24 Mayıs 1936 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 10

e VOŞT AA Fransa ve Faşizm Radikal sosyalist partinin lideri halkçı cephenin takip edeceği programın esaslarını anlatıyor Yazan: Edouard Daladier Avrupa devlet adamları ve gaze - teleri son seçimde halkçı cephenin kazandığı şayanı dikkat galebe kar- şısında hayrete düşmüş olup bu ga- lebenin sebeplerini araştırmakta ve ne gibi neticelere müncer olacağını tahmine çalışmaktadırlar. Bu devlet adamları ve gazeteler görüyorlar ki, Fransız basını gale- beyi memnuniyetsizlik ve hattâ ba- zan hiddetle karşıladıktan sonra şim di dürüst hareket edilmesini arzula- dıklarını gösteriyorlar. Böylece Fransanın hâkim sınıfları ilk halkçı cephe hükümetini soğuk- kanlılıkla karşılıyacaklar. Maamafih bir sosyalist kabinenin başa geçmesi karşısında bir panik yaratmak için yapılan propagandayı gözden kaçırmamak icap eder. Yal- nız bu propagandanın asılsız oldu - ğunun bilinmesi de elzemdir. Çünkü halkçı cephenin programı hiçbir va- tandaşm haklarını gaspedecek, pa - raları olanları velveleye verecek, ve- ya Fransız elçiliğinin müsmir faali- yetine engel teşkil edecek tek bir maddeyi ihtiva etmemektedir. Bu program aleyhine savaşanlar büyük bir kısmı şüphesiz onu hiç o- kumamışlardır. Şahsi emlâke bağlılığın, para bi- riktirmenin ve hürriyet — aşkının dünyanın her ülkesinden daha ziya- de yayılmış olduğu bir diyarda mün- tehiplerin yüzde — yetmişinin şahsi emlâkin devlet tarafından gaspe - dilmesini istiyen ve bir sol cenah fa- şizmi kurmağa arzuladığı iddia edi- len bir programa rey verehileceği düşünülebilir mi? Nekadar mantık- sız bir iddia! Birkaç hafta içinde Fransa bütün dünyanm ona izafe ettiği idealleri terkedebilir. miydi hiç? Halkçı Cephe programında ser- mayeden vergi almacağını gösteren bir maddeden iz bile yoktur. Vâsi bir millileştirme sistemi tatbik edi - leceğini gösteren kayıt mevcut de - ğildlr. Wı Hakikatte bu program mümkün olduğu kadar büyük miktarda bir Fransız kütlesini demokratik hürri - yetlerin müdafaası, hakiki ve devam lr sulhün orgafizasyonu, ve ekono- mik hayatın ıslahı için bir araya top- lamak gayesiyle yapılmıştır. Bunlar halkçı cephenin galebesini temin eden hakiki sebeplerdir. Bu galebe her şeyden evvel Fransız işçi sınıflarının bazı faşist taklitçilerinin resmigeçitlerine, tahrik edici nutuk- larına ve şiddet gösteren söz ve ha- reketlerine mukabelesidir ki Fran- sızlar faşizmi bir ecnebi mahsulü ad- dederek kabul etmemektedirler. Başka milletler istedikleri rejim - leri kabul etsinler. Fakat eski bir Fransız darbımeselinin söylediği veç- hile bir Fransız kömür yakıcısı bile evinde hâkimdir. Fransa hüriryetle - rin ve İnsan haklarının “Droits - d'homme” memleketi olarak kal - mak istemektedir. Son seçimin esas manası da budur. Buna munzam olarak başka kuv- vetli bir cereyanda kendini gösterdi. Devlet teşkilâtında ve miülesseseleri- nin işlemesinde derin bir değişikliğe ihtiyaç olduğu.. Fransız halkı kuvetle şu basit fik- ri izah etti. Şimdiki durum devam e- demez ve ekonomik buhran son iki sene zarfında tatbik edilen metotlar- dan başka bir metotla halledilmeli- dir. Ticaretin canlandırılması, ve frangın altın kıymetinin muhafaza - Bı için elzem addedilen deflasyon si- yasetini memleket tasdik etmedi. Radikal - Sosyalistlerin mağlübiyeti Halkceı cephenin galebesinden can- ları sıkılanlar bu can sıkıntısını ra- dikallerin 40 saylavlık kaybettiğini düşünerek gidermek istiyorlar. Sağ cenah tarafından Lavalin si- yaseti aleyhine hareket edip onu dü- şürdüğü için sol cenah tarafından ise mali bir panik anında cesurane mes'uliyet kabul ettiği için radikal-- ler birçok reyler kaybetmiye mah - kümdular. Ona arkalarını — çeviren 300,000 kişi içinde kaçı küçük memur mütekait ve küçük emlâk sahibi idi? Kaçı buhran anımmda mütezarrır o - lup zararlarmı devletin koruduğu bü yük sanayicilerin yüksek kârları ile mukayese ederek yeise düşen küçük sanayici ve sermaye sahibi idi. Şuna kanaat getirdim ki, Radi- kaller halkçı cepheye girmeselerdi, zararları çok daha büyük olacaktı. Radikal Sosyalistlerin lideri DALADİYE Fakat bu maziye ait bir meseledir. Şimdi istikbali düşünelim. İlk evve- lâ radikal partisi vahdetini koruma- li ve memleket dahilindeki teşkilâtı- nı ıslah ve takviye etmelidir. Parlâ- mentoda halkçı cephe programının tahakkuku için diğer cephe parti - leri ile tam bir teşriki mesaiye hazır- lanmalıyız. Halk için yeni bir inkisarı hayal cümhuriyet rejimine nihayet verebi- lir. Muhafazakârların bu anut ümidi Fransız sol cenah kuvvetlerinin mü- essir vahdeti ve Fransayı refaha götürecek yeni usullerin kullanılma- sı ile boşa çıkarılmalıdır. Demokrasi ve hürriyet hizmetindeki hareketi - miz ile biz radikaller Fransa ve sul- ha en zivade yardım edebileceğimize iman ediyoruz. Türk - Fransız dostluğu (Başı 1 incide| zımdır.. Çünkü, yeni hâdiseler karşı smmda milletlerin de zihniyeti değiş- mekte ve bu vaziyete göre istikamet ler almağı icap ettirmektedir. Dört sene evvel Ankaraya gele - rek devlet adamlarımnızla görüşmüş olduğum için, memleketinizin yaban cısı değilim. Bu seferki ziyaretimde, hükümet merkezinde vücuda getiril miş olan yeni muvaffakıyetleri de memnuniyetle gördüm. Ayni zaman da hükümet erkânı ile temaslarda bu lunarak, yeni ve değerli simalarla tanıştım. Üzerimde hâsiıl olan çok derin intibaları bilhassa kaydetmek isterim. Dost millet mümessilleri karşılık lı ziyaretlerle biribirlerini yakından tanımalıdırlar, Kiymetli hariciye ve kiliniz Dr. Aras bunun faydasını tak dir edenlerin başında gelir. Fransız devlet adamları ile birçok temaslar- da bulunmuş olan hariciye vekilini- zin bu şahsi rabıtası şüphe yok ki, büyük faydalar temin edecektir. Parise gittiğim zaman Ankarada gördüklerimi ve şahsi temaslarım - dan aldığım intibaları gerek başve - kil Saroya, gerek hükümetimin di- ğer erkânına bildireceğim. Fransa ile Türkiye arasında yeni bir istikraz mukavelesinden bahse diyoruz. Bu istikraz haberinin, son zamanlarda Düyunu Umumiye me- selesi hakkında yapılan anlaşmadan galet olduğunu zannediyorum.., Bugün Parise gidecek olan elçi yeni Fransız kabinesile de temaslar da bulunacak ve bir ay sonra tek- rar dönecektir. Profesör Gabriyelin mühim konferansı Ankara, 24 (A.A.) — Ankara Hal kevihden verilen malümata göre ta- rih konferansları serisinin en ehem- miyetlilerinden birisi dün verilmiş - tir, Anadoluda Türk anıtları adında iki büyük ciltlik eserin sahibi ve bu sahada beynelmilel bir otorite olan Strezburg üniversitesi profesörlerin den Gabriyelin verdiği bu konferans tarih tezimiz bakımından çok mühim yeni verimleri toplamıştır. Uyan - dırdığı büyük-alâka üzerine bu kon- feransın ana hatları ile bir hülâsa -» sının, konferansı tercüme etmiş o - lan Hayrı tarafından Ankara radyo sunda tekrarlanmasına profesör mü saade etmiştir. Üçüncü Dil Kurultayı TAN Hava yollarında Mihver, Güneş - Dil teorisi olacak Ankara, 23, (A.A,) — Türk dil kurumu genel sekreterliğinden : Üçüncü Türk dili kurultayı için hazırlıklara başlanmıştır. Bu kurul- tayın mihveri güneş-dil teorisi ola- caktır. Bu hazırlıklara zeman bulu- nabilmek üzere güneş dil teorisi üze- rinde kurum üyelerince yazılmakta o lan yazılara aralık verilmiştir. Kurumun üyelerinden olup da bu Kurultayda da üye olarak bulunmak isteyenlerin adlarını, işlerini ve ad- reslerini bildirmeleri ve Kurultaya bir tez vermek isteyenlerin de yazılı tezlerini göndermeleri için en son Imühlet 15 temmuz 1936 akşamı bite- İcektir. Yalnız dinleyici olarak bu- |lunmak isteyenler 31 temmuz 936 ıakşamma kadar adlarını, işlerini ve iadreslerini bildirebilirler. Prens Starhembergi öldürmek istediler (Başı 1 incide) rafından yapılan hücumun mahalli bir hareket olmadığını, belki Nazi teşkilâtı merkezi tarafından tertip e- dilmiş olduğunu beyan ediyorlar. Ayni mahfeller, Nazilerin bu suret- le Heimver'leri silâhlarından tecrit hareketine mukavemet etmeğe teş - vik için Avusturyada karışıklık çık- masımı istediklerini tahmin ediyorlar. Prensi öldürmek istediler Viyana, 23. (Tan) — Starhem- bergin şâtosuna karşı yapılan teca- vüze iştirak ederek yaralananlardan ikincisinin de öldüğü bildiriliyor. Bu meselenin içyüzü anlaşılmamış- tır. Polis 20 kişi tevkif etmiştir. Haymvehr mensuplarının şatodaki silâhları ele geçirmek istedikleri hak kındaki şayia manalı görülmektedir. Vaksemberg şatosunda Starhemberg avcı alayına mensup bir müfreze bulunmakta idi. Prensin, Haymveh- rein istinatgâhı olarak telâkki edi- len 12 şatosu daha vardır. Karışık- lıkların bu şatolara dayandığı hak- kında şayialar dolaşmaktadır. Nazi- lerin Starhembergi öldürmek istedik- leri Aanlaşılmaktadır. — Hitlercilerin bu haraketlerine en büyük sebep o- larak Starhembergin, Avusturyanın Almanyaya ilhakına karşı şiddetli hareket etmesi, ve yahudileri ve ya- hudi cemiyetlerin çok tutmasıdır. İtalya - İngiltere Lİ .. gerginliği (Başı 1 incide) yette olmamakla beraber, Ingiliz- İtalyan gerginliği sür'atle hafifliye- cektir. Bu mahafil, zecri tedbir taraftarı bulunan bilhassa Küçük devletlerin birer ikişer çekilmeleri üzerine Frran- sa ile Ingilterenin de her türlü şid- detli tedbirlerden nihayet vazgeçe- ceklerini ümit etmektedirler. Yine ayni mahafil, Italyanın, zec- ri tedbirlerin ilgasmı kolaylaştıra- cak her hangi bir harekette bulun- mak tasavvurunda — olmadığını, an- cak Akdeniz vaziyetinde bir istikrar temin ve Fransa ile Ingiltere'nin en- dişelerini izale edecek her hangi bir mukaveleyi imzaya hazır bulundu- gunu söylemektedirler. Mussolini, Deyli Meyl muharriri Vard Price'e verdiği beyanattaki te- minatı İngiltereye karşı resmen teyi- de amadedir deniyor. İtalya ve Uluslar Kurumu Cenevre, 23. (A.A.) Zecri tedbir- lerden vazgeçilmedikçe, — Iİtalyanın, Milletler Cemiyetinin her türlü faali- yetinden uzak duracağına dair olan resmi beyanata rağmen, 4 haziranda toplanacak beynelmilel mesai konfe- ransına patronların, işçilerin ve hü- kümetin mümessilleri olarak ayrı ay- rı üç İtalyan delegasyonu iştirak e- decektir. Keyfiyet, Suvich tarafından, dün, telgrafla Avenol'a bildirilmiştir. Bir haftalık kaçakçılık vak'aları Ankara, 23 (ALA.) — Geçen bir hafta içinde gümrük muhafaza ör- gütü biri yaralı 50 kaçakçı, 1370 kilo gümrük kaçağı, 5100 kilo inhisar' ka- çağı, 668 gram esrar, 21 kilo250 gram morfin, sekiz ampul morfin ve koka- in, beş balon morfin, 5956 defter si- gara kâğıdı, bir tüfek, iki balıkçı san- dalı ile 23 kaçakçı hayvanı ele geçir- miştir. Tenezzüh uçuşları da ihdas edildi Ankara, 23. (A.A.) — Istanbul ve Ankara arasında hava seferleri- yakında başlayacaktır. İstan- bulla Ankara arasındaki hava sefer- leri 1 saat 50 dakika sürecektir. Ankaradan hergün saat 10 da İs- tanbuldan 15.5da hareket edilecektir Bundan başka cumartesi Ankaradan 14,5 ve pazartesi günleri sabahleyin saat 7 de birer ilâve seferi vardır. Bu suretle cumartesi ve pazar tatil- lerini Istanbulda geçirmek isteyen- ler için büyük bir kolaylık mevcut- tur. Diğer taraftan gerek Istanbulda ve gerek' Ankarada cumartesi gün- leri saat 14 ten 18 e kadar pazar günleri de saat 9 dan 18 e kadar te- nezzüh uçuşları yapılacaktır. i5 dakikalık bir uçuşun ücreti iki lira gibi nisbeten az bir bedel olduğu için tayyareye alışmak isteyenlerin bu kolaylıklardan istifade edecekle- rine şüphe yoktur. Fiyat Avrupada olduğu gibi va- gonli ikinci mevkie nazaran yüzde 20 kadar ucuz olarak 22 liradır. Gi- dip gelme olursa 15 gün müteber ol- mak üzre ayrıca yüzde 20 tenzilât vardır. Bu tayyare ücretlerinde, bilet a- lanlar için 1000 liralık sigorta dahil- dir. Yani her hangi bir tayyare ka- zası neticesinde ölen olursa ailesine bin lira tazminat verilecektir. Bilet alırken bu sigorta mıktarını beher bin lira için iki lira ilâve etmek şartile on bin 10.000 liraya kadar çıkartmak da kabildir. Fransada kabine meselesi (Başı 1 incide)| hat etmelerini dilemiştir. Leon Blum Hariciye Nezaretini de üstüne alıyor Paris, 23 (A.A.) — Echo de Paris gazetesi diyor ki: “Dün, siyasi vaziyetin inkişafında ehemmiyetli bir tek âmil kaydolun- muştur. Herriot hariciye nezaretini kat'i surette reddetmiştir. Herhalde Leon Blum da Başvekâletle beraber hariciyeyi de kendi üzerine yüklen- memeğe karar vermiştir.Bununla be raber, gelecek haziranın on beşinde Blum, hariciye umurunu tevdi et - miş olacağı her kimse, onunla bera- ber, Cenevre Konseyine iştirak ede cektir.,, Radikal Sosyalist partisinin İcra komitesinin toplantısını, mevzuubah sederek, yine ayni gazete, bu parti- nin, uzun zamandanberidir Fransız siyasasını idare etmişken bu defa bu kabiliyeti kaybeylediğini kayde- diyor ve diyor ki: Daladier'nin iradettiği müphem ve melankolik ve beklenilen izahattan hiçbirini vermiyen nutku, bizim bu kanaatimizi teyit eylemiştir., , Sümer Bank umumi heyeti dün toplandı (Başı 1 incide| payı almış olan Sümerbanktan son bir senenin mesai neticeleri hakkım- da hesap alırken milli kalkınmanın prensiplerine ve tatbikatına temas eden noktalarda izahat istemişler - dir . Toplantıda söz alan İktisat Veki- li Celâl Bayar, milli endüstri kurulu şunun hususiyetlerini, devletin milli endüstrileşme hareketindeki hedef - lerini ve Türkiyede endüstrinin mes nedinini teşkil eden iptidai maddeler mevzuunu ele alarak etraflı izahat vermiş ve bu kuruluşun teknik şart larını tahlil ve izah ettikten sonra, devletçe hazırlanmakta olan - ikinci beş senelik plânın ana hatlarını an - latmıştır. Bilânço etrafında umumi heyetçe vâki istizahlara Sümerbank umum direktörü Nurullah Esat ta- rafından izahat verildikten sonra ra- porun bilânço, kâr ve'zarar hesapla- |. rımım aynen tasdikine karar veril - miş ve bu münasebetle söz alan ha- tipler büyük milli kalkınma teşebbü- sünün seneden seneye daha olgun ve mütekâmil semerelerini getiren Sümerbanka ve onun idaresine teşek kürlerini bildirmişlerdir. Toplantıya son vermeden evvel, Mustafa Şeref Özkan, 20-25 sene evvelki Türkiye ile bugünkü Türkiye arasında geniş ve değerli bir mükayese yapmış ve ekonomi sahasında yeni Türkiyenin gösterdiği muvaffakıyetleri etrafile tebarüz ettirmiştir. İtalyada Umumi harbin 21 inci yıldönümü Roma, 23 (Tan) — İtalyanm Har- brumumiye iştirak etmesi ve Umumi harbin 21 inci dönüm yılı münasebe- tile yarın büyük bir askeri resmi ge- cit yapılacaktır. İtalyanın 92 şehrin- de de hazırlıklar bitirilmiştir. Bu bü- yük bayram gününda Umumi' Harbe iştirak etmiş olan 2000 zabite madal- yalar takılacaktır. Filistindeki gergin vaziyet Kudüs, 23 (A.A.) — Ali Arap ko- mitesinin metalibinde israr efmesi yüzünden dün, bazı karışıklıklar ol- masından korkuluyordu. Fakat sırf Araplarla meskün yerlerde ancak ;nuslihane nümayişler vuku bulmuş ur, Telâvivde panayır binalarını tu - tuşturmağa teşebbüs edilmiştir. Nablus'da, akşam saat 17 den sa- bah saat beşe kadar evlerden dışarı- ya çıkmak yasak edilmiştir. İki Arap, bir de Yahudi gazetesi kapatılmıştır. Bugün toplanacak olan Arap bele diye reislerinin içtimar hükümetçe menedilmiştir. Arnavutlukta İtalyan askeri heyeti yokmu? Tirana, 23 (A.A.) — Resmi Ar - navutluk mahfelleri, Yunan menba- larından çıkan ve Arnavutluk top - raklarınm muhtelif yerlerinde istih- kâmlar yapıldığıma ve bir İtalyan heyetinin bu işleri kontrol için Ar - navutluğa geldiğine dair olan haber leri kat'iyetle tekzip etmektedirler. Ayni mahfeller, Arnavutluk 1i - manlarına her gün büyük miktarda harp malzemesi çıkarılmakta oldu - ğu hakkındaki şayiaları da tekzip ediyorlar. OT 24-5-9386 ——— Harp havası (Başı 1 incidel Filistinde gözü olmadığını, hattâ icap ederse Libyadaki beyaz askerlerdel bir kısmını geri çekeceğini, Londrada> ki sefiri Grandi vasıtasile İngiltere Dışişleri Bakanlığına temin etmiştir. Adisababadaki İngiliz ve Fransız se- firlerinin hâlâ mevkilerini muhafazâ tmeleri de, Hab karşı emri- vâki yapan İtalyanların büyük dev- letlere karşı fili bir emrivâki yapama” dıklarına bir delildir. Öyle görülüyor ki, şimdi zecri ted- birlerin, iflâsı üzerine prestijini kur- tarmağa çalışan İngiltere kadar İtalb- ya da kendi prestijini mesi şimdilik çok nabemevsim görül- se yeridir. Kanaatimize göre, 16 hazirandâ toplanacak olan Uluslar Kurumuda, ancak zecri tedbirlerin devamını te- min ettikten sonra dağılacak, ve Av- rupa tmesini beklemek için içtli raz daha ileri atacaktır. Şimdiki Avrupa durumuna gelince, harp ihtimali biraz gayri varit ol- Her tarafta emniyetsizliğin ağır ve korkunç havası esmektedir. Bunulü için uluslar daima tetik üstünde, dal- şında nöbet beklemelidirler. TAN — Makedonyadaki grev Belgrat, 23 (A.A.) — Makedony& mele grevi vahim bir şekil almıştır. de bulunan madenleri şu altımda bi dırlar. —i BULMACAMIZ| v Yo ) B GON ' 1 Oniki çocuk öldüren bir cani idam edildi Sehverin, “Meklenburg,, 23 (A. A.) — Meklenburg canavarı namiy le maruf Seefeld bu sabah hapisane avlusunda balta ile idam edilmiştir. Cani on iki çocuk öldürmekle suçlu idi. Fransaya giden Habeş Rasları Kahire, 23 (A.A.) — Ras Nasibu ve Ras Makonen ile Ras Mulugetta- nın oğlu Portsait'ten geçmişler ve Fransaya gitmek üzere oradan pasa- port almışlardır. Rivayete göre, Habeş imparatoru da bir su şehrinde tedavi edilmek Ü- zere Fransaya gidecektir. DOKTOR Kemal N. imre — CİLT VEZÜHREVİ HASTALIKLAR MÜTEHASSISI Adres: Beyoğlu Istiklâl caddesi Rumeli Han No. 16 Hergün öğleden sonra hastala- rmı kabul eder. 'Telefon: 40153 AA K SOLDAN SAĞA VE YUKARDAN AŞAĞI : i— Bir komşu devlet (11). j 2 — Büyük (3). Hayvan ölüsü (3): İşte (2). aleti (5). 4 — Sanat (2). Çabuk (4). 5 — Üst değil (3). Tokat (5). 6 — Nota (2). Şart edatı (2). Iyi (3). 7 — Çorbası güzel olur (7). 8 — Sonuna “f” koyarak ters okur” sanız pis bir hayvan olur (8l4 Büyük kılmç (4). 9— Albay (7). 10 — Valide (3). Nota (2): e 11 — Kokulu bir ot (4). Sinirli (5)4 DÜNKÜ BULMACAMIZIN HALLI 1 — Karacaahmet (11). 2 — Asalet (6). 3 — Rakı (4). Emir (4). 4 — Alışveriş (9). 5 — Ce (2). Vali (4). Re (2). 6 —At (2). Elek (4). Eğe (3)i T — Erik (4). Etek (4). 8 — Hâmi (4). Et (2). Mi (2)) 9 — İşret (5). Fen (3). 10 — Eğemen (6). ll — Ta (2). Ekin (4). Hİ — İzmit mekteplerinde müsamere Izmit, (Tan) — Ulugazi okulunda talebe tarafından güzel bir müSü” — mere verilmiştir. Yukarki resim, küçükleri melekler rondunu oynark” gösteriyor. ak BPRLKÜY AMAĞ İ FÜ EEARRYİRMÜRüZ AmAN V 2000 amele İngiliz Patronların elin « düşünmekte- — dir. Onun için bir harp havasının es- — vaziyetinin biraz daha tavuzbu: 4 ma silâhlı olarak sulh perisinin bar daki kurşun ve kalay madenleri a- rakacakları tehdidinde bulunmakta- 3 — Kelime klavuzu (5). Bir çalğf — makla beraber bu son vaziyetler —| hiç tearzu edilir şekilde değildir.