10 Aralık 1938 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 8

İsmet İnönünün hatinden intıbalar — di İstanbul hükümeti ile muhaberat ve münasebatın kesilmesine karar verildi Cümhurreisi İsmet İnönü kö ylünün dileklerini dinliyor “Atatülrk, İsmet İnönü ile beraber İstanbu'lda Ebedi Şefimiz, bu vak'ayı takib eden hâdisatı şöylece naklediyorlar: İstanbul hükümeti ile münasebet kesiliyor — Alınan tedabir ve tertibat ve bül - hassa gösterilen asabiyet ve şiddet sa - yesinde, Ali Galib ve Halil Beylerin iğ- fale çalıştıkları aşair dağılmış, nevmid kalan Ali Galib Urfaya ve oradan Halebe firar etmiştir. Mister Nevil de nezaret tahtında müreffeben Elbistan üzerinden gitmiştir. Diğerleri de birer suretle — fi- rar eylemişlerdir. Bu safahatı, daha ziyâ. de, izahta fayda gürmüyorum. Bu hiyanetin, müşterek müteşebbisle- rine karşı, alınması lâzım gelen vaziyet | gşarihti. Ancak mukabil teşebbüste müm- kün olduğu kadar cephe hücumundan sarfı nazar etmek, o günün icabatı ol - makla beraber teşebbüs kuvvetini muh« telif hedeflere tevcihten içtinaben — bir noktada temerküz ettirmek, muvafıkı ihtiyat idi. Biz de, hedefi taarruz olarak Kastamonuda halk Buyuk imonunun arkasından vilâyet konağına doğru ilerlerken | yalnız Ferid Paşa kabinesini teshit ettik ve padişahın zimedhal olduğunu bilme- mezlikten geldik. Ferid Paşa kabinesi - nin, padişahi hakayikten haberdar etme- yip iğfal etmekte olduğu tezini tattuk. Padişah, vaziyetten ogâüh olduğu takdir- de derhal kendisini iğfal edenlere lâyık olduğu muameleyi tatbik edeceğine em- niyetimiz olduğunu ileri sürdük ve hükü- metin sabit olan cinayeti üzerine bendi- sine itimadın insilâbı tabil olduğundan hakikat hali yalnız ve ancak doğruğan doğruya padişaha arzetmekle vaziyetin ıslahı mümkün olacağını teşebbüsatımız için noktai azimet addottik. Bu mülâha - zaya binaen; eylülün on birinci günü, padişaha hitaben bir telgrafname hazır- landı; bu telgrafnamede (hükümetin, bilmuharebe köngreyi basmak suretile beynelislâm sefki dimaya tasaddi — etli- ğinden Kürdistanı ayaklandırmak su < retile vatanı parçalatmak plânını para mukabilinde taahhüd etmiş oldukları ve- saik ile tahakkuk ettiğinden, hüküneetin bu babda veasıtai ieraiyesi olanların hâ - siren firara tcbar edildiği, derdestleri ha- Nnde kanunun pençei icraatına tevdi ©- luanacakları ve bu cinayetleri tertih ve dahiliye ve harbiye nazırları tarafından ebliğ ve tatbik ettiren hükümeti merke- eye, milletin itimatl ve emniyetinin nselib olduğu zikredildikten sonra, namuslu zevattan mürekkeb bir heyeti Sedidei hükümetin teşkili ile bu casııs şe- bekesi hakkında tahkikat ve icrsatı te - iar âdilânenin icrası taleb ve bir hey dilei hükümetin teessüisüne kadar mer- <ezi hükümetle bir veçhile muhabere ve nünasebette bulunmamağa karar vermiş laa milletten, ordunün ayrılamıyacağı- 14 zatı vak'aya muttali ve mahalilne mü- avir olan kolotdular kumandanları ar- a mecbur olduk) deniliyordu İşte bu telgrafname suretinin umum kolardularca İstanbula çekilmesi münasib düşünüldü. 11 eylül günü telgraf başında kolordu kumandanlarına şu servisi ver - dim: «Şimdi bir suret vereceğiz. Bu suretin 8 üncü, 15 inci, 20 nci, 13 ve 12 nci kolor- du kumandanlarının müşterek irazasile çekilmesini münasib görüyoruz. Müta - lea ettikten sonra diğer kumandenlarla ayni zamanda çekmek için intizar buyu - runuz.> Eylâlün 11 inci günü bilhassa 12/13 ün- cü gedesi- her tarafta kolordu kuman - danları telgraf merkezlerini işgal ede - rek mukarrer olduğu veçhile İstanbul ile muhabereye çalışıyordu. (1) Fokat sadrazam ortadan kaybolmuş gibi idi. Ce- vab vermiyordu, Biz de, telgraf başında, sadrazamın telgrafları alıp cevab ver mesi için tazyikatta bulunuyorduk. — İs tanbul merkezi telgraf memurlarile vu- ku bulan vzun çekişmelerden sonra bir tolgraf memuru şu servisi verdi: «Sadrazam paşaya yazılan ifade tele - fonla söylenildi. Alınan cevabda: Telgruf. name mündericatı sadrazam paşa haz - retlerine arzolundu. Vuku bulacak ma - ruzatları usulü dairesinde telgrafla arzo- lunmalıdır. Telgrafnameler de usulü dal- resinde takdim edilir, buyurduklarını müdür bey söylüyor efendim.» Bunun üzerine nısfülleylden sonra sant 4 de şu telgraf Sivas telgrafhanesine gön- derildi: 11/12-09-335 Sadrazam Ferid Paşaya Vatan ve milletin hukuk ve mukadda- satinı payima| ve zatı hazreti padişahın'n şeref ve haysiyeti mülükânelerini ihlâl le teşebbüsat ve harekâtı gafilâneniz ta- hakkuk eylemiştir. Milletin padişahımız- dan başka hiç birinize emniyeti kalma - mıştır. Bu sebeble hal ve istirhamlarmı ancak zatı hümayuna arzetmek ıztırarın dadırlar. Heyetiniz gayri meşru harekâ- tının netayici vahimesinden — korkarak millet ile padişah arasında hail oluyor. Bu babdaki temerrüdünüz daha bir saat deyam ederse millet artık kendisini her türlü harekât ve icraatında serbest te - lâkkide mazur görecektir. Bu, sön ihtarı- mızdır. Bundan sonra milletin alacağı va- ziyet burada bulunan eecnebi zabitanı ma- rifetile İtilâf. mümessillerine dam mu - fassalan bildirilecektir. Um Sivas telgraf mi iyetine de ayni zâ- manda, telefonla şu emir verildi: «Kongremizden müntehab bir heyetle telgrafhaneye gönderilecek bir tolgrafı- | mazın doğrudan doğruya mabeyni hü - mayuna keşidesine İstanbulca müma - naat olunduğu bildiriliyar. Bir saat zar- fında telgrafın keşidesine muvafakat o - lunmadığı takdirde İstanbulla bütün A - (1) Ba muhabere, Sadrazam vasitasile ic- Ta edilecekti. A nadolu telgraf muhaberatını Kat' m; bur olacağımızı mafevkinize bitdirif | (Sivas umumi kongre ht)'““, 4 Büyük Şef, kolordu kumandanlı , vaziyeti bildirdiği gibi, bütün telg”' F* nelere de icab eden emirleri verdi kat İstanbul üzerinde hiç bir tesir HÜ'Lş getirilemedi. Bunun üzerine artık # harekete geçildi. Saat beşte sadrazama (berayi MA kaydile) verilen ve ayni zamanda ? mum kumandanlara ve vilâyata VUk* lan tebliğat şundan ibaret idi: çe 11 Hükümet milletin sevgili P 4 şahina olan maruzat ve irtibatıni W mekte ve tabakkuk eden hareketi Ü lg nesinde devamda temerrüd eylediğ' i, millet te meşru bir heyeti hüküm€” |a e kadar hükümeti MET'L g batı idariyesini ve İSÜM ile her türlü telgraf ve posta muh! ve müraselâtını tamamen kat'a karâf f miştir. Mahallt memurini mülkiye, İ kumandanlarla müttehiden bu hug*:w,q min edecek ve neticeyi Sivasta V kongre heyetine bildirecektir. B 2 — İşbu tebligat bilcümle k“”'wı danlara ve rüesayi memurini mt4” verilm şiir. yarasf gÖ* pit eti (Umumi kongre heyeti ıı.n&: » Büyük Halâskâr, bunu takib ©Ö7 dısatı şöyle anlatıyor: , — Ayın or ikinci günü hükümet keziye ile umumiyetle muhaber€ gt e bat katedildi. Bazı müstesna çi zi * bu mahallerle olan münakaşatım!” git ca izah edeceğim. Ondan evvel '”ğ, VA him telâkki edilmesi lâzım gelef sele hakkında arzı malümat ed'f'p Damad Ferid Paşa hükümeti ”;“ # intihabı için sureta bir emir verTi W kat içinde bulunduğumuz tariht | yani Anadolunun İstanbulla kat'i " ggf eltiği 12 eylâl gününe kadar, Pi tatbik olunmamıştı. Son V-'""'...a'" en mühim meselenin meb'asan *" ) ni tacilen temin etmek olacağıP! !“;l’ buyurursunuz. Binaenaleyh 18 :..ı*', derhal bu hususla da iştigale p.ı’ Uzun tafsilât vermektense zikretPf çari rihte verilen ilk umumi talimât — fj nazarı ittileanıza "mwğicur’ dalı addederim. Tebliğat şudufi ı&”” ' Tel y Balıkesirde K. 14, Konyada & yarbakırda K. 13, Erzurumda P: karada K. 20, Bursada fırka İ7: | fırka 58, Bundırmada fırka G1 KUT lıklarına ve fırka 61 vasıtasi K.1, Niğdede fırka 11. agünde Ferid Paşa hükümeti, taanBütt | çhf vam ediyordu. Malüm — olduğü © Ögekt düşünciye kadar devam etti heti ; günlerce mercisiz bırakmak © büyük mahzurları dai ııun;ı» ( A ç)