13 Nisan 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

ii dolayıdır. “Mühim SoN aylar içinde bir “Yayı İtalya ile > Amağa beyocana bundan dolayı te . düşmüşse de, orta - EN düştiren bir an Ku, “onlavya, Belgra va? çk Emma e hand Bulcaristanla yaptığı ma ihtiyaemı münferit bir mecbur etmiştir. w diğer taahütleri . verdiği izahatin AM 4 lerin arkasına takılmaktan güç kurtulurlar, "Fiyat" larda Devletçilik TAN İNSANLARI ARKASINDAN SÜRÜKLİYEN KEÇİ Koyunlar, önlerine takılan bir keçinin arkasından giderler. | arkalarına takan tehlikeli unsurların tahrikâtı yüzünden gidiyor. Kalabalık kütlelerde, onların iptidai duygularmı istismar eden- | Bazı memleketler sulhü korumıya ve kurtarmıya çalışırken, di- ğer bazıları halkın kinini ellerinde silâh olarak kullanıyor ve | Avrupa bugün harbe sürükleniyorsa, daha ziyade halkın ve | kalabalık küt'eleri harbe sürüklüyorlar. İnsanlar harp istemiyor- | kalabalık kütlenin bayağı duygularından istfade ederek onları | lar, Fakat iradesiz bir şekilde, koyun gibi oraya sürükleniyorlar. Serbest Piyasada YERLESEN FİYAT li ürkiye iktışaden devlet - çidir, Fakat iç piyasa” larda bir çok maddeler kı- mından tam bir fiyat anarşisi hâkimdir. Fiyat anarşisi fiyat- ların başıboş cereyanıdır. Ya- hut daha toplu tarifile fiyat anarşisi; fiyat teşekkülünün icap ettiği no mal satış fiya- tile, fiili satı, fiyatı oarasm. dakı MSDETSZİKCEN doğan Ik- tısadi karışıklık demektir. Türk piyasaları bu karışıklıktan esasen hiç bir zaman kendini kur- taramamıştır. Fakat son zaman. larda bu karışıklık mil? iktisat bünyemizin derin bir hastalığın şiddetle açığa vuran ve devletin tanzim elini bekliyen karekteristik bir şiddet peyda etmiştir. Çünkü başı boş yürüyen bu fiyat anarşisi, devletin bütün inş& plânını veo meyanda yurdun ve bilhassa An- karanın inşası İşini adeta durdura- cak kadar tesirler gösterecek bir mahiyet almiş bulunmaktadır. Bu satırları yazarken, bilhassa inşaat malzemesi üstünde 80n aylarda İ meydan alan karışıklıkları bahse mevzu etmek istediğimiz herhalde anlaşılmış olsa gerektir. #nşaat malzemesi, her zaman I ve bilhassa bütün varlığı ile yeni bir inşa işine girişmiş olan Türkiye gibi bir memlekette “ha veyici zaruriye,, den başka bir şey değildir. Kaldı Ki inşaat malzemesi yalnız ev kurmak bakımından şah si ihtiyacımızı değil, yollarımızı, köprülerimizi, mekteplerimizi 'v, «, müesseselerimizi yapmak ve mijii müdafaa kudretimizi arttırmak ba» kımından da milli ihtiyacımızı kar şılar. Bunun içindir ki zaman za. man devlet, #nşa malzemesi üstün. de kanuni kontroller tesis etmeye çalışmış çimentonun Ve endüstri. el mamulâttan çivinin fiyatlarını ele alarak bunların azami fiyatını kendisi tayin etmiştir. Fakat bu tedbirler maksadı hiç bir zaman lâ- yıkile temin edememiştir. o Geçen senin inşaat mevsiminde çimen . toda görülen fiyat daigalanmala- rından sonra şimdi de çivi narh piyasada fiilen tesirsiz kalmış ve yeni İnşaat mevsimi bütün inşaat maddeleri üstünde başdöndürücü bir fiyat karışıklığı ile başlamış- tar. I nşaet malzemesi fiyatlarmda- ki son pahalılık, demir ve ma. deni yart mamüller fiyatında ge- çen Kânunuevvel sonundan İtiba- ren kendini gösteren yükselişlerle başladı. Bu yükselişin (sebepleri “harici,, idi. Beynelmilel piyasalar- da bilhassa yeni silâhlanma hare - ketlerinden doğan bir fiyat artısı demir ve madeni mamulâtı sür'at- le sarmıştır. 1937 yr#'a demir fi- İngilterede 3 No. lı ham de- mirin İngiliz tonu (şilin) İngiltere Hermatit ham de mir İngiliz tomu (pilin) Amerika (Pitsborg) (çubuk demir libresi cent 1937 piyasasi bu suretle açılan demir alış verişleri, bilhassa İngi- liz teslihat plânmın tatbikine baş- landıktan sonra daha da hararet lendi ve bir çok demir cinslerinde fiyatlar yüzde 10 — 30 arasmda yilkseldi. B u yükseliş tebii idi, Fakat bu tabii yükseliş bizim piyasa” larımızda derhal gayri tabii bir su- rette aksetti ve cihanda demirin yüzde 10 — 30 pahahlaşması, bi zim piyasalarımızda aynı madde nin yüzde 100 fiyatlanmasın: intaç ettikten başka Türkiyede kendi peşinden derhal kereste, tuğla hat tâ kum, çakıl fiyatlarının dahi sür atle yükselmesini mucip oldu. Hal buki İngiliz teslihat plânmm Tür- kiyedeki tuğla, kum, çaki, kireç fiyatlarile hiç bir alâkasi yoktur. Fakat memleketimizde maalesef baştboş cereyan eden fiyat ihtikâ- ri, memleketimizin inşa ve kalkın ma hareketlerini durduracak bir şekilde ağını örmektedir. Bu vasiyeti en ziyade Ankarada görmek kabildir: Geçen yıl inşaat mevsiminde Ankarada (1.000) tanesi 13—14 li ra Üzerinden satılan tuğla bu yil 16 — 17 liradır. Geçen sene metre mikâbı 27 — 28 lira olan adi ke- Teste bu sene 42 — 43 liradır. Ge- çen sene kilosu (9) kuruş olan yu- varlak demir bu sene (18) kuruş- tur. (Yüzde 100 artış). Geçen sene metre mikâbi (35) lira Üzerinden SPEKÜLASYONU Yazan: Sevket Sürevua Andemir yatlarma sarsıntılı bir fiyat yük- selişi le girdik: 1934 1935 1936sonu 1937/2 700 740 95.0 95/0 62/0 710 98/0 98/0 180 1.55 2.05 2.20 hesap edilen beton inşaatı bu sene 50 — 52 liradır. Çivi üzerine konu» Jen narh tesir yapmamıştır ve çin- Acaba Tekrar Hasekide oturan okuyucularımız. dan Metik Hepsu yazdığı mektubun. de şunları soruyor: “ — IT yaşımda güzel bir kızım. Bir senedenberi 21 yaşında bir genel seviyorum, O da beni sevdiğini söy. lüyordu. En fena huyu, beni göreme. | yince evimin önünde dolaşması ve jeve mektup göndermesiydi. Kendi. isine birçok defalar bunları yapma. masını söyledim." Eve mektup gön. dermedi, fakat kapmın önünde do. laşma dedikçe bilâkis dört dönmeğe başladı. Lâkin bir ay var ki, onu göremi. —— yorum, Sik erk dışarıya da çikamı. yorum. Onun birdenbire gözden kay, boluşu beni meraka düşürdü. Bu genç acaba beni sevmiyor muydu? Acaba eve maktup gönderir mi? Ge. lir mi? Yoksa beni unuttu mu?” Bir senedenberi tanıştığınız gencin birdenbire ortadan kaybolması, onu kırdığınız: açıkça gösteriyor. Evinizin önünde dolaşan, bütün tenbihlerinize rağmen eve mektup gönderen bu genç nereye gidebilir? Burada bulunması akla yakin geli. yor, Aramayışının ifade ettiği mâna, konun kilosu geçen sene (23) ku- ruşken bu yıl (46) kuruştur (Yüz- de 100 artış.) ütün bu gayri tabif fiyat ha- reketlerinin tesiri iledir ki şimdi bu yıl Ankarada inşaat ha- reketleri hararetsizdir. Hattâ Inşa- atın esaslı? surette tevakkuf etmesi bile beklenebilir. Bu vaziyet İse Ankarada arsa fiyatlarını düşüre- bilir, Fakat kiraların sabit kalma» sını zaruri kılar. Halbuki Ankara da beklenen hem kiraların, hem de arsa fiyatlarının düşmesidir. Bu - nun yegâne çaresi de inşaatın W cuzlaması olacatır. Hülâsa yeni başlıyan inşaat mev- i Ankarada olduğu gibi bütün Türkiyede gayri tabii şeralt içinde başle —ıştır. Çünkü cihanda yüzde 10.34 arasmda artan demir fiyat ları Türkiye inşaat işlerinde ©; 100 bir fiyat farkı verdikten gönra Ke- resteden kirece, tuğlaya, kum ve çak 'a kadar bütün inşaat madde- leri fiyatlarını da kendi peşinden si İ küllerine, siyasi -IKRASI Münevverler Faşizmi Niçin Sevmiyorlar? Bir kari soruyor: o Çekoslovak Cümhur Reisi Benesin Belgrada gel. mesi münasebetiyle, Üniversite tale- İ besi faşizm aleyhinde nümayiş yap- mış. Entellektürller neden faşizme İdüşmandırlar? Bu okuyucunun sualine cevap ver- mek için evvelâ faşizmin ne demek olduğunu anlatmak lâzım. Bu kısa sütun içinde faşizmin en büyük ka rakteristiklerini şöylece hulâsa ede- biliriz: 1 — Faşizm burjuvazi ile amele kavgasında burjuvaziyi tuğmaktır, 2 — Cemiyet içindeki sınıfları pa- ralize ederek sermayedar diktatora- sını kuvvetlendirmektir. 3 — Amele hareketlerine, teşek- fırkalara, halkm serbest cemiyet kurmalarına oOmâni olmaktır, 4 — Parlmanter demokrasiyi kal . dırmak, kelâm, içtima, fikir hürriye- tini boğmaktır. 5 — Mali sermayenin hâkimiyetini temin etmektir. 6 — Emperyalizmi kuvvetlendir- mek, müstemlekeler elde etmektir. 7 — Büyük devletler arasındaki zıddiyetleri çoğaltarak, bütün dün- yayı harbe sürüklemektir. . Yani, köylü, isçi, küçük esnaf, mü- nevver denen kütleleri ezip, büyük sermayedarların menfaatini ve | ha- yatımı temin etmektir. Faşistler kü- çük burjuvaziyi tuttuklarını, yalnız amele teşekküllerini ortadan kaldır. dıklarnı, kendilerinin milli sosyalist olduklarını iddia ederler, Bu küçük burjuvazi, mümevverleri aldatmak için bir maskedir, faşizm bu vaatler- le iktidar mevkiine gelir, geldikten sonra, yegüne tuttuğu smıf o büyük sermayedarlardır. Bunun en büyük delili amele teşkilâtlarmı kaldırma sı, amelelerin büyük bir kısmını te twerküiz- kamplarına hapsetmesidir. | Küçük barjovazinin de açlıktan ve terörden sesini çıkaramıyacak (hale ir, Her memlekette faşizme sırt o ve- sürükliyerek yükseltmiştir. | şte bütün müşahedeler şu ne- İ “üceyi veriyor ki “devletçe Türkiyede, büyük istihsal meydan larmdan kaçan sipekülâsyon şim- di serbest piyasadaki fiyat hareket lerinde yerleşmiş ve milli kalkınma hareketlerimize karşı sinsi bir gu- rette pusu kurmuştur. Onu oradan çıkarmak ve devlet- gilik prensibini şuurlu bir devlet kontrolü şeklinde serbest piyasa- da teşmil etmek artık milli siya- getimizin tehir kabul etmez bir za- rureti haline gelmiştir. Gelecek mi ? kendisini fazla üzmüş ve belki de darıitmış olmanızdır. Mamafih bu, artık gelmiyecek demek değildir. Se. ven erkek, eşini her ne fedakârlığı İmal olursa olsun, arar, bulur. Ben, onun sizi unuttuğuna delil olabilecek bir tehlike göremiyorum. Seviyorsa uzaklasamaz. Çünkü, aşka kapılmak çok kolay, ondan kurtulmak pek güçtür. . Daktilo Makinesinde Çabuk Yazma Çareleri Serikte davavekili kâtiplerinden B. Mustafa Topuz soruyor: « — Daktilo makinesinde süratle ve kolay yazı yazabilmek için ne tavsiye edersiniz? Çabuk ve kolay yazmaya mecburum. Ne yapayım 7” Daktilo makinesinde yeni çalışma. ya başladığınız anlaşılıyor. Makinede yan yazma melekelerini kuvvetle. dirmek için mütemadi çalışmanız ve çok yazmanız lâzımdır. Ayni zaman . da Iki elinizle yazmıya gayret ediniz. eTkrar ve çok tecriite, itiyadın kök . leşmesine yardım eder, Bidayette bir iki parmak. / renler, o Zhyssem, Krupp, Mond, Deterding. Owen Young gibi milyo- nerlerdir. Faşist devleti bunlar tara- fından iktidar mevkiine getirilmiş, ve j bugün büyük harp sanayii en son kuvvetile işlemiye başlamıştır, . Faşizm demokrasiye muhaliftir. Bu sebeple Parlâmentoyu kaldırnıy- tar. Demokrasiler sınıfları telife çalı- şır. Yaşizm, büyük endüstri ve mali sermaye hesabına umum diğer sınıf. ları imha ve paralize eder. Faşizm emperyalisttir. Büyük imparatorluk» lar kurmak ister... Faşizm daimi sul- hün-ne imkânma nede faydasma inanır. Büyük imparatorluklar kur- mak için elindeki vasıta harptir.. Bu sebeple geceli gündüzlü hazırlanır. Faşizm kültüre düşmandır. Mek- teplerinde, üniversitelerinde faşizm- den başka bir şey okutulmaz.. Fu şizme uymıyan bütün ilim kitapla rı, devlet o tarafmdan (yakılmıştır, 1935 te Almanyada 105,000. müney- ver işsizdi, bugün bu adet daha yük- selmiştir. Umum İşsizlerin miktarı ancak harp sanayiinde çalıştırıldık- ları için nisbeten azalmıştır. Faşizm bu milli ve sosyal demagojilerle mü- nevverleri, halk kütlelerini aldatır, iktidar mevkiine geldikten sozra gös rülmemiş bir terörle hepsini boğar, Krupp'ların, Deterding'lerin hâkimi- yetini ilân eder, * İşte bu sebepledir ki dünya entel lektilelleri faşizme (o düşmandırlar. Yalnız Belgratta değil, İngilterede de Universite talebesi, bir faşist devlet adamma karşı böyle bir nümayiş yapmıştılar, Sulhü, demokrasiyi, bür riyeti seven münevverler, bütün halk kütleleri faşizme düşmandırlar, Çün- kü faşizm, ne münevverlere, ne kö lüye, ne halk kütlelerine dayanıyor. Hâkim bir sınıf hesabına bunları e ziyor. Hür yaşamak istiyen beşöriyet için faşizmden büyük falâket olamaz. ADSIZ v» ———— kün olduğu (Okadar parmokları. Bizah çoğunu seri tuşeye alıştırmız. Sıkı bir şekilde çalışırsanız, her bir dakika zarfında yazdığınız kelimele. rin mıktar itibarile tedricen arttığını görecek, itiyadım günden güne kuv. in yazmıya heveslenmeyiniz. Hüm, vetlendiğini siz de hissedeceksiniz.”