vi ve yg ortasında yine su tesisati. Hüziy, Skiyeyi havi bir havuz ile bir “ kurulmuştur. Mezar Sahalarının hemen hepsi, rey, * Mekke istikametine gelmek Direğe tertip edilmiştir. Mezarlığın Yerinde tabut konacak musalla hp ,, © mihrapları havi namazgâh. Va yi VE. Açıka mamaz kılmıya ha: Pal, ve olmadığı zamanlar için ka. Mitılabilir. gamazgâhlar di mekiği a Yerlerde bekçi evleri yapı- “. Bu evlerden birkaçı şimdi. tır, Mezarlıkta bir de öl a İl kacmaz vardr Açıkta Köfte Satı e şı Yasak hana, e pebrin bazı yerlerinde ve kak, la İ$çilerin bulunduğu mmta- UN main ve açıkta köfte yar Yür teni Yasak etmiştir. Sey. Papia ler «ti bulundurdukları, Herteri, ie Pişirdikleri ve sattıkları Bay, Psi tamamile kapali'olmak Yapabileceklerdir. p.. Rraaş Bankasının ,Mütekait Memurları tekalt edilmiş ve tazminat aya, Ni at Bankası memurları h çizi beyanname e verecek, kay Atina giri müteksit memurlar ni ba yapı eveklerdir. Ziraat Ban- 12 viii Japılacak müracaatla- adar Kabul edecektir. atarak yakarlar. Yangma karşı alman teğbirler- den birisi de Han- balık — Pekinde kömürü yakılma- sının mecburi olmasıdır. Osman o- ğulları Burseyı hükümet merkezi yaptıkları zaman Hasan Alp adlı bir Türkü söndürme memuru ta - yin ettiler. Payitaht Edirneye geç- tiği zaman da Hasan Alp Muradi- ye mahallesinde uzun bir “Dirahti Nüzargih — yangın tarassut ku- lesi,, yapmıştı. 'skiden en çok yangın veren yerler etrafları surlarla, burçlarla çevrilen şehirlerdi. Mu. hasaralarda mancınıklarla atılan yakıcı maddeler ve hattâ orduların kullandıkları yakıcı aynalar sur içindeki şehirlerde sik sık yangın. lar çıkarırdı. İbni Şeddadm Salâ. haddini Eyyübi adına yazdığı En Nevadir-is-sultaniyesinde o savaş #nmanlarında bir çok gebirlerin et. rafma tahtadan kaleler yapıldığı. nı ve bunların üstüne de yanma. mak için sirkede iletilmiş * hay. van derileri geçirildiğini söyler, Salâhaddini Eyyübi, muhasara ettiği Akkâ kalesinin etrafında böy le tahtadan üç kat burç bulmuş. tu. Bu burçları Şamlı bir delikan. lınm icat ettiği (naft) tan yapıl. mış bir mayi ile yakmak suretile ancak şehri fethedebildi. Halife Muktediribillâhm sefiri İbni Faz. lan 1055 yıl önce Bulgar şehrine gittiği zamen Bulgar Türklerinin evlermin tahtadan yapıldığını ve tahta surlarının da deri ile kaplan- dığıni görmüştür. (1). Esasen deri- lerinin güzelliğinden dolayı bu şeh re Bulgar ve Burgar adı verildiğini tarihçiler söylüyorlar. 1 stanbul, sur içindeki büyük | şehirlerin çok yangın geçir- diğine en güzel bir örnektir. Bay Manbori, 400 yılından 1919 yılına kadar muhtelif senelerde İstanbu- Yun eli beş büyük yangin geçirdi- ğini tesbit etmiştir. Fatihin Topkapı sarayında 1835 ve 18/1141 numaralarda kayitli İ- ki vakfiyesine göre, Fatih, İsten- bulu aldığı zaman şehri çok harap ve ahşap evlerini de biribirine ya- pışık bir halde bulmuştu. Ayasof- ya mabedinin etrafını pis ve ahşap TAN KOCA SEHİR DOKUZ KERE YANMISTI evler sarmıştı. Türkler bunları a- yıklamışlar, şehirde geniş meydan lar açmışlar ve yangın yuvası olan kale duvarlarının dibinden evleri çekmişlerdi. Gerek Bizans zams- nında, gerek Türklerin elinde İs- tanbul binalarının ahşap ve biribi- rine bitişik olmasıdır ki, sık sik yangınların çıkmasma sebep olmuş tur. Osman oğullarının itilâ dev- rinde şehir ve binalar iyi tensik eğildiği için yangınlar azalmıştı. Bu hanedanın çöküntü devirlerin- de İstanbulda inşaat serseri ve ba- şı boş bırakıldığı için evler biril rinin üstüne binmiş ve biribirinin içine girmiştir. Bunun tabii bir ne- ticesi olarak ta yangınlar çoğal- miştar. #etaybulun fethinden On bi- I rinci hicret asrının ilk yarı- sira kadar İstanbulda mühim yan- gmlar kaydedilmemiştir. Vilâyet mektupçusu Bay Osmanın Mecel- Isi Umuru Beleğiyede (Cilt: 1. 8. 1251) tesbit ettiğine göre, 1043 ten 1249 yılına kadar İstanbulda 109 wilhim yangm olmuştur. 1270 ten 1924 yılına kader vukubulan 229 yangında yanan ve kaymaları tes- bit edilen binaların sayısı tam KANTARA VURULAN ÖPÜCÜKLER Hollywood stüdyolarında öpüşmeler saniyelerle ölçülür. Ölçülen, biçilen fa 289. buselerin tatsızlığı bertaraf, eğer bir filmdeki öplücük muayyen saniyeden (1) Telfik - Ul - Ahbar cilt 1 say. |uzun sürerse, sansür hemen filmcinin yakasına yapışır. Film . sansürünün bu husustaki kayıtları gayet sikıdır. l 23,040 tar. İstanbulda yangınların inhitat devri ilerledikçe arttığını göstermek için şöyle bir karşılaş- tırma yapılabilir: (1043)ten(1260)a kadar 128 sene içinde 209 ve 1270 ten 1324 Meşrutiyet yılına kadar B4 sene içinde 229 ve Meşrutiyetin | ilânmdan sonraki 13 yıl içinde ise yüze yakın yangın çıkmıştır. Ker- çek Yakubün 1713 M. yılmda İs tanbulda tulumba icadı ve yangın- lara tatbiki bile yangın sayılarmı düşlirmemiştir. Bay Osmanm top- ladığı İstanbul yangınları devede kulak bile olamaz. Benim Topkapı sarayı kütüpanesinde yeni buldu- Zum, şimdiye kadar kimse tara - fından görülmemiş ve neşredilme- miş olan bir muhtıranm hemen her sayfasında birkaç yangına rast lanmaktadır. Bu muhtırada 1205 HH. den 1217 ye kadar Üçüncü Se- limin günlük hayatı bütün teferru- stile kaydedilmektedir. Padişah, it- faiyecibaşı gibi her yangma gidi. yor ve orada sabahlıyor. uhtıranın ilk iki sayfasın- dan şu yangmları alıyorum: “1205 yılı recebinin on altıncı pazartesi gecesi Büyükçarşıda bir berber dükkünmdan yangın çık- muş, padişah sabaha kadar yangın yerinde kalmıştır. Ertesi gece sa- at altı buçukta Balatta Xapı dışm- da Karabaş mahallesindeki gümüş Kalhanesinden yangın çıkmış, pe- dişah Balıkane kasrmda sabaha ka- dar itfaiye işile meşgul olmuştur. Recebin 29 unda Uzunçarşıda İb- rahim Paşa mahallesinde çıkan bir İ yangını padişah, eski saraydan ta- kip ve ertesi günü Topanede Hen- İ dekbaşında Abdi Yazıcının evinden çıkan yangını padişah Sepetçiler köşkünden temaşa etmiştir. Muna- sız bir teamlile göre, pâdişah ge- lince yangıs derhal söner dedik- leri halde aksine her yangın İstan- bulun birkaç semtini ejder gibi si- Nip süpürmüştür. Yapılan bir hesapa göre, 1043 ten 1334 H. yılma kadar Cibali baş- langıç olmak üzere İstanbulun bu mühim kısmı Haliçten Marmaraya kadar tamam dokuz defa yanmiş ve yeniden kurulmuştur. rt gün evvel Üsküdar ad- liyesi yandı. Ertesi gün gü- zetelerde günlük tifo vukuatının 25 ten böşe indiğini okuduk. Bu yangınm çıkışı ve tifo vukuatımn düşüşü bana 1282 yılı 7 cemaziyüil- evvelinde Hocapaşada çıkan bir yangı hatırlattı. Bu yangının (- kinci günü İstanbulda müthiş bir halde hüküm süren kolera birden- bire dinmişti. Bunu halk o vakit sokaklarda (yıkma, vak: yıkma, — 5 Fen dünyasında: Tropikal Hastalıklar Üzerinde Yeni Tetkikler Komşumuz Sovyet Rusyada Gorki Tecrübevi Tebabet Enstitüsü, bu se- ne tropikal hastalıkların tetkiki için müteaddit sefer heyetleri tertip etmiş, ve bu heyetler yola çıkarak işlerine başlamıştır. Parazitoloji kısmına mensup ilim adamları, Sovyetler Birliğinin mr mıntakalarında araştırmalar o yap- makta ve her sene olduğu gibi bu se- ne de Moskovaşu Enstitü lâboratu. varlarma getirilmek üzere Penda ve Papataçi hastalıkları gibi emrazm nakili binlerce diri sivrisinek ve aka- rit toplamaktadır. Enstitü, bu sene, Penda ülseri ile mücadele metotlarını tetkik edecek ve Türkmenistanda Murgab vadisinin bir çok yerlerinde bu hastalığ n na“ Kil sivrisinekleri öldürmek çareleri araştırılacaktır. Papataçi ile müca- dele için en sağlam çareler de araş. tırılmaktadır. Karakum çölünde, Ha. zer denizi sahillerinde ve Sirdarya kıyılarında tifüs fuayeleri üzerinde de incelemeler yapılacaktır. Enstittü memurları, syni zamanda, zehirli yılan getirmek üzere, Türk- menistana ve Cenubi Kafkasyaya git- mişlerdir. Bu yılemlar üzerinde, Ens. titünüb Suhumi ve Leningrad şube. lerinde tecriibeler yapılacaktır. Le- ningrad'da ilâç olarak kullanılmak üzere, yılan zehirleri tetkik olunmak ta ve bunu mümkün kılmak için me, todlar araştırılmaktadır. Diğer ta raftan yine Leningrad'da, zehirli yı anların sokmalarına karsı panzehir gibi kullanılacak bir serum Üzerinde de çalışılmaktadır. Uzak Şarka giden heyet, insanlarmı barsak solucanları vasrtasiyle hastas lıklara aşılanması bahsinde, neticesi çok ehemmiyetli olabilecek tetkikler. de bulunmaktadır. CLEAN, Okuyucu , ç mektubu) rr "rr Acaba Parasız Yapılamaz mı? Defterdarda oturan Mehmet Alİ isminde bir okuyucumuz gönderdiği mektubunda diyor ki: “Köprü üzerindeki geçit çivi yerle rinin faydası görülmeye başladı, Halle kolaylıkla karşıdan karşıya geçebilis Şor Fakat, bu çiviler yüzünden seyri» sefer de aksamaktadır. Birisi şudurs Sart çivilerin yirmişer metre Üst tâ» rafında da tramvay İhtiyari durak yerleri bulunuyor. Tramvaylar, bu duraklarda durduktan sonra yirmi metre ileride çivi geçidinde tekrar durmağa mecbur oluyor, Karaköyden Eminönline “kadar iki yerde duran tramvayların dört defa durması vâr kit kaybettiriyor. Çivileri durak yer» lerine nakletmek masraflı olur amâ, durak yerlerini çivi yerlerine götür mek için masrafa ihtiyaç yoktur, As caba yapılamaz mi?,, . Kardeşi Nerede? Mersinde Yoğurt pazarında Tar suslu Ahmetten Hasan Demir yazı yor: — Tarsusun Değirmendere kös yünden olup Uşakm İmruz köyünde Adanalı Mustafa namile yerleşmiş o lan kardeşimden iki senedir haber 2 lamıyorum. Kendisinin veya kendisi- ni görüp bilenlerin bana sıhhat har berini vermesini rice ederim. yık!) diye dolaşan bir meczubun kerametine vermişlardi. Meczubun bu sözlerinden; Ey Allahım kendi yapın olan insanlar. yıkma, onların yapıları olan evle» rini yak! Mânasmı çıkarmışlardı. Hammeri terciime eden merhum Ata Bey, bu hâdiseyi 6 haziran 1384 tarih ve 7660 numaralı İk- dam gazetesinde tahlil ederken şunları söylemişti: “İstanbul o ta- rihte koleraya maruz olarak yev- mi vefiyat binleri aşmış iken eski dimağlarm sureti tefekkürüne gö- re (Allah kullarına acıyarak ikin- el belâ üzerine birinciyi ref) etmiş tir. Şu suretle ki, harikin ertesi gü nünden itibaren vefiyat onda bir derecesine sukut ile birkaç hafta zarfmda mündefi olmuştur. Bu İn- difa; kolera mikrobu kümelerinin başlıca istilâ edildiği emakin ve €şyanm yanmış olmasile tefsir e-