10 Nisan 1934 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 9

Ziya Şakir Bir Gecede Gizli Cemiyet Mensupla- Dördü İTTİHAT » 'TERAKKİ — Her hakkı mahfuzdur — cü Kısım No, 56 10-4- 984 Nasıl Doğdu?.. Nasıl Yaşadı?.. Nasıl Öldü?.. rından 28 Kişi Tutulmuştu.. Hiç birihtiyata lüzum görmeden, Karaköye doğru inerken yakayı İbrahim ve Kâzım Beylerin eline vermiş.. aybi dakikada, Posta ve telgraf memurlarından Saim Efene di de derdest edilmişti... Artık ilk adım atılmış; Kadıköyde, Kuşdi- lindeki merkez binasile Gümrük memuru Kemal Beyin evi de basıl- mıştı. Meydana çıkan evrak, mü- himdi. Bilhassa Paristen Şerif paşa tarafından gönderilen külli- yetli miktarda beyanname ele geçmişti. Bu beyınnııneledu bir kısmı, Arnavutları ihtilâle teşvik ediyor, diğer kısmı ise a& kere hitaben yııılıl'dolııp din daşlarına karşı ateş edilmemesini tavsiye eyliyordu. Muhabere ev- rakından, merkezde elde - edilen len ve derhal tevkif edi- :"mhuı kimselerden bir hayli alümat alınmıştı. Bu malumata - na- zaran cemiyetin İstanbulda on :h“i vardı. Her şube bir reis, r kâtip, iki aza, bir seyyar propagandacı ve bir de fedaiden mürekkepti. Yi ayni günde, Üsküdar ve Beyarıttaki şubeler de basılmış; kaçırılamiyan kasa — defterlerile birçok matbu beyanameler yakır lanmıştı. O geceden itibaren artık geniş mikyasta tevkifat başlamıştı. Cemiyetin müessislerinden Ke- Feket eee ERRR 'akalt a aŞ miyetle alâkası haber ver.lmiş, bu henım derhaltevkif edilerek polis müdüriyetine gönderilmişti. Bir gece zarfında yakalananların adedi yirmi sekizi bulmuştu. Bunların ekserisi ketum davranıyor; fakat bazıları mühim ifşaatta bulunu- yordu. Bu ifşaata nazaran tebel. lür eden malümat, w:d“ ibaretti, tin Merkezi umumigi Pui(ılî:iîıâhl. İsanbulda olduğu gibi Eulgaristan, Romanya ve Mı- sırda da şubeleri vardır. Cemiyet, benüz Aııış:lludı Bt:ıkiâln.şi;nîe_ iştir. mız Bursada il ğ :::::lin maksadını kabul ve b:ıi şube tesisini deruhte etmişlerdir. Ramazan ayıma kadar — bütün teşkilât ikmal odilecekıı ;Imıu.. içinde, kararlaştırılacak bir, omumi bir isyan vücuda ':â:ud: cektir. Cemiyetin başlıca iki mü- gdürü vardır. m.rî. Sinop meb'usu Rıza Nuür, diğeri de Mustafa “'hk.beyd"' Fakat bunlara da :lıııl k::b;ıî:ııv hali firarda bulu- '« Hoca Sabri Efendidir. T”W“P için lâzım olan parayı veren, Paristeki n iyet ııinı—ııı(ııı...-nŞ::-.f hp.;“d"' Terakki komite te kiı!. Hbet. v kbğı içiğ Şi lllındıl.ı.ılm- (8i v azalardan ancak birkaç kişi biribirini tanımaktadır. ) İlk hamlede toplanan şu ma- limat, vaziyetin pek ciddi oldu- ğunu gösteriyordu. Buna binaen gerek cemiyet mehafilinde ve gerek hükümetin alâkadar deva- irinde işe ehemmiyet veriliyor; tevkifatın mikyası genişletiliyordu. oç parti, tahkikat ve taharriyat ile meşgul oluyordu. Biri, resmen dahiliye nezareti ve polis müdü- riyeti. Diğeri, Mahmut Şevket Paşanın emrile Miralay İsmail (Cemiyeti Hafiye) nin ilk tahkika- ftını yapan heyetin reisi ve Beyoğlu Polis Müdürü Hasan Kemal Bey Hakkı Bey. Üçüncüsü de, Kara Kemal Beyin istihbarat şebekesi,. Mevküaf ve maznunların istiçvabı için de Beyoğlu polis müdürü Hasan Kemal Beyin (1) riyaseti altında, Emniyetiumumiye merkez memurlarından — Zekeriya Macit ve deniz merkezi memuru Fahri Beylerden mürekkep olmak üzere üç kişlik bir heyet teşekkül ct- mişti. İlk tahkikat, bu heyet ta- rafından yapılıyor; sorguza çeki- len maznunlardan . itirafatta bur lunan — veyahut aleyhinde - delil olanlar Divanıharbe - veriliyordu. Adedi gittikçe artan mevkuflar, Diyanıharp tevkifhanesinde bu Tanduruluyordu. Bunların mühim H’y::o kadro harıcında kalan veyahut işsiz güçsüz dolaşanlar- dan ibaretti, Hîp: de birer me- muriyet veyahut maddi menfaat vaatlerile iğfal edilmişlerdi. Bası- 'f'l_ evlerde birçok evrak cle ge- S;:'L".""'I' bu gizli cemiye'in asıl ları tesbit edilmişti, Mev- kuflardan üzerlerinde durulabile- — (ij Şundi, İnhisartar li tefi Kemal Bey ? ziraat Şubesi ea mx) 1815 Pozaane 1850 #'rsl mesa- e 40 Pa onya müslk' lltılııl;hlı er, TLAS teysanlli Iıııı: _':ıwırk 2 Milhnodaki Skala ea Müscagnl'nin eserlerla- örbestrom, 2 İli ._':_;_-ı;_-k-ş ndl?D. Tadyo e Kranımca kenlerima, 1215 radye ermey | Baber eç "etebi İlisanlarile henferane ve VİYANA — (£07 m y 1kı$ konf 1835 fantazller, danslar, 19.05 milli ".:.,-.'ı' 20 Holzer idaresinde radyo orkestramı, 2115 Bruekner'la eserler nden mürekkep senlenik kanser', 72.20 haftanın habterleri, 2250 s01 haberler, 2305 İmre Magyarl Sigan takımı (Peşteden naklen) BUDAPEŞTE — (550m.) 18.30 Len Baker Cazı tarafından dans musiklai, 19 franarzca dera, 19.30 Tivadar Orazaglı tarafından ke- man könseri, 91.10 musahabe, 21.30 Buda> e opeasından vaklen Franz Lehar'ın Eğ-..:. epera tembili, 130 5. Kurlsa sigan BRESLAU — 6 m.) usahabe, SÖĞ yeni kNÜAUN. A Gullml Bara! Babe, TE heşfeli mmsiki, 1950 musahabe, 20 mektep 22 günün kısa haberleri, 2115 yenl Alman müsiklel, 2215 Ünberto Ürl ano ta- Tafından garka ar ( piyano refakatila ) 2910 baberler, 24 gece benserl. ; | cek başlıca isimler de şunlardan ibaretti: Gümrük memurlarından Kemal Bey (firari), Doktor Münir Bey, Hamdi Efendi, Matbaacı Enver, dava vekili Sait Ef., Rüsumattan Hurşit B., Mahkeme aza mülâzım- larından Mahımut Nedim B., Göz- lüklü Mustafa B., Hacı Kemal E£, Rusumattan — Nurullah Bey, Demokrat Mustafa. İlk tahkikat”heyeti tarafından yapılan — isticvaplar — neticesinde Sinop meb'usu Rıza Nur Beyin cemiyetle alâkası olduğuna ka- naat gelmişti. Ancak bir meb'u- sa karşı birdenbire ağır bir mua- mele gösterilmek — istenilmiyor ; aleyhinde itiraz kabil olmıyacak delâilin zuhuru bekleniyordu. Ni- hayet, bu delâil de zuhur etmiş, Rıza Nur Bey, tevkif edilmişti... Fakat bu tevkif doğrudan doğ- ruya Divanıharp tarafından yapıl- mamıştı. Evvelâ Rıza Nur Beyin tevkifi lâzımgeldiği Harbiye ne- zaretinden sadarete bildirilmişti. Tahkik heyeti reisi Hasan Kemal Bey Babıâliye celbedildi. Heyeti Vükelâ huzurunda verdiği izahat dinlenildi. Elde edilen delâil kâfi görülmekle vükelâ Meclisi tara- fından Rıza Nur Beyin tevkifinin zaruri olduğuna karar verildi. Bu suretle - Sinop meb'usu, Vükelâ heyetinin inzımamı reyi ile tevkif olunarak, Bekirağa bölüğü hapis- hanelerinin — Üstkatında, camiye bitişik - ve; İstanbul Timanının haşmetine, Eoğaziçinin bütün fü- sun ve İetafetine nazır olan - odaya hapsedildi. , ğıı esnada ramazan gelmişti. Aleyhindeki (masonluk, dönmelik, siyonistlik, dinsizlik ) gibi itham- lardan korkan İtt.hat ve Terakki hükümeti avama karşı hoş görün- mek için dini bir siyaset takip ediyor; polisler, alenen oruç yi- yenleri derhal tutarak divanıharbe gönderiyordu. 11 Nisan Çarşamba İSTANBUL — 168.1$ p lik neş iyatı, 1845 fransızca ders, 19398 Wusmmec Bey tarafın monoloğ, 1930 Türk musiki meşriyatı (Ekrem Bey, Ruşew Bey, Cevdet Bey, Yalıya Bey, Cevdet Bey, Şeref Bey, Vecihe Hasım, Semiha Hanım, Servet Hasım), 212 ajana ve borsa haberleri, 21.90 Necip Yakup Bey erkestrasi tarafından mühtelif cec:ler. VARŞOVA (1415) — 1820 klâsik Al- man vala eri, 1850 z'raf musahabe, 19,X0 hafif muslki, 20 muhtel.f musahaboler, 21.05 keman konseri (Bach, Salat, * Salns), YLAS konuşmalar, 2108 Vilmadan nak ea Micki- awles süvarcek, 73 hafif muniki, 24 musaha- be, 2405 dane musiklsi, — (364 m.) 13 borsa haberleri P'âk, 1420 hafif muslki, 18 radyo orkestram, 19 haberler, 19.70 radyo orkestrası, 20 Ünle verslte radyosu, 20.20 p'â:, 2045 konferana, Z piyano konseri, 2130 konferana, Y1.45 tegannl, 22.1$ çift kiyane konaseri, 1245 ec- nebi öillerde haberler, 23 Cona lokaatasın« dan balif muslhl VİYANA (SUT) — 1840 musiki — besler lerinden mürekkep konser, 19.10 Roymane Uzma hasta'ığı bakkında yenl tedavi gekii- leri, 20 meş'esi musiki, 71.30 aktlalita, 2145 mütenevvi musikili mepriyat, 7255 soa ba- berler, TL10 dane musikisl. BUDAPEŞTE (550) — 1830 Caarha gigaa takımı, 1940 İtalyanca dere, 2010 Mne, Solymotey tarafındaa teganai, 2045 roman tefrikamı, 21.45 Sahibinin sesi p Akları 2240 huberler, 23 Budapeşte komser orkenr trası tarafından halif mmusiki, -30 Racr slgan takamı 'BRESLAU — (316) 19.15 viyo'onesl kon- #eri, musahabe, 20 * Arenkalı kah aman . Ha A ASA D Klaler 26 Berlindes saken Üa musiklek İnsull Kimdir? ( Baştarafı 1 inci sayfada ) ketinden bir tanesi olan Middi West Ulililies Co. şirketinin 20 milyon liralık hisse sahiplerine para vermeği teklif ediyorlardı. Bankalarla cereyan eden kon- feranslar bir müddet devam etti. Bir taraftan iyi haber alan maha- filde dedikodular artıyordu. Sonra İnsull'ün —iflâsı talep edileceği şayiası çıktı ve İnsull şirketlerinin eshamı müthiş surette düştü. Fa- kat İnsull şüphe ve tereddüde dü- şenleri tatmin edecek beyanatta bulundu. Esham tekrar son had- dine kadar yükseldi. İnsull'ün elli senede kurduğu şirketlerin 5000 Amerikan şehrin- de şubeleri vardı. Bütün bu şir- ketler elektrik, gaz, su gibi ânr me hizmetlerine ait müesseseler işletirdi. Bu şirketlerin sermayesi 5 milyardı ve İnsull müesseseleri her sene piyasaya 200 milyon Ji- ralık hisse senedi çıkarırdı. Bu sırada Nev jersey şehrinde, yine İnsull grupuna mensup bir Elektrik şirketi aleyhine iflâs da- vası açıldı. Davacı şirketin hisse temettülerini ödeyemediğini — ve diğer İnsull şirketlerinden karşı- lıksız 10 milyon lira borç aldığı- nı iddia ediyordu. Bunun üzerine 17 nisanda bü- tün İnsull mülesseseleri aleyhine müşterek bir dava açıldı. Fakat ribi davacılar arasında Samuel f:sull de vardı, o da kendisini alacaklı gösteriyordu. Bu davalar başlar başlamaz, şirketlerin müdiriyetinden çekildi. Şikagoda, bulunan şirketlerinden üçü ona muayyen bir aylık vere- cekti. Bu aylığın miktarı malüm değildi, bazıları bunun senede 10 bin, bazıları 30 bin olduğunu söylerler. Bunun üzerine Samuel İnsull Amerikayı terkederek Parise git- ti. Şirketlerinin yıkılışını - tasfiye için Ceneral Daves isminde - biri tayin edildi. Ve 4 teşrinievvel 932 tarihinde Şikago büyük Jürisi Sa- muel ve Martin İnsull kardeşle- rin hileli ifâsına karar verdi ve her ikisinin tevkifi için tevkif müzekkeresi çıkardı. Bütün İnsull mülesseseleri yı- kıldı. Bütün bu elli senelik mu- azzam eserden Şikagoda yalnız İnsull'ün 40 milyon liraya yaptır- dığı opera binası kalmıştı. nit İki kardeşe atfedilen cürüm, şirketlerden kendi şahsi hesapla. rına para çekmeleridir. Martin İnsull'ün 680 bin lira ve ayrıca iki kardeşin birlikte 300 bin lira çektikleri iddia edilmektedir. Hisse sahibi olan yüz binlerce halkın ziyanı 4-5 milyar lira tah> min edilmektedir. Amerika Hühümeti tevkif mü- zekkeresine istinaden taharriyata başlayınca Samuel İnsull kanunun elinden kurtulmak için diyar di- yar dolaşmıya başladı. Evvelâ Londraya, oradan Atinaya kaçtı. Amerika Hükümetinin tazyikı ak tında Yunanistan İnsull'ü hudut haricine çıkarmıya mecbur olunca Amerikalı banker Yunanlı dost- larının yardımile bir vapur - tuta- rak meçhul bir seyahate cıktı ve nihayet İstanbulda yakayı ele verdi. Kardeşi Martin İnsullde Ka- nadaya kaçmıştı. O da orada Ontario zabıtası tarafından yaka- lanarak Amerikaya iade edildi. Bu suretle bu büyük macera da son safhasına girmiş oldu. * Bugün hâlâ İstanbulda mev- kuf bulunan Samuel İnsull İngil- terede Westminister kasabasında fakir bir Yahudi ailesinden doğ- muştur. Daha gençken Amerikaya gitlmiş ve o vakit ilk elektrik lâmbasını lhlinahodı:“B:lıodı ortak olmuştu. müddet sonra Edison'dan ayrılarak Şikagoya gitti. Orada şirket üzerine şir- ketler kurdu — ve Amerikanın altın karalı olda, muhteşem evler yaptırdı. On dokuz klübe aza olmuştu. Dostlarına ve hastaha- nelere karşı eli açıktı. Lekabı, telâffuzu ismine benziyen - İnsult idi ki küfür, hakaret demektir. Dört sene 'evvel Amerika Hü- kümetine istediğini yaptıracak, bir Amerikan sefirine sözlerini geri aldıracak kadar kuvvetli idi. Bugün dostlarının yardımile teve kifhanede yaşayan bir adamdır. * İnsall'ün — iadesi — hakkında Amerikalılarca İstanbul adliyesine dün de müracaat edilmiş değildi. Vaziyet intizar devresindedir. ve müflis banker bütün gazeteleri aldırarak Amerika sefirinin beyâ- natını uzun uzadıya tetkik etmiştir. ğütün Dükkânlar Hep Ayni Saatte Kapanmalı İmiş ( Baştaralı 1inci sayfala ) Bir hayli taraftar bulduğu iddia edilen bu teklif etrafında tetkikat yapılmakta imiş. Birçok- ları, bütün mağaza ve dükkân- larla müesseselerin akşamları saat 5Ste behemehal kapatılmasının | bütün Avrupa şehirlerinde tea- mül haline geçtiğini ileri sürmek- tedirler. Bu takdirde hepsi birden ve ayni saatte kapanacağı için rekabet endişesi de mevzubahs olmıyacak ve biraz zamanda da halkımız bu yeni teamüle alışmış olacakmış. doğru — olduğunu, — bu vaziyetin ——— a— —— IAT AAA Koca Kocaeli Vilüâyetinde Geyve kazasının Göktepe senede 328 M3 kayın mamul metre mikâbı kayın 145 kuruş hammen bedeli üzerinden talibine ihale mamul metre mikâp besabile bir kuruş mul eli Orman Müdürlüğünden: devlet ormamından gayrl 611 M3 Köknar ve edilmek üzere müzayedeye konulmuştur. Müzayede ve ihale açık arttırma gsulile ve 661 - 799 numaralı kanunların ahkâmı umumiyesi veçhile 22/4/934 tarihine müsadif Parar günü satış saat 15 te Kocaeli vilâyetinde müteşekkit orman d huzurunda İera edileceğinden taliplerin 3000 lira sermaye komisyona! vaz'ına mali iktidarlarını gösterir Ticaret odası vesikasını ve muhammen bedelden aşağı olmamak şartile vereceği bir senenin bedef! miktarının yüzde 7,5 nisbetindeki teminatı muvakkatesini ve bu işle uğraştığına dair Ticaret Odasından alınacak ihtişas vesikasını ihale kanununun onuncu maddesi sara- hati dairesinde mezkür sante kadar komisyonuna tevdi eylemeleri ve şartaa- me ve mukave'ename sureti musaddakalarının Ankarada orman işleri Umum Müdürlüğü ile İstanbul ve Kocaeli orman müdüriyetlerinden almabileceği ilân olunur. (130)