10 Nisan 1936 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

2 DÜŞÜNDÜKÇE Sinan ve dünya Orijinal bir Türk mimarlığı var mıdır? Böyle birşey Türkiyede sorulamaz, çünkü biz bir Sinanım yeryüzünde en büyük mimar olduğuna inanıyoruz. Böyle birşey Avrupada da sorulamaz, çünkü onlar. Türk mimarlığını Bizans sanatinin devamı gibi kabul ettikleri için orijinal olduğuna inaamı- | yorlar. Raymond Escholier'nin Istanbul için yazılmış yeni bir eserinde, Ayasof- yayı kopya etmek için karşısına Türklerin Sultanahmedi inşa ettikleri ki- diası vardı. Garpte yazılmış sanat tarihleri, umumiyetle, Türkler için bir fasıl ayırmazlar ve Türk üslübunu Yunan, Koma, Bizans ve Arap mlima- rileri arasında kaynatırlar. Biz ihtifallerde çok nutuk söylüyoruz. Belki Sinan için azdır. Fakat 'Avrupalımın bu iddiasına isyan ve Türk üslübunun orijinalliğini onlara is- bat etmiş tek bir âlimimiz çıkmadı. Açık konuşalım. Sinan için söyledikle- rimiz ve yazdıklarımız beylik şeylerdir: Büyüktür, yücedir, uludur, dâhi- dir, şu kadar cami, bu kadar medrese ve kervansaray yapmıştır, kubbeyı YAN az 0. isi ar ŞEHİRDE OLUP BİTENLER Mimar Sinan | Gümrük binası Sanayiciler Dün Süleymaniyede /Devair Galataya, Birlik genel heyeti bir ihfifal yapıldı Türk san'atkârı Sinan için, dün,Sü leymaniyedeki türbesinde büyük bir ihtifal yapılmıştır. Ibtifalde, halk par tisi, umumi kâtibi Recep Peker, üni - versite profesörleri, yüksek ti gençliği, lise ve ilk mektep talel r ve kalabalik bir halk kütlesi bulun - muştur, Sinanın mezarma, mili Türk talebe birliği, mühendis mektebi, be- lediye, mühendisler birliği, mimarlar şöyle oturtmuştur, ayağı böyle dayamıştır. Bunlar mllkayeseli san'at ta- rihi ve estetik ölçülerine vurulmadıkça hiç bir kıymet İfade etmezler. Mısır piramid'lerinden, Sfenks'lerinden, sütunlarından, Ninva ve Babil mabetlerinden Acem saraylarma, Atina mimarisine, Etrüsk kubbesine ve koskocaman Roma Âbidelerine, Bizansa, Araba ve büyük Türke varınca” ya kadar dünya san'atlerinin biribirine haşrolan üslüpları içinde bizimkini ötekilerden ayırd ettiren sayısız nüansların manası ve kıymeti, kendini Garbe kabul ettirmiş bir Türk san'at tarihçisi ve münekkidi tarafından tayin olunmadıkça, Ne Sinanı, ne bütün mimarlığımızı, ne de kendimizi anlamış sayılırız. Bugünlük Sinama karşı yapacağımız şey, onun evrensel kıymetini ne kendimiz anlayabilmiş, ne de cihana anlatabilmiş olduğumuz için ruhani- yetinden özür dilemektir. Sinan muasır medeniyete asıl kıymetile henüz tanıtamamış bir memlekette bütün ih tifafler, milli birer mevlüdü şerif tilâ- veti halinde kalır. Bu güzel kadirşinaslığın lüzumsuzluğunu değil, kifayet- sizliğini görmedikçe ne Setimiyenin, ne de Süleymaniyenin kubbesini tam görmüş ve idrak etmiş olamayız. Ne tarafından bakılırsa... Dün, büyük Sinanm ihtifalinde iki kişi konuşuyorlardı: — Koca Sinan gerçekten çok büyük san'atkârmış... Hele şu Sü- leymaniye camiinin hususiyeti olur gey değildir. — Nedir o? .-., — Ay bilmiyor musun ? Süleymani. ye camiine ne tarafından bakarsan bak dalma “müselles,, içindedir. — Dikkat etmemiştim. Fakat Sina- nm büyük san'atkârlığmı yalnız bu - nunla ölçüyorsan ben onun gibi ne ad &ız san'atkârlarm eserlerini bilirim. — Yok canım? — Evet, bak sayayım: İstanbul s0- kaklarma ne tarafmdan bakarsan bak “düzensizlik, içindedir. Spor İşlerimi. 2e ne tarafından bakarsan bak “ak - saklık,, içindedir. Istanbul limanını ne tarafından bakarsan bak “hare - ketsizlik,, içindedir . Tramvaylarımıza ne tarafından ba- karsan bak “izdihah,, içindedir. Gü - sel san'atlerimize ne tarafından ba-| karsan bak “yokluk,, içindedir. Tiyat rolarımıza ne tarafından bakarsan bak “esersizlik,, içindedir. Dükkânla- rımıza, mağazalarımıza ne tarafmdan bakarsan bak "pahalılık, içindedir. Unkapanı köprüsüne... — Yeter!.. Mezbaha yolu Belediye daim! encümeninin tatbik edilecek bir talimatnamesine göre, bundan sonra, mezbahaya gidecek ka saplık koyunlar ulu orta her sokak - tan ve her yoldan geçemiyeceklerdir Karar çok yerindedir. Fakat firenk lerin “her yol Romaya götürlr,, dedik leri gibi kasaplık hayvanlar içinde nasıl olsa “her yol mezbahaya gider., Zavallılara göre bir değişiklik yok demektir, i Petrol ambargosu Talya Habeşistanda, Habeşlere f6- &i vaziyete düşüren zehirli gazlar kul lanıyormuş. Habeş ve İngiliz kaynak- larından gelen haberlere göre bu gaz lerle zehirlenenlerin gözleri kör ol- makta, başları son derece şişmekte ve yirmi dakika can çekiştikten son - ra ölmekte imişler. Ucunda feci ıztıraplaria ölmek ol - masa, Habeşlerin bu “zehirli gaz me- — Vaktile Italyaya el birliğile “2e- hirsiz gaz,, vermemek kararmı tatbik etselerdi, o da şimdi “zehirli gaz,, kul lanamazdı. Kimbilir... Belki de doğru”. Düzeltme — Avnlu dağı nerededir, yüküekli. | $i nekadardır ve tepesinde ne vardır? — Körleri okutmak tecrübesini ilk olarak kim ve ne zaman yapmıstır? — Baalbek harabelerinde “büyük mabet, İn kaç sütunu yıkılmıştır, ka Dünkü soruların cevapları 8 — Periklesin karısından aimi- masına sebep olan ve hayatında mü- him roller oyntyan kadın kimdir? C — Aspaaya, > 8 — Astrakan nedir ve nasıl yapı- i» C — Rusyada Astrakan şehrinde ince ve kıvırcık yünlü küçük kuzula- rm postundan yapılan kürktür. Post- lar temizlendikten sonra içinde kayın ağacı kaynatılmış bir su içinde yirmi dört saat bırakılır. Sonra postlarm et taraflarına kaynamış arpa unu sü- rülür ve yine dış tarafları biribirine yapışmak üzere ikişer ikişer sarılır, bu halde de birkaç gün bırakılır. Bu ameliye üç ve hattâ dört defa tekrar «dildikten sonra postlar nişastalı bir madde ile uğuşturulur. Bu suretle ha- arlanan kürkler çok yumuşak olur ve yünleri asla dökülmez. İ 8 — 1875 senesi teşrinisaninin &- kinci günü Paris rasathanesinde P. Hanri tarafından keşfedilen 152 inci küçük seyyarenin adı nedir? C — Atala 8 — Patlıcan hangi memleketten | çıkmıştır? © — Hindistandan. $ — Osterliç muharebesi nedir? C —? künunuevvel 1805 te Avus - turyada Osterliç civarmda Napolyon Bonapart tarafından Avusturya ve | Rusya birleşik ordularına karşı kaza- nılan muharebe. e e a a a Te ei si,, ndeki tavsiyelerden birinde ufak bir yanlışlık şöyle düzeltiriz: Uyku tutmamağa karşı: Bir İitre su İçinde on gram mutfak tuzu on gram Sülfat dösut eritmeli, Her ak - şam yatmadan evvel bir çay fincanı bu sudan içmeli: Netice muhakkak - tar. | olmuştur. Özür diler ve X birliği, Güzel San'atler , Akademisi Halkevi, nafıa fen mektebi ve İsta, bul kız lisesi namma birçok çelenkler konulmuştur. Ihtifale tam saat 16 da hep bir ağız dan söylenen istiklâl marşı ile başları mıştır. Marştan sonra, Güzel San'at- ler Akademisi mimari şubesinden Or- han bir hitabe söylemiş ve ezcümle demiştir ki: Ey Sinan. eğer bugün başını kaldı- rırsan, bir zamanlar senin, göklere yükselttiğin Türk san'atini, şimdi de cak, doğruyu güzeli, ai bilerler senin çırağın olmıya lâyik olacaklardır. Büyük san'at, nesillere intikal € - den ve güzelliğini her zaman tasdik ettiren san'attir. Sinanm eserlerinde yalnız Viyana surlarma dayanan Türk ordularının değil, Sakaryayı ba şarah Türk evlâtlarmın esaleti var- dır. Türkün haklarını tanmakta baş kaldıranlar san'ati önünde baş eğer - ler. Orhandan sonra mühendis mek » tebinden, Sadık Taşkömür söz almış ve Sinarım hayatmı anlatmıstir. Bu- nu, milli Türk talebe birliğinden Ab - dülkadir Karahanm hitabesi takip et- miştir. Bundan sonra belediye imar şube- *i müdürü Ziya da Sinan için güzel bir hitabe söylemiştir. Merasim, hep bir ağızdan söylenen istiklâl! marşi ile nihayet bulmuştur. Süleymaniye camiinde Ihtifalden önce, Mimar Samih ve Abdülkadir tarafmdan Süleymaniye camiinde talebelere büyük san'atkâ- rm eserleri hakkında izahat verilmiş- tir. Dün gece, mimar Kemal Altan, radyoda Sinan için bir konferans vet miştir. Ankaradaki toplantı Ankara, 9 (Tan) — Büyük Türk san'atkârı Mimar Sinanın 348 inci yıl dönümü bugün Halkevinde güzel bir programla kutlulanmıştır. Toplantı, saat 1730 da açılmış, aziz ölünün ru hunu taziz için ayakta bir dakika su- sulduktan sonra, Kâmiran Bozkır, “Koca Üstadın türküsü, , şiirini oku * muş, mimar Necmeddin Sinanın ha » yatı ve mimari ve teknik noktadan eserlerini anlatmıştır. Bir duvar yıkıldı, bir arabacı yaralandı Dün sabah saat on buçukta Sirke cide Ebussuut caddesinde büytük bir duvar yıkılmış, bir hayvan ölmüş ve bir aabacı yaralanmıştır. Hâdise Defterdarlık binasmm arkasında | bulunan bir arsaya iki katlı küçük bir ev İnşasma bundan bir hafta ev- vel başlanmış, temelden çıkarılan top raklar arabalarla başka bir yere ta- şınmıyarak oratadaki bahçe duvarı nm iç dibine istif edilmiştir. Duvarm bir tarafı Ebussuud caddesine, öbür tarafı da Salkimsöğüde bakmaktadır Dün sabah ta, temel kazılmasma de- vam edilmiş, fakat Ebüssuud ccadde- sine bakan kısmmda 10 metre yük- sekliğindeki büyük bir parça ansızın çökmüştür. reksiyonu tamir edilen $259 numara» İr otobüsün de ön ve yan camları kı- rrlmıştır. Hâdise, zabıtaya haber verilmiş ve Sülfat 45 sud yerine dün sülfato Dün bu sütunlarda “ev kadmı köğe- yazılmıştır. duvar göküntüsü caddeyi kanladığı için itfaiye tarafından kaldırıimıştır. taşınacak Liman umum müdürlüğü ile gü İrük ve gümrük muhafaza teşkilâtının bulunmakta oldukları binaların ser - vis hizmetleri ihtiyacma uymadığı ve bunların teşkilâta yetmiyecek kadar dar olduğu anlaşılmıştır. Yapılan tet "i| Kikleri gümrük ve muhafaza teşkilâ- tmm bügün işgal etmekte bulunduk - İları binanm daha ziyade antrepo ola- merkezde toplandı Endiletri birliği umumi heyeti, dün öğleden sonra, birlik reisi Vamığın başkanlığında toplanmıştır. Bu top - lantıda bazı fabrikatörler, muamele | maralı vapurlarında vergisinin bugünkü cibayet usulleri - Küçük Haberler —————. İ * Şirketlerin yaz tarifeleri — $ İketi Hayriye ve Akayın ilkbahar | rifeleri yakında tatbik edilecek Yeni tarifeler Akayda 25 Nisan Şirketi Hayriyede de bir Mayıst itibaren tatbika başlanacaktır. * Çarpışan vapurlardaki hasar İ Limanda çarpışan Akayın Malt€ İ vapurile Şirketi Hayrivenin 54 ni an fen Me) ti tarafımdan dün keşif yapılmış nin değiştirilmesi İcap ettiğini ileri | her iki vapurdaki zarar ziyan tesi sürmüşlerdir. | Bu noktai nazar ve iddia, hakli gö- | edilmiştir. * Yransız elçisi gidiyor — Frans rak kullanılmasına elverişli olduğunu | rülmüş ve mesele üzerinde ittifak hâ-| nm Tokyo elçiliğine tayin edilen © göstermiştir. Her üç idarenin hazırlamakta ğu projelere göre, Istanbul gümi leri ve muhafaza teşkilâtı Galatada- ki Çinili hana nakledilecektir. Mer - kez Rıhtım hanımm liman umum mü dürlüğüne: tahsisi, işe daha uygun görülmüştür. İdarelerin bu yeni binalara taşm - maları takarrür ederse merkez ve nili handaki hususi yazihane ve mües seseler başka yerlere nakledilecektir öceklerin hayat ve yaşayışları İsviçre Bol tarihi tabi! müzesi direk törlerinden profesör Forkart Pazar - tesi günü Anadoluda yapacağı tetkik lerine başlamak Üzere Ankaraya gi - decektir. Dün kendisile görüşen bir muhar - ririmize, profesör, incelemeleri etra - |fmda izahat vermiş ve demiştir ki: İ “— Türkiyede yaşıyan küçük bö - İceklerin hayatlarını ve yaşayışlarını tesbit etmek ve bu haşarata ait bir koleksiyon hazırlamak maksadile bu- raya geldim. Tetkiklerim ve araştır - malarım üç ay kadar devam edecek - tir. Ankaradan sonra Kayseri, Siva- sa uğrıyacağım. Samsunda da bir milddet meşgul olacağım. Hazırlıya - cağim haşerat koleksiyonu, tabil ta - rih bakımından kıymetli olacak ve di ğer memleketlerde yaaryan haşerat sinnlerile müh yoyo unxan Veren — tir. İlmi etütlerimi bir kitap halinde neşredeceğim..., 936, 937 ve 938 seneleri için hazır- lanan 3 senelik yeni yol programmın | esaslarına göre, 936 yılı bütçesine ye- ni tahsisat ilâve edilmiştir. Bu paranm 528 bin lirası beş sene- lik program mucibince müteahhide tediyesi lâzımgelen tamirat bedeline, 28 bin lirası mütemadi tamirat için in köy iltisak yolunun İkmaline, 4500 lirasi Çubuklu - Paşabahçe yolu inşa- atina, 5500 lirası İstinye iltisak yo- Yümun İkmaline ve $ bin lrasıda İç Erenköy Yolunun eşaslı surette tami- rine hasredilmiştir, Edirne - İstanbul asfalt yolunun Silivriden Tekirdağı - na Kadarki kısmı Nafja Vekâletince yaptırılacaktır, Bu yolun beş senelik orogramla müteahhide ihale edilen kısmmdan hariç kalan ve Silivriye İvarılmak icin yanılması lâzrmgelen 120 kilo metrelik bir kısmı daha var dır ki bu kısım da yollar müteahh!- j4inin taahhüdüne yüzde yirmi nisbe- İ tinde insaat ilâvesi olarak ithal edil- miş ve bedelinin 937 bütçesine kona- cak tahsisattan verilmesi tesbit olun muştur. Bu programa göre, 937 se- nesinde 550.500 Hralık yol yaptırıla- caktır ki bunun 370 bin lirası Top- kapı - Silivri yolunun ikmaline, 30 bin lirası Yalova - Karamürsel yolunun bitirilmesine, 25 bih lirası mevcut as #alt yollarm tekrar kaplamasma, 15 bin lirası Selâmiçeşme - Maltepe as- falt yolunun kaplamasma, 25 bin li- rası Yalova - Hamam yolunun asfalt kaplamasına, 2500 lirası Üsküdar - Şile yolunun kaplamasma, 5000 lira- si Kazitçeşme - Bakırköy yolunun asfalt kaplamasına, 28 bin lirası mü- temadi tamirata ve 50 bin lirası mü- teahhide yaptırılmakta olan yolların beş senelik tamiratı mütemadiyesine karşılık olarak tahsis edilmiştir. Ye- şaat malzemesine, 7 bin lirası Yesii-| sıl olmuştur. Ankara sefiri Albert OKamm Fabrikaların işledikleri ham mad-|rer, dün sabahı eşiyle beraber şehi denin mühim bir kınmı'dışarıdan gel- sinin gümrük resmile birlikte alm - mâsı tömenni edilecektir. Bu arada, ham maddeleri kismen dışarıdan ve “ İlksen içeriden tedarik eden fabrika. bu ların vaztyetleri de görüşülmüş, durum karşısında muamele vergisi ka nununun 2 nel maddesinin tadili icap ettiği anlaşılmıştır. Tadilin bir dilek halinde hükümete bildirilmesi muva - fık görülerek idare heyetine slâhiyet müsait bir şekil bulmuştur. Teklif, yakında Ankaraya gönderilecektir . Şehir meclisi dün toplandı Şehir Meclisi, dün, Tevfiğin baş- kanlığında toplanmış, Belediye ve vilâyetin 933 yılma ait tetkiki hesap raporunü madde madde okutarak her fasılda reye konulmak suretile | aynen kabul etmiştir. İnhisarlar umum müdürü Ankaraya gitti İnhisarlar Umum Müdürü Mithat Yenel, dün akşam Ankaraya gitmiş- İtir. Müdür Ankarada kadronun son şeklini tesdik ettirerek, son defa açı- İğa çıkarılan memurlara verilecek ik- hakkımda bemasiarda tali nacaktır. Bundan başka tütün kanu- İnunda yapılacak tadilât etrafında da İ görüşecektir. ni inşaat ancak üç senelik programm sonuncu senesi olan 985 senesi içinde düşünülebilecektir. Bu itibarla 938 senesinde yollar için bütçeye konula- cak 366 bin lira ile de.şu yollar yap- tırlacaktır: 50 bin lira ile Üsküdar - Şile esaslı makadam şose tamiratı, 40 bin lira üs Maltepe - Kartal asfalt yolunun ikmali, 50 bin lira ile Edirnekapı - Dağyenice makadam şose tamiratı. 40 bin lira ile Yalova - Bursa &sâslı makadam şose tamiratı, 25 bin lira ile Kartal - Yakaerk asfalt kaplama- #1, 50 bin Tira ile Büyükçekmece * Ça talca esaslı Makâdam şose tamiratı 23 bin lira ile Üsküdar - Beykoz ma- kadam şose esaslı tamiratı, 28 bin lira (le mütemadi tamirat yantırıla: cak ve 50 bin lira ân müteahhide var tırılmakta olan yollarm bes senelik tamirat bedeline karşılık olarak veri- tecektir. 938 de yol tahsizatımm 66 bin lira va indirilmesi sebebine gelince, yol vergisi 700 bin liradan iharet olun bunun yüzde on beşi Nafia hissesi 150 bin İirası tahsilât ve müşterek masraflar hissesi, 78 bin lirasıda Nafia müdürlüğünün âdi bütçesi o - larak ki ceman 334 bin lirası indirilir se geriye ancak 366 bin lira kalmak- tadır. Vilâyet bütçesinde, zaruretler kar- şısmda ehemmi mühimme takdimen simdiyen kadar yol faslma fazla tah- sisat ayrılmış ise de, bunun sıhhi, zi- ral işlerle masarif işlerinin daha faz la geriye bırakılması daimi encümen tarafmdan doğru görülmediğinden encilmen, 988 den itibaren yollar için yalnız bü yol vergisi tahsisatından bakiye kalacak 366 bin lirayı aymr- malı ve diğer fasıllardan fedakârlık yapmamayı kararlaştırmıştır. | diği için, bunlara ait muamele vergi- verilmiştir. İdare heyeti, tadil işinde| mize gelmiş veİstasyonda Genet Fotulis ve könsolosluk erkânı taraf dan karşılanmıştır. şehrimizde bir iki gü: karaya giderek bük vedalaşacaktır. Yeni elçi Ponso yakmda İstanbula gelecektir, * Ünyon Fransezin balosu — Ül yon Fransezin senelik Bulosü 18 N sanda verilecektir. * Fenerler Şirketi Meelis Reisi * Ankarada bulunmakta olan Fenerlt | Şirketi meclisi idare reisi Kont & Voreal dün kızı ile beraber Istanbi Is gelmiştir. Voreal, bugün Parise 1 reket edecektir. | * Bulgar seyyah kafilesi Bi gün Belgraddan 18 Bulgar seyval gelecek ve Londra oteline ineceklei dir. İçlerinde tanmmış kimseler bi lunan seyyahlar şehrimizde bes gü kalarak tekrar memleketlerine dö ceklerdir. * Verem Mücadele Cemiyeti kof gresi — Verem Mücadele Cemivel senelik kongresini 26 Nisan pazar & nü saat 10 da Cağaloğlundaki Kıs ay mümessillik binasında yapacak tir. * Hastabakıcı mektebinde — Ha tabakıcı mektebinin imtihanları bit miş ve bu sene 28 hemşireye şahade name verilmişti, Recep Peker dün şehrimize geldi Halk Partisi Umumi Kâtibi Reoej Peker dün Ânkarsann sexi une gel miş, ferka oerkâniyle sehrimizde | hunan mebüslar tarafından karşıl müşter. Üç yıllık yeni yol programı Bu sene yapılacak yollar tesbit edildi, proje mecliste görüşülecek Ne Dersiniz Eskiye rağbet! Şu garip dünyada insana 7: vermiyen eskiler olduğu gibi, tylet mizi diken diken kaldıran eskiler d var,.. Meselâ, şarabm eskisi makb dür. derler. Halının çok kullanılı olanı para eder. Bunlar, zararlı deği faydalı eskilerdir Zararlı eskilere gelince, bunla! içinde korkunan, ürkünen öyle mü hişleri vardır ki, hâlâ ne diye kul dığımıza siz de şaşarsnız. To tarafıma isiniz düşerse, öndeki nm çektiği romorklara bir b Her bir civatası lâçka olmuş ve asır kullanıla kullanın tiride di müştür, Arabaya daha ik adımı ati ken kapı basamağınm gacırdadığ. lotururken yanmızdaki kontrplâkla rm esnediğini, bir parça dayani arkaliğm çakıl çukul öttüğünü duy smız.Arabanın İçinde düşündüğü sey yalnız şudur: “Acaba, şimdi #İ dağılacak ?,, $RO0 modeli <ibi olduğunu bu hı anlatan Üskidarı aytplamaym. ienrelerin kabahati kullanılma! Andır. Bize göre, ba romorkları y fotoğrafilerini almak için, depoi en kuytu yerlerinde hıfz ” Ortada acı misalleri varken emni telinde yoleulik etmek İsteven h' “irkiltmek, korkutmak doğru def Air, Sarabm eskisi, makbul, hat “kisi mereun, fakat romorkun #“ <? cok karkumetur. Biz, böyle düsünüyoruz. Siz ne dersini? i İ