18 Ekim 1938 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 8

Makine ve o tomatlar devri Makineleşmedeki hız Almanları endişeye düşürmeğe başladı Almanyada satış yapan o tomatlar 1,375,000i buldu, bunlar pazar tatili yapmadan, gece ve gündüz demeden 500 çeşid mal satıyorlar Makine ve otomatlar devrinde yaşa - makta olduğumuzu söyliyenler yanıl - miyorlar. Makine insanın yerine kalm olmağa başlamıştır. Şimdiden istihsalâ- tın büyük bir kısmı makineleşmiştir... 'Toptan ve perakende satışlarda, satıcı - ların yerine makinelerin kaim olması za- manı pek yakındır. Garib gelmesin... Yakında insan yalmız Müstehlik olarak kalacaktır. Makineler bile makineler tarafından imal edilecek- tir... Avrupada makinelerin hâkim ol - duğu memleketlerin başında Almanya gelmüktedir. Almanyada teknik o derece ileri gitmiş, makineleşme o derece terak- ki etmiştir ki hükümet makineleşmekte bir hâd tayân etmek üzere bulunmakta - diri.. Almanyada otomatlar <iktısadi bir me- sele» halini almıştır. Büyük ve küçük bü- tün şehirlerde âdeta yerden bitmekte - dirler,.. Her bir Istasyonda, her köşe ba- gında, her Jokantada, her stadda üzerle - rinde (Kendi servisinizi kendiniz görü- nüz) yazılı levhalar bulunan makineler görülmektedir. Yapılan bir istatistiğe göre Almanyada haziranda işlemekte olan otomat maki - nelerinin sayısı — 1.375.000 1 bulmuştur! Alman otomatları senede bir kaç milyon marklık iş görmektedirler. Muhtelif cins- ten 500 kadar mal satmaktadırlar. Otomatlar için pazar tatili, gece tatili yoktur... Günün her dakikasında işlerini görmektedirler... Bu da halk tarafından rağbetle karşılanmaktadır. Meselâ sigara satan otomatlar muhak- kak sigara mağazalarından çok fazla iş görmektedirler... Bu mağazalar şikâyet edip durmaktadırlar. Sigara satan otomatlardan sonra sıra çikolâta satan otomatlardadır. Onlardan sonra da gazete satan otomatlar gelmek- tedir... Müvezziler gibi bağırmadan, koş- madan, didinmeden her bir gazete oto - matı günde vasati olarak 200-280 arasın- da satmaktadır.. Hem de müvezzi payı almadan... Otomatlar içinde en tazla rağbeti mu - €ib olan tartı makineleridir. Mayıs için- de bir pazar günü Berlinde Kurfüreten -| ” damda bulunan bir tartı makinesi tam 4680 adam tartmıştır.. Otomatik tartı makinelerinin sahibi makinelerinin bedelini çoktan elde ey - Temiştir. Sarfeylediği para yalnız karton- Tarın tedarikinden ibaret kalmaktadır... Bu tartı otomatlarının en mükemmeli- nin bedeli 4000 markı geçmemektedir... Bu sayede makinenin iştira bedeli pek çabuk itfa edilmektedir. Otomatları satın almak arzusunda bu - Junmıyanlar bunları kira ile dahi alabil - mektedirler... Otomatların vazedilecekleri yerlerin getirdikleri kiralar da dikkate değer... Şunu büyük bir dikkatle okuyunuz: Al- Manya devlet demiryolları idaresi garla- rında tam 8000 otomat vardır... Bu oto - matların vazedildikleri yerlerden demir- yollarr idaresi senede 187,000,000 - mark kira almaktadır... Almanya, otomatlardan temin edilebi- Jecek bütün istifadeleri pek büyük bir sür'atle kavramıştır... Orada otomatlardan ne yok ki sanki?.. Şeker satan, kibrit satan, gazeteler satan; kitab satan; limonata sai süt satan; sigara satan; mektubluk kâğıd, zarf sa - tan; sabun satan hattâ üç dakikalık müd- det için müzik dinleten otomatlar bile vardır... Sön yapılan otomatlar paranın üstünü bile vermektedirler,.. Almanyada postahanelere köpekle gi - rilmesi yasaktır. Şimdi posta binalarının yanında hususi otomatlar vardır. Bunlar köpekleri teslim almakta ve sonradan sa- hiblerine teslim etmektedirlei Fabrikalarda çalışan ve fabrikalarına bisiklet ile giden ameleler dahi bisiklet-| Amerikada otomdtik bar lerini bu nevi otamatlara tevdi etmekte - dirler. En ziyade alâkayı celbeden otomatlar- dan biri röntgen şusı otomatıdır. Muay - yen meblâğın itasından sonra insan tam bir dakikalık müddet için dahili âzaları - nı görebilmektedir. Postahanelerde, kıraat salonlarında 10 fenik vermek şartile küçük makineli ma- salar üzerinde üç dakikalık müddet için mektub yazabilirsiniz... Mektub için lâzım olan kâğıd ve pul - lar dahi makineler vasıtasılt temin edil- mektedir. Otamatlara Almanyada trenlerin için- de; vapurlarda tayyarelerde, metro is- tasyonlarında da sık sık görülmektedir. Son haftalar içinde Almanyada şayanı dikkat yeni otomatlar yapılmıştır. Bun- Tanmıştır. Bu otomatlar havanın nası! ge- çeceğini bildirmektedirler. Bu makineler doğrudan doğruya meteorolojik istasyon- Jara merbut bulunmaktadırlar. Daima iş- ler halde bulunmaktadırlar, Bu makinelerin günden güne çoğal - ması; günden güne tekâmül etmesi in - san zekâsının nelere kadır olduğunu gös- termekte ise de bir çok adamları da işle- |rinden mahrum bırakmaktadır. Bu yüz- |den Alman hükümeti bundan neş'et eden iktısadi meselelerin tedkiki ile meşgul maktadır. Tiftik ve yapak piyasası hararetlendi Dün tiftik piyasasında hayli hararet- Ji satışlar olmuş ve yeniden 400 bal - ya tiftik satılmıştır. Son günlerde Rus- ya ve Almanya için mubayaa edilmi te olduğu tahmin edilen tiftikler 1500 balyayı geçmiştir. Anadolu ve Trak * ya yapakları üzerine de satışlar - de « vam etmektedir. Geçen haftaya kadar 48 kuruüş olan Anadolu malı yapaklar dün 51 kuruştan satılmıştır. Romanya limanlar resmini artırdı Romanya hükümeti Jimanlardan ya- pılan idhalât ve ihracata tatbik edil - |mekte olan liman resimlerini artırmağa karar vermiştir. Bu karar neticesinde şimdiye kadar yüzde yarım nisbetinde alınmakta 0- lan bu resim ihracatta yüzde bire ib- lâğ ve idhalâtta da 0,75 e iblâğ edil- miştir. Yalnız bundan ihraç edilen petrol ve müştakatı ile idhalât emtiasından sert buğday ve pirinç hariç tutulmuş- tur. Yerti kanan resim memleketimize ithal olunan maddelerin beher kilo - sunda 1,35 : 0,45 santim kadar bir fark husule getirecektir. Artırılan mik- |tar Rumen deniz ve hava kuvvetleri- sine sarfedilecek ve evvel- |ce alınmakta olan resim de gene li - |manların tamir ve inşasıma sarfolu - nacaktır. Bu munzam resim kara yolile yapı- lan ithalât ve ihracata da teşmil olu- nacaktır. Yar Frankfurtta tecrübe edilmeğe baş -| SON POSTA L ASKERLİK AFHR Birinciteşrin 18 İSLERİ | Çinde son vaziyet Eğer Çin ordusu Hankeu badiresinden kurtulamayıp burada gene ağır bir mağlübiyete uğrarsa onun enka- zından yeni bir ordu daha vücude getirmek ve bununla Çini kurtarmak artık bir hayal olacaktır YAZA N : General: H. Emir Mareşal Şan-Kay-Şekin genel karar - gâhı ve Çinin mukavemet merkezi olan tibden kürtul dolaylarında, | geniş bir nef, Hankâu (veya Hankau) dört aydanberi, Japonlarla Çinlile: gında sonu gelmiyen bir sürü muharebe ler olmaktadır. Wuhan adını dahi taşı - yan bu şehrin büyük sevkülceyşi ehem - | miyeti, bütün Çini batı - doğu istikame tinde ikiye bölen, seyrüsefere müsaid, | Yangtze " (Mavürmak) ile keza, Çini $ malden cenuba kadar kesen ve cenub Çir deriizinde, İngilterenin — müstemlekes Hong-Kongun Viktorya limanında hayetlenen, takriben 2500 Km. uzunlu ğundaki, Çinin belkemiği, Kanton - Pekir ana demiryolunün kesiştikleri bir yerde | bulunmak gibi çok ehemmiyetli durumundan ileri gelir. Bu mevkie, ay- | ni zamanda, batı Avrupadaki Şalon ova- sına benzer, müstahkem büyük bir ordu- gâh önemi veren şey de onun şimal, do- u ve cenub dolaylarının müdataaya e- İyerişli dağlarla, cenub cebhesinin bir sürü göl, batak ve sularla çevrili bu- İJunmuş topoğrafik vaziyetinden maada |Çinin her tarafından gelen yolların mer- kezleştiği bir yer olmasıdır. Hankâu, Şansi ve Şantung eyaletli |nin merkezleri iyan ve Tsiman Sardeniz, Şanghay ve Çin denizi sahil- lerinden, Kanton bölgesinden, ilh.. ge - çen büyük kavsin ortasında bulunmak - ta ve müteaddid demir, su ve kara (çö- se) yolları bu mevkil, yarım kuturlar (: nde muhite doğru mükemmeler Bu harikülâde müsaid sevkulceyşi vaziyet, Hanköa etrafındaki |Çin ordularına ve bu orduların başku - mandanlığına, dahili hatlardan azami is- tifade, yani buraya doğru muhte kametlerden, müteferrik surette y yaklaşan ve birbirine sür'atle y ar ile tikamı bağlamaktadır. ordularını parça parça vurup mağlük ti- mek, imkân ve şansını aleddevam veti - yorsa da, anlaşılan Çin orduları, bu lâzım olan hareket kabili ölçüde bir taarruz ve müsademe kudre - tinden mahrum bulunduklarından bun - dan istifado edememektedir. Filvaki Çin müreşalinin bugün Han - kâu etrafında yeniden taplamıya mu - na |tar e- | kadarki, yani Hsüşöv zaferinden beş ay demiyecek bir durumda bulunan Japon | Erkilet | Çin kuvvetleri de ta- uş Ve mışlardı. B pon ordusunun n Ma- Ağı doğru ka- yarak bu nehrin iki ıdan, ve nehri takib eden kuvvetli Japon harb - filos tesirli yardımile, Hanksuya sonra Ja - hk me | vin $ mıya çalıştığın,şimal i|den de bit Japon kuv vet grupunun Feng- | vanga ve Pengpu böl- gelerinden batı cenub ve batıya, yani Kan- kdu ile buradan şi - male giden demiryo- luna doğru yürü - düklerini ve — Kayfeng İlayısile tevakkufa — ve — hattâ — geri |dönmeğe —mecbar , olan Japon — kuüv- vetleri nihayet — Longhay — hattı boyunca Kayfengin doğusile batı cenu - buna yanaştıklarını görürüz. (Krokiye bakınız.) Jaj lar ayni zamanda, Hsüchov ha - rekâtı osnasında kuvvetlerinin büyük kı- Jarını burâya çektiklerinden bir çok çıkarmıya bur olduk- İları Honan şi le Şansi cenub bölge- lerini yeniden feth ve teshire başlamış- Tardı. Hank&uya doğru yaklaşmayı ve büra- sını sarmayı hedef edinen bütün bu sev- kulceyşi harekâtın bir kaç gün evveline tuğyanı do-| nali 1 İsonraki neticesi Mavirmağın her iki kı- yısı boyunca Hank&uya cenub doğudan 130 Km. kadar yaklaşmak olmuş idi. Şim- |di de, dört beş aydır Pengpudaâan cenub batı ve sonra batı istikametinde yürüyen U Japon kuvvet grupunun Kank&unun 160 Km. kadar şimalinde ve Pekin demiryo- lu üzerinde bulunan Hsin-Yang-Çu mev- | kiüne vararak şiddetli bir muharebe ile | burasını Çinlilerin elinden a'dıklarını ve vaffak olduğu ordu Şanghav, Nanking ve zulan Çin ordularının enkazından vücude gelmiştir. Her ne kadar haricden, Kan - ton yolile, Sovyet Rusyadan da Kansu ve Singan üzerinden, silâh ve her türlü harb malzemesi alıyorsa da Çit ordusunun pe- rek malzeme ve gerek iyi sübay ve ko - mutanca, büyük noksanları bulunduğu muhakkaktır. Zaten bütün muharebe ve müsademelerde fenni harb vasıtalarının ve bilhassa topçu kuvvetlerinin azlığı ve talim ve terbiye noksanları görülerek muharebe kıymetinin azlığı sabit Çin ardusu, bütün Çinde, ancak bir mil- yona baliğ olan fakat iyi yetişmiş sü - olan baylar ve komutanlar idaresinde harb | talim ve terbiyesi ve harb sevk ve idares si yüksek ve fenni harb techizatı meb - | zul bulunan Japon ordusuna, sayıca ne kadar üstün olursa olsun, nihat zaferi elde etmek için harbin nadir verdiği fır- sattan istifade imkânına malik bulun - mamaktadır. Japon ordusunun büyük kısmı, 19 ma - yısta, Hsüşev zaferini kazandığı sırada, tabiatile, bu şehir Gdolaylarında, yani Longhay demiryolunun doğu kısmındı bulunuyordu. Buradan, ! batıya doğru ric'at edi ni takib için, r Longhay demiryolu boyur Hankdu - Şengşov demir rümüşlerdi. Fakat Sa rirlin Çinliler tarafın Kayfeng havalisi 15 Vadar su altında arı armrak bi n yıkılması Km cenublarına Hsühow meydan muharebelerinde bo -| yeni bir Japon ordusunun da, Hong- Kong İn; temlekesinin şımal do- ğusundaki körferi kıyılarına, cid- di bir mukavemet görmeden çıkarak Hong-Kong » Kanton demiryoluna doğrü sür'atle ilerlemiye başladığını haber alı- yoruz. Kank&u - Pekin demiryolu üzerindeki |Hsin-Yang-Çunun —alınması Hank&unun |Kayfeng bölgesindeki — Çin kuvvetlerile | olan irtibatını kesmekle beraber ayni za- manda Singan ve Kansi üzerinden Sov- yet Rusya ile olan kara — muvasalasını bozmayı istihdaf eder. Şimdiki — cenubi | Çin harekâtının da, keza yabancı illerden | lunan Japon kuvvetlerile müşterek ola- rak şimale ve batıya müteveccih birer cebhe teşkil edecek ve belki de harekâta geçerek Çin kuvvetlerini Longhay demir- yolunun batı kısmından külliyen atmıya çalışaçak ve bu harekete Şansi cenu « bundaki Japon kuvvetleri do, Sarıır - mağı cenuba geçmek süretile, iştirak e - debilecektir. Böyle bir hareket, Hankeu Üzerine şimalden yapılacak tazyiki bir müddet geriye vurur ise de, şimal Japon grupunun Longhay demiryolu ile bes « lenmesi ve noksanlarının ikmali için, el« zemdir; ve ancak Çinlilerin Longhay de- miryolunun batı kısmından da külliyerk u- zaklaştırılmaları sayesinde Hankâü üze- rine şimalden yapılacak tazyik kuvvetli ve ehemmiyetli olacak ve belki de müs- tahkem Çin ordugâhı bu cihetten düşü« rülecektir. Yeni Kanton harekâtına gelince; Ja- ponların bu havaliye çıkardıkları kuvvet$ 45 fırka, yani 50-60 bin kişi tahmin olun- makta ve bunların Kantonu zaptodecek- leri ve buradan Hankduya her türlü mü« varidatı menedebilecekleri pek muhte « mel görünmektedir. Ancak bu kuvvet Kantondan da şimale, Hanktu üzerine ilerlemiye devam ettiği takdirde, Mavi nubunda, Kiukiang bölgesindeki | Japon kuvvetleri Ie hareket birliği bilecek bir had ve mesafey ben Yochow havalisine gelinciye kadar' Çinliler tarafından münferiden mağlüb | ve perişan edilmek tehlikesine maruz bu- lunacaktır. Fakat Çinlilerin taarruz kud- retleri pek noksan olduğundandır ki Ja« ponlar kuvvetlerini bu derece dağıtlmakta pervasızlıklar göstermekte ve bu suretle Çin diyarlarına mahsus bir istilâ sevkülke ceyşi tebarüz etmektedir. Hsin-Yang-Çudan Kanköuya hava hatti Hong-Konga deniz yolile gelmekte olan | harb malzemesinin buradan'Kanton üze- rinden Kankeuya sevkini matul olduğu aşikârdır. Hsin-Yang-Çu mevklini alan — Japon | grupunun bu mevkiin 20 Km. cenubun « | daki diğer bir istasyonu almakla baraber 45 Km. kadar ş'malindeki bir demiryolu | köprüsünü de bombacıların (bombardı - |man uçakları) vasıl tahrib ettiği v |Şan-Şengde bulunan Japon kol: 'Inub_q saparak Kankdu üzerine İyürüdüğü ve Şaj imaktadır. Bu salden, der kestirme ana vardığı anlaşıl -| süretle, Kankâü — Üzerine ı ve ayni zu- Hua'-Yang-Şan | ak Macheng üze- dak; Çin kuv -| vetlerine körgr Kayfeng doğusunda 've kaldığından ric'at eden |bunun doğu cenubundaki Taikangda bü.| |ponların gelip onları her taraftan a |masını beklerlerse, Çin en elim âkıt ile 160 küsür, Kantandan da, gene havâa hattile, 900 Km. lik bir mesafe vardır ki bunların muharebelerle katedilmesi için 2-3 ay ister. Bu müddet zarfında Kan « keu, münhasıran Soyyet Rusyadan, v da yalnız havadan ve kara yollarından y pılabilecek nakliyat ile, ihtiyaçlarını Tabilecektir. Her halde Çin ordusu mareşal Şan-Kay-Şek, Hankeuda, e v düşmüş olacaktır. Fakat yukarıda de diğimiz ve gösterdiğimiz veçhile, —( haşkumandanı için, bugün dahi iç dan istifade etmek üzere, Sarırmaktan cenub Çin denizine kadar, takriben 1500 K, lik azim bir cebhe üzerin mış, mütelerrik ve henüz birbi: ür'st ve tesirle yardım edemiyecek kadar, ayfi Japon ordu gruplarını ve kollarını ayrı vurmak ve tepelemek' imkânlari mevcüddür. |