15 Mart 1939 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 3

| Madridde iki sınıf asker | terhis ediliyor Müdafaa Meclisi mukabelebilmisil tedbirleri alın- mamasını ve İspanyanın müstakil olmasını istiyor Roma 14 (AA) — Neşrolunar resmi dumlu ihtiyat ef-İbir tebliğe göre, İalyan gönüllülerinin «İkinci grup> | İspanyada 13 Şubata kadar uğradıkları ine karar ver.) zayiat şudur: Ölü: 272 süba$ ve 7795 arker. Yarah; 889 sübay ve 19,819 asker. Kayıp: 6 sübay ve 106 asker, Esir: 5 sübay, 861 asker, Komünist kıyamı bastırıldı SaintJean-de-Luz 14 (AA) Madridden bildirildiğine göre, komü - nist kıyamı şehrin merkezinde tama - men bastırılmıştır. Komünistlerin tard Madrid 14 (AA.) — Milli müdafaa Miralay Casado, ecnebi gazelecilere Makirid Şürasının «Harbi tasfiye» ye ka - rar verdiğini söylemiş ve şunları ilâve etmiştir; «Prankonun ne sürelle hareket edece- ğini henüz bilmiyoruz Mümkün olursa Şa iki esas dahilinde şerefli bir sulh ek *| edildiği “binalarda kiymeti milyonlara detmek İstiyoruz: İspanyafın tamamile| yükselen san'at eserleri ve mücevher müstakil olması, mukabelebilmisil ted -| ve mühim miklarda yiyecek bulun - birleri alınmaması» muştur. Türk parası Hatayın resmi parası olarak kabul edildi Hatay Meclisinde tezahürat yapıldı, Türk parasının resmi para olarak kabulü Hatayda sevinçle karşılandı Madde 3 — Umumi ve hususi büt - çelerin varidat muhammenatı ve mas“ raf cetvellerindeki rakamlar #kinci maddedeki esas dahilinde Türk para- sına tahvil olunur. Madde 4 — Suriye parası üzerinden tediye edilmekte olan maaş, ücret, tah sisat, tazminat, tayinat, yem bedeli ve bu mahiyetteki bilcümle istihkakların aynen Türk parası oğarek tediyesinle devam olunur, Madde 5 — Umumi ve hususi büt - çelere aid veznelerde halen mevcud Antakya 14 (A A.) — Anadolu ajan sının hususi muhabiri bildiriyori Millet Meclisi Abdülgani Türkmenin başkanlığında toplanmış, hükümetin teklif ettiği Türk parasının resmi parası olarak kabulü hakkında- ki kanunu müzakere ederek ittifakla ve a'kışlarla kabül eylemiştir. Kanunun metni şudur: Madde | — Türk parası Hatayın res mi varasıdır. Madde 2 — İşbu kanunun neşri ta- rihine kadar. Suriye parası üzerinden tarhı ve tahakkuk “ettirilmiş “bilimum vergi, resim, harç ve para cezaları bu Suriye eli Demnk “kurüseribeden kanunun »eşri tarihinde Türkiye Citm- Türkiye Cümhuriyet “Merkez Batikası” huriyeti Merkez Bankasınca kabul e «| "13 'Hataydaki şubesine devredilir, dilmiş olan kur üzerinden Türk para -| Türk parasının resmi para olarak ka sma tahvil edilir ve Türk para: ola-| bulü Hatayın her tarafında büyük se- rak tahsil edilir. vinçle karşılanmıştır. Almanyada yılbaşından|Bulgar Başvekili yarın beri 36 casus idam edildi) o sabah şehrimizde Makineye verirken : Çekoslovakyanın idaresi Almanyaya terkedildi Berlin 15 (Hususi ) — Buraya gelmiş olan Çekoslovak Cüm - hurreisi Haha Alman devlet re - isile görüştükten sonra araların- da bir anlaşma imza etmişler - dir. Bu anlaşmaya göre Çekoslo- vakyanın idaresi Hitlere tevdi edilmiştir. Anlaşmanın tatbikatından ol- mak üzere de bu sabahtan itiba- ren Alman kıtaatı Çekoslovak - yayı işgale başlamışlardır. Bir inek iki treni yolda çıkarttı, 12 kişi öldü, d0 yaralı var Chatcauroux 14 (A.A.) — Chatesuroux istasyonunda bulunan bir vagondar ka « çan bir inek, garı geçmekte olan bir mar- şandiz treninin iki vagonunun yoldan çıkmasına sebebiyet vermiştir. Ayni dakikada Paris - Toulouse treni gardan geçerken yollan çıkmış ve va - gönisra çarpmıştır. 12 kişi ölmüş, İcra Vekilleri Heyeti toplandı Ankara 14 (Hususi) -- İcra Vekik eri Heyeti bugün öğleden sonra Baş * vekil Refik Saydamın riyasetinde top- lanmıştır. Yugoslavyada komün'stlerle mücada.B Belgred 14 (A.A.) — Dahiliye Ne- zareti bütçesinin müzakeresi asında Başvekil Çvetkoviç tarafından yapılan beyanatı tehlil eden Samuprava gaze- tesi, başmakalesinde beyanatın bilhas- sw Yugoslavyada nikab altında ve giz- liden gizliye faaliyette bulunan muzır elemanlarla komünistlerden bahseden kısmını tefsir ederek şöyle demekte - dir: «Herşeyden evvel komünistlere baş” Türkiyede imtiyazlar Umumi hizmet gören imtiyazlı şirketler niçin. i - ve nasıl satın alındılar ? erbangi bir devletin siyasi ve iktisadi Otarihinde imtiyazlar! mevzuunun çok mühüm bir bahis teşkil | ettiği aşikârdır. | Türk tarihinde ise imtiyazlar reji nin en enteresan bir mevzu olarak ksydo- | lupacağına şüphe edilmemelidir. | İntiyazlar rejiminin ibretâmiz olan ci- heti şadur: İmüiyazlar Osmanlı imparatorluğu dev- rinde bir atıfet ve bir ihsan olarak ve- rildiği halde impatatorluk zayıflamağa başladığı ve kuvvetten düştüğü vakit Ibunlar siyai mahiyet almış ve Osmanlı |imparatorluğumun başına en felâketli za- manlsrda çak mühim gaileler açmışlar- ir, | Türkiyede umumi hizmet imtiyazları- Bi İki mühim Kısma ayirmak kabildir. Birisi; Demiryollar - Münakale - imti- yazları; Diğeri, belediye hududler, içinde elek- trik, su, gaz tevziatile tramvay münüka- İesi gibi hizmetlere aid imtiyazlardır. , Bu ikinci kısım imtiyazların tarihçele- | rini umumi olarak tetkik edelim; Osmanlı imparatorluğu 19 uncu asırda harblerle ve dahili geilelerl? meşgul ol duğundan sanayı ve ticare? sahalarında tam bir inhitata uğramış ve muasır ine- deniyetin terakkilerini -tekibden uzak kalmıştı, Bu sıralarda Avrupanın az par& ile çok menfaat temin etmek kaygusile hareket eğen bir takım sergüzeşiçi ser. mayedarları ilim, fen ve san'atın terakki! ve faydalarından şarkı da nâsibedar kıl; mak behanesile ve tatlısu frenklerinin, | yerli bezirgânların, zayıf ruhlu sâray ve hükümet adamlarının yardımila ve bir takım hasis menfaatler temini mukabi- ime menleketin iktisadi ve mali mem- balarını imtiyaza bağlamak suritile ei-| lerine geçirmek teşebbüsüne (girişmiş- lerdi, İşte saltanat rejiroinin menfaat kayyu-| s'le vatani ve mill hislers hakim olduğu devirlerde sarayın dağıttığı bu imtiyez-| lar hergün biraz daha artmış ve nihayet büyük şehirlerimizin ammâ hizmetleri sahasında her türlü medeni ihtiyaçları ecnebi ölile temin edilmeğs başlanmış; ve halk büyük fedakârlıklar mukabilinde bu nimetlerden istifade elebilmiştir. O vakitler amme hizmeti müesseseleri ! yöni doğmakta olduğundan ve bunların tesisinden yukarıda söylenildiği gibi şah. si menfaatler ve gizli siyasetler amil ol- duğundan karşılık: hak ve menfaatlerin | muvazereli olup olmadığı tetkik Oolun- mamekta idi. şirketlerin yeni vaziyetlere intibak mekte gösterdikleri atalet halkın haki şikâyetlerine yol açmıştı. Bunlar yol kanunsuz muameleler'i» kendilerini hali ve hükümet nazarında sevimsiz kılmakla israr ediyorlardı. i” Büyük fedakârlıklarla istiklâlim elde etmiş olan Türk milleti şirketlerin bu hüm reket tarzına elbetts ki tahammül mezdi, Diğer taraftan Türk milletinin kend ve güveni o dereceye varmıştı ki, bu gibi hizmetlerin imtiyazlı ecnebi ketlerin yardınına lüzum k kendi emeğimizle've daha mükemmel bit şekilde başarmanın pekâlâ mümkün öl duğuna ber vatandaş iman getirmiş bü hunuyordu. Cümhuriyet rejiminin teessüsünden £ tibaren 10 sene gibi kısa bit zaman geğ- meden imtiyazlı şirketlerin millileştiri mesine tevessül olunmasının başlıca Süs ikleri yukarıda zikredilmiş bulunmakta d Şimdi Cümhuriyet hükümetinin “mt yazlı şirketler ve amme müzsseseleri 8 hasırlla yapmış olduğu icraatı tetkik im: Şirketlerin elde etmiş oldukları imis yaz mukavele ve şarinamelerindeki tas ahhüdlerini barfiyen yerine getirmek esi büyük vazileleri olduğu halde bu hüsus: ta göstermiş oldukları ihmal ve Jâkaydi hükümetin nazarı dilekatini celbeylemiş ve şirketlerden vec'belerini ve tashhüd İerini yerine getirmeleri taleb. olunmuş” tur. 4 İşle bu talebler karşısında (şirketle yeniden sermaye yatırmak ve hükümetin stkı imürakabe usullerine tâbi olarak ış etmelerine devam etmektense - kı bi suretle mühim kazın; temin etmeler! di“ tık mümkün olamazdı - ssese) birer birer satmak için hükümete mü caat elmeyi menfsatlerino daha mu görmüşler ve bu mü 1 EZ milinin tahakkukuna görü! şirketk Manmuştur, İk satın alınan şirket İzmir Rıhtım olup bununl. imzalanan raşa znulemi velenamesi 3 T, evvel 182 tarihini taş maktadır, Bundan sonra İstanbul Terkög İzmir havagazı İstanbul rıhtım dok W antrepo, İstanbul Telefon, Uskudar - Ka dıköy su; Aerosspreso ve E- Frans tay: yare, İzmir Telefon, İstanbul Elektriig İstanbul Tramvay, İstanbul Tünel şirkeğe İeri satın alınmıştır. ği Münakalâ; kısmında :se Anadolu Bağdad, Mersin - Tarsus - Adana, İzmir YE satın alinmesıni tevessül Berlin 14 (Hususi) — Casusluktan güçlü 4 kişi, yüksek mahkemenin kara- rı mucibince bugün idam edilmişler - dir. Yeni senenin başlangıcındanberi, ca susluktan dolayı idam edilenlerin sa - yısı, bu 4 kişi de dahil olmak üzere, 36 kişiye beliğ olmuştur, * - Suriye kabinesi istifa etti Şam 14 (A.A) — Suriye kabinesi istifa etmiştir. İstifa, ancak Reisicüm- hur farafından kabul edildikten sonra £at'iyet kesbedec: Ukranyalıların Sovyetlere karşı Vaziyetleri Mosvoka 14 (A.A.) — Tas ajansı bildi- riyor; Komünist partisinin kongresinde söz alan Ukranya partisinin merkez komi - tesi sekreteri Kruşçet, Ukranya milleti - nin parti ve Stalin etrafındaki birliğini ve bu mületin mütearrızlara karşı koy - mek azim ve kararını teyid eylemiştir. 25 İngiliz harb gemisi “Perşembe sabahı şehrimize gelecek olan Bulgar Başvekilini hududda kar- uılıyacak olan Bulgar sefiri ve Harici- ye Vekâleti namına mihmandar tayin edilen Fikret, bu sabah hududa müte- veccihen hareket etmişlerdir. Bulgar Başvekili yarın akşam 22,19 da hududumuzdan içeri girecek ve Perşembe günü saat !0 da Sirkeciye vâsıl olacaktır. Başvekili, istasyonda Vali ve refikası karşılhyarak buket tdk- dim edeceklerdir. “Bilâhare Perapalısa gidecek olan Başvekil bir müddet istirahatten 89n- ra şehirde bir cevelân yapacaktır. Ak- şam sani 7,40 ta hususi trenle Ankara- ya hareket edecektir. Cuma sabahı An kara İstasyonunda Başvekil, Hariciye ve diğer Vekiller tarafından karşıla - nacak ve mülteakıben zivaretler ve İ- adei ziyaretler o yapılacıMtır. Bulgar Başvekili öğle yemeğini Bulgar sefiri- nin misafiri olarak hususi mahiyette yiyecek, öğleden sonra, Etnoğrafya müzesine giderek Atatürkün katafafkı önünde ihtiram resmini ifa edecektir. O gece, Başvekil Refik Saydam misa- fir Başvekil seretine ziyafet verecek - tir. Bulgar BaşvekiR ertesi gün ensti- tüleri gezecek, bilâhare öğle yemeğini sarayda Reisicümhur İsmet İnönünün kalarının firması altında fazliyetlerini inkişaf ettirmek fırsatı verilmelidir. Bunun İçin en emin çare, Başvekilin söylediği gibi, vatandaşlarla devletin müştereken harekete geçmesidir. İstiklâl mücadelesi neticesinde kazanı | Kasaba, Aytim, Şark demiryollari #atı len zaferi tarihe mal edecek olan Lozan) alınmış ve bütün şebokemizin Devlet De mmuahedesinin akdinde imtiyazlı şirketle-İ miryolları elile işletilmesi temin olu re yeni mili devlet içerisinde verilecek muştur, vechenin tayinine #id zürakerat sirasın-| Hükümet bir taraftan da fenerler ida: Vatandaşların komünizmin oimhasılda bu şirketler hökümetımize ve heyeti) vesile Ereğli maden kömürü şirketini 83 yolunda hükümetçe açılscak mücade-| murahhasamıza en güç dakikaları yaşat»İtin alarak diğer sahalarda ds çalışn leye kendiliklerinden iştirak edecek -İmış bulunmakta idiler. Lozan muahede-| olan müesseselerin millileştirilmesini #4 lerinden bir an şüphe etmemelidir.» İsile Cümhuriyete intikal eden şirketler| hakkuk ettirmiştir. j e TM readaptasşyon mukaveleleri hükümlerineİ Amme hizmeti müesseselerinin Ticaret ve zahire borsasına (rağmen eski zihniyetlerini senelerce W-| eştirilmesi hususunda hummalı bir fi 1! v mutamamışlarldı, , liyetle çalışırken diğer taraftan da mukayyed o'anlar ” seneyi Harb sonrası senelerinde oekonomik,İve müesseselerin tarifelerinde tenzili ücre'leri indiri'di sosyal şartlar değiştiği halde imtiyazlı (Devamı 5 inci sayfada), Ankara 14 (Hususi) — İstanbul T£ - caret ve Zahire Börsası talimatname- sinin 21 inci maddesi değiştirilmiştir.) || Bu değişikliğe göre borsaya mukayyed olan abonelerin tâbi oldukları senevi ücretler yarıya indirilmiştir. Yerli ve yabancı ş'rketler'n | | harice gönderecekleri paralir Ankara 14 (Hususi) — Türkiyede icrayi faaliyet eden yerli ve yabancı tahvilâi hâmillerıne göndermek mec - buriyetinde (o bulundukları paralarla şirketlerin hariçte bulunan hissedar ve elyevm "Türkiyedeki bankalarda muh- z Belediyede siste İstanbul belediyesinin uzun bir devre aid işlerini kontrol etmek için Da hiliye Vekâleiinin gönderdiği müfettişler oldukça kalabalık bir heyet halini geldi. Her gün gezetelerde resimlerini gördüğümüz mülkiye müfettişleri bütü eski dosyalar üzerinde tetkikler yaptıklarını söylüyorlar. p Bu derin yoklamalar şunu isbat ediyor ki İstanbul belediyesinde takib eden hir Şehir Meclisi ve devamli mürakib vazifesi gören dai Ne cümen mevcuj olduğu halde gene daha yüksek bir teitişs ihtiyaç gösterecek usulsüz muameleler olmuştur Ve pek iyi hatırlıyorum ki belediyenin kontrol teşkilâtından başka böyle Dahiliye Vekâletinin müdahalesine ihti göstermiş muameleleri olmuş ve muhtelif tarihlerde İstanbulı birçok teftiş heyetleri gelmiştir. misafiri olarak yiyeceklerdir. Misafir Başvekil !9 Martta Orman Ciftiğini gezgeektir. O gün öğleyin, Hariciye Vekili Anadolu klübünde bir ziyafet verecek, akşam, Bulgar sefare- tinde şerefine verilen Ziyafette bulu“ hacaktır. Bulgar Başvekil 20 Mart- ta İstanbula hareket edecek, 21 Mart - ta Vali tarafından şerefine bip öğle 2i- yafeti verilecek ve o #kşam memleketi- ne wüötevbecihen hareket edecektir, Sofya 14 (A.A.) — Bulgar afansı bii- . me Singapur önünde manevralar yapacak mdra M4 (AAY — Singapurdan ge - e haberlere göre, İngilterenin Uzak - x filosuna mensub 25 harb gemisi önü- eki hafta Singapur sahil müdafaa ryalarile müşterek manevralarda bu- unacaktır, Bu manevraların hedefi, geçen sene yapılmış olan sahil istihkâmlarının tesir. lerini tecrübe etmektir. kk e ek e telif sebeblerle bloke bulunan para - larının halı, gülyağı, madonsuyu, şa - rab ve likörlere ilâveten mazı ihracı suretile de transferi için hazırlanan ka- rarın mer'iyete konulması Heyeti Ve- kilece kabul edilmiştir. ———— diriyor: - Türk hükümetinin daveti üzerine, Başvekil Köseivanotf resmi ziyaret maksadiie Ankaraya gidecektir. Baş- vekil Sofyadan yarınki Çarşatnba gü- nü saat 15 te hareket edecektir. Netice ve şekil ne olursa olsün bu Vaziyet benim kanaatimi takviye ediyor Şehir Meclisinde ve bunu temsil cden dalmi encümene rağmen İstanbul bi lediyesi bugünkü idar! teşkilâtı, bugünkü işletme şebekesi, bugünkü a sistemi ile sık sık mürakabeler» ihtiyaç görmekten müstağni kalmıyacaktır. Her şeyden evvel teşkilâlı daha pratik sistemle çalışacak mütehassıs Ur kuvvetlendirmek ve bugünkü teşkilâtta esaslı bir değişiklik yapmak Sırası geldikçe temas ettiğim bu şekil ve sistem meselesine dokun, tünkörü yapılacak mürakabelerin müsbet neticeler vereceğini rum, Bir makinenin iyi işlemesi için en küçük civatasından en mühim p sına kadar ayni metanet ve süratle çalışması icab eder, Ben birkaç modi Avrupa belediyesini yakından görmüş bir İstanbullu kanaatile bu #kiri : : , çe Büz ül