25 Ekim 1932 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 8
SON POSTA Kömür Ocaklarımızın Hayatı 10 Yazan: A. Naim (IZonguldak istihsal havzamız hakkında bugüne Kadar verdi ğimiz tatslilât, bu mühim mıntakada iş ve İşçi hayatını İcne nok- talarına kadar aydınlatmış oldu. Bili orada amele nasil yaşar, nasıl çalışır, nasıl gezer ve nasıl eğlenir? İşte bu eir allerin cevapları tamamen verilmiş oldu. Bugün de muhtelif içşçilerin aldıkları paralar arasında bir mukayese yazısı derce- Fuat Paşa, Tabancasıhı İstiyor, Ben Onsuz Yapamam! Diyordu Fakat Mehmet Paşa, Fuat Paşayı Atlatıvermişti hal buna da bir kombinezon buldu: Üi BMuharriri * Hler Hakkı Mahfuzdur —168— — Aman Pş. Hazretleri.. Ba- çıma gelenleri sormayınız.. V dum B. Efendilerle hademe ben- delerinizin ellerinden kurtuluncıya | kadar akla karayı seçtim. Hepsi birden ağlıyarak gelmek istediler. İçlerinden birini seçmek mümkün olmadı. (Sen gideceksin.. gideceğim ) - diye — biribirlerinin Üstüne hücum ettiler. Sonra da (hep birden gideceğiz) diye ayak — dirediler. Yalvardım, ya- kardım; elmadı. Bu kadar kala- Babğı ması r'zim. Allah muhafaza etsin, düş- Hamnlarınızın — hâli malüm. Tabii buna da binlerce mana verecek: ler. Buna binaen (hiç birinizi gölüremiyeceğim ) dedim ve ya- kamiı ellerinden güçlükle kur- tarabildim. Fuat Paşa, tabil randı. Fakat o vağiyette, düşman- larına müteessir görünmemek için fazla asrarda da — bulunmadı... Mehmet ' Paşa, son bir cemile göstermek için, derhal mahrem Lir vaziyet alarak Fuat Paşanın kulağına - iğildi: Maamafih, müsterih olunuz paşam,. Yarın hareket edecek olin Frandız. vapürile, sizden ev- vel (Berat )a gidecekler ve sizi bekliyecekler, buna inam orada Dedi. Fuat Paşa, (Berut) sö- zünü işitir işitmez, memnun oldu. Demek ki aldatilmıyordu. Maama- fih kendisini (Berut) gibi sahilde ve ecnebisi bol bir memlekette oturtmıyacaklarını kestirdi. Eakat Ben | alır da buraya geti- | | evvelce tahmin | o havalide (Şam) dan başka bir | yerde ikamet ettiremiyeceklerini de tahmin eyledi. Diğer menfa mahallerine nazaran ise ( Şam ) tabii bir cennetti. Arabada ge- lirken Hasan Paşanın söylediği | sözleri Mehmet - Paşanın şimdi teyit etmesi, Fuat Paşayı bir de- | receye kadar teskin etti. Mehmet Paşa, tirdiği — elbiseleri, konaktan ge- çamaşırları, Fuat Paşaya verdi. Sıra revolve- | re gelmişti. Funt Paşa sordu: — Hani rüvelverim?.. Mehmet vabını — evvelden — hazırlamıştı. Derhal mabir bir aktör tavrı aldı: — Efendim, paşam... Devlet- Paşa, bu sualin ce- İ hanede, o da mühim bir "mesele oldu. Harem tarafından katiyen mümanaat etmişler: ( Paşa sinirli- | dir. Şu öfkeli zamanında elinden | bir kaza çıkar, şu aralık kendi- lerine rüvelver - verilmesine kati- yen rizamiz yoktür. ) demişler. *Mahdum beyefendiler de bu fikri ! ileri sürdüler. Ne kadar ısrar ettimse de, kabil değil vermediler. Fuat Paşada, —yeniden bir asabiyet başgösterdi. O, kabil değil silâhsız gezemezdi. Silâhını ancak mabeyne — gittiği zaman çıkarır, — arabada — terkederdi. | Mehmet Pnşnnın “bu sözleri üze- rine kaşlarını çattı: — Ben silâhsız yapamam. Şu halde sen, rüvelverini bana ver. Dedi. Mehmet Paşa, bunu da etmişti. Derbal ellerini havaya kaldırdı. Boynunu bir tarafa büktü: — Buyurun paşam.. eğer rüvelverim varsa, siz» arayın .. Feda | olsun. Cevabın! verdi... Futa Paşa, Mokımet Püyayi üranüydı dâllbir. şey bulamıyacaktı. Çünkü Mehmet Paşa vapura gelirken rüvelverini istimbotta bırakmıştı... Fuat Paşa | israr ediyor, mütemadiyen: — Ben silâhsız yapamam. Diyordu. Mehmet Paşa, der- Bu Perşembe akşam #saat 21 /2 da MAJİK'te EMDEN (KORSAN KRUAZÖR) uııyuı. zlü film başlıyor. Alman kile Lowis Relph-Wernerll | tarafından edilmiştir. CEZANI ÇEKECEKSİN — Müsterih olunuz paşa.. Si- P zin kıymetli hatırınız için, birşey yapabilirim. Şimdi tekrar dişarı | çıkacağım. Avdetimde rüvelveri- mi getirir, gizlice size taktim ederim. Müsaade buyurunuz da, istirahatinizin ne suretle temin | edildiğini anlamak için kaptanla görüşeyim. Dedi; Fuat Paşayı selâmlıya- rak salondan çıktı; — süvarinin kamarasına gitti: — Hazır mısmız?. Diye sual etti. Vapurun süva- mnesı, haberdar değildi. Tabil evvelâ bunu anlamak istedi. — Gidilecek yeri bilmiyorum ki, ona göre cevap — vereyim efendim. (Arkan var Kumbara Sahipleri: 29 teşrinievvel kür T- nızı d(ıİ!İılrııı(l gun.ı(/ Kumbarası olmıyanlar: Bu hafta içinde İş Bankasından alacağınız kumb: ilk arttıraca» gınız parayı 29 teş —Türkiye İş Bankası — nievvelde atınız. Bugün DUL NİŞANLI Sevimli GORGE AL!;XANDRE MARTHA EĞGGERT tarafından temsil edilen, şen ve zengin temaşalı büyük operet Yarın akşamdan itibaren OPERA Sinemasında Büyük 1914 inuharebesinden bir safha, Leh ordusunun ştirak le Filme alınnış POLONYA iSTİKLÂLİ Sözlü ve şarkılı muazzam şaheser Müthiş ve korkunç harp - fırtınasına pek müessir ve acıklı atılmış — gençlerin tarihçesi Yarın akşam MELEK Sinemasında En zevkli - Heş'eli - eğlenceli sahnelerile, en zengin tuvaletleri - nefis ve şakrak musiki ile KARIM OLACAKSIN Büyük mizansenli Fransızca UFA filmi Baş rollerde : LUCİEN BAROUX - ALİCE FİELD Filme İlâve: PARAMOUNT dünya havadisleri RUS Futbolcularının Kadıköy'ünde ilk maçı İpekfilm Türkçe Havadis gazetesi hentiz nereye gidileceğinden | İşçiden Haksız Yere| | Kesilen Paralar | aslan payı, | nebi | rakam kat'idir. Bu vasati yeküna | mühendislerin, ecnebi maden çavuşlarının, dahili | lerine geli | faaliyet hâlinde n gerek dahili ve gerek | saat olduğa maddeten imkân yoktur. | dört | günde 23 saat iş görür. Bu saat | sim edersek, beher postanin 11,5 | saat iş gördüğü kolayca meydana | neşrinden | kanuni müddetten fazla mesaisi | için mecburiyet halinde çıkınca, alâ- | gösterir birer defter hazırlamış- | İardır. ve sekiz saatlik yevmi- | mişlerdir. Fakal, hakikatte bltün diyoruz.| İstibdat devrinde, Zonguldak Önlerinde gemileri demirlerdi. Bu resmini kayduğumuz gemil Fransızların “Frotter,, isimli avizosudur. Zonguldak, (Hususi) — Amele | ücretleri bahsinde muhakkak ki Havzada çalışan ec- müesseselerin ecnebi müs- tahdemlerine ayrılmışlır. Bilhassa muamelâtının feshi kanunsuzlu- ğundan bahsettiğim ecnebi şirke- tin amele yevmiyeleri, — vasati 75- 8N kuruş arasındadır. ve bu maaşları 400 lirayı geçen ecnebi beheri 200 liradan memurlarınıı Üc- retleri de dahildir. Çalışma saat- ; evvelemirde şunu eder ki, Hayvzada bulunan maden ve harici ocak bilmek işler için, “gece poslası,, “gündüz postası,, isimlerile ayrı- takım amele vardır. Gece ve gündüz. dabil, bir günde 24 muhakkak bulundu- | guna nazaran bir amele postası- nın 12 saatten fazla çalışmasına 11,5 saatlik Mesal Bir maden ocağının yirmi saatlik Taaliyeli esnasında | | sine gece ve guudlu postalarının va- zifeyi biribirlerine devrettikleri sırada amelenin “ vardıya arası ,, dediği bir saatlik bir durgunluk | olur. Ocak dahiline nakli, ocak içinde uraba çeken hayvan- | direk lara su ve yem taşınması gibi ancak bir, iki ameleyi işgal eden bu bir saati yeküna dahil etmez« sek, gece ve gundüı postası bir yekünunu iki nöbet postaya tak- çıkar. Yapılan Kurnazlıklar Zonguldak amele kanınunun sonra urtaya, sekiz saatten fazla çalışan ameleye, ücret vermek meselesi saatlik — ve fazla — mesaiyi kadarlar, sekiz sekir - saatten yeyi siyah, fazlasını da kırmızı mü- rekkeplerle işaret ederek kanuna uygun bordrolar -vücude getir- bunlar, bir, merasim — “formalite,, icabı. olarak yapılmış, eskiden (12) saat çalışarak bilfarz (80) | kuruş alan bir amelenin gündeliği yeni şekilde, dafterlerde sekiz diği bir saatten fazla mesaisi çift v halde () yevmiyesi eskisini kuruş bile tecavür etmemiş, bilâ- kis gün geçtikçe azalmıştır. * Zonguldak amele kanununus dördüncü — maddesine İstinadet yapılarak Hoyeti vekilenin tasdi- İkana iktıran eden “ Amele birliği ihtiyat ve teavün sandığı talimat namesinin Sinci maddesi — yar” dit sandıklarının — varidatı arar sında, inzibatı teminen amele ücuratından icra olunacak kıstek yevm ,, leri de sayar. Ayni za- manda kesilen yevmiye tutarının yardim sandıklarını yatırılmasın! da mütemmim bir'madde hâlinde kaydeder. Halbuki, hamenin bugün; bu talimat- zibatı temin yolunda, kaydile verdiği — yevmiye kesmek salâhiyeti bazı ecnebi mülesseselerince, ameleden kesilen yevmiye ucretleri âdeta bereketli bir varidat memba: hâline geti- cevaz | rilecek kadar suistimal edilmek- tedir. Biraz evvel işaret — ettiğin talimatnamenin, “ inzibatı temin, yolunda ,, ki “ esbabı. mucibe « bugünün tatbikat tarzına mazaran amelenin — yevmiyesini kesinek için sığdırılan diğer bar | haneler alelitlak şunlardır : 1 — Kol kuvretile bir amele takımının günde (15-20) araba yani (10)ton kömür çalışafi verememesi, 2 — Asgari — bir — tahminle (12) saat cirldi bir çalışma istiyeti bir işin hiç değilse bir buçuk mis- Rni yapamamak. (meselâ ocaktü | üç kişiden mürekkep bir tamirci takımının vasati olarak dört direk bağı yerine bir mislini yapama” ması, 3 — Amelenin hatası olmak* sızın, kaza veya ârızi bir sebeple maden ocağının kömür randmâ” nında hasıl olan alçalma. 4 — Alacak veya yev* miye kesilmesi gibi hakli bir sebeple 'de olsa, oca” ğın ecnebi mühendisin! izaç (!) edecek şekilde amelenin şikâyette bulun” ması, Şurasım da kaydedeyim ki, amele kanununun dördüncü maddesit? istinaden yapılan talimatnameni” “amele Üücretlerinden — yapılacı * kıstelyöm ,, lerin amele yardıP sandıklarına yatırılması hakkıl” daki sarih katiyete rağmen kesil0? bu gündeliklerden - biriken Yüf binlerce liradan bir kuruş . bile yardım sandıklarına yıhıılll bilâkis müessesenin varidatı ar” sına geçimişlir.
