6 Aralık 1938 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 8

Sayfa Fotoğrafın g dünyada olup bitenler OZU le |man ve hâdisatın isbat etmiş olduğuna e H — Vatan ve milletin mukaddesatımı tahlis ve himaye hususunda, son sözü söyliye - cek ve bunun hükmünü tatbik ettirecek kuvvetin, bütün vatanda bir elektrik şe- bekesi haline girmiş olan milli cereyanın, ruhu celâdeti olduğunu ifade ettim. Kuvvei maneviyenin takviyesine medar olmak üzere de, bütün mazlüm milletle- rin maksadı millilerine vâsıl olmak için » içinde bulunduğumuz tarihteki - faali- yetlerine dair mevcud bazı malümatı hü- lâsa ettim. Ve mukadderata hâkim, bir iradei mil- liyenin, ancak Anadoludan zuhur ede - bileceğini tasrih ettim ve iradei milliye- ye müstenid bir şürayı milli tesisin ve küvvetini iradei milliyeden alacak bir hükümetin teşkilini, ilk hedefi mesai o- larak gösterdim.» Ersurum kongresi 14 gün devam etti. Muhassalai mesaisi, tesbit ettiği nizam - name ve bu nizamname — mubhteviyatını ilân eden beyannamedeki mündericattan | ıbarettir. Bu nizamname muhteviyatından, bir tekim esaslı ve şümullü prensiplere ve kararlara desteres oluruz. Bu prensiplerin ve kararların bence, daha, o zaman nelerden ibaret telâkki e- dilmiş olduğunu işaret ödeyim 1) Hududu milliye dahilinde bulunan |bilcümle aksamı vatan bir küldür * Yek- diğerinden infikâk kabul etmez. 9) Her türlü ecnebi işgal ve müdaha- lesine kargı ve Osmanlı hükümetinin in- | hilâli halinde millet müttehiden müda - faa ve mukavemet edeci 3) Vatanın ve teminine hük |olamadığı takdirde, temin r hükümeti muvakkate tir. istiklâlin muhefaza ve ktedir maksad. için, eşekkül ede - meti merkeziye met hey milli kongre. "akid ya- gre mr , bu intihabı «hey pacaktır. 4) Kuvayi milliy liyeyi hâkim kılmak esastır. 5) Anasırı hiristi: yeye hâkimliyeti siyasiye ve müvazenel içtimaiyemiz hil imtiyazat ita olunamaz. 6) Manda ve himaye kabul msliy yi âmil ve iradej mil- mu- anamaz. 7) Meelisi millinin derhal içtimamı ve feraatı hükümetin meclisin mürakabesi- | ne vaz'ını temin etmek için çalışılacakt Biz, köngrede hülâsa ettiğim b rarları ve prensipleri tes sadrazam Ferid Paşa da ajanslarla bir takım beyanat neşrediyordu. Bu beyana- ta, (sadrâzamın, milleti jurnalı) dense sezadır. 28 temmuz 335 tarihli ajansla, dünyaya şunu ilân ediyordu: «Anadolu- da iğtişaş zuhur etti. Kanunu esasiye mu- halif olarak Meclisi Meb'usan namı al - tında içtimaat vuku buluyor. Bu nare - ketin, memurini mülkiye ve askeriye ta- rafından men'i icab eder.» Buna karşı icab eden tedabir alındı ve list Meb'usanın içtimaa daveti taleb | köngre iç -| timamna hitam verirken, kongre heyetine: «Esaslı mukarrerat ittihaz olunduğunu ve Chana milletimizin mevcudiyet ve #irliğinin gösterildiğini söyledim ve «ta- rin, bu kongremizi ender büyük bir eser olarak kaydedecektir. dedim. Sözlerimde isabetsizlik olmadığımı, za- kaniim. Erzurum kongresi, nizamname muci - bince bir heyeti temsiliye Heyeti temsiliye azasının viyetleri, gu suretle münderi Mustafa Kemal Rauf Bey Bahriye nazırı bakı. Haif Efendi Sabık —— Erzurum Subık meb'usu, İzzet Bey Trabzon Servet Bey Trabzon meb'usu. Erzurum kongresi toplanırken Damad Ferid haini, milleti dünyaya jurnal etmekle meşgul oluyordu Sıvas kongresinin toplandığı bina Şeyh Fevzi Efendi Erzincanda — nakşi geyhi. Berut valii sabıkı. Sabık Bitlis meb'u- su. Hacı Musa Bey — Mutki aşiret reisi. Hatıra olarak küçük bir noktaya da işa ret etmek isterim. Benim, bu Erzurum kongresine âza olarak girip girmemekli « ğim şayanı teemmül görülmüş olduğu Bgi- bi, kongreye dahil olduktan sonra da, reis olup olmamaklığım üzerinde, izharı te - reddüd edenler bulunmuştur. Bu tered- düdü izhar edenlerden bir kismının mü- Iâhazatını hüsnü niyet ve samimiyetle - rine atfetmek caiz olduğu halde diğer ba- zı kimselerin bu hususta tamamen sami- miyetten uzak, bilâkis maksadı melânet iklerine daha o zaman şüphem Bekir Sami Bey Sadullah Efendi n hitamından iki üç gün ev- vel diğer bir münakaşa da, mevzuu bah- solmağa başlamıştı. Bazı samimi arka - daşlarım, benim heyeti temsiliyeye dat ak aleni faaliyetimi mahzurlu gi yorlardı. Mütaleaları şu noktalardn hü - lâsa edilebilir: «Mülli teşebbüsat ve faa. liyetin bütün manasile milletten duğdu « ğunu, hakikaten milli olduğunu göster - mek lâzımdır. Bu takdirde teşebbüsat da- ha kuvvetli olur ve kimsenin sunefdirine ve bilhassa ecnebilerin menfi düşünce- lerine mahal bırakmaz. Fakat tanınmış ve bahusus hükümeti merkeziyeye ve makamı hilâfet ve saltanata karşı âsi va- Kongr " İziyete düşmüş; noktai hücum teşkil eden | benim gibi bir adamın, bütün bu teşebbü. satı milliyenin başında bulunduğu görü- | lürse, faaliyetin makasıdı milliyeye müs- tenid olmaktan ziyade hususi emerller is- ine matuf telâkki edilmesine imkân enaleyh, heyeti temsiliye, vilâ- “|perverim) diy vat olmalıdır. Ancak bu suretle, milli bir kuvvet gösterilebilir.» satta, ne dereceye kadar isa- | olan mütalecatımı; istinad ettirdiğim nok- sını tadad edeyim: Evveiâ, ben, behemehal köngreye dahil olmal: ve onu #dare etmeli idim. Çünkü, zaman ge- çirmeksizin, iradei milliyenin faaliyete geçirilmesini ve milletin bizzat filen ve müsellâhan ittihazı tedabire başlamasını temin zaruretine kani idim, Bu esaslı noktaları, takdir ve tesbit ettirebilmek için, köngrede, tenvir ve irşad ve birzat idare suretile çalışmamı elzem göl durm. Nitekim öyle oldu. Ergzurum kongre- .İsinin, daha evvel izah ettiğim esasat ve mukarreratını, her hangi bir heyeti tem- ailiyenin tatbik ettirebileceğine benim emniyetin taallük etmediğini, itiraf ede- rim. Nitekim zaman ve vakayi beni ta - yid etmiştir. Bundan başka, duha Amas- yada iken takarrür ve bütün milletc ve - saiti mümküne ile tebliğ ettirdiğim Si- vas umumi köngresinin akdini temin et- mek, bütün milleti ve memleketi yolnız bir heyetle temsil etmek, sonra, lâyatı şarkiyeyi değil, bilcümle aksamı vatanın ayni dikkat ve hassasiyetle mü- dafaa ve halâsını temin çarelerini bul - | mağa çalışmak hususlarını, her hani H heyetin temin edebileceğine kani © dığımı açıkça ifade etmek zaruretil' yim. Çünkü, bende böyle bir kanaat MÜT cud olsaydı, benim teşobbüs aldığın! 5’, ne kadar, teşobbüsat ve faaliyette bW nanların netayici mesaisine intizaret " tifa etmenek yolunu bulurdum. HÜKÜ ” met, padişah ve halifeye karşı isyank l,,, zum görmezdim. Bilâkis, ben de, bafi * yüzlü ve ıki cepheliler gibi zahiref mutantan ve müdebdeb olan, o gütün du müfettişliğini ve yaveri hs Tiyari sı! Gel benim alenen ortay ve askeri bâT lırdım h e herkesten cvvel ten ziyade en büyük akab ve azabi çar ecilmekten di? Hal bir milletin. hayat ve memati bahsolurken (vatanperverim) diyen kendi âkibetlerini düşünmesine var mıdır? Ğ f'llı gtalet! Ben, bazı rüfekaca serdolunan mütal€ ve tevehhümata mütavaat gösterseY”, . iki noktai nazardan, büyük mahzurlâf vellüd edeckti. Birincisi; müukarreratımda ve bü 1;., İisabetsizlik ve zâf olduğunu itiraf # B İki bu husus, benim vicdanen deruhif üğim vazife noktal nazarından ÇAYT bili telâfi bir hata olurdu. | |isb. vaffakiyet için kabiliyet yetezelzel bir re tün ricali dev de... Bütün milletin baş ler içinde kaldığı bir s: n binbir çeşid zatif- bir sureti harcket ve içtihad göstöf )i bengâmolerde istişarelerle, bir. SOY tıralara ve nüfuzlara mahkümiyet Tij muna kansatle, salim ve esaslı V€ hassa şedid yürümek ve en nihayfi & müşkül olan hedefe vâsil olmak Mij kün müdür? Tarihte, bu tarzda M#” yş riyete nail olmüş bir. heyeti içtifii |irae olunabilir mi? vt İkincisi millet, memleket, ııya-";n,' ordu idarelerile hiç bir alâka ve MÜĞ . sebetleri ve bu hususta liyakatleri Fğy rülmemiş ve tecrübe edilmemiş gelif ze| zevattan, bilfarz Erzincanlı Dİ "”. şeyhi ve Mutkili bir aşiret reisi gİ "gi di şkili ihtimalden BiT (a mıyan her han temsilif ” , mevzuu bahsolan vaziyet ve vazif” fiy rakılabilir miy dığı takdili , memleket ve milleti kurtaracağız “ital İğimiz zaman, milleti ve kendimiz! miE Vetmiş olmak gübi bir hata irtikâb ©HÜğa cek miydik? Bu mahiyette bir PT ndan yardım — edilet » a da, bu tarz, şayü” n naümidi ve aez F, olarak ıul""r |perde mevzuu di ugün, cihanca, görüldüğüne & yoktur. af) (Arkası #