25 Ekim 1932 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1
SALI 25 TEŞRİNİEVVEL 1932 7 inci sene No. 2410 NUSHASI 5 KURUŞTUR Şeker Davası Ve Adaletin Tecellisi! Son hüküm biraz geç bile olsa hak ve hakikatin nihayet ve mutlaka meydana çıktığını bir defa daha anlatmaktadır.. ankara'da Büyük Reisimiz Gazi Hazretlerini ve , İstanbul ve Trakya şeker Şirketi ile ona izafeten murah- has azası, mahküm edilmek ii aç ağır İerini istismar etmek, binnetice İhtikâr yapmak... Mahkemenin kararı, muhitte derin bir iyret ve teessür doğurmuştu. Hattâ bu hayret ve teessür, Yalnız milli muhite münhasır 1ş, şirketin ve murah- azasımın hariçte münase- bette bulunduğu memleketlere, *n ciddi müesseselere de si Yet etmişti. Türkiyede en güç Ye en iyi bir işi kuran. ciddi mu amelelerile, dürüst ve temiz ça- rile takdirlere “lâyık o- lan bu milli şirket, nasıl ve ni- ie mahküm ediliyordu? 1200 iki yüz vagon şekerini dün- Ya piyasasma göre daha ucuz ir fiyatla satan. bu suretle va- ke dalı olmağa çalı- #an bu şirketin; on iki üzerinde birkaç kuruş fazl: Yatla ihtikâr yapacağına nasıl ükmolunuyordu? Hüdise hatırlardadır: Geçen Sene şeker fiyatında birdenbire bir yükselme başlamıştı. Bu Yükseliş; hayatı ucuzlatmak Yolunda hükümetin aldığı ted- i bozuyordu. Şeker fiya- mun yükselişinde. tabii bir &- mil, mutlek bir sebep mevcut ğildi. 1913 numaralı kanun. “İn ihtikâr yoluna sapanları o Yoldan cevirecek, onları mah- küm edecek şiddetli hüküm- ler vardı. Gazeteler; - itiraf et- Mek mecburiyetindeyiz - şura- buradan işittiklerini iyi tahkik etmeden sütunlarına ge Şiriyorlardı. Bu hava içinde, ef- umumiye, iyiile fenayı ru ile yalanı biribirinden Ayırt edemiyordu. Böyle bir va içinde bütün şikâyet cere Yanlarını Alpullu şeker şirketi- De çevirmek müşkül olmadı. Memlekette şeker fabrikaları- an kurulmasından memnun ol Mayanların, asırlardan beri ha Tiçten memleketimize şeker sa- tanların ve mukabilinde altınla hmızı alanların mevcudiyeti u- Rutuldu, Bu sebeple yapılacak tahrikâtm hedefi düşünülmedi. kes bu cereyana kapıldı. Kanunen teşekkül eden tetkik i ikatı bu hava mun tahkikat için tesbit ettiği müd- det azdır. Ancak komisyon da bu kısa müddetten azami su- Yesinin zabıt defterinde birinci derecede mes'ul zevatın izahla- Tinda aramadı, Komisyon aza- “nm şahısları ayrı ayrı muhte Yemdir. Hiç birine fena niyet e etmek aklımızdan geç- Mez.Maksadımız, o zamanki hâ İleti ruhiyeyi anlatmaktır. Nok- *an tetkiklere t eden ko- disyon raporu şirketin aleyhin 'e oldu. Diğer taraftan piyasa Milerini ve mevzuu bahis şeker Müamelesini daha iyi tetkik et Tek mevkiinde olan İstanbul icaret müdürlüğünün tahkik )€ tetkikleri; bu tahkik ve tet- ler üzerine merciine verdiği üç ima ve tanzim ettiği rapor da hatâlarla, yanlış malümatla lu idi. Ticaret müdürünün Yanlış görüşü; yalnız mahkeme Safhasında yaptığı tesir ile kal adı. Hükümet merkezin, Ankaranın, oradaki İktisat ve- kilinin, Silinin ve hükümet erkânının malümat ve yanlış görüşlere is tinat ediyordu. Başka türlü ola mazdı. İktisat vekâletinin İs- tanbuldaki mümessili müdürü idi, Kanun nazarında vatandaş- lar için. müesseseler için mut. lak bir müsavat vardır. Buna kimsenin diyeceği olmaz. Fa- kat ortadaki mesele; iki şahıs a rasında alelâde cereyan etmiş bir muamele değildi. Alpulle şirketi, milli bankaların yarat- tığı milli ve iktisadi bir mev- cudiyettir. Tisinde, en büyük milli bankala rımızın umumi müdürleri. mec Yisi idare reis ve azaları ve daha birçok muhterem zevat, şirke- tin idaresinden mes'ul aza sıfa tile bulunuyorlar. Tekrar edi- yoruz: o Meelisi idaresinde bu gibi zevatın bulunması, istis- nai bir muameleyi icap ettir. mez, Fakat düşünmek lâzımdı ki, e ve dolayısile onun müessisi olan bankalara bir suç isnat etmeden evvel, esaslı tet- kikat ister, bitarafane tahkikat ister. Çünkü mesele yalnız şa- bıs meselesi değildir. Bu mil müesseselerin dahilde ve hariç- te şerefleri, kredileri mevzuu bahsoluyor. Şirketin Temyiz mahkemesi ne.nakız talebini hâvi verdiği istidada şu sözler yazılıdır: “ — Garip bir telisizliğin te- zahürü olacak ki, memleketi- mize hizmet etmek kanaatile çalışmış ve hattâ 120,000 lira- İlik kârdan bile memleket uğu- runa necibane feragat göster- miş iken yanlış bir telâkkinin kurbanı olarak şirketimizi mah küm vaziyetinde gördük. Bu gün acı acı şikâyet ettiğimiz bu Ticaret hüküm; on bin liralık bir para | Karar orta mektepler- den dönenler için.. cezasından Ooo kurtulmak (oOİ- çin değildir. Yüzlerce se- ir, o memleket (o haricine verdiğimiz (o şeker (o parası. nı aziz memleketimizde bırak. mak için henüz doğan ve he- nüz fanliyete geçen Alpullonun tarihinden, mahkümiyet sözü nü kaldırmağa matuftur.” Ticari şeref ve itibarın mâ- nasını herkesten iyi bilmesi zım gelen İstanbul Ticaret mü diriyeti; bu noktada lâzımı ka- dar hassas bulunmadı, işin ha- kikatini bulmak için pek çalış- madı. Ankaraya: merciine yan. hş malümat verdi. Muhitte şüp heli bir hava hâkim oldu: Aca- ba hükümet te bu milli mües- seselere karşı yan mı bakıyor? Bu müesseselerin dürüst bare- ket etmediklerine hükümette mi inanıyor? Herhalde muhitin böyle bir zehaba kapılmasma şaşmamalı dır. Çünkü Reisicümhur Gazi Hazretlerinin Alpullu fabrikası nın inkişafile ne kadar alâka- dar olduğunu. şirketin defteri- ne kendi elile yazdığı teşvik e- dici sözlerdeki mânayı herkes bilmez, Muhterem İsmet Pa; nm ve hükümetin bu milli mü. esseseyi yaratmak için maddi ve mânevi ne emekler sarfet- tiklerini kimse düşünmez. İş, tabiatile mahkemeye inti- kal etmişti, Muhakeme, komis- yonun ve Ticaret müdürünün raporlarındaki esaslar dahilin- de cereyan etti, Verilen hüküm malümdur. Bu hüküm endişeyi mucip olmadı. Çünkü şirketin vaziye- *i o kadar sarih. suç diye isnat olunan fil o kadar meydanda, nihayet meselenin tenevvürü İ- çin temas ve tetkik edilmemiş İsmet Paşayı istikbal intibalarından.. Gazi Hz. | teşrinisa- | nide nutuklarını irad buyuracaklar B. M. M. Reisi Kâzım Pş. B. M Medisi Reisi Küzm Pş Hz. dün akşamki trenle Ankaraya M. Meclisi Reisi Kâzım Pş. Hz. nin şayanı dikkat beyanatı Reisicümhur Hz.nin nutukları - Yeniden intihap edilecek meb'uslar - İş kanunu ve iktısadi vaziyet Kâzım Pş. Haydarpaşa istasyo- nunda Vali ve Belediye reisi Muhid- |“ din ve muavini Ali Riza B. lerle şeh rimizde bulunan mebuslardan bir- çok zevat tarafından teşyi edilmi tir. Kâzun Pş. Ha, Ankaraya bare- iktisadi vaziyetimiz baklemda dikka te değer beyanatta bulunmuşlardır. ” Meclisin açılması Gazi Hz. nin mut ne zarfında yapılan işlerden ve gele- cek seneler için yapılması düşünü- len işlerden bahsedeceklerini tahmin ederim. Meclis mutat merasimle a- çıldılıtan sonra divan intihabı yapı lacak, birkaç gün sonra encümenler IDevamı 6 mes sahifede) Use ve orta o mekteplerde bir dersten sınıfta kalan © talebenin tekrar imtihana tabi tutulmaları” nın Maarif vekâletince kararlaş- tığı yazılmıştı. Bir iki gündür matbaamıza bir cok müracsatlar vaki olarak bu busustu resmi makamata — emir gelmet'iği söylenmiştir. Bazı okuyucuları askeri liselere veya yüksek mek- teplere de şamil olup olmadığını sor muşlardır. Meselenin esasını Ankara mu- habirimizden sorduk. Şu cevabı aldık: ANKARA, 24 (Telefonla) — Maarif Vekilliği orta mekteplerin ların büyük temyiz mahkemesi tarafından görülmemesine, bi- maenaleyh hükmün behemahal nakzedilmemesine ihtimal yok- | tu. Netekim öyle oldu. Temyiz mahkemesinin nakız kararı tet kik edilsin; bu yüksek mahke- menin binlerce nakız kararları arasında, nakız esbabı bu kadar kuvvetli ve bu kadar çok olanı pek azdır. Birinci sulh ceza mahkeme- si, Temyiz mahkemesinin nakız esbabına uydu. Bu, sebepleri di sa > Orta mektebin son sınıfında bir dersten kalanlar bir defa daha imtihan edilecekler katta, tahkikatta bulundu, Mu- hakeme neticesinde hem Alpul lu şirketinin hem de ona izafe- ten edilmek istenen murahhas azasınmın beraetine karar verdi. Adaletin bu suretle tecellisi, yeniden gösterdi ki, insanlar ve müesseseler muhtelif sebepler altında haksızlıklara uğrayabi- lirler. Fakat biraz geç bile olsa, hak ve hakikat mutlaka mey- dana çıkar, Siirt Meb'usu İF evkalbeşer Bir görüş | Gazi Hz. hakkında j bir İngiliz gazetesi ne diyor? LONDRA, 24 A.A. — Yüz- İİİ başı Armatrory'un Gazi hak- kmda “Bozkurt” isminde bu- İlgün çıkan kitabını Deyli Eks İİ pres gazetesinde mevzuu bahse den M. Camipbeli Diton Geziyi harbi umuminia dıvâsâ bir nis- bet almaya başlayan birkaç şahsiyeti arasına koyarak di- yor İzi: 'Henüz yaşamakla olan bir İl kükümet hakkında şimdiye ka» İİİ dar anla yazılmamış bu derece İlİlacı bir kitapta bile Armstrong, Gazi, fevkalbeşer bir görüş İ sahibi ve çok kuvvetli bir töş kilâtçıdır. Reşit Galip Bey Dil Seferberliği i Maarif vekâleti | yeni bir tali- matname hazırladı karada dil faaliyetinin tanzimi etra- fındaki mesaisine devam — etmekte dir, Reşit Galip B, Vekâletin bu hu- susta almak istediği tedbirler hakkın da şu boyanatta bulunmuştur. —Gazi mektebindeki kütüphanenin (Devamı 6 mez sahifede) Halkta büyük bir arzu ve alâka var ANKARA, 24 (Telefonla) — Türkçe kuran okunulmasına kar s1 halle gösterdi ği yüksek alâka devam ederken Kastamonide ve daha bazı birçok yerlerde camiler- İde müezzinlerin türkçe ezan oku duğu ve bunun halk tarafından istendiği büyük bir sevinçle görül müştür. Yer yer halktan yükselen Diyanet işleri re bu arzuyu gözü. isi Rifat Bey nüne alan Diyanet işleri reisliği herkesin kendi baştan birtürlü ve tutturduğu makamdan ezan oku- maması için bunun düzgün bir lar öğretmek için Türk mütchassıslarmdan İhsan Beye ders verdirmekte ve bu suretle her taraftan gelen bu arzuları bir nizam altına almaya hazırlan- sekilde yurdun her tarafına yayıl | a vü alüğemasimi ae Siirt Meb'usu MAHMUT Umumi Neşriyat ETEM ve Yazı Müdürü İZZET | : : ye Türk noktai Müşkülât nereden BUKREŞ 25 (Heyeti mu- ZE rahhasamızla beraber giden İZ hususi muhabirimiz telefonla E bildiriyor) — Buzün konferans — müşkül bir safhaya dahil oldu. Bulgarlar ekalliyetler meselesi İZ nin misak müzakeresine girişil meden evvel daha tatminkâr bir sureti helle raptını isteye- | rek siyasi komisyonu terketmiş IE lerdir. Komisyonda M. Paj ZE nastasyu, misak projesinin mü- Ş sakeresine girişilmesini teklif ZE etmişken ve bazı maddelerinin Z kıraatine başlanmışken Bulgar Zlar ancak bu projenin müzake- resinde müşahit sıfatile buluna Z bileceklerini söylemişlerdir. Bu İS vaziyet karşısmda öğleden son Dün İzmirde Türkiye futbol şampiyonasını kazanmış olan İs- tanbulspor takımı sant 4,15 te Ad nan vapuru ile şehrimize geldi. İstanbulspor İzmirde, Konya, Es- kişehir, ve İzmir şampiyonların p ederek Türkiye birinciliği ömizde kend kilâtla s'âkası ve almayan bütün kulüpleri murak susları top lanmaya başlamışlar, mektep tale beleri, ve İstanbuleşor kulübü mensupları orada iabalı vücut et- milerdi. Oyuncular karaya uyak ba- sar basmaz, halk tarafından yaşa sadaları ile karşılanmışlar ve 6- Konferans müşkül bir safhaya girdi! geliyor, Bul. garlar içtimai terkettiler kada Bükreşten aldığımız haberler.. nazarı galip geliyor, son daki- AAA AAA EAA NAZA AGA ra konsey içtima oldu. Sofya- dan yeni talmat istediklerini, X benüz cevap almadıklarını söy > leyerek içtimam yarına talikini ZE istediler, Konsey yarın 9 da toplanacak ve vaziyeti Bulgar- ların iştirakile tetkik edecek- tir. Umumi kanaate göre, Sofya dan verilecek cevap menfidir. - | Bu vaziyette Bulgarların müza E kereden çekilmeleri ve konfe- ZE ransı müşahit srfatile takipleri muhtemeldir. Diğer başmurahhaslar kon- feransın büyük gayeye vusul i-53 çin azami gayret göstereceğini 3 ve Bulyarlarm bu hareketten EE (Devamı 6 ıncı sahifede) E UN Halk ve karşılayıcılar sporcu. İstanbulsporun karşılanmasından bir intıba.. muz üstünde otomobillere kadar taşınmışlardır. Sarısiyahlılar ora- dan doğruca lokallerine gitmişler ve akşam geç vakte kadar orada kalmışlardır. İstanbula birincilik | şerefini kazandıran UNUNU Türkiye şampiyonu İstanbulspor geldi İstanbulspor- i | Ju arkadaşlara derin muhabbetle» rimizi biz de bu sütunlarda sünü- # (Devamı 6 cı sahifede) EMARE; i Bükreşten İlk mektup 5 inci sahifede EMS ARM. Hemtarih,hemroman 93 felâketi nasıl başımıza geldi? | 1 Teşrinisaniden itibaren Milliyet'te başlıyor Ferevkuşrırr —.
