13 Mart 1936 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 8

'SON “POSTA erlin, Paris ve Belçika mektupları Fransa hudut boyunda S00 bin asker topladı'Bugünkü Almanya Bir Belçika nazırı “Bence Lokarno devletleri Almanyaya hareketinin harp sebebi olduğunu bildireceklerdir! diyor . Son hareket Hitlerin nüfuzunu büsbütün arttırdı Brüksel mektubu Paris mektubu | Brüksel (Hususi) — Almanların' Lo « karno paktimı çiğniyerek Reni: işgal .ctme- deri burada büyük bir beyecan ayandır - maştır. Umumi harpte bütün topral A maülar tarafından' gel edilen Belçikob: < İ kakilerii bukün de deimi tebdii vi » | | tında görmektedirler, Di Bugünkü kabinede devlet nazın bulunan sabık Hariciye bakanlarından ve Lokar- mo paktını imzalayanlardan Emile Varder- | velde bu münasebetle gazetelere — vaziyeti teşrih eden bir makale yarmıştır. Belçika kların düşüncelerini açıkça gösteren bu,; makaleyi size aynen gönderiyorum. Makale şudurt «Martın yedinci cumartesi günü, Brük- selde bulunan Alman elçisi, gelip te baş - wekile, Almanyanın, Lokarno muahedesi ahkâmına bağlı olmadığını söyleyince, or- talığa bir müddet korkunç bir sükün sin- di. Bu sözlere muhalif olanlar kendi ken - dilerine Almanyanın imraladığı muahe - delere nasıl itimat edilebilir diye sordular. Almanya, Balçikanın “karşısında 1914 | tenberi üçüncü —defadır ki, — verdiği sözü tutmuyor, imzaladığı muahedeyi yırtıyor - du. Bu hareket Hitlerin amuahedeler pa- çavradır» zihniyetinden hâlâ silkinemedi- gini isbat etmektedir. 1935 te Versay mu- ahedesi ahkâmını açıkça —çiğnemişti. — İşte bir sene sonra da Lokarnoyu ayaklar al - tına ahyor. Versay muahedesinin Alman- yaya zorlü ve ikrahla imzalattırıldığı, ter- ki teslihat vaitlerinin tutulmamış olduğunu kabul edelim. Fakat içinde elyevim bulun- duğumuz vaziyeti nasıl izah — edeceğiz. Lokarno muahedesi — tarafların — serbestçe imzaladıkları bir misaktır. 1925 senesin - de güzel bir teşrinievvel akşamında kalp - lerimiz, istikbal hakkında ümitle dolu ol- duğu halde Lokarnonun ufak bir otelinde, bu muahedeye imzalarımızı koymuytuk. Briyan, Çemberlayn, ve hattâ Sirez - le devam edecek bir ademi tecavüz anlaş- ması kurulabilir. Fransızlar da ordularını Ren sahillerinden çekebilirlerdi. Almanya Cemiyeti Akvama girebilir. Ve muelihane bir surette her şey halletmek imkânı hâsıl olurdu. Geç kalan teklifler Muahedelerin ilelebet paydar olacağına kimse inanmıyordu, fakat — Hitler bir emri vaki ile akla sığmıyacak bir hareket ya - Pacağına —bu işin müzakeresi — safhasına değse idi. acaba muvaffak olamaz mı idi? Reni işgal ettikten sonra yaptığı teklifleri evvekce yapamaz mı isi? 20 sene müddet- he devam edecek bir ademi tecavüz anlaşma ı kurulabilir, Fransızlar da ordulanni Ren #ahillerinden çekebilirlerdi. Almanya” Ce- miyeti Akvama girebilir. Ve muslihane bir gurette her şey halletmek imkânı hâsıl o » hurdu. İngilizlerin rolü Almanların bir gün gelip te Lokarno muahedesini hiçe sayacaklarını söyleyen - lere biz gu cevabı vermiştik: Bu muahe - hedede esaslı mesele, Almanyanın Fransa ve Belçika tecavüz etmiyeceğine dair verdi- & söz değildir. Asıl mesele, sulhü İngiltere- min zaman altına almış olmasıdır. İtalya fikrini henüz belli etmedi. Fakat, her za -| muhafızları tam mevcutlarına iblâğ ve betçi halinde istihkâmın içinde yaşar- ticesi olarak Almanya Milletler Cemi- deniz kuvvetini de yeniden diriltm zi Vkitin. LĞ AA İez Lamacey mankinin sitindakl jmzalar Paris, 10 Mart (Husust) — Bu da- kikada: «Fransa hariçten gelen bir tehlikeye karşı tek bir vücut halinde birleşmiştir.» denilemez. — Denilemez, fakat: «Birleşmiye çok yaklaşmıştır.» denilmekte hata yoktur., sanırım. Ren hâdisesinin patlak verdiği — ilk [gün parlâmento tatildi. Bununla bera- ber akgam gazetelerinin «6x — ncı ta- bıları ile hâdiseden haberdar olan meb'uslardan bir kısmının kütüpha - he odasında toplanmıya — başladıkları görülüyordu. Dilleri yekdiğerinden ayrıydı, ara- larında derhal «askeri» harekete geçil- mesini isteyenler olduğu gibi her şey- den evvel hükümeti tenkide başlıyan- lar da vardı. O gün çıkan gazeteler de ayni dili tutmuşlardı. Bir taraftan şiddet görülüyor, öte de tevekkül his- sediliyordu. Bügün vaziyet yüzde 75 değişmiş- tir. Tam bir cephe birliğinin tereassü - me başladığı görülmektedir: Meb'us- Jarın dillerinde ve gazetelerin yazıla- rında.. Âdeta herkes başvekilin ağzından çıkan parolaya riayet etmektedir: — Emri vakii kabul etmiyeceğiz! Kabul etmiyeceğiz, güzel, ama ne şekilde, nereye kadar giderek?. — ! Kelimesini bu dakikaya kadar işit- miş değilim. Fakat dudakların arasın- dan kımıldanmaya başladığını hissedi- yorum: — Acaba erkâmharbiyenin ya bu- gün, yahut da hiç bir zaman! düşün - cesi galebe mi etti? Dün gece geç vakit Fransanın kis- İ&T mi seferberliğe başladığı hakkında bir rivayet çıktı,, çok geçmeden mübalâ- gah olduğu anlaşıldı. Sadece iki — sını - fin çağrıldığı söylendi. Az sonra bunun da yanlış olduğu bütün bu kuvveti gece, gündüz yer al- muahede ile Ren' mıntakasinın asker- | Berlin üzerinde iddia edildi. Erkânıharbiyenin resmen söylediği şudur: — Hayır, hiç bir sınıf silâh altına çağrılmamış, sadece hudut boyunun Berlin mektubu | Berlin (Hususi) — Hitlerin Reni işgal işini 30 Kânunusanide yani nas- yonal sosyalizmin iktidar mevkiine (geldiği tarihin üçüncü yıldönümünde yapmak istediğini, fakat, erkâmharbi- yesiyle görüştükten sonra vazgeçmiş |bulunduğunu söylüyorlar; -O zaman Rendeki mes'ül makamlara bu Hususa dair emir verilmiş, fakat o gün asker- sız - Sovyet anlaşması, Fransız meclisi tarafından henüz tasdik edilmemiş ol- yduğu için Führer'in Lokarnoyu yırtma- sı için bir sebep te yoktu. | Bununla berabet o tarihlerde Fran- sız - Sövyet anlaşması, meclis tarafın- dan henüz tasdik edilmemiş olduğu şiçin führer'in — Lokarnoyu yırtması liçin ortada ile sürebileceği bir sebep te yoktu. | Bundan başka Musolininin Fransa ve İngiltere ile bozuşması da muhte - meldi, Onu da beklemek ve biraz sab- retmek lâzımdı. | Almanlar harpten çekinmiyorlar, daha doğrusu harbe sürüklenebilecek- lerini hatırlarına getirmiyorlar, «Hit - ler Fransızlara dostluk elini uzatıp durdu. Onlar kabul etmediler. Biz ne yapalım» diyorlar, İngilterenin — takındığı — vaziyetten bütün Berlin ve bilhassa siyasi maha - fil memnuniyet beyan etmekte ve İn - gilterenin durgun hareketini gayet ta- bi telâkki etmektedirler. İsmini ver - mek istemiyen birisi: « — Tabi İngiltere harbetmek iste- mez ve bizi haklı görür» dedi. Ak - h işliyen her (Hitler) — in! sözlerini olduğu gibi kabul etmesi za-! rüridir. Bu hareket mantıkidir. Al - manyaniın tekrar Cemiyeti Akvama dönmesini, İngiltere büyük bir mem- nuniyetle kabul edecektir. Hitlerin nüfuzu çok artmıştır. Milli kahraman payesine vasıl olmuş gibi - dir. Halk arasında Hitlere telmihan Siegfried efsanesi söylenip duruyor. Rusyanın muhtemel bir harbi herkesi düşündürür gibi oluyor. Daba doğru - su öyle düşünmek istiyorlar. Fransızlar, Almanlar hakkında «bir taraftan harp ateşini yelpazeliyor, di- ger taraftan sulhten bahsediyorlar» diye şikâyet ediyorlar. Almanlar ise bu şikâyetlere hiç ku- lak asmadan sadece şu cevabı veriyor-' insanın, | — Ne yapalım ektiklerini biçiyor -; lar! k zabitleri de hu- Fakat olan zabitleri ve k İsusi bir surette yetiştirmiştir. tında, çelik duvarlar arasında yaşat -l mak gayri sıhhidir. Onun için az geri- de muazzam. kışlalar yaptırtmıştır. İı-i tihkâm muhafızlarının bir kiami nğ - mandan daha fazla, bugün Fransa ile be -| kışlalarından istihkâmlarına nakledil- larken öteki parçası gerideki kışlada taberdir.... Sanra daha duman üzerinde tüten bir tecrübe de zecri tedbirlerin kabili kera olduğunu isbat etmiştir. Hak ve ada - lete kargı ayaklanan, karşısında kendisin - den 50 kat kuvvetli bir cephe görürse el- bette ki sinmeğe mecburdur. Bugünkü em- Bi vaki çok Fecidir. Kanaatimce iki türlü netice tevlit edebilir. Birisi, bu derece bü- yük bir cür'etin yapılamıyacağını anlatmak, ve bunun bir harp sebebi olduğunu bildir- mek, saniyen, Almanya müstesna, Lokar- moyu imzalıyanların sarsılmayan kansat - leri müvacehesinde — mütekabilen — verilen mişlerdir. Fransız gazetecileri hâdiseyi de- rinleştirmeye lüzum görmediler. Bel. ki millt menfaate zıt telâkki — ettiler. Fakat — erkânıharbiyenin cümlenin yabancı gazeteciler için ifa- de ettiği mâna bir kaç türlü değildi. Mesele şudur: — Fransanın tam 10 yıl önce Ma - ginonun israrı ile milyarlar harcaya - rak bütün hududunu cenuptan simale kadar çelik istihkâmlarla kaplamış, fa- söylediği | !dinlenmekıedir. Tıpki denizaltı gemi- 'leti mürettebatının, gemilerle birlik - :le gezen posta vapurlarında yaşaması 'gibi bir şey! İşte şimdi, daima tam mevcutlu o - lan bu kıt'alar harp halinde imiş gibi |yerlerine yerleştirilmişler ve — kışlalar| da muallim efrat ile doldurulmuşlar - dır. Fransanın hazarda ordu. mevcudu dört yüz bini geçmez. Fakat hııgüni hudut boyunda yarım milyon . vardır sözlerin, hükümsüz kalmıyacağını isbat et |sılasız, inkıtasız bir hat halinde dret - ve bu miktarı 48 saat içinde bir mil - mek, ve onu tanımak istemiyenlere, ken - disini zorla tanıtmak.» notların taretlerine benzetmiştir. elektrikli istihkâm hattını kullanacak Bu yona vardırılabilir, dersem hata et -|delini Daves plânı yıllıklara ayırmış, Sedat İmeml 1918 Almanyası ve | » * » Bugün Almanlara mağlübiyet günle-| | rini hatırlatan hiç bir şey kalmamıştır Sonra yapılan Yong plânınde-| edil * Lokarno ahinamesine imzâ — koy. -|ü: muş olanlar dün, Londrada toplandı -| 1930 da senelerin sayısı tesbit |lar, ve aralarında konuştular. Konuş - |di, malarının hedefi, Millet Ccmiyg:ıi1 Fakat iktisadi buhran gittikçe de | konseyinde güdecekleri siyaseti ka - rinleşiyordu, Almanyada işsizlik gün rarlaştırmak ve ne yapacaklarını ta - den günc artıp milyonları aşıyor ve ta yin etmektir. mirat bedelini ödemeğe imkân kalmi Gerek Lokarna devletlerinin konfe- | yordu. i ransında, gerek Milletler Cemiyetb — 1931 de Amerika cümhurreisinizt | konseyinde neye karar verilirse veril -| yaptığı moratoryom harp borçlarınıfi sin, muhakkak olan nokta, Almanya - tediyesini geçiktirdi ve 1932 hazira * nit büyük harpte uğradığı mağlübiyet nında Almanyanın tamirat borcun * yüzünden yüklendiği yükleri sırtından dan arta kalan kısım mezara gömüldü: atmış olduğu — ve Versay muahede -| Tamirat meselesinin lıllıııns'ıykl sinin ağır kayıtlarından — kurtulduğu- Versay muahedesinin bir saylası yır ü dür. ” ee ;hhmştı. İkinci sayfayı yırtmak- Hitle” ; Bunu anlamak ve Almanyanm bü- re kaldı. B Yük harbin 'sonundan beri attığı adım-| — Almanya, müsavatsızlıktan muzta* ları takip edebilmek — için 1918 den ripti ve Milletler Cemiyetinde, silâh « başlıyarak bugüne kadar geçen hâdi- ları azaltma konferansında müsavi | seleri gözden geçirmek gerektir. muamele görememekten şikâyet edi * | * yordu. Bu vaziyet karşısında Hitlef | $ e Almanyayı Milletler Cemiyetinden ve Masiye bir bulağ, — — y n kankezörlinderi çoklül 1918 de Almanya, büyük harbi kay-| — Daha sonra hâdiseler sür'atle yürü* betmişti. Bunun mânası bütün müstemleke - dü.. Almanya 1933 de Lehistan ile o0 | lerinin, Alsaslörennin, Belçika hudu- |senelik bir ademi tecavüz paktı imza' | du üzerindeki. Eupen - Molmadinin; 'ladı. şimalde, cenupta ve şarktaki arazisinin | Bu hareket Fransayı hiddetlendir * | elinden gitmesi, Renin sağ ve sol kıyı-W larından ellişer kilometrelik arazisinin | di. Çünkü Lehistan onun . müttefik |idi. Ve bu memleket Almanya ile an* askerlikten tecridi, ordu ve donanma- laşarak onun aafından çıkmış, Alman” sının ilgası, mecburi askerlik usulü - yayı çember içine almağa yarayacak nün kaldırılması; elinde 100.000 den zincir halkalarından biri kırılmıştı. fazla asker bulundurmaması, - 10000 -Framsa haritiye nazırı Mösyö: Bars | tondan fazla zırhlı yapmaması, kara tu 1931 senesinin yaz mevsiminder ve ya deniz tayyarelerine malik olama- faaliyete geçerek Fransanın şırku“ ması, akla sığmıyacak derçcede müt '1münefiklcrînin memleketlerinde se * i yekün tutan tamirat bedeli öde- yahat etti ve mütekabil emniyet misa* kı için çalıştı. Şark Lokarnosu a: Bu el kurusun ! 'ılııı bu misak, Rusya, Baltık devletle* i, Lehistan, lovakı Alman? Müh,",e_k_“_!e" sonta — Almanyanın *;ı. I:l:fı:;nnçş:ı:î;ilı:k:î z başvekilliğini yapan Şayderman: Ülmanya dda T ahi bu şark Tet “'—' Bu BERİKU aT edecek el, ku - kaynosuna karşı geldiler. Şark Lokar” — rusun!» demişti. bu yüzden yıkıldı. Fakat Almânya 1919 - senesinin no.;muny;uüneyıM_ Laval' 1935 se * 28 haziran gününde bu şeraiti imza - » ni D Mayis günü Rusya ile kar$” | o yeeale e rir VAZ lıklı yardım misakını imzaladı ve Al Altı yıl kadar Almanya, milletler a- manya bunlu askerf bir ittifak saydi « rasında vurabalıya ıekliı.ıde ç yaşayan — Geçen hafta Fransa - parlâmen! j ?_ğ!nıîı gibi .yışadtı ve galiplerin emret- bi "ei K eli Fakat ae n Gi henüz mer'iyet mevkine girmemiş * | Işl'.’:l y )fı_"u'l“"da Almı_nyuııın tir. Bunun için âyandan da geçmesint ı“î;.i T bîdd;f" uı_!:yı-.l:;ı eniösl — Rör lüzüum vardır. Fakat Fransız ı'ıyıen'li vadisinin işgaline saik oldu. rünl sdik 1 Daha sonra Lokarno muahedesi )'ıı—:::. Ü;L“::îl:ı şüp:::?:“ söğr pildi ve 1925 senesinin 11 inci teşri -| pi ç — t ninde imzalandı. Almanya ile Fransa- - nin imzasından altı hafta sonra İngil - e Bot yok, çi tere de bu muahedeyi imzaladı . guran Amillerin biri de .Şlmunya:“; İ Bu muahede ile Almanya Milletler |geçen sene mecburi askerlik usulün Cemiyetine girdi. Fransa ve “ Belçika|kabul etmesidir. Almanya bu —suretlt âle hududu İngiltere ve İtalya tarafın- büyük bir askeri devlet olmuılu: ğ dan garanti edilmişti. Almanya, — bu|. Diğer tarallan tw[:;ı, Gönnlf yaptığı bir tayyare likten tecridini kendi isteğiyle kabul |çuşu, Almanyanın kuvvetli bir ıııv'._' etmişti. 3 . İfilasu sahibi olduğunu gösteriyordu. Ştrezmanın — siyasi, — Almanyanın ya daha sonra İngiltere taahhütlerini yapması idi. Bunun ne - | bir deni anlaşması yaptı ve böykî Fransa - Sovyet Rusya paktını dö” yetine girdi ve silâhları azaltma kon -| imkânını elde etti. e feransının masaisine iştirak — etti ve| —Almanyaya büyük harpteki m:'ıl a tamirat bedelinin ilk kssmını munta -| biyetini hatırlatacak tek bir. şey zaman ödedi. mıştı: O da Rendeki gayri askeri mi” Bunun neticâsi olarak 1919 da Re-|taka idi! e ni işgal eden müttefikler bu sahadan| —Almanya buraya yürümekle ve »| çıktılar. * rasını işgal etmekle, büyük harbin manyaya yüklediği son yükü de #f tından atmış oldu. A Kala kala müstemlekeler. meselt si kaldı. Ve Almanya Milletler (!""' yetine döner dönmez bu meseleyi e ri atacaktır. Fakat müstemlekeleri (geri şlatl yapılan işlerin en gücüdür. Strezmandan sonra ! Ştrezman 1929 senesinin 3 birinci teşrininde öklü. Fakat ayni yıl Ameri- kada borsanın uğradığı yıkıntı iktısa - di buhranın başladığını gösterdi: Almanyanın ödeyeceği tamirat be- fakat yılların sayısını tayin etmemiş- ile |