22 Haziran 1934 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 9

İTTİHAT TERAKK Be — Her hakkı mahfuzdur — Dördüncü Kısım No, 129 Nasıl Doğdu ?.. SON POSTA Nasıl Yaşadı?.. 29-6- 94 © Nasıl Öldü?. Balkan Darülfünunluları Bir Takım Ha- raretli Mitingler Yapıp Duruyorlardı.. me'ide tahşit edilen seksen tabur askerden bir okısmm terhis ediyordu. Fakat gafletin şekil ve derecesi bununla da kalmıyor; Sırbistan hükümetinin Avrupadan mübayaa ettiği külliyetli miktarda top ile binlerce sandık top cep hanesi - evvelce Sait Paşa ke kinesinden alınan müsaade Üz& rine - Selânik rıhtımına çıkarılır yor; oradan da şimendiferle Sır- bistana naklonuyor. Dört gün sonra bu topların, devlet ve mik letin başıma yıldırımlar yağdırır cağı düşünülmiyordu. Muhtar Paşa kabinesi gös- terdiği zaaf ve idaresizliğin en acı cezasını Çanakkalede çekiyordu. Ialyanların muhtemel bir taar- edilmişti. 1 : N tarafta - İttihatçı ale tarleri tarafından - eni başgösterdiği zaman burada da (Hürriyet ve İtilâf) fırkasına men- sup (Yağcı Mehmet) isminde bir adam türemişti, Yağcı Mehmet, Çanakkalenin müdafaasına memur olan Bursa fırkası efradından bir neferdi. Bu nefer, hergün asker çadırlarını dolaşıyor, fırkasının propagandasını yapıyor, her ta- rafa zehir ve fesat saçıyordu. Üç beş gün zarfında bus retle arkadaşlırı arasında sivrilen a Mehmet, günün birinde üç beş arkadaş toplamış; başına tabur kumandanın çadırım bas- Üzere parça parçra etmek lâzm- gelirken bunlar da cezasız kalmış; güya İsyanın olduğu yerde bastı- rlması için derhal bu fırkaların terhisine başlanmıştı. Muhtar Paşa kabinesini bu kadar gaflete sevkeden sebep, (Balkanlarda katiyyen bir harp olmıyacağını (Odar Hariciye Nazırı oGabriyel (o Noradonkyan Efendiye bir sefir tarafından verilen teminattan ibaretti, Fakat çok gariptir ki sefirin bu temina- tını, hâdisat derhal tekzip ediver- mişti. Bir taraftan dört devlelin orduları, (Osmanlı (o hudutlarını derhal tecavüz edebilecek şekil MA nenem I — Gazetenin esas bir sütunun tki eri (santim) sayıtır. 2— Sayfasına göre bir santi min ilân fiatı şunlardır; sayfa pe b isayia | Diğer| Sun 3 R 400/250 2001100! 60 Kiş. | Kıs | Kre İ Krş İ Kr 3-— Bir santimde vasati (8) kelime vardır. 4— Ince ve kalım yazılar tutacakları | yere sanlimle ölçülür. © geçebileceğini Harbiye nazırı Nâzım Paşa de tahşit edilirken diğer taraftan da bu devleilerin payıtahtlarında Osmanlı hükümeti ve Türk milleti aleyhinde nümayişler başlamış.. vaziyet pek korkunç bir şekil almıştı, Balkan Darülfünun'uları, büyük mitingler yapıyorlar; — Harp isteriz. Feryatlarını ayyuka çıkarıyor- lar.. önlerinde bandolar olduğu halde şehirleri ve köyleri dolaşarak: Marş, marş İstanbula yanaş. Teranelerile kendi milletlerinin heyecanım arttırıyorlardı... Artık kabil nümayış yapılmasına müsaa- de istenildi. O esnada zaten kabi- nede de artık harbin önüne ge çilemiyeceği hissedilmişti. Sene- lerdenberi, (iki fırka askerle yir- mi dört saatte Sofyaya girivere- ceğin iddia eden Nâzım Paşa), artık bu kahramanlığı gösterecek zamanin geldiğine (Obhükmetmiş; yapılacak nümayişi derhal tasvip €ylemişti. Hatta bu nümayişin vilâyetlerde de yapılması için Babrâliden valilere şifreler gönde rilmişti... Geç vakitlere kadar vükelâ meclisinde müzakerat de- vam ediyor; gafletten gaflete dü- şen hükümet, felâketin azametini ancak şimdi görebiliyordu. Vüö- kelâdan bir kısmı, harbe giriş- mek istemiyor; Hariciye nazırı Gabriyel Efendi ise, daha hâlâ diplomasi terikile harbin önüne ümit o ediyordu. 1328 senesi Eylülünün 18inci salı günü, intişar eden gazeteler, ve Sırbistan o hükü- metlerinin umumi seferberlik ilân ettiklerini yazıyordu. O gün Er- kânharbiyetamumiye dairesinde yüksek rütbeli bir takım ümera toplanmış, Bulgar, Sirp ve Yur nanistan — seferberliği Uzerinde tetkikat yapmışlardı, Bunun üze- rine ordu müfettişi müşir Abdal lah Paşa ile (Erkânıharibiyei Umumiye Reis vekili Hadi Paşa bemen bir otomobile binerek Ba- bıâliye gelmişler ve müzakere halinde bulunan heyeti vükelâya, » artık müzakerat ile geçirecek vakit kalmadığı cihetle - Osmanlı | ordusunun da . seferber edilmesi Tüzumunu bildirmişlerdi. Mesele derbal padişaha arz ve iradesi istihsal edilmişti, Ancak, Balkan devletleri orduları, 11 gün zar- fında 600 bin asker ve 1320 top ile hududu geçebilecekleri cihetle Osmanlı ordusunun sür'atle scfer- berliğini ikmal etmesi elzemdi. O günden itibaren Harbiye Ne- zâreli ve bütün asker daireleri hummalı bir faaliyete girmişti. ( Arkası var) Tavzih — Dünkü nüshamızda Maliye Nazım Alduralıman Beyin istifa ederek çekildiğini yazmıştık. Bu zat her nekadar istila etmiy, ve hattâ meclis odasının yanindaki odada isü- fanamesini yozmış ise de, Nâzun Paşa nedamet ederek voktainazannı kabul ettiğinden diğer kabine azâları tar- istilanamesi d Anr'0'u 4 100V, Bank, (Nama) i6 b Bimer 18, Şık D. Y. F ÜMiesa “102 , İst, Trnravıy EE rel Şuhetk Hayiiye 1500 | İciken hall; Xİ? | Mevazım Anmdolu WEOV. 5 | Telefon «KOOP. A, BE | Bomonti Esham va Tahvia Lira Lira 183 ikramiyeli 9,50 | meş 30 #stikrazı Tramvay 401 İstikrazı Dahl 00,25 | Rim 0 Düyumu Mu. 5250 | Üsküdaren HL,— Bağdat letip1 09,0 | Terkon 40,0 » Wi) | Ecztrik Dağın BORSA HARİCİ Tahvllâl - Meskükâl vim. Lirâ Türk altım ÖZAMİ (Meşat) öü İng 1038 | (Va) 2 iğ BAZ | İnce beştir alkış kas | xw — ——— baeeldiye ieçsg | (Clubmriye:) 4573 Banlınot (On. B,) 207 pan armalı 52,50 Kal e beşibizlek alta Gl . e 1 Cümhuriyer) 46,25 | MasirKınFo 1846 138,00 (Azı) $. 1808 Uiamit) İİ, elüli öğ —* aldın işareililer, bugün muamle görmemiştir. Şa ME Dr. ibrahim Zati Cağaloğlu : Mahmudiye | cadd Çötalçeşie sokağı Na 5 e Hergün öğleden sonra * hastaların kabul eder. Sayfa” 9 Şirketi Hayriyeye Bir Cevap ( Baştarafı 1 inci sayfada ) girişmiştir. Sözü burada yine oku- yucumuza bırakıyoruz: “— Şirket müdürü, Boğaziçi sönerse biz kâr mı ederiz? diyor. Beliğ Rakamlar Evet kâr edersiniz (200,000) altın lira sermayeniz vardır. Bu sermaye (40.000) hisseden müte- şekkildir. Bugünkü rayice göre bir hisse (12) kâğıt lira ediyor ki altın sermayenin is'ar farkı bun- dan ibarettir. Bu ferk ise (480,000) kâğıt lira eder. Halbuki (o bilânçonuz (sene 1933) 3,555,022 kâğıt liradır, Boğaz sönse ve şirket tasfiye edilse her hisseye (88) kâğıt lira düşecektir ki (12) kâğit liralık bir hisse yedi buçuk defa fazlalaşıyor demektir. Her bisseye (sönme gününe) kadar verilmiş olan temettü ve faiz de cabasıdır. Bundan daha kârlı ne olabilir?., Okuyucumuz bundan sonra yolcu ve hasılat (o mukayesesini yaparak şöyle devem ediyor: Bir Yolcu İstatistiği "— 1329 senesinde şirket vapurları (18,613,453) yolcu taşr- dığı halde sefeberlik senesi olan (1330) da bu adet (15.869.730) sayısına, (1331) yılında (9,670,259) sayısına düşmüştür. Fakat yine harp bütün şiddetile devam eder- ken yolcu adedi şu şekilde bir artma vaziyeli göstermiştir... & (1332)de ( 10,457,935), (1333) te (11,058,388) , (1334) te (13,212,047) yolcu. Harp seneleri içinde yolcu adedi arttığı halde mütareke yık larında şu şekilde muntazam bir eksilme vaziyeti kendini göster- miştir ; Sene Yolcu adedi 1335 13.007.742 1336 12.647.299 1337 12.297.119 1338 12.028.521 1339 10.742.052 1340 10.678.484 Bu minval üzere her sene yolcu miktarı eksile eksile (1933) senesinde ( 8.987.799 ) adedine inmiştir. Bu cetvellerin mütalea- sından anlaşılıyor ki harbin ilânı yılından sonra ve harp devam ederken en çök yolcu (1334) sene- sinde görülmüştür. Halbuki (334 ) senesi hasılatı (216.150) liradir. Yolcu adedinin azalmıya başladığı (1335) senesi- nin bilet hasılatı ise (655.120) liradır, Yolcu eksiliyor, hasılat ise üç mislinden fazla artıyor. Ne garip vaziyet || Bir Cetvel Ki Bu garabet burada kalmıyor. Aşagıki cetvel bunun devamını gösteriyor : Sene Eksilen yolcu £ Farlalaşam bilet miktarı baslatı 1335 204.305 435.970 1336 Oo 360.443 961.399 1337 (o 350.180 970.401 1338 O 268.598 074.168 1339 o 1286.519 860.476 1340 63.568 865.322 1339 senesi hasılatı bir evvelki seneden noksan olduğu gözükü- yor isede bu senenin yolcu ek- sikliği bir sene evveline nazaran bir milyon iki yüz bindir. Bu, bir milyon iki yüz bin yolcudan altmış öç bin küsur daha eksik yolcu taşınan (1340) bilet hasılatı bir evvelki senenii o düşük ha- sılatından dört bin sekiz yüz kırk altı lira fazladır. Yani son 1933 senesine ka- dar her sene muntazaman yolcu miktarı azalıyor, hasılat ziyade” leşiyor. Bu mabarete ve hattâ keramete ne kadar taaccüp edilse yeridir. 1341 senesinde yolcu adedi | yine eksildiği halde bilet hasılatı (989,202) liraya varmıştır. Yolcu eksilmesine (rağmen (hasılatın arlmasındaki sebep bilet ücret- lerine (o yapılan müthiş zamdır. Esasen yolcu eksikliği de bilet ücretlerinin (o pahalılanmasından ileri gelmiştir. (1341) den sonraki sepelerde biletlere zam imkân elde edi lemediği için hasılat olmamıştır. Bakalorea Meselesi ( Baştarafı 1 inel sayfada ) Lise kısmı: edebiyat dersinden resmi mekteplerde muvaffak olan- lann nisbeti yözde elli, bususl liselerin yözde (43), ecnebi lise“ lerde yüzde otuzdur. Riyaziye imtihanında (muvaffak olanlar yüzde ( 60), yabancı dillerden yüzde (70) , felsefeden yüzde (60), fizikten yüzde (60), tarih ve tabii fazlalığı coğrafyadan yüzde (90), ilimlerden yüzde (80) dir. Yine Beyoğlu mıntakasında orta kısım bakalorea imtihanla- rında türkçeye (700) talebe gir miş (500) talebe kazanmıştır. Tabit ilimler zümresine ( 680 ) talebe girmiş, ( 400 )ü kazanmış, riyazi- yeye giren (734) talebeden (280) 1 muvaffak olmuş, tarih ve coğraf- yada (725 ) talebeden ( 469) u geçmiş, fen bilgisinde ( 728) talebeden (450) si, ecnebi dillerde (680) den (483) talebe kazanmıştır. Görülüyor ki lise bakalores sında muvaffak olamıyanlar vasati yüzde (65) kadardır. Ortamektep- lerde ise kazanamıyanlar nisbeti daha fazladır. İstanbul mıntakasında imtihan» lara (1200) talebe girmiş, fakat benüz kat'i istatistiği yapılama- mışlır. Ünivernitede Dönenler Hukuk fakültesinde (Sıddık Sami ve Baban zade Şükrü Bey- lerin idare hukuku ve iktısat ders» lerinde talebenin fazla dönmesi üzerine, dönen talebeler Üniver- site rektörlüğüne şikâyette bulun- muşlardır. Rektörlük vaziyeti tet- kik etmeye başlamışlır. İrfan Âleminde ( Baştarafı 1 inci sayfada ) let İstanbul Erkek ve Kabataş Bselerisin leyli kısımlarını ilga edecek, bu iki lisedeki leyli talebeler (o Haydarpaşa (lisesine nakledilecektir. Halbuki gerek İstanbul Erkek Msesi, gerek Kabataş İisesi çok sahiptirler. Her iki müessese de vaziyetlerini asri İcap ve ihtiyaçs lara uydurmak (o muvaffakiyetini iftihar kaynağı olmuşlardır. Bu itibarla bu iki kıymetli lisenin leyli kısımlarının ilgası haberini sütunlarımıza ihtiyat kaydile ge çiriyor ve buna inanmak istemi yoruz. Esasen bu gün ber ili nazaren oçok kaydet» talebe (adedine ehemmiyetli bir yekün mektedir. > een mm mm mm mmm eski ve cidden şerefli bir maziye suretile bizim için bir lisede leyli talebe sayısı, nehari miş ağ e İn Sy Sa «>