11 Ekim 1937 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 2

Hergün Kömür meselesini Bir hamlede bir gayret Edip halletmeliyiz. Yazan: Muhittin Birgen ade benim çocukluğumdanberi işittiğim bir mesele- değil, kırık dökük tarih kitablarımızda dahi sık sık restgelinen şeylerden biri de budur: Kö- mür ve odun ihtikârı! Her hangi bir mad- de biraz azalıp tabil olarak kıiymet kes- betti mi, derhal onun adını ihtikâr koy- mak âdetimizdir. Kış biraz fazla oldu ımu, yahud her hangi bir ârıza, İstanbulur kö- mür idhal ettiği yerlerle şehrin arasında- ki nakil işlerini sekteye uğraltı mi, İs- tanbulda kömür, altın kadar kıymetli bir şey olur. Buna rağmen hacmi büyük, nakliyesi pahalı, kendisi İ yerlerden gelmeğe mahk türlü terkedememiştir. İst başında briket yapmıya müsaid zen, ce linyit damarları vardır; Zonguldak havzası, İstanbulun komşu kapısı denecek derecede yakın bir yerdir; maden kümü- Tünün nakli kolay, muhafazası kolay, ha- T&reti kuvvetli ve binaenaleyh oduna ve odun kömürüne nisbetle çok ucuz oldu- ğu muhakkaktır, fakat, bütün bunleara rağmen, İstanbul ısınmak için odunla o- dun kömürü aramak Adetinden vazgeçe- memiştir. Çocukluğumdanberi okuduğum gazetelerde, dönüp dönüp aynı şeyi oku- yan hafızlığı zayıf imamlar gibi, döner döner & şeyi okurlar: Kömür ve odun ihtikârı! * Memleketin bir vakitler pek zetgin ©- lan ormanları bakırasızlık yüzünden ve , bu odun ve kömür iptilâsından dolayı ha- rab olmuştur. Memlekette ağaç ihti « günden güne artıyor; bir taraftan in- şaat, bir taraftan maden galerileri çoğa- hyor. Hayatımıza yeni yeni giren ve gir- mekte olan ihtiyaçlar bize ormanların muhafazasını emrediyor. Bütün bu şart- lar içinde odun ve kömürle ısınmak has- talığından kurtulmamız lüzımdır. İstan- bulda Zonguldak kömürü olsun, kok ol- sun pahalıdır; daha ucuzlaması lüzımdır; fakat, bu pahalılığına rağmen bunlar o- duna ve odun kömürüne nisbetle çok u- cuzdur. İçindeki su ile birlikte tonunu en ucuz kırk liraya aldığımız kömür susuz olarak nihayet on beş liraya alacağımız ve kömürden iki buçuk defa daha kuv- — vetli taş kömürle kıyas edildiği zaman çok pahahdır. Şu halde ne yapıp yapıp taş 4 koka geçmeliyiz. Daha iyisi İstanbul piyasasına iyi cins linyit getir- menin yolunu bulmak, yahud İstanbula yakın yerlerdeki linyitleri sobalarda ve hattâ mutfaklarda kullanılır hale getir- Meyi temin etmektir. Taş kömürün ve- yahud linyitin pis olduğundan, koktuğun- dan bahsedenlerin burunları kömürün zehirleyici kokusuna veyahud odun kö- mürünün odaları küle garkeden pisliğine © kadar alışmıştır ki bu itiyad eşirlerine gülsüyulü alkol versek gene - bununla ısımimiya razi olmazlar! * Hükümet, odun ve ödun kömürü yeri- ne taş kömürünü ve Hinyiti petinmek için birkaçsenedenberi bir takım tedbirler ©- hyor. Bu tedbirler radikal olarak alm- Jmakta ne kadar gecikirse bu meselenin halli ve Türkiyenin bu kötü Mtiyadlardan kurtarılması da © Xadar gecikecektir. Bu- Hun için, hiç olmazsa gelecek sene için daha radikal kararlar verilmeli ve odun kömürü ile odunu, ancak kullanılması el- zem ve zarurt olan işlere hasredecek bir takım kat'i tedbirler alınmalıdır. Bu mesele, yalnız İstanbulu değil, memleketin her tarafımı birden alâkadar ettiği için alımacak tedbirlerin en başın- da, evvelâ kömür fiatını biraz daha, son- — da kömür nakliyatını, bilhassa demir- Yolları tarifesini bir kere daha ucurlat- mak işleri vardır. Bilhassa, memleketin “her tatafıma yapılmakta olan fabrikalar #çin kömür maliyet fiatlarını bir derece- ye kadar birbirine yaklaştırmak Ürzere, — mesafe kasaldıkca daha pahalı, uzadıkça — daha ucuz olan nisbi bir tarife yapmak, | — JTari için kutlamıtması bakımlarından çok hem sanayi, hetn de kömürün ev ihliynç—ı büyük caemmiyeti haiz bir iştir. Bu ted- | ( birler alımdıktan sonra odun ve odun kö- müründa evletde kullanılmasına karşı — daha kat'i tedbirler ulımabilir. Olsa olsa Mmemleketin banı yerleri ve şahsi itiyad- Olarının bazı kurtulmaz esirleri bir sene Resimli Makale: Cemiyet hayatında kendilerini sevdirmiş adamiara çok rastgeliriz. Çevrelerinde takdir uyandırmış olanları bulmak SON POSTA İtimad telkin ediniz. $& Dostluğun, zervetin, muvaffakiyetin muayyen bir haddi vardır. Oraya vatıldığı zaman insanın önüne bir duvar çı- ta mümkündür. Fakat tanıdıklarına ttimad telkin etmiş olan — kar, fakat itimad sonu gelmiyen bir kuyuya benzer, içinden istediğiniz kadar su alabilirsiniz. adam binde birdir. Greta Garboya Benziyen bir artist Keşfedildi (Gretaya yeni bir rakib çıktı. Aino Bergo ismindeki bu İsveçli kız, yüzü- nün şekli, jestleri tıpkı Greta Garbo - yyu andırmaktadır. Üstelik de gayet gü zel seslidir. Film kumpanyaları şimdi, — «Greta sinemayı terketse de umurumuzda de- ğil. Çünkü elimizde ileride ondan da baskın çıkacak ikinci bir Gretamız var» detmektedirler, Bir katır için Nevyorkta merasim yapılıyor Nevyorktan bildirildiğine göre bu günlerde Yak isminde bir katır için büyük bir resmi geçid yapılacaktır. Yak tam 27 sene 62 inci topçu alayın- da hizmet etmiş ve şimdi tekaüde sev- kedilmiştir. Geçit resmi yapıldığı gün katıra madalya verilecek ve ondan son Ya artık 6Z inci alayın ahırında istire- hat edecektir! gıkıntı çekerler, ertesi sene de maden kömürü veya llinyitle rahat rahat, bol bol ve ucuz ucuz isınmayı öğrenirler. Memleketin ormamını himaye etmek için zabıta kanunları yapmak kâfi değil- dir; asıl müessir olan tedbir, memleketin gözünü ormandan çevirip madene sev- ketmektir. Tekrar edeyim: Bizde kömür pahalı, nakliye de, bütün tenzilüâta rağ- men hülâ pahalıdır. Bu iki meseleyi hal- letmek, her şeyi halletmek ve ormanları ARASI HERGÜN BİR FIKRA | Haspaya yakışır Hocanın biri camide vâz ediyor- muş: — Kadımlar, demiş, sakın yüzünüzü boyayıp sokağa çıkmayın büyük gü- nahtır. Kadmlardan biri kendimi tutama- muş: — Hocafendi ya senin karına ne di- yelim.. o her zaman yüzü, gözü, du- dakları boyalı gezer ya Hoca kadına bakmış: — Öyle ama, demiş, hani haspaya 4 Siyasette ademi tecavüz meselesinin tarihi çok eskidir Siyasetin yeni bir icadı sayılan ade- mi tecavüz muahedelerinin pek eski | zamanlarda da mevcut olduğu keşfe - dilmiştir, Hindliler ile Mısırlılar ara - sında üç bin sene evvel imza edilen bir muahedede âkidlerin birbirine tecavüz | etmemeği taahhüd etmiş bulundukla - zı anlaşılmıştır. Bu mühade 18 madde- den mürekkeptir. — Ve bu maddelerin hemen hepsi şimdiki siyaset lisanile iyazılmıştır. Yalnız — muahedenin son maddesi bugünkü şartlara uygun de - ğildir. Bu maddede muahede şartla - Tını nakzeden tarafın — Hind ve Mısır ilâhlarının gazabına uğrayacağı yazıl- makta ve bu madde, sanki —muahede şartlarının bir müeyyidesi gibi bulun- | maktadir. Dünyada en çok gazete Almanyada çıkıyor Landrada Avrupa ve Amerikada in- tişar eden gazetelere dalr bir İstatistik neşredilmiştir. Bu istatistiğe göre ge- Zete rekoru Almanyadadır. Almanyada bügün intişar eden gazetelerin sayısı 3,353 tür. Bundan sonra 1942 gazete ile Amerika Birleşik — hükümetleri, 1500 gazete ile Fransa, 1250 gazete i- le İngiltere gelmektedir. Bu rakamlar içinde gündelik gazeteler ile mecmu - alar da dahil bulunuyor. Nesim Paşa Viyanalı ' nişanlısı ile barıştı İngiliz gazetelerinin aldıkları haber lere göre Nesim paşa ile nişanlısı Vi - yanalı Mari Huberg tekrar barışmış - lar ve güzel Viyanalı Kahineyi terket- memeğe razı olmuştur. Söylendiğine göre Nesim paşa Mari ile nişanının bo- jandarma orduları ile muhafaza altma | ulması üzerine hastalanmış ve kız kar almaktan daha tesirli bir kanun çıkar- mak demektir. Muhittin Birgen İSTER İNAN Şehircilik mütehassısı Prost yeni köprü ile eski köprü ata- sırda Haüöcin iki sahiline rıhtım yaptırılmasını lürumlü gör- müş, hazırlamakta olduğu avanprojeye koymaya karar ver- miş. Güzel fikre me değir, fakat günden güne biraz daha İSTER deşi bulunan Zağlal paşanın karısım çağırarak Mariyi görmeden yaşaması- na imkün olmadığımı söyliyenek ziya - İNAN N Diş fırçası, sigara, Bisiklet, çekiç ve Kerpetenin tarihi Hazreti Muhammed zamanında mis- vak kullanılırdı. Avrupalıların böyle bir şeyden son zamanlara kadar ha - berleri olmadı. Ancak son asırdadır ki, diş hıfzıssıhhası vücut bularak diş ma- cunu ve fırçaları icat edildi. * Çinliler Konfüçyos zamanında tü - tön kullanırlardı. Kristof kolomp da 1492 yılında Amerikada, tütün yap - raklarının külâh şekline konarak içil- diğini gördü. Tütün Avrupaya 16 ımcı asırda yayıldı. İngilterede de 1586 yı- Jında taammüm etti, 19 uncu asrın son larına doğru, püro sigaraları da moda oldu. * Bisikletin mucidi, Badenli Karl v. Drais'dir. İead tarihi de 1813 dür. Fa- kat 1850 de Fischer isminde bir Al - man, ön tekerleğinde, ayakla yürütü - Jebilecek pedallı bısikleti meydana ge- tirdi. Gene 1850 genesinde, Fransız Velociped Michaux da ihtira beraaatını çıkardı. Sür'ati arttırmak için de, ön tekerleğin cesameti arttıkça arttı. Ni- Hayet 1862 de, bildiğimiz — bısikletler yapıldı, * Kerpeten, muhakkak ki insan ağı- zının, demirleşmiş bir taklidi, bir is » tihalesidir. Kerpetenin kolları da, in - san elinin bir nümunesidir ve dünya kurulalıdanberi mevcuttur. * Çekiç de insan yumruğunun de - mirleşmiş veya taşlaşmış bir istihale - sidir. Ve dünya kurulahdanberi ne şe kilde yapılmışsa bugün de ayni şeklini muhafaza etmektedir. — Mielojide de bahsi geçmektedir. Tohrun çekici pek meşhurdur. retine gelmesini temin etmesini rica et- miştir. Bu suretle hâlâ yatakta bulu - nan Nesim paşanın birkaç güne kadar itamamile iyi olup kalkacağı tahmin e - dilmekte imiş! İSTER İNANMA! dolmakta olan Haliç temizlenmedikçe, temizlenmesi için lâ- zam olan para bulunmadıkça biz bu yapılması tasavvur edi- leh rıhtımın, meselâ büyücek bir vapurun yanaşmasına mü- sard olabileceğine inanmıyoruz, amma ey okuyucu sen: İSTER İNANMA! Sözün Kısası Yazı Çok Olduğu için Bugün Konamadı îeni lığl_)ı'nenln Çalışma programı laşlar arasında da hararetini m hafaza etmektedir. Her yıl devletin umumi politikasının seyrini ve o yıl içinde yurdum nail ola- ğ ri en salâhiyetli bir ağız- emeğe alışan Türk milleti önü- müzdeki | ikinciteşrinde Atatürkün Bü yük Millet meelisinde irad edeceği se- nelik ni u bu defa daha büyük bir sabırsızlıkla beklemekte haklıdır. Bu nutka tekaddüm eden ve edecek olan kararlarla bu nmutku takib ede karar bu merak ve sabırsızlığın en tabii sebebi sayılmaktadır. Bayar kabinesi Celâl Bayar kabinesinin teşkilinde ye niliklere rastlanıp rastlanmyıacağı h: kında okuyucularımıza kat'i bir malümat vermek ve üzerinde ısrar edilecek tafsi Iâta girişmek henüz im Yalnız tereşşüh eden rivayetlerden çu tahminlere varmak kabildir ki, Bayar ka- binesi bugünkü kabine âzalarının - risini sinesinde muhafaza ederek sızdır. İkül edecektir. Bir ihtimale göre (l kabinenin teşekkül tarzında bazı Şiklikler yapılması mümkündür. Bu susta yapılacak tetkiklerden alınacak tice icab ettirirse İcra Vekilleri Heyet tertib eden Vekâletler adedine bazı ilâ- veler ve mevcudlar arasında isim, vazife ve teşkilüât değişiklikleri olacaktır. Esa- «en devlet dairelerinin vekâletlere tefri- ki hakkındaki kanun bugün Başvekâletle beraber 12 yi bulan vekâletlerin lüzu- munda 16 ya çıkarılabilmesine müsaid- dir. İsmet İnönü Sıhhati istirahate ihtiyaç gösterdiği i- çin iera kuvvetinin başından ayrılması mukarrer İsmet İnönünün değerli şahsi- yeti etrafında ileriye sürülen muhtelif şayialar hakikatten çok uzaktır. Ata- türk'ün emrinde bir mesai arkadaşı ola- Tak bugün akı çok manalı başını yıllarca yurda vakfetmiş ve tarihini yapmış bu- lunan İnönünün Cumhuriyet Halk Par- tisinin Genel Başkan Vekili sıfatile Par- tinin Genbaşkurundaki yüksek vazifesi- ni görmekte devam edeceği haber veril- mektedir. Siyasi Müsteşarlar İnönü kabinesinin istifasile beraber ta- biatile siyesi müsteşarların da vazifeleri nihayet bulacaktır. Yeni kabinede hangi veköâletlere siyasi müsteşar tayin edile- veği henüz malüm değildir. Esasen siyasi müsteşarlık tesisinin tatBikatta ne dere- ce faydalı olduğu ayrıca bir münakaşa mevzüu addedilmektedir. Yeni kabinenin programı Ankaranın siyasi mehafilinde hâkim kanaate göre Celâl Bayar kabinesi Cum- huriyetin bugüne kadar koyduğu ve tari- 'he mal ettiği eserlere ilâve olunacak pek çok hizmetleri başarmak vazifesile karşı karşıyadır. Bayarın tecrübe edilmiş ya- pıcı şahsiyeti bu yeni devri Niyakatle ida- ve edeceğine delil! sayılmaktadır. Yeni hükümet reisinin Büyük Millet Meclisi huzurumda gelecek ayın hafta- sında yapacağı beyanat bu yeni çalışma devrinin ana çizgilerini öğretmiş olacak- tır. Çalışma pı mali mevzuatta ıslahat ve devlet teşkilâtında «&z memur, fakat iyi memur» cümlesile ifadesi kabil bir reformun yer alacağı tahmin edil- mektedir. Meb'us seçim kanunu Parti programanda da işaret olunduğu wechile 29 senelik eski bir kanun olan meb'us seçim kanunu yenilenecektir. Bu hususta hazırlanacak projenin Mecliste bu toplantı yılında görüşülerek kanun olması ihtimali kuvvetlidir. Yeni proje- nin de esasını iki dereceli seçim teşkil edecektir. Ve ihtimaldir ki seçimde bu- günkü nisbetler değiştirilmek suretile Büyük Millet Meclisinin âza adedinin çoğalmamasının temini düşünülecektir.