4 Mayıs 1939 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 7

Balkan Antantı Nasıl hazırlandı, nasıl Kuruldu, bugün ne halde? Meşhur Alman siyasi muharriri Egan Heymann'ın (Balkan) isimli eserinden iktıbaslar Balkan paktı nasıl düşünülmüş ve nasıl hazırlanmıştı? Çeviren: Emekli General H. Emir Erkilet e ürkiye, Balkan Paktının ihza- rında, izahı faydalı olan mühim bir rol oynadı, Yeni Türkiye, kendini ya- bancı nüfuzlara en az kaptırmış bir Bal i devleti idi; Balkan iç ihtilâflarını Uzlâştırarak, Balkanların kuvvetlendirmek için çalış! Büphesiz, idi. Bu, 1932 den 1934 e kader, ara siyasetine ösaslı bir âmil oldu. lkanlarda tam bir istiklâl tesis etmek Arzusu, Balkan Paktının temellerinden Ditini teşkil eden Türk - Yunan ittifakın- Sarahatle yer tutar. Fakat bu siyaset, bütün icablarile dai- ma *akib olunahilmiş değildir; çünkü bi- Tincisi Ankaranın nazarı» itibara almağa Mecbur olduğu alâkadarların müdahale- ri vardı, ikincisi, Moskova ile Ankara arasındaki sıkı münasebet dolayasil İahavvülâtı tesir ediyordu; üçüncüsü ve &n Mühimmi, Türkiye 1923 denberi asla Sözden kaçırmadığı bir hedefe vâsıl ol-| mak üzere fedakârlık yapmak mecburi- Yetinde olduğunu zannediyordu. Bu he-! er. Boğazlar ahkâmının değiştirilmesi ve k hâkimi tamamile iade ve te- velâ Atinada toplanan Bal- an Başvekili nun teşebbüsü ile, Paris sulh Masüslr» yevesi için- cad bulmuştu. e ma$ğa- > AÇIN icab eden para Carnegie Enstitü. ka edirik olunuyordu. O halde Bal- Ye e tans hususi bir müessese idi ve Balk ble kendisinde temsil olunan altı eh hükümetine teklifler takdim et-| wekle iktifa edecekti. Fakat azaları 52. ei Siyaset adamlarından, kismen de mu- zaf politikacılardan müteşekkil oldu- Bİ ve ekserisi Atina, Tirana, Be'grad, m ie ei ve Ankarada hükümetle. a aşarak geldiklerinden, - Balkan bi zim hiç olmazsa yarı resmi bir ma- yet âldı. Bu bilhassa, İstanbulda kuru il konferansta tebarüz etti, Tür- Si ümhur Başkanı Gaz) Mustafa Ke » 0 vakit, konfersmsin İstanbulda top- Tim münasebetile, bütün Balkan dev- relslerine birer selâm üi Miş ve konferansta Ve rkiyenin Türklerle diğer Balkan mil- teri arasında yüzlerce senednberi de *degelen muharebelere new'ama bir $on verdiğini sfade eden. büyük siyasi bir Bütuk söylemişti, Bu nutuk daha sonra, “Cümlesi Asyanın içerlerinden o gelen, kan milletlerinin müşlerek flkir ve lerini hatırlatmıştı. Bu suretle Balkan Siletleri hakikatte bir menşeden gelen ie Tdeş milletler» oluyor ve «damarların Bip “Rİ kanın» aktığı anlaşılıyordu. «Ma bei bu çelikten ve koparılmaz bağları» taşi yeni tarih için daha kuvvetli ba Kil edecektir. N üy, “UK, harbi şiddetle mahküm ediyor. Yaeimiiçi ya anla tin, re Mes'ud etmek iddiasile, bi.) PS öldürtmek insanıyete mugayir. Maja 8on derecede takbihe lâyıktır. İn- 1 Mes'ud edebilecek tek vasıt rlerine yaklaştırmak “azmiğ sona ah bi hu Büyüye de, İSİ, konferanstan biraz İllet Meclisini açma söylevinde Yap, bir Türk “O; ie eN konferansından bahse durumu dolayasile Tür ye tarafından selâmla-| komşula arzula- MERİR, gi geramsının daba kinci içti- ların, alkan devletinin hariciye Bahia, 2 Konferansı ile ayni zamanda Pdlanmgl met merkezlerinden birinde Mi Olamaz lifi havi bir karar ka- Balay Müteakib bir içtimada aktı> Projesi yapıldı. Lo- İahhüd etmedikçe, kendi hü «| Tevfik Rüştü İle, Romaya “İlaşma ile mes'ud le | lında bir defa akamete uğramıı İsmet İnönünün Türk - Yunan dostluğu nun ER Ruzvelt na Sayfa sıl çalışır”? Amerika Reisicümhurunun çalışmıya başlayınca sorduğu ilk sual: “Avrupada ne var, ne yok?,, ( Ruzveltin hususi Saat dokuz. Mösyö James'in otomobili" geldi. Mis Durand bir çeyrek santtenberi vazifesine başlamıştır. Yanımdaki büro- da çalışmaktadır. Ben ise Mösyö Ruzvel- tin dairesi ile doğrudan doğruya teması bulunan bir büroda çalışmaktayım. Buj bir şereftir. Fakat bu şeref günde on iki| saat çalışmamı mucib oluyor. Yüz defadan fazla telefon ile görüşürüm. Sonra Reisicümhurun matbuat hülâsaları nı hazırlarım... Bu vazilem sayesinde Mösyö Ruzvelt yirmi dört saatlik dünya hâdiselerini en geçirmektedir. len bu vazifeme «devriğlem seyahati» um, zalatılmak üzere Reisitümhura mühim raporu, en mühim kanunu tak- dim eylemeden evvel behemehal «günlük devriâlemi> mi yapmak mecburiyetinde. inkişafında mühim ro. oymyon Atina seyahatinden bir intiba karno nümunesi üzerine yapılan bu tasar altı taraflı bir ademi tecavüz paktını nâ- zarı itibara alıyordu; yani bir Balkan devleti diğer birine taarruz ederse müte- baki dört devlet tecavüze uğrıyanm yar- dımına koşmağa mecbur olacaklardır. Fa- kat konferans, Bulgaristanın durum ve rolünden çıkan güçlüklere, dalma daha İ şiddetit olarak uğramıştır; onun müne: silleri, diğer devletler ekalliyetlerin hi mayesine taallük eden hüküml ne bir surette tatbik ve icra € ümetlerıne Nevilly mushedesinin tav'an tasdikini tavsiye edemiyorlardı. Bununla yalnız Makedonya meselesi değil, ayni zamanda Trakya ve Dobrice meseleleri de ortaya atılıyordu. Üçüncü Bükreş konferansı bu ihtilâftan dolayı akamete uğradı. Dördüncü Selânik konferansı Balkan devletlerinin anlaşmaları için yapılan canlı faaliyetlerle dolu tdi, Konferansın siyasi neticesi, resmi bir Balkan anlaş ması politikasına çalişan mahfellerin ta- ciz edilmemelerini temin etmek oldu; ga- ribdir ki, Bulgarlar buna mümanaat et- memişlerdir. Bulgaristan o zaman kral Borisin kral Aleksandr ve kral Karol ile yapacağı bir mülâkat karşısında kalmıştı. Küçük Antanta karşı, Yunanistan ve Türkiye tarafından ifade olunan ihtiyat- kârane hareket ve bu iki devletin Bal- ârebe bloku» arzu et- beyan etmeleri, Bul gar murahhaslarını, eski taleblerini derece nazikâne bir sürelte ifade etme- lerine sebeb oldu ki bu sefer, Bükreşteki şiddetli karşılaşma bu sayede artık te- kerrür etmedi, Fakat, o vakittenberi Bul kan ittihadının beşinci konferansı artık toplanamadı; onun yerine hariciye nazır- ları işi ellerine almışlardı... Bu izahlardan anlaşıldığına göre, 9 Şu- bat 1984 tarihli Balkan Paktının evv yatı oldukça karışıktır ve dört alâkadar etin arşivleri açılmadığı müddetçe, bunları tamamile aydınlatmak kabil de Bildir. 1932 de, İsmet Paşa Hari e Vekili 7 z gitti. Seyahat, İkincikân ayında Kastelorizo adasi dolu toprakları arasındak; adalar ü- zerinde Türk ve İtalyan hükümranlık hı ktıkunun tahdidi meselesinde iF surette miştu Bu hususta! i : iştı ve me- Lahay hakem mahkemesine havale , Şimdi ise bu, Ankara ile Ro- rasında, doğrudan doğruya” halalu. İsmet Paşanın Roma ziyaretinde, mev. cud dostluk muahedesi daha © bitmeden beş sene uzatıldı. Bundan başka İtalya 80 milyon Türk liralık bir kredi açmağı wâdetti, Bunların 10 milyonu nakden ye- rilecek, 10 milyonu Türkiyenin İtalyan -| do: müteşebbislerine olan borçlarını . itfaya| tahsis olunacak, mütebakisi de yeni sip3- rişlere karşılık tutulacaklı. Fakat tefer- rüatın müzakeresinde güçlükler çikt için bu kredi tahakkuk etmedi. O zaman Mussolini, müddeti uzatılmış dostluk muahedesinin «Doğu Akdenizde siyasi durumu müstakar kılacak âmtiler- den biri» olabileceğini söylemişti. İsmet Paşa ise cevabında, İtalyan - Türk dost Tuğunun her iki t n beslenen d ne işarei ei ti: Bununla, biraz evvel Türk Başvekili tarafından ziyaret edilen ve İtalya ile de bir dastluk mushedesi yapmak istiyen, Sovyet Rusya kasdolunmuştu. Bu suretle, İtalyanın Akdenizdeki du- rumu, hem de memleketin iaşesi eihetile de kat'i bir ehemmiyeti haiz olan bir ar rür irlibattan şüphe edilemezdi; İsmetin ve Hariciye Vekilinin bütün Rusyayı kars- den büyük resmi ziyaretleri Türk - Rus münasebet yeniden takviyesine fırsat vermişti. İsmet Paşa Leningradda, iki memleketin dahili siyaset ahvali gerci başka başkadır; maamafih «eğer beynel- milel münasebetlerde dostluklar coğrafi ihtiy ek mena: lere tekabül ediyorlar ise, o zaman kuv- vetli olurlar» demiş ve Türkiye ile Sov- jyet Rusya arasındaki dostluğun mevcu- Giyet ve kuvvetini bu faktörlerden aldı - ğını beyan etmişti, (Sonu var) 'H. E Erkilet İzmit belediye Seçimi nihayetlendi İzmit, (Hususi) — Hatkın, şimdiye kadar pörülmemiş bir alâkası ile kar - şılanan belediye intihabı sona erdi. Be- lediye âzalığna Behcet (Diker, Fuad Çelebi, Ali Riza, Kemal Öz, Ferid A - med Ali der; Azmi Saka, Sıdkı Ö- zer, Dr. Nuri Nece'i Sa dad Pek, Kemal Selçuk, Ve: Sabri Ahmed Bayraktar, İbrahim Çı » nar, Davud Celeb; Müfid Saner; suf Eczacı İbrahim Nazif, Esad Dem ittifaka yakın bir ekseriyetle seçil. mec Bi | Kemal 6. lar aras Esad Demirs din Eren intihgb edildiler. Yeni Belediye Reisi, İzmitin terakki tam bir ittifakla ve alkış - Daimi azalıklara da İğımı bildiğinden bana böyle söyler, ka emniyeti ile sağlama bağlanmış gö- 4, ü. Türkiye ile Rusya'arasındaki sıkı! ; ral, Osman Zeki, Muhiddin Eren; Meh-| Avukat Se -|” i Akbaş, İş ,, Veysel Akbaş, Muhid-) * yim. Bu devriülem tâbiri Rüzveltin ken- disinindir... «Günlük devriâlem:, Yirmi dört saat içinde dünya yüzünde vukubulan mühim hüdiselerin hülâsasnı tesbit eylemek de- mektir. Her sabah yüze yakın gazete a- arım, Seçmek üzere bir sürü plâklar ge- tirilir... Evvelemirde Avrupa ve Amerikan gö- rindeki dikkate değer yanları ke-! plâkları tasnif ederim. İşte aşağı bu sırada Mösyö Ruzvelt ya karısı ile, ya yaveri ile gelir ve daima da| bar yuk r matmazel «Mis!» diyerek ta- Fransızca İle karışık görüşmeğe kızdı- Sonra tâ Abraham Lincoln zamanından ete tebaiyet ederek, bürosu» | 1 asılı duran Amerikan 1 dalma öçmek Hiyadında| bulu: yı gelir ve kendisine hedi nduğ İl en telefonu Günün ük konsültasyonu içi hazırdır... «Avrupada ne var ne yok?» Evvelemirde âdet olduğu veçhile «kır- mızı listes yi takdim ederim, Kır lis- teden maksati Reisicümhurun fikirlerine müsaid bulunan gazete bâşmakvleleri ve kalelerdir. Bunlar kırmızı fişler yapıştırılmıştır. Sonra «mavi fiş- lir... Bunlar tenkidlerdir... Tenkidierde serdedilen delâllin kudret kuvvetine göre, Ruzvek (gözlüğünü burnunun ortasına veya ucuna götürür. Tenkid etli ise cebinden kalın ye- n Kalemini çıkarır ve bu yazıyı bir surette çizor... Bunu yaparken udum çay yuvar- eşarlıklarımın resmi ra * gelir... Kalın yeşil kur- raporlar üzerinde de iş gönl erinde nihayet bir dü kalır, ii bitirdiğini kapının ara- beni çağıracağını bildi- züne kadar Reisin bu sından ğim: Çağırır. Bana —w rope? (A: gör vle hitab eder; Mis and whats about Eu- rTupada ne var, ne yok?) Hergün sunacağım şeyler değişiktir... Son saat haberlerinin hülâşasından sonra duğum gazete makalelerine sıra ndir, Fa lerde sükünetini muhafaza or. Bunun işareti gözlüğünü boyu- l bir havadis var... Nihayet yeni bir şey, Bolea bir yud dum çay içer, gazeteyi O makaleyi de okurum, o boyuna çayl ve imarı hususunda çalışacağına, na « musu üzerine söz vererek yemin etti. İzmit inşa halinde bulunan bir çe - birdir. Bu öebeble şehrin başında enet- jik bir adamin bulunması halkı sor, de- rece memnun etmiştir, içer. Bazan asabileşir... Sıra plâklarda Sıra plâklara gelir. Dünyada na olup bittiğini söylerim. — Dün kim konuştu? Der, Tünden bol miktarda sudan şehrin de istifadesi mümkin o » kâtibesi yazıyor | Amarika cümhurreisi Ruzveltin hususi kâtibesi Miss Marguerite Le Hand — Chamberlain nutkunu bitirdi. plâkları aldım... — Okutunuz Mis, okutunuz Hemen plâkı makineye koyarım... A- merikan bayrağınm X beyzi büronun içinde Mösyö Chamberlainin se- duyulmağa başlar. Rüzvelt müteharrik sandalyâsı üzerine gidip gelir. İçten dinler. Söylenilen söz- lere göre baştnı sağa, sola eğer... Kula- ğını, yahud çenesini kaşır... Parmağını burnunun ucuna basar ve bu sırada alt dudağını uzatır... Yahud ki kolluk düğ- meleri ile oynar... Meşhur bir ruhiyatçı şunu demiş idi: Reis Ruzvelt dilsiz olsa idi işin hiş eti olmıyacaktı, Çünkü ifade kadar kuvvetli ki ne demek iste- İlk si ehemt tarzı o jdiğini mükemmelen anlatabilmektedir. Mihver ve şemsiye ve «şemsiye nih Konuşmuş kim olursa olsun onun nut parçamı olsun dinlemek is- ter. Onu anlamasa bil Bu takdirde nutkun «ton» unu tahlil eder. O sırada ben mühim pasajları tercüme ederim. Meşhur bir mizah muharririni taklid ederek ifadeleri olan — Ton insanı belli eder... Der... Avrupa meselelerinin Ruzveltin alâka. sir beylediği inkâr edilemez. Bir gün yarı şaka olarak bana şu söz- leri söylemiştir: — Bin sene sonra 1939-1939 tarihinden bir sayfasını okuyabilmek için on dolar veririm! Rüzvelt hergün giriştiği, halletiği bu mücadele, bu meşguliyet tam elli dakika sürer. Elii birinci dakikada oğlu Mister Ja. mes'in briyantinli başı kapıdan gözükür; — Morning Dad! — Morning James! Sıra Mister James'a gelir. Mumatleyh kırk sekizeyalete aid idari raporları ba- İzmitte kâğıd bayramı hazırlıkları İzmit (Hususi) — Birinci kâğıd ve karton fabrikasının temeli 14 Ağustas 1934 de Milli Şef İsmet İnönünün u - gurlu ellerile fik defa atılmıştı. Selli - Döz sanayi müessesesi, 14 Ağustos gü « nünü «Kâğıd bayramıs (olarak kabul etmiş ve bunu her sene kutlulamak için kararlaştırmıştır. fevkalâde bir Bu seneki bayramı 1 hazırlıklara şekilde ması için şimdiden başlanmıştır. b mizi ve sellitöz fab çılış resminin de 14 A ıda yapılacağı şavi © olmuş nci l a8: için Sapanca gö - lünden İsale edilecek olan suyun boru aksamı şehrimize ( gelmiştir. Tesisata yakında başlanılacaktır. Sapanca gö « getirilecek olan acaktır.