27 Ağustos 1938 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 11

İş Bankasını dün ku 'Türkiye İş Bankasının 14 üncü yıldö- nümü münasebetile dün Sümerpalasta bir öğle ziyafeti verilmiştir. Samimi bir bava içinde cereyan eden ziyalelte ban- Kanın Genel Direktörü Muammer Eriş, banka mensubları ve matbuat erkânı ha- zır bulunmuşlardır. İktısad Vekili Şakir Kesebir de müddet ziyafette bulunmuştur. Umum Müdürün nutku Ziyafetin sonlarında Banka Genel Di- rektörü Muammer Eriş şu nutku söyle- miştir. — bir Aziz misafirlerim, değerli — idare meclisi azalarım ve sevgili arkadaşları: Hatib değilim. Belki sözlerim sizi sı- kacaktır. Fakat bugünün bana verdiği heyecan ve siz arkadaşlarımın huzuru Türkiye İş Bankası hakkında beni birkaç kelime söylemeğe teşvik etti. Bundan on dört sene evvel o zamanın İmar ve İskân Vekili Celâl Bayar Büyük Atatürkten 'Türkiye İş Bankasının kurulması emrini almıştı. O zaman Türkiyenin umumi va- ziyetini gözöününe alacak olursak — şöyle ifade edebiliriz. ki memleket Umum! Harbin ağır şartlarından kurtulmuş, mil- İi savaşı muvaffakiyetle başararak düş- manı Anadolunun göbeğinden — koparıp atmış bulunuyordu. Memleket iktısadi- yatı ise hemen hemen dürmuş gibiydi. Ticari hiçbir hareket göze çarpmıyordu. İşte bu esnada, büyük zaferi temin eden ilk hareket tarihinde, Ankaranın müte- vazı bir evinde sizce malüm olan dört beş arkadaşla birlikte Celâl Bayar Tür- kiye İş Bankasının kuruluş merasimini dera etmişti. O zaman bu eşerin muvaf- fakiyetinden şübhe edenler elemansızlık- tan ve bankacılığı bilmediğimizden bah- sederek Türkiye İş Bankasının bugünkü yüksek mevkiini asla tasavaur edeme- mekte idiler. Ankarada teessüsten sonra İstanbulda Bursada, İzmirde, Samsunda da İş Bankası yerleşmiş bulunuyordu. İş Bankasının on dört senelik tarihini burada kısa bir hasbıhalin içine topla- mak güçtür. Binaenaleyh İş Bankasının hususiyetlerinden yalnız bazılarını teba- rüz ettirebilirsem kendimi bahtiyar ad- dedeceğim. Memleketin muhtelif piyasalarına yer- leşen İş Bankası şubeleri ilk hamlede Muvaffak olmuştur denilebilirÇünkü o zaman bazı piyasalarda mikdarını bile i- fade etmekten çekindiğim yüksek faiz hadlerini derhal indirmiş ve memleketin kredi ihtiyacını tatmine muvaflak — ol- muştur. Memleketin bütün ticari piyasaların- da yerleşen şubelerimiz ticari kalkınma- nın icab ettirdiği bütün hareketleri ko- laylıkla ifa etmiştir. İş Bankasının ticari faaliyetinin yanında memleketin sanayi- leşme davasında en ileri hamleler yaplı- ğaını ifade edebilirim. Bugünün mühim işlerinden biri olan kömür meselesini, 1926 da, Umum Mü- dür Celâl Bayar Havzaya bir küçük şir- ket teşkili suretile girerek halle muvaf- fak olmuştur denilebilir. Teşkil ettiğimiz flk şirketi takiben taazzuv eden di şirketlerimiz bugün Havza istihsalinin yarısını temin etmektedirler. Bu çalış- malar sayesindedir ki bugün Havzarın millileşmesinde Türkiye İş Bankasının büyük âmil olduğunu iftiharla ifade ede- biliriz. Sigortacılık sanayiinde de İş Bankası $lk defa Anadolu Sigorta Şirketini teşkil ederek harckete geçmiştir. Memleketten IM ?üıünden çıkmakta olan düviz- lerin önüne geçmek gayesile teşkil ettiği Milli Reassürans Şirketi ve daha sonra kurulan Ankara Sigorta Şirketi, gigorta- cilık işinde milli ihtiyaçlarımızı tatmin edecek maksad ve gayeler yolunda çahış- mışlardır. Şeker sanayiinde de İş Bankası ön saf- tadır. 1928 da kurulan İstanbul ve Trak- ya Şeker Fabrikaları Türk Anonim Şir- ketine müeesis ve hissedar olarak iştirak etmek suretile vücud vermiştir. Bilâhare Ziraat Bankası ve Sümer Bankla müşte- reken kurduğumuz Eskişehir Şeker Şir- keti ve daha sonra gene Ziraat Banka- gile beraber kurduğumuz Turhal Şeker Şirketi ve Sümer Bankın sahib bulundu- ğu Uşak şeker fabrikası hükümetin prog- ramımna tevfikan birleştirilerek bugünkü Türkiye şeker fabrikaları şirketi yaratıl- miş ve memleketin ihtiyacını temin ede- vcek mikdarda istihsalâtta bulummak im- kânları hazırlanmıştır. ;|trasit fabrikası bu vadide vücude getir- n yıldönümü tlulandı Bu suretledir ki şeker fiatları hissedi- lecek mühim mikdarda tenezzül ederek istihlâkata çoğalabilmek İmkânı temin yedilmiştir ve bugün dört fabrikamız memleketin şeker sarfiyatını karşılıya- mıyacak derecede kalırıştır. Yakın bir |zamanda memleketin bu ihtiyacı da ça- İlşmağa başlıyacak yeni fabrikalarla te- min olunacaktır. 'Türkiye Cumhuriyeti hükümetinin ilk beş senelik sanayileşme programından aldığı vazifeleri İş Bankası muvaffaki- yetle başarmışlır. Paşabahçedeki şişe ve çam fabrikası, Zonguldaktaki Türk an-| , diğimiz güzel eserlerdir. Diğer milli ban- kalarla birlikte kurduğumuz büyük Ma- latya kombinası da yakında çalışmağa |başlıyacaktır. Böylece İş Bankası sana- yileşme hareketlerinde hükümetin ken- disine emanet ettiği vazifeleri muvaffa- |kiyetle başararak yürümüştür! İş Bankası denince hatıra kumbara | gelir. Milli tasarrufta, para biriktirme davasında bankamız en ileri adımı at - mıştır. Çok iyi hatırlıyorum: 1928 de, | bir gün, Umum Müdür Celâl Bayar, İs- tanbul şubesinin müdiriyet odasında | İbize tasarruf hareketleri ve para bi | riktirme hususunda vasıta olarak kul - mılacak kumhara için düşündüklerini anlatmıştı. Filhakika o günden itiba -| ren çalışan şube, pek kısa zamanda iyi neticeler almıştır. Denilebilir ki ilk se- ne birkaç rakamla ifade edilen kum - bara hesabları bugün aded — itibarile yüz binlerle ve miktar itibarile de tak- ilyonla ifade oluna»!lir. İş Bankasının tasarruf hareketinde bu hamlelerin yanında diğer milli banka- ların da bütün gayretlerile çalıştıkla - rımı iftiharla görüyoruz. Fakat tasarruf ve kumbara deyince bunun başlama şerefinin de bankamıza aid olduğunu memnuniyetle söyliyebiliriz. İş Bankasının bu muvaffakiyetle - rinde başlıca âmillerden biri tekn lışma şartlarıdır. Hiç bir ecnebi mü hassısının yol göstermesine lüzum duy madan memlekette teknik ve rasyonel bankacılığı kuran İş Bankasıdır. Avru- panın yüksek bankacılığından istifade | etmedik denemez. Genç elemanlarımızı | Avrupa bankalarına gönderdik. Onlar, memleket ihtiyaclarına göre lâzım o - lan usul ve şekilleri tesbit ederek Türk bankacılığının modern tekniğini kur - dular, Celâl Bayar ekolünün genç ele- manlarının diğer milli bankaların ba - şında muvaffak bir şekilde çalışmakta olduklarını görmek müecssesemiz için Mihailofla kar Türkiyeden Lehistana gittiler İngiliz gazeteleri yazıyorlar: Makedan- yalı kamiteci İvan Mihailof karısile bir- likte vapurla Türkiyeden Lehistana mü- teveccihen hareket etmiştir, bugünlerde Lehistana muvasalatı beklenmektedir. Bulgaristan ile Türkiye arasında vu- kubulan son dostlük anlaşması - netice-| sinde kendilerine Türkiyede kalmaları- nın hoş görülmediği bildirilmiştir. Çekoslovakya isviçre gibi kantonlara ayrılıyor (Baştarafı 1 inci sayfada) dar Cumhurreisi Beneş'in başkanlığı al- tında toplanmış olan Prag kabinesi, Sü- detler meselesini halletmek üzere yeni ve azami tavizlerde bulunmağa karar vermiştir. Yeni proje Prag kabinesi, tekrar müzakerelere başlamak gayesile yeni bir esas hazırla- maktadır. Hükümetin bu yeni projesi hakkında hiçbir resmi malümat yoktur. —Adiye Vekiliniizin Son Posta'ya beyanatı (Baştarafı 1 inci saylada) Hİ edilmesi icab eden bir mevzu olmak- tan henüz ileri geçmiş değildir, — İstanbul hapishanesinin yıkılıp ye- rine adliye binası yapılması hakkındaki münakaşalar ve müzakarelerin neticesi bir karara bağlanmış mıdır?. Mesele ile şahsan meşgul — olduğunuzu — işitiyoruz. Komisyon kararları size bildirildi mi, bi- zi bu hususta tenvir eder misiniz? — Meseleyi tedkik ediyorum. Henüz tedkikatla meşgulüm. Bu hususta şimdi- lik bir şey söyliyemem. — Türkiyede bulunan bazı ceza evle- rinin çok fena olduklarını ve modernize | edileceklerini işitiyoruz. Bazı yerlerde | yeni inşaat yapılıyormuş, bazı yerlerde de başlıyacakmış. Bu meyanda — acaba çok faydaları görüldüğü süylenilen ser- best ceza evleri de teksir edilecek mi? Yeni yapılan inşaatta nazarı dikkate alı- nan cihet nedir? Mintakavi ceza evleri mi yapılacak, yoksa mahalli inşaat ile mi iktifa odilecek? — Türkiyedeki ceza evlerinin eski hal merkeze bağlı olarak çalıştırılan ceza eve leri daha fazla mıntakavi olacaktır. İm- ralı, Eğirne, Zonguldak ve İsparta ceza evleri bu cümledendir. Bu serbest cezi evlerinden aldığımız neticeler çok iyi- dir. Fakat bunu benim söylemem müna- sebet almaz. Gazeteciler bizzat Edirneye, İspartaya, Zonguldağa ve İmralıya gide- vek alınan neticeleri müşahedelerile tor- bit etmelidirler. — Cürmü meşhudun ağır cezaya te: milinden çok iyi neticeler alındığını işi. tiyoruz. Ağırceza mahkemelerinin işini çok hafiflettiği söyleniliyor. Alınan ne- ticeler şayanı memnuniyet midir ditye sü- &l sormak için acaba vakit henüz pşk er ken midir? — Evet, böyle bir suale cevab vermek için vakit daha pek erkendir. Biz de bu- nu o ümidle yaptık, neticeyi bekliyoruz. — Çocuk mahkemeleri ve çocuk ıslah: haneleri hakkında yeni kararlar ve yeni iceraat var mıdır? — Edirnede bir çocuk ıslahhanesi açıl- Fakat Pragdaki ecnebi muhabirlerin ver- | ve vaziyetleri pek fenadır, İki seneden- dı, altı aydan fazla ceza alanları hep o- dikleri hâberlere göre hükümet, evvelce|beri yeni inşaata başlamış bulunuyoruz. |Taya sevkediyoruz. Ama az cezaliları de derpiş edilmiş olduğu gibi, İsviçre İki, üçü bitmiş, altı, yedisi de inşa edil- sevketmeğe değmediği için cürüm işle- kantonları sisteminde bir Çekoslovak | mektedir. Bir o kadarının inşaatına da | dikleri yerlerdeki ceza evlerinde hapse- konfederasyonu kurmak niyetindedir. Bu takdirde bütün Çekoslovakya, ade- mi merkeziyet prensipine müstenid muh- telif idari? mıntakalara ayrılacak ve bu başlamak üzere bulunuyoruz. Bu ceza evleri adli teşkilâtla müvazi ve her yerin adliyesile mütenasib yapı- hyor. diyorlar... Bu hususta en son yapılan şey Edirnedeki çocuk hapishanesidir. Adliye Vekilimize kendim ve gazetem Bamına teşekkürler ederek yanlarından mantakalarda meskün ekalliyetler kendi| Ufak ceza evlerinde de şimdi mah-|ayrıldım. kendilerini idare edeceklerdir. Bu surette kurulacak olan kantonla- Tın bharici siyaset, milli müdafaa ve ma- liye işleri Pragdaki merkezi hükümet tarafından tedvir olunacaktır. Pragda görüşmeler Prag 28 (A.A.) — Lord Ransimen ile kümlar çalıştırılıyor. Fakat, mahkümları | Suad Derviş Eylül içinde tramvay şirketinin satın alnıma müzakerelerine başlanacak (Baştarafı 1 önci sayfada) |Jain Nafıa Vekületinden Belediyeye geç- Staffor, öğleden sonra İngiliz sefaretha-| , 1 Nafıa Vekâletine göndermişti. Na-| mesi takatrür etmiştir. nesine giderek sefir Gevtan ile görüş- müşlerdir. Bu görüşme, bir saat devam| — ».. meydana getirdiği ıslahat progra-| ve tü: etmiştir. Macaristanın bitaraflığı Berlin 26 (A.A.) — Macar naibi hükü- meti Amiral Hortinin Berlindeki ikameti | fıa Vekâleti, bu projenin tedkikinden manı iki sene müddetle tatbik edecek ve | elektrik tesisatı, İstanbul halkını tatmin edecek hale konacaktır. İstanbul Belediyesi şehirde işliyen bi- Hükümete geçmek üzere olan tramvay 1 idareleri de bu arada Belediye- ye verilecektir. Tramvay şirketinin Nafıa Vekâletine devri için faaliyete geçilmişlir. Belediye fen heyeti tarafından teşkil edilen mü- — esnasında Almanya ile Çekosluvakya a- |lümum vesaiti nakliye ve tenviriye, tes- | tehassıs bir komisyon, tramvay arabala- rasında bir ihtilâf zuhuru halinde bita-|hiniye işlerinin kendisine verilmesini|rını saymağa ve tedkike başlamıştır. Ko- raflık muhafaza edeceği vüdinde bulun-| hükümetten İstemişti. Hükümet Beledi- | misyon Nafıa Vekâleti ve şirket muş olduğu tahmin edilmektedir. Alman gazetelerinin hücumu Berlin 26 (A.A.) — Alman gazeteleri, Çekoslovakyaya karşı yeniden - şiddetle yenin bu teklifini memnuniyetle karşı- lamıştır. Modern Avrupa şehirlerinde ol- duğu gibi İstanbulda da bu işler - şehir belediyesine verilecektir. Elektrik idaresinin ıslahâtı iki sene tarafın- dan kabul edilmiş evsafa göre çalışabile- cek arabalarla, sefer yapması mahzurlü görülen ve hurda tramvay arabalarını tesbit edecek ve bir rapor tanzim oluna. caktır. Eylül ayında da bilflil satış mü- mücadeleye başlamıştır. Gazetcler, «Ko-|gonra ikmal edildikten sonra işletmesi- | zakerclerine başlanacaktır. mintern, Pragı dahili harbe hazırlıyor» gibi başlıklar neşretmekte ve Henlayn taraftarlarına meşru müdafaa haklarını ayrı bir şeref teşkil etmektedir. N Arkadaşlar, Banka mevzuunda bundan fazla söz söylemek sizi fazla yorabilir. Yalnız sö zümü bitirmeden evvel şunu ifade ede- yim ki Türkiye İş Bankası muvaffak olmuş bir eserdir. Çünkü bu eser Tür - kiyeyi yeniden yaratan, bütün Türk - | lere yaşamak hakkını bahşeden Ulu| Önderimiz, Atatürkün eseridir. Tür - kiye İş Bankası muvaffak — ol Çünkü Atatürkün emirlerini bün dirayet ve kudretle başaran Başvekil Celâl Bayar, uzun müddet bu yüksek müesseseyi yürütmüş ve büyültm tür. Arkadaşlar, 'Türkiye İş Bankası daima muvaf -| fak olacaktır. Çünkü Kemalist rejimin genç elemanları ve Celâl Bayar mek - tebinin kudretli çocukları muvaffaki - yetli yollarından — ayrılmıyacaklardır. ümlenizi bu mes'ud günde tebrik e - der ve bize şeref verdiğiniz için teşek- kürler ederim.» Muammer Eriş nutkunu — bitirerek otururken sofrada ve yakınmdaki zat- lara bakarak tebessümleri içinde: ; — Misafirlerimizin de ihtisaslarını âirnlmok'.cn memnun olurduk, demiş - Bay Yunus Nadinin nutku Sofrada bulunan Cumhuriyet ar - kadaşımızın baş muharriri Yunus Na- di ayağa kalkarak İş Bankası hakkın - daki fikirlerini ve hislerini izah etmiş, bundan on dört yıl önce galiba İş Ban- kası İstanbul şubesinin açılması müna- sebetile verilen bir ziyafetteki hasbi - halini hatırlatmıştır. Yunus Nadi oza- man İş Bankasında çalışanlara behe - mehal muvaffak olacaklarını ve hüyük neticeler alacaklarını — anlatmak için istimal tavsiyesinde bulunmaktadırlar. Kızılcahamam bükimliği Altı senedenberi Kızılcahamam hâkimli- Binde bulunarak muhite ve halka — kendin! çok sevdirmiş olan Emin Büke terflan Ma - nisa ağırceza mahkemesi Azalığına tayin e - rilmiş ve kazamızdan ayrılmıştır. Yerine ta - yin edilen Urfanın Viranşehir bükimi Ab - dullah Üner de buraya gelerek yeni vazife - başlamıştır. li tarihimizden bazı misaller ver - miş, ezcümle bir gün Davudpaşa sah rasından Avrupa — istikametinde kırk bin süvarinin birden hareketini zn!at - Yunus Nadi: «— Bu misale ne hacet vardır ki tek kurşunumuz ve tek santimimiz olmak- sızın giriştiği Kurtuluş ve İstiklâ! cida- linde Atatürk'ün kuvvetli irade ham - lelerile Türk milleti daha dün yeniden ve âdeta yoktan ordular teşkil ederek emsalsiz zaferler elde etmiştir, demiş - tir. Yunus Nadi İş Bankasının muvaf - fakiyetine nid kanaat ve imanını daima muhafaza etmiş olduğunu, fakat Mu - ammer Erişin verdiği izahlara ve zaten hergün görülüp duran — muvaffakiyet neticelerine göre İş Bankasının başa - rıcılıkta kendi umud . ve tasavvurları derecesini pek çok geçmiş olduğunu ve bunun milletimiz için büyük bir ifti - har vesilesi teşkil ettiğini söylemiş ve söz sonu olarak İş Bankasını kuranlatı, idare edenleri ve onun işleri içinde kay naşıp yetişen faal gençliği — tebrik ve cümlesine teşekkürler etmiştir. Ziyafet! müteakib Büyük Öndez A - fatürk'e, Başvekil Celâl Bayara tazim telgrafları çekilmiştir. Başvekil dün manevraları takib etti (Baştarafı 1 inci sayfada) yafetle, Mareşal Fevzi Çakmak, Milli Müdafaa Vekili Kâzım Özalp, Örgene - ral Fahreddin Altay, Korgeneral İzzet- tin, Umumi Müfettiş Abidin Özmen ve civar valileri hazır bulunmuşlardır. Bu sabah Başbakan, manevra saha - sına gitmiş, ve pek muvaffakiyetle de- vam eden manevra safhalarını — takib etmiştir. Öğleden sonra — şehir içinde muhtelif ziyaret ve tedkiklerde bulun - "İmuştı. Dün bu hatırayı tazeliyen Bay | . A L n tarafından verilen ziyafette hazır bulunmuştur. Başvekil, Milli Müdafan Vekili ile ya- rın li trenile Ankara üzerinden İstan- bula avdet edecektir. Elâzığda pek eskiden kalmış olan hastane yerine Iki yüz yataklı yeni bir hastanenin yapılmasına karar verilmiş- tir, Başbakan kendisi, trahom ile mü - cadele edecek bir hastane için 50 bin li- ra vüdetmiştir. Japonyada bir infilâk 'Tokyo 26 (A.A.) — Tokyonun cenu- bunda kâin Muni varoşundaki bir fabri- kada vukua gelen kaza esnasında benzin deposunun infilâk etmesi üzerine yara- lananlardan bir çokları daha aldıkları ya- raların tesirile . Ölenlerin mikdarı hali hazırda 45 e ba- ğ olmuştur. İspanyada harb vaziyeti Gandeza cephesi 26 (ALA.) — Fran- kistlerin Sante Madalana dağlarının garbına Riyo Kaneletas'a varmak için yapmış oldukları taarruzlar tardedil - miştir. Ki Dün Kocatepede merasim yapıldı (Baştarafı 1 inci sayfada), mevkii, başta Afyon valisi -Evrendilek , |olduğu halde, şehirli, köylü yüzlerce halk tarafından ziyaret edilmiş, valinin eski idarelerden ve mütareke - devirlerinden başlıyarak Ulu Halâskârımızın yarattığı harikalar canlandırılmış, Cumhuriyetin feyizli verimleri sayılmıştır. Müteakiben o gün Kocatepe önlerinde cereyan eden muharebede bulunmuş Ka- lecik köylü Halilin o günkü 'Türk savlet ve şehametini anlatan söylevinden son- ra ileri atılan ihtiyar bir köylü ağlıyarak içten gelen heyecanla: «— Bay vali bizim, hepimizin sevgi ve saygılarımızı minnet ve şükranlarımızı Büyük Atamıza telgrafla ulaştır. dileği coşkun alkışlarla karşılanmış, kafile geç vakit Afyona dönmüştür. y Cek Şeri, Tekirdağlı Hüseyinden : korkuyor mu? (Baştarafı 1 inci sayfada) sonra Türkiye başpehlivanı Tekirdağlı Hüseyin ile karşılaşması takarrür et- mİşti. İş bu safhaya gelince Cek Şeri binden bire hastalandı. Doktor raporu ibraz ede- rek maçın tehirini istedi, Biz dünya şampiyonunu bu - şekilda hasta bilirken dün onun maç yapmak Ü- zere yanında organizatör Asım ve Cem:i bulunduğu halde Belgrada gittiğini ha- ber aldık. Hasta bir pehlivan güreşebilir mi? Gü- reşirse iyileşmiş demek değil midir? O halde Tekirdağlı ile neye güreşmiyor? Bu vaziyetin bir ihtimal olarak akla ge- tirdiği ilk düşünce dünya şampiyonunun Tekirdağlıdan korktuğu değil midir?