13 Nisan 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

h ASMUHARRIRI LMN, Met Emin YALMAN kirde, he defi: Haberde, fi- üi : ü er_şeyde temiz, dü- Bazetesi ol Olmak, kariin olmıya ım?" İnönü Te Yu. Vekili arasmdaki N « Tün başlamıştır. —— İle Yu Aketeler Tü"d)'e "-. bir Boslavya arasında Yi dııı * "ıı'!hııı.vh 800 aylar içinde bir ku fafaftan anlaşmalar — yapmıştır. Ücük Âm Fransaya, bir taraftan Balik, fanta, bir taraftan da : Y'ııııı.%"“l“"- Fransa, bu * gibi YYayı kendisine tâbi bir SE Vyıy. ıtwyı İle a y* hey I Y"C%%' düşmüşse de, orta - YYayı,, diğer taahütleri . Ü ç uktar _“""“ düşüren bir d Rtan B Ugoslar ' ı K vya, Belgratta :: ı“ly; i:îuknântant ikonferansın - s_ '“İdq-n Saristanla yaptığı : %*mı.,m da verdiği izahatla Haa yi fatmin etmiştir . y GazNlavyanın — Bul b n —"hı.:[.;kln nırngı tâalı . ğ % hik h h"'mrlyle © - aV Ni Avası İçinde yaşa. "% Tla, cenubu - şarki k"“lı Nd::'"'“ kuvyetlendirmek İtin ttmektedir. Bunu & evletlerin siya - hhh;lq.md." sürüklenmekten . Iı::'%dı.—'_w Yapmayı ter- q;::,:' Ortada bir i'_' YÜ . açi ada Halya e anlaşmış - | Yüg Baristanla anlaş- bağmz , 'a Küçük Antanta takım yeni tünar " Cereyan eden Tn "ı"hı *Sası budur. Bu mü. İki dost h Taha Memleketi biribi - İliy İtin du:u;“h bağlayacak, ve Niçin G % di elsin? Yeniköyde bi SrEm ı seyahatine çı. p deniz tüzerinde kal, İöta çi Püra ım,'"'""'l'l inmek H. biraz Yo MUS. Alışık olmadı - ;“hm D Yo kllhm-ş ve “an Otamop, İle n atlamak dt Partamı İstemişler, — b anç ııoı.,""“ atlamış, Otoblis _'i:on“ bir d, Pis. Şehre vardık . ı.'*::î: etmiy | C Lüse binme - '*:'ı..,"'“mıw'" Sonra kira ©Vvden et Parasmı Anlattı, ya | “Secmiş. Bize "& "'Nıso'“ da İste, eee e SÜÜ b“"hıuq”'f.:' gün kalmak İsti. TAN ç — Ve a £ CAĞA lerin arkasına takılmaktan güç kurtulurlar, İNSANLARI ARKASINDAN SÜRÜKLİYEN KEÇİ Koyunlar, önlerine takılan bir keçinin arkasından giderler. | arkalarına takan tehlikeli unsurların tahrikâtı yüzünden gidiyor. Kalabalık kütlelerde, onların iptidai duygularını istismar eden- | Bazı memleketler sulhü korumıya ve kurtarmıya çalışırken, di- ğer bazıları halkın kinini ellerinde silâh olarak kullanıyor ve Avrupa bugün harbe sürükleniyorsa, daha ziyade halkın ve | kalabalık küt'eleri harbe sürüklüyorlar. İnsanlar harp istemiyor- kalabalık kütlenin bayağı duygularından ist'fade ederek onları | lar. Fakat iradesiz bir şekilde, koyun gibi oraya sürükleniyorlar. "Fiyat” larda Devletçilik T ürkiye iktısaden devlet - çidir. Fakat iç piyasa- larda bir çok maddeler bakı- mından tam bir fiyat anarşisi hâkimdir. Fiyat anarşisi fiyat- ların başıboş cereyanıdır. Ya- hut daha toplu tarifile fiyat anarşisi; fiyat teşekkülünün icap ettiği not mal satış fiya- tile, fiili satı. fiyatı —arasın: CAKI NIİSDETSİZİİKLlEN düöğan ik- tısadi karışıklık demektir. Türk piyasaları bu karışıklıktan esasen hiç bir zaman kendini kür- taramamıştır. Fakat son zaman- larda bu karışıklık milli iktısat bünyemizin derin bir hastalığını şiddetle açığa vuran ve devletin tanzim elini bekliyen karekteristik bir şiddet peyda etmiştir. Çünkü başı boş yürüyen bu fiyat anarşisi, devletin bütün inşa plânını — ve o meyanda yurdun Ve bilhassa An- karanın inşası işini adeta durdura- cak kadar tesirler gösterecek bir mahiyet almış bulunmaktadır. Bu satırları yazarken, bilhassa inşaat malzemesi üstünde Sson aylarda meydan alan karışıklıkları bah&e mevzu etmek istediğimiz herhalde anlaşılmış olsa gerektir. #nsaat malzemesi, her zaman ı ve bilhassa bütün varlığı ile yeni bir inşa işine girişmiş olan Türkiye gibi bir memlekette “ha - vayici zarüriye,, den başka bir şey değildir. Kaldı ki inşaat malzemesi yalnız ev kurmak bakımından şah Bi ihtiyacımızı değil, yollarımızı, köprülerimizi, mekteplerimizi v, g, müesseselerimizi yapmak ve milli müdafaa kudretimizi arttırmak ba. kımından da milli ihtiyacımızı kar şılar. Bunun içindir ki zaman za- man devlet, 'nşa malzemesi üstün. de kanüni kontroller tesis etmeye çalışmış çimentonun Ve endüstri- el mamulâttan çivinin fiyatlarmı ele alarak bunların azami fiyatını kendisi tayin etmiştir. Fakat bu tedbirler maksadı hiç bir zaman lâ- yıkile temin edememiştir. Geçen senin inşaat mevsiminde çimen . toda görülen fiyat dalgğlfınmala- rından sonra şimdi de Çivi narhı piyasada fiilen tesirsiz kalmış ve yeni inşaat mevsimi bütün inşaat maddeleri üstünde — başdöndürücü bir fiyat karışıklığı ile başlamış- tır. I nşaat malzemesi fiyatlarında- ki son pahalılık, demir ve ma., deni yarı mamüller fiyatmda ge- çen Kânunuevvel sonundan İtiba- ren kendini gösteren yükselişlerle başladı. Bu yükselişin sebepleri “harici,, idi. Beynelmilel piyasalar- da bilhassa yeni silâhlanma hare - ketlerinden doğan bir fivat artısı :Serbest Piyasada YERLESEN FİYAT Yazan: Sevket Sürevva Avrdemır SPEKÜLASYONU konun kilosu geçen sene (23) ku- ruşken bu yıl (46) kuruştur (Yüz- de 100 artış.) ütün bu gayri tabil fiyat ha- reketlerinin tesiri iledir ki şimdi bu yıl Ankarada inşaat ha- reketleri hararetsizdir. Hattâ inşa- atın esaslıf surette tevakkuf etmesi bile beklenebilir. Bu vaziyet ise Ankarada arsa fiyatlarını düşüre- bilir. Fakat kiraların sabit kalma- smı zaruri kılar. Halbuki Ankara da beklenen hem kiraların, hem de arsa fiyatlarının düşmesidir. Bu - nun yegâne çaresi de inşaatın U- cuzlaması olacatır. Hülâsa yeni başlıyan inşaat mev- simi Ankarada olduğu gibi bütün Türkiyede gayri tabii şerait içinde başlamıştır. Çünküü cihanda yüzde 10.34 arasında artan demir fiyat ları Türkiye inşaat işlerinde 7» 100 bir fiyat farkı verdikten sonra Ke- demir ve madeni mamulâtı sür'at- le sarmıştır. 1937 yı'ş'a demir fi- İngilterede 3 No. lı ham de- mirin İngiliz tonu (şilin) İngiltere Hermatit ham de- mir İngiliz tonu (şilin) Amerika (Pitsborg) — çubuk demir libresi cent 1937 piyasası bu suretle açılan demir alış verişleri, bilhassa İngi- liz teslihat plânmımn tatbikine baş- landıktan sonra daha da hararet- lendi ve bir çok demir cinslerinde fiyatlar yüzde 10 — 30 arasında yükseldi. B u yükseliş tabil idi. Fakat bu tabii yükseliş bizim piyasa- larımızda derhal gayri tabil bir su- rette aksetti ve cihanda demirin yüzde 10 — 30 pahalılaşması, bi- zim piyasalarımızda aynı madde- nin yüzde 100 fiyatlanmasını intaç ettikten başka Türkiyede kendi peşinden derhal kereste, tuğla hat tâ kum, çakıl fiyatlarımın dahi sür atle yükselmesini mucip oldu. Hal- buki İngiliz teslihat plânınm Tür- kiyedeki tuğla, kum, çakıl, kireç fiyatlarile hiç bir alâkası yoktur. Fakat mMemleketimizde maalesef İmşxboş cereyan eden fiyat ihtikâ- rı, memleketimizin inşa ve kalkın- ma hareketlerini durduracak bir şekilde ağını örmektedir. Bu vaziyeti en ziyade Ankarada görmek kabildir: Geçen yılın inşaat mevsiminde Ankarada (1.000) tanesi 13—14 li- ra üzerinden satılan tuğla bu yıl 16 — 17 liradır. Geçen sene metre mikâbı 27 — 28 lira olan adi ke- reste bu sene 42 — 43 liradır. Ge- çen sene kilosu (9) kuruş olan yu- varlak demir bu sene (18) kurut- tur. (Yüzde 100 artış). Geçen sene metre mikâbı (35) lira Üzerinden yatlarma sarsıntılı bir fiyat yük- selişi ile girdik: 1934 1935 1936 sonu 1937/2 70/0 74,6 95/0 95/0 62/0 71/0 — 98/0 98/0 1.80 1.85 2.05 2.20 hesap edilen beton inşaatt bu sene 50 — 52 liradır. Çivi üzerine könü- lan narh tesir yapmamıştır ve çin- resteden kirece, tuğlaya, kum ve çak 'a kadar bütün inşaat madde- leri fiyatlarımı da kendi peşinden sürükliyerek ).'ükneltmiştîr. » Şte bütün müşahedeler şu ne- ı ticeyi veriyor ki devletçe Türkiyede, büyük istihsal meydan larından kaçan sipekülâsyon şim- di serbest piyasadaki fiyat hareket lerinde yerleşmiş ve milli kalkınma hareketlerimize karşı sinsi bir su- rette pusu kurmuştur. Onu oradan çıkarmak ve devlet- çilik prensibini şuurlu bir devlet kontrolü şeklinde serbest piyasa- da teşmil etmek artık milli siya- setimizin tehir kabul etmez bir za- rüreti haline gelmiştir. Hasekide oturan — okuyucularımız. dan Metik Hepsu yazdığı mektubun. da şunları sorüyor: ." — 17 yaşında güzel bir kızım. Bll'. senedenberi 21 yaşında bir genci seviyorum. O da beni sevdiğini söy. liğyordu. En fena huyu, beni göreme. yince evimin önünde dolaşması ve eve mektup göndermesiydi. Kendi. sine birçok defalar bunları yapma- masını söyledim." Eve mektup gön- laşma dedikçe bilâkis dört dönmeğe başladı, Lâkin bir ay var ki, onu göremi. — yorum, Sık sik dişarıya da çikamı. yorum. Onun birdenbire gözden kay. boluşu beni meraka düşürdü. Bu genç acaba beni sevmiyor muydu? Acaba eve maktup gönderir mi? Ge. lir mi? Yoksa beni unuttu mu?” Bir senedenberi tanıştığımız gencin birdenbire ortadan kaybolması, onu kırdığmızı açıkça gösteriyor. Evinizin önünde dolaşan, bütün tenbihlerinize Tağmen eve mektup gönderen bu genç nereye gidebilir? Burada bulunması akla yakin geli. yor, Aramayışının ifade ettiği mâna, darıltınış - olmanızdır, artık gelmiyecek demek değildir. Se. ven erkek, eşini her ne fedakârlığa mal olursa olsun, arar, bulur. Ben, onun sizi unuttuğuna delil olabilecek bir tehlike göremiyorum, Seviyorsa uzaklaşamaz. Çünkü, aşka kapılmak çok kolay, güçtür. dermedi, fakat kapının önünde do.|* B. Mustafa Topuz soruyor: ve kolay yazı yazabilmek tavsiye edersiniz? yazmaya mecburum. Ne yapayım?” ya başladığınız anlasılıyor. Makinede yazı yazma melekelerini kuvvetlen. dirmek için mütemadi çalışmanız ve çok yazmanız lâzımdır. Ayni zaman . da iki elinizle yazmıya payret edinle. eTkrar ve çok tecril»e, itiyadın kök . leşmesine yardım eder . la yazmıya İl“îeılenmeyinh. Müm. Gelecek mi ? kendisini fazla üzmüş ve belki de Mamafih bu, ondan kurtulmak pek # Daktilo Makinesinde Çabuk Yazma Çareleri Serikte davavekili kâtiplerinden “ — Daktilo makinesinde süratle için ne Çabuk ve kolay Daktilo makinesinde yeni çalışma. Bidayette bir iki parmakl . GÜUNUÜN HIKRASI küllerine, siyasi serbest cemiyet kurmalarına — mâni olmaktır. sermayedarların menfaatini ve yatını temin etmektir. Faşistler kü- Münevverler Faşizmi Niçin Sevmiyorlar? Bir kari Boruyor: Çekoslovak Cümhur Reisi Benesin Belgrada gel. mesi münasebetiyle, Üniversite tale- besi faşizm aleyhinde nümayiş yap- mış. Entellektüeller neden faşizme düşmandırlar? Bu okuyucunun sualine cevap ver- mek için evvelâ faşizmin ne demek olduğunu anlatmak lâzım. Bu kısa sütun içinde faşizmin en büyük ka- rakteristiklerini şöylece hulâsa ede- biliriz: 1 — Faşizm burjuvazi ile amele kavgasında burjuvaziyi! tutmaktır. 2 — Cemiyet içindeki smıfları pa- ralize ederek sermayedar diktatora- sını kuvvetlendirmektir. 3 — Amele hareketlerine, teşek- fırkalara, halkın 4 — Parlmanter demokrasiyi kal . dırmak, kelâm, İçtima, fikir hürriye- tini boğmaktır. 5 — Mali sermayenin hâkimiyetini temin etmektir, 6 — Emperyalizmi kuvvetlendir- mek, müstemlekeler elde etmektir. ? — Büyük devletler arasındaki zıddiyetleri çoğaltarak, bütün dün- yayı harbe sürüklemektir. A Yani, köylü, işçi, küçük esnaf, mti- nevver denen kütleleri ezip, büyük ha- çük burjuvaziyi tuttuklarını, yalrız amele teşekküllerini ortadan kaldır- dıklarmı, kendilerinin milli sosyalist olduklarinı iddia ederler. Bu küçük burjuvazi, münevverleri aldatmak içian bir maskedir, faşizm bu vaatler- le iktidar mevkiine gelir, geldikten sonra, yegâne tuttuğu sınıf — büyük delili amele teşkilâtlarımı kaldırma- sı, amelelerin büyük bir kısmımı — te- merküz- kampl hapsetmesidi Küçük burjuvazinin de acçlıktan ve Tna gelmesidir. renler, - Zhyssem, Krupp, Deterding, Owen Young gibi milyo- nerlerdir. Faşist devleti bunlar tara- fından iktidar mevkiine getirilmiş, ve bugün büyük harp sanayil en son kuvvetile işlemiye başlamıştır. e Bu sebeple Parlâmentoyu kaldırmış- tır. Demokrasiler sınıfları telife çalı- şır. Faşizm, büyük endüstri ve mali sermaye hesabına umum diğer sınıf- ları imha ve paralize eder. Faşizm emperyalisttir. Büyük imparatorluk- lar kurmak ister... Faşizm daimi sul- hünne imkânma ne de faydasına inanır. Büyük imparatorluklar kur- mak için elindeki vasıta harptir.. Bu sebeple geceli gündüzlü hazırlanır. Faşizm kültüre düşmandır. —Mek- teplerinde, üniversitelerinde faşizm- den başka bir şey okutulmaz... — Fa- şizme uymıyan bütün ilim kitapla- ri, devlet — tarafından — yakılmıştır. 1935 te Almanyada 105,000. münev- ver işsizdi, bugün bu adet daha yük- lmiştir. Umum işsizlerin ancak harp sanayiinde çalıştırıldık- ları için nisbeten azalmıştır. Faşizm bu milli ve sosyal demagojilerle mü- nevverleri, halk kütlelerini aldatır, iktidar mevkiine geldikten sozra gu- rülmemiş bir terörle hepsini boğar, Krupp'ların, Deterding'lerin hâkimi- yetini ilân eder. Tef e İşte bu sebepledir ki dünya entel- lektüelleri fasi dü irelnii Yalnız Belgratta değil, İngilterede de üniversite talebesi, bir faşist devlet adamına karşı böyle bir nümayiş riyeti seven münevverler, bütün halk kütleleri faşi düş dırlar, Çün- kü faşizm, ne münevverlere, ne köy- lüye, ne halk kütlelerine dayanıyor. Hâkim bir sınıf hesabına bunları e- için faşizmden büyük falâket olamaz. ADSIZ VA” Sıkı bir şekilde çalışırsanız, her bir görecek, itiyadın. günden güne kuv. vetlendiğini siz de hissedeceksiniz.” terörden sesini çıkaramıyacak — hale Her memlekette faşizme sırt — ve- Mond, kün olduğu — kadar parmokları - — nızın çoğunu seri tuüşeye alıştırmız. — İş sermayedarlardır. Bunun en büyük * Faşizm demokrasiye — muhaliftir. — Ki £ K yapmıştılar, Sulhü, demokrasiyi, hür — , ziyor. Hür yaşamak istiyen beşeriyet g ü dakika zarfında yazdığınız kelimele. B rin mıktar itibarile tedricen arttığını — ka . 'SAR