9 Mayıs 1935 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 9

9. Mayıs Parti Nasıl Doğdu ? 335 yılı Eylülünün dördüncü perşembe günü saat on dörtte açılan Sivas Kongresi buğgünkü Cümhuriyet Halk Partisinin iük kurultayı olmuştu. Alatürkün Başkarlığında açılan bu kurultayda dış ve iç düşmanlarımızla nasıl cenkleşmemiz gerek olduğu konuşulmuş; Anadolu ve Rumeli Müdafmal Hukuk- Cemiyetinin; daha doğrusu Cümhuriyet Halk Partisinin temelleri atılmıştı. İstiklâl savaşı yıllarında bu cemiyet her an hükümetle birlikte çalışmış, Türk yurdumnu yabancı ulusların ellerinden kurtarana kadar varlığımı ldame etlirmişli. Türk ulusu İstiklâline kavuşmuş, memleket ya- bancılardan temizlenmişti. Fakat iş bitmiş değildi. İçeride yapılacak birçok değiş kikler vardı. Bu değişikliklere bir rehber lâzımdı. Yine ulu Atatürkün Başkanlığında bir parti belirdi. Bu parti Sivas Kongresinde Müdafaal Hukuk Cemiyeti adımı alan pattiden Başka bir şey değildi. Fakat geçem İşlerin “sonunu almiş ve gelecek işleri başarmak İsteyen bir parti Idi Partinin adım Atatörk koydu. 928 senesinin yedi kânunuevvelinde Ankarada çıkan gazeteler Atatürkün * Halk Fırkası ,, adile bir siyasi “fırka kuracağımı yazıyorlardı. Cümhuriyet Halk Fırkası" iakılâbın fırkasiydi. İnkılâp süregittikçe Cümhuriyet Halk Fırkası " en ön safta yer aldı. Bugünü dünden ayıran İleri değişikliğimizde de Halk Fırkasının rehber olduğunu gördük. Atatürk ona rehber oldu. O ulusa reliber idi. Rehberlerimize uyduk ve bugünkü kudretli , Yarlığımıza ulaştık. Omhuriyet Halk Partisi on altı yılın büyük değişikliğinde, en büyük kudreti gösteren blr var- hıktır. Bu varlık çetin zamanda doğdu, çetih zamans lar yaşadı. Güçlüklerle çarpıştı, mânlalar 'devirdi. Atatörkün kurduğu Cümhuriyet Halk Partisi; özünlü Türk ulusunun özünden almıştır. Parti halkındır. Halk Partinindir. Partimin iktaci başkanı lzmet İnönü Halkevleri — - Partinin görüşüne göre milletimizin hususi vamı na uyacak yol- lardan yürüyerek her derecedeki resmi tahsil dışında onu halk terbiyesile yükseltmek elzemdi. Bunun için cemiyet hayatinin ve kül- tür hayatının yeni anlayışlar İle ve cemiyetimizin kendi unsurlarından kurulacak yeni ve milli bir teşekkülün galışmasile beslenmesi düşü- nüldü. Bu fikir partinin üçüncü büyük kurultayında belirdi. Ve Halk- evleri için bir talimatmame yapıldı. Talimatnamesinde dekur şube vardır. 1 — Dil» Edebiyat - Tarih 2 — Gürel san'atlar 3 — Temsil 4 — Spor 5.H İçtimal yardım 6 — bHalk dershaneleri ve kuyslar 7 — Kültüphane ve meşriyat 8 — Köyelller 9 — Müze ve sergi Halkevleri bu tallınatmameye uygun Glarak teşekkül etti. İlk de- fa 18 Şubat 1932 de 18 vilâyeite açılan Halkevleri çalışmıya başla- Bugün memleketle yüzden fazla Halkevi vardır. bunlara kayıtlı Üyelerin sayısı elli bini geçer, bu kadar yurtdaş Halkevlerinin kurulu- şundanberi evlerin fikir sahasındaki hareketlerinden istifade etmek- tedirler. Evlerin muhtelif şubeleri feyizli faaliyetler göstermişlerdir. Yurdun her bucağında yeni Türk kültürünü yapmak İşipi Üzerine alan evlerin çalışması partinin attığı bu adımın büyük bir lsabet olduğunu ortaya koymuştur. Halkevl her Türk yurtdaşındır, Yurtdaş Halkevine kendi evine girer gibi girmelidir. Ç SON POSTA Cumhuriyet Halk 690900090200 000080000100000000000000000000000 000YADE 09000000009D1D0AL00004 D00 Cumhuriyd'!'lıll_ı Partisinin Daimi Genel Başkanı KAMÂL ATATÜRK Dordüncü Büyük * Kuraltayın toplandığı, Ankıaradaki Kamalay binası Büyük Kurultay bul Edilen Esaslar - 1 — Cumhariyet Halk Fır- kası, cermiyetler kanununa göre çalışan viyasi bir cemi- yettir. Merkezi Askaradadır. 2 — Cumhuriyet Halk Fir- kasının daimi umuml Relel, Fir. kayı kuran Gazt Mustafa Kemal Hazretleridir. 3 — Fırkaya mensap valan: daşlar karşılıklı saşılmiyet, itl. mat ve arkadaşlık Oduygularila biribirine bağlı bir kölle Yeşkil ederler Fırka mensupları Varkanın programını, prensiplerini Ollacek, onları müdafaa edecektir. 4 — Prensiplerimizi, Tüşan sızın, bütün vatandaşlera Öer ve fırsatla söylemek “We mak Fırka teşkilât ve mefta suplarının mühim vazifesidir. $ — Fırka memleketle muh- telif maksatlerla vücutlanmış olan hayırlı ve feyda'ı teşebbüslerin hayırhahıdır. 6 — Fırka henüz siyesi maş- güliyet çağıma gelmiş olan bütün Türk gençlarini fırkanın tabii ı.ıındğ sayar. Partisi Dördüncü Kurul- taya Kadar Tİk Kurultayı Atatürk Sıvas Hsesinde açmıştı. Ikinci Kurultayı açan yine Atatürktür. Acı mütareke yılları, Ankarada toplanan Büyük Millet Meclisi ve nihayet Cumhuriyete kavuşan Türk ulusunun bir tarihl demek olan nutuk İkinci Kıırxlt!:lyüı'ıık cıı: ıııı:: noktasıdır. a nutku Türk gençli; ' Kürektir: gençliğine hitap ederek * Ey Türk gençliği ! & Birinci vazifen Türk istiklâlini, Türk Cumhurl- yetini ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir. Mevcudiyetinin ve istikbalinin e temeli budur. Bu temelk; senin en kıymetli - hazinen- dir. — Istikbalin — dahi, — seni, bu hazinenden mahrum etmek istiyecek dahili ve harici bethahla- rın olacaktır. Bir gün istiklâl ve cumhuriyeti mü- dafaa mecburiyetine düşersek vazileye atılmak için, içinde bulunacağın — vaziyetin. imkân ve şerailini düşünmiyeceksin, bu imkân ve şerait çok nâmüsait bir mahiyette tezahür edebilir. 1Mikl£| ve cumburi- yetine kastedecek düşmanlar bütün dünyada emsa'i %Brlllınımiş bir yetin mümessili - olabilirler, ebren ve hile ile aziz vatanın, bütün kaleleri zaptedilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün orduları — dağitıilmiş — ve memleketin her köşesi bilfül — işgal — edilmiş olabilir. Bütün bu peraitten daha elim ve daha vahim olmak Üüze- re, memleketin dahilinde iktidara — sahip olanlar aflet ve zlâlet ve bhattâ içinde bulunabilirler, Tattâ bu iktidar sahipleri şahal müstevlilerin siyasi emellerile tarsii er, Millet fakrızaruret içinde harap ve bitap düşmüş olabilir.Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte; bu ahval ve şerait içinde dahi, vazifen; Türk Istiklâl ve cumhu- riyeti kurtarmaktır! Muhtaç olduğun kudret, damar- larındaki asil kanda mevcuttur!,, Üçüncü kurultay 10 mayıs 931 de toplanmıştır. Kurultayı Atatürktaçmış, sekiz gün süren kurullayda Cumhuriyet Halk partisinin kuruluşundanberi yap- tıkları sayılmış, yapacağı işler üzerinde konuşul- muştur. Partinin genel kâtibi Recep Peker Büyük kurultay hakkında 931 yılında kararlaştırlan esaslardan birkaç madde ; . — Bi gdört yılda bir umumi reisin göstereceği yer ve blbıoıi’iım toplanır. Umumt rels lüzum görürse büyük kongreyi daha evvel toplayabilir. x — Büyük kongrenin âzaları şunlardır : a) C. H. Fitka mensup bütün meb'uslar. b) Her vilâyetten vilâyet kongrelerince veçilen ikişer ve firka âza- İarının sayısı eu bind geçen vilâyetlerden her on. bin âza İçin ayrıc:: ine k elerce se birer mümezsil, ğ $ ö umuüm! retelik divanınca tasdik edilmiş bük- oli mi .ılı,:ıl::il:ıluıdıju takdirde, onlar da kongreye birer mümossil gönderirler. , « — Büyük koöngre, nilirâttep özaların mutlak ekseriyetile açılıp millzakereye Başlar.; Bu ekseriyet yoksa veya « kangre fevkalâde top- lanmamışsa müzakere Üç gün sonraya bırakılır. Bilâhina kayıt bulunmıyan yerlerde kougre mevcudün ekseriyeti i'c karar verr. Müsavi reylerde reisin bulunduğu taral ekseriyet sayılır. Program mevcudun üçte iki ökseriyetile değiştirebilir. Büyük kangred. inlihaplar gizli rey ile yarılır; meğerki açık rey yahut işaretle olma- | sına üçte iki ekseriyetle karar verilmiş bulunsun. »— — Köongre teşkilâti vücuda geldikten sonta umumi rcis geçen yıllara ait ieraat hakkında bir mutuk söyler, yahyi bir beyanname okuütur. . — Büyük Kongre müzakereleri alenidir. Kcogre, müzakere'cdi yalnız. Fırka âzalarına açık bulündurmıya ve icabında gizli celse | yapmıya karar verebiir.