9 Mayıs 1935 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 1

Bugün sahife MA aa ———— Bugün sahife Sene 17 — No. 5945 — Fiafı her yerde 5 kuruş Cumuriyet Halk ———... PERŞEMBE — 9 Mayıs 1935 — — Telefon: 24240 (idare) - 24249 (Tahrir) - 24248 (Matbaa) - 20113 (Klişe) mama aaa a — partisi Partinin bugünkü programındaki esaslar daha kuruluşunda açık ve kati şekilde ifade edilmişti Cumuriyet Halk partisinin dör- | düncü büyük kurultayı bugün : arada toplanıyor. Partinin ilk büyük kurultayı milli mücade- lenin ilk yılında Sivasta, ikincisi İS teşrinievvel 1927 de Ankara» da, üçüncüsü 10 mayıs 1931 tari- hinde Ankarada toplarimıştır. Cumuriyet Halk partisini ku- Yücusu ve genel başkanı Atatük- tür, Atatük, Dumlupınar mey- dan muhârebesinde millete va- dettiği gibi düşmanı «vatanın ha“ ! Timi ismetinde boğduktan» ve Yatan kurtulduktan sonra, daha sok evvelden düşünmüş oldukları kuvvetli, tecanüslü siyasi bir Partinin teşkili vakti geldiğine ka- Tar verdiler ve «Halk partisi» adi- | le bir parti kuracağını Ahkarada © zaman çıkmakta olan «Hâkimi- yeti Milliye» şimdiki «Ulus» ve “Yeni Gün» (gazetelerinde ilân “ttiler, faydalı sayılacak fikir Ye mütalâalarının bildirileieğini i vatandaşlardan rica ettiler ve bü mevzuda milletin özü 4le bizzat temasa gelmek için memleket içim» de seyahate çıktılar, Büyük önder, seyahat gine sında, halk ile yapılan Sinümi konuşmalardan İzmittekinide - 18 kânunusani 1923 < kuracağı par- tinin «bütün millet | ferdlerinin fikir ve emellerinin muhasalasi olacağını» söylemişlerdir. Partinin nizamnamesi Büyük Şef, birçok temaslara wsat veren bu seyahatinden dö- Büşlerinde Halk partisi nizamna- mesile meşgul olmuşlardır, Yeni Parti nizamnamesi, o zaman he- Büz seçilen ikinci Büyük Millet lisinin parti kurultayı yerine Seçen parti saylavları toplanma- Dün Bükreşe hareket eden dış b Trabzon DÜŞÜNCELER EL i Bir deli doktoru dedi ki: > — Ben delilerime iş gördürerek; se- BİN anlıyacağın, toprak * sürdürerek, | dikiş diktirerek, resim yaptırarak kay» | ettiklerini kazandırtıyorum. Yaptıkları İşin akışından, | gözleri yavap yavaş aklarını buluyor, ruhlarının başı boş | 3 i duruluyor, çerçeveleniyor. Topu) Birden yüzde yüz sağlık bulmasalar bile, | Soğu iyileşiyorlar, Bu deneme bana anlattı ki, akil de nesne bir i akanı Tevfik Rüştü Aras vapurda saylavı bay Hasan ve inhisarlar müdürü bay Mithad arasında | nesnedir. larında münakaşa edilerek bu toplantıların sonuncusunun tarihi olan 9 eylül 1923 te kabul edil miş ve kati şeklini almıştır. Bu nizamnamenin bariz vasfı, bugün partinin açık ve kati şekilde ifade edilmiş olan programi 6sa$- larından xibaşlıcalarını daha o zaman çık ve olgun ifadelerle ilân etmiş olmasıdır. Şurasını da hatırlatmak ge- rektir ki o tarihte hilâfet mü&sse- sesi henüz İstanbulda, şeriatçılık izihiniyeti v6 bu zihniyetin dava- | çwi olan zümre medrese ve Şeri mahkemelerile yaşamakta idi, Nis zamnameyi kabul eden Meclis grupunda., bile yukarıda yazılı müesseselerin zararlarını göremi- yemweyahüt görmek istemiyen zümre oldukça büyük bir yekün teşkil ediyordu. Pilbakika, bu ilk nizamname şeğlih birinci maddesi pdrtisini A — Milli hâkimiyetin balk farafından ve halk için icrasına rehberlik etmeğe B — Türkiyeyi asri.bir devlet halinde . yükseltmeğe; C — Türkiyede bütün küyvetle- rin üstünde kanünüm : yelâyetini hâkim kılmağa, “çalışadağımı 457 lerdi, Bu ana fikirler tahlil edilirse | Cumuriygt illiyet © esaslarile beraberömedeni kanun, cemiyette kadını Yüziyefi, şapka, ; yeni Türk harfleri/“Türkün öz diline kavuşması, medreselerin, — şeri mahkemelerin ve tekkelerin kal. | idare edecek | dırılması, milleti kanunlarımızı ve müesseselerimi- zi köhne ve çürümüş zihniyet- lerin ve müesseselerin tahakkü- münden kurtararak ilim, fen ve tecrübeye istinad ettirmek, yani Ea bir kolun pazulanması, olgunlaşmasi | gibi; adam oğlunun iş görme akışında yüceliyor, derinleşiyor, keskinleşiyor.» Doktorun bu dediklerini düşündüm, Kendimce doğru buldum. Biraz daha, düşününce anladım ki, adam oğlunun en değerli gövde parçası (El denilen Beş parmağiyla beş dallı bir ağaca | benziyen el, İş görme (akışında adam i Isparta hadisesi tahkikatı mak, bugünkü beynelmilel tabi- rile lâyiklik esası gibi biraz sonra tahakkukunu görmekle bahtiyar olduğumuz inkılâb fikirlerini de ifade ediyordu. Yeni Tütkiyenin doğuşu Ayni nizamnamenin ikinci mad- desinde Halkcılık mefhumu çizi- liyor ve tasrih ediliyordu. Bütün bu işlerle yeni, diriltici, yaşatıcı ve yükseltici! esaslar üstünde Halk partisi kurulürken bir taraftan da 24 temmuz 1923 de Lozan sulhile şerefli, haklarına sahib, kapitülâs- yonsuz ve taim müstakil yeni Tür- kiye doğmuştu. Esaslı dış gaileler biter bitmez gözler, memleket için- de yapılacak işlere çevrildi. Büyük Millet Meclisinin, 29 teşrinievvel 1923 de kabul ettiği bir kanunla Türkiye oCumuriyet ilân olundu ye büyük Önder Ata- türk ittifakla yeni Türkiye Cumu- tiyetinin birinci Cumur reisi se- çildi. Artık Türkiyede, asırlardanberi hiçbir mânâsı kalmamış olan hi- İâfetin de lâğvı zamanı gelmişti. Bu müessesehin yıkılması elzem "idi, Atatürkün 1 mart 1924 tarihli Hütkunda o Zikredilen bu lüzum, 2 mart 1924 tarihinde Parti grubu toplanmasında hilâfetle beraber evkaf ve şeriye vekâletlerinin lâğvı tedrisatın bitleştirilmesi teklifle- rile beraber o iltifakla (kabul * olundu ve 3 mart 1924 de Büyük Millet Meclisinde kanunlaştırıldı. 23 leşrinisani 1924 deki bir grup toplantisindâ partinin adına yeni devletin adı olan Cumuriyet keli- mesi eklenerek Halk partisi esas» taki prensiplerini muhafaza ede- rek (Cumuriyet Halk) partisi ok du. o (Devamı 5 inci sahifede) | - Bir tren,bir POLITIKA larabayı parçaladı. Sovyet - Fransa Bir ana ve küçük çocuğu andlaşması parçalandı, iki çocuğu ağır Fransa ile Sovyet Rusya arasında imzalanan «Karşılıklı yardım» yaralandı, arabacıya ve hayvanlara bir şey olmadı Eskişehir 7 (Hususi) — Bu- gün tren hattı üzerinde bir kaza olmuştur. Sabahleyin Eskişehir- den Ankaraya giden tren maki. nisti hat üzerinde bir araba gör- müş, ve düdük çalmıştır, Araba- da bir kadınla biri altı aylık di. ğerleri on; on beş yaşlarında iki çocuk bulunuyorlardı. Arabada- | kiler düdük sesini duymadık. larından hattan çekilmemişlerdir. Bunun üzerine tren arabaya çar- parak parçalamıştır, Müsademe neticesinde araba- nın içindeki kadın kucağındaki çocuğu ile parça parça olmuş ve diğer iki çocuğu da ağır surette yaralanmıştır. Arabacı ile hayvanlarına bir şey olmamıştır. Vaka mahalline giden müddeiumumi ve polisler derhal takibata (başlamışlardır. Bundan dolayi Ankara postası öğleye kadar gecikmiştir. Yaralı iki çocuk hastaneye kaldırılmış- lardır. M. Laval Moske-| vaya hareket etli Paris 9 (Hususi) -— Fransa Hariciye nazırı M, Laval, Varşö- va ile Moskovaya hareket etmiş- tir. Seyahati, bir hafta sürecek- tir. Siyasi mahafil, bu seyahata büyük bir ehemmiyet veriyorlar. Paris 9 (Hususi) — M. Laval | ile beraber Moskovaya gitmek is- tiyen Fransız gazetecilerinden ba- zılarma Sovyet sefaretince vize verilmemesinden dolayi çıkan hâ- dise kapanmıştır. Sovyet sefareti bütün Fransız gazetecilerine vize i vermiştir, İ Dahiliye vekili bugün dönüyor, Yalovada bir şeyhle oğlu yakalandı İsparla 8 — İç işleri bakanı bay Şükrü Kaya yanında jandar- ma umum kumandanı general Kâ- zım olduğu halde buraya gelmiş- tir, Vekil, Saidi Kürdi bâdisesi hakkında, validen izahat aldı ve lâzım gelen emirleri verdi, Bay Şükrü Kaya, öğleden son- ra Saidi Kürdinin evvelce ikame- te memur edilmiş olduğu Eğirdire gitmiş, akşam üzeri dönmüş! oğluna akıl denen en inanılmaz yemi- ini veren eli Orhan Seli Dün gelen Sovyet artistleri yaplan çiktıktan sonra Tophane rıbtımında istikbal edenler arasında di Yarın sabah Keçiborluya gidecek oradan Ankaraya dönecektir, Hadisenin esası ne? İsparta 8 — Son tarikatçılık hâ- disesinin reisi olduğu o anlaşılan Saidi Kürdi peygamberlik lâkabı- na kinaye olarak ümmü âlim lâ. | kabını takınmınştı. | Merkum, Şeyh Said isyanı ze- manında Eğirdirin Burla nahiye. andlaşmasının tam metni geldi. Dikkatle okuduk. Bu andlaşmanın değeri nedir?, Bu andlaşma, geçen yıldanberi yapılmasına uğraşılan «Avrupanıs doğu tarafı andlaşmasız nın şimdilik yerine geçiyor. Bu andlaşmaya Polonya, Almanya, ve Baltık devletleri de gireceklerdi, Almanya ile Polonya istemediler, Sonunda, Fransa ile Rusya arasında yapıldı. Andlaşmanın elde etmek istediği şey: Fransa yahut Rusya, başka bir devletin hücumuna uğrarsa, (o biribirlerine (yardım edecekler. Fransaya, yahut Rusyaya hücum edebilecek bir tek devlet var: Almanya... Bu andlaşma sadece Almanyaya karşı yapıl miştir, OFakat, isterse günün birinde, bunu Almanya da imza edebilir. Bu demektir ki, andlaşma, Avrupanın bu tarafında barışı körumak kaygısile yapılmıştır, kimseyi - gözlemiyor, (o herkese açıktır. Bu andlaşmanın değeri müğıl işleyecek?. İşin bu tarafı biraz karışıktır. Çünkü, andlaşma, hem «Cemiyeti akvam misakışnın 10, 12, 15, 16 ıncı maddelerine dayanıyor, bem de Lokarno misakinı göz önünde tutuyor. Bu maddeleri tahlil etmek uzun sürer, İşi sadeleştirelim: Farzedelim ki, Almanya günün birinde, durup dururken Rusyaya hücum etti, Bu yardım andlaşma» sina göre ne olacak? Fransa, Rusyanın yardımına koşmak için hemen Almanyaya harp edecek... Fakat, iş o kadar kolay ve çabuk nedir, | olamıyacak... Andlaşmanın ustalıklı yazılmış maddelerine göre, ilk önce Milletler cemiyetine müracaat edilecek, . « Almanya durup dururken Rusyaya hücum etti..» denilecek.. Cenevrede Milletler cemiyeti konseyi toplanacak, işi tetkik edecek, eğer, Almanyanın hakikaten mutearrız olduğuna, ittifakla karar verirse (esasen Milletler © cemiyeti (o misakının bütün devletlere emrettiği gibi) Fransa, Almanyaya hücum ede- cek... Eğer konseyde ittifak olamazsa: Fransa serbes kalacak, Fakat Almanyaya hücum etmeden evvel, bir kere de 1925 Lokarno andlaş- ması (mucibince : İngiltere ile İtalyanın fikirlerini sorup izin alacak. Çünkü, Lokarno andlaş» masına göre, İngiltere ile İtalya, (Devamı 4 üncü sahifede) Bugün onuncu sahife- mizde okuyunuz