15 Temmuz 1931 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 3

A Ş Aimerikanın Moratoryom Teklifi M. ZEKERİYA Dünya buhranımın — nabzı Almanyadır. Buhranın - şiddet veya zâf kesbettiğini anlamak için Almanyaya bakmak 1â- amdır. Almanya, muhtelif sebep- lerle, dünya buhranına en ev- vel giren ve buhranı en ziya- de şiddetle hisseden memle- kettir. Nihayet teşrinlevvel - intiha- batındanberi Almanyanın mu- kadder akıbete doğru süratle gittiği görüldü. Borçlarını ödi- yemiyecek hâle geldiği anla- şildi. Almanyanın — borçlarını ödiyememesi bir taraftan da- hilde bir isyan çıkaracak, di- ğer taraftan beynelmilel iktısat âleminde de, neticesi na ola- cağı meçhul, büyük akisler yapacaktı. * Amerika, Almanyanın nab- zını yokladı. Hararetin arttığı- nı hissetti ve derhal reçetesini yazdı:. Borçlar bir sene için tebir edilecek. Bu teklif şu demekti: Ben Avrupa devletlerinden alaca- ğum olan parayı bir sene için İstemiyorum. Buna — mukabil müttefikler de gerek Alman- yadan, gerek kendi müttefik- lerinden alacakları olan paraya mukabil bir sene moratoryom ilân edecekler, Bu — süretle Almanya, borç olarak harice verdiği (400) — milyon doları kendi sanayiine sarfedecek, bir- çok — işsizlere iş — bulacak, hükümetin mevklü kuvvetlene- cek, Almanyanın harareti ta- bit haline inecek, bu suretle dünya buhranı bir müddet için tehir edilmiş olacak. * Bütün müttefikler bu teklifi kabul - ettiler. Yalnız Fransa itiraz etti. — Ya Almanya, bir sene sonra borcunu ödemiye baş- lamazsal dedi. Bunun üzerine mukabil bir teklif yaptı. Young plânı mucibince Al- manyanın borcu iki kısımdır. Birinci kısım, makul sebeplerle Almanya tarafından - tediyesi iki sene tehir edilebilecek olan borçlardır. Bu kısım, borçların yüzde altmışını ihtiva etmek- tedir. İkinci kısım kabili tehir olmıyan tamirat borçlarıdır. Almanya birinci kısmın tedi- yesini bir sene için tehir etsin, ikinci kısmı da beynelmilel bankaya yatırsın. Beynelmilel banka bu parayı, yine Alman- yaya karzen iade etsin. Bu suretle Almanya bir defa bor- cunun yüzde all öde- mekten kurtulmuş olur. İkinci kısım, zaten hükümetin ke- sesinden — değil, — şimendifer varidatından çıkar; bunu da beynelmilel banka, demiryolla- rına ikraz etsin, hem Almanya Young plânına göre hareket etmiş, hem de — Amerikanın ırktıl nazarı terviç edilmiş olur. * Fransanın bu mukabil tek- Kfi ufak tadilâtla kabul edildi. Ali devletlerin Londrada 22 temmuzda mütehassıslardan mürekkep bir — konferansta borçların — tehiri meselesinin teferruatını tesbite karar ve- rildi. Şimdi bu mütehassıslar konfransının hazırlığı ile meş- gul oluyorlar. Amerika bu tedbir sayesin- de dünya buhranının kısmen zail olacağına kanidir. Denize düşünce yılana sarılan boğul- muş insan vaziyetinde bulunan Avrapa da, bu tedbire büyük bir ümit ile sarılmıştır. Herhalde bu tedbirin mw- vakkat bir müddet için dün- yaya rahat nefes aldıracağına künat edilebilir. Son Posta'nın Resimli Makalesi — SON POSTA 1 — Tanıdığımız - birşey veya bir insan hakkında bir söz veya bir hikâ- işittiğimiz — zaman dinlememezlik :;emcyh. Bizi alâkadar eden mevzua karşı lâkayıt kalamayız. yakalarlar. yundurlar. Sizi en x Fitne Ve Fesat » 8— ğı.lııt bunlara ehemmiyet ver- meyiniz. Onun bahsettiği insan veya şey- le alâkadar olduğunuzu göstermeyiniz. zayıf tarafınızdan , olursunuz. Ovakt fitne ve fesadın önüne geçmiş BUGÜNÜN TELGRAF HABERLERİ LiSELERDE Bu Sene Programlarda Tadilât Olacak Ankara, 14 (Hususi) — Lise ve muallim mektepleri müdür- lerinin kongresi perşembe gü- nü bitecektir. Dünkü içtimada stajyer muallimler meselesile muallim mektepleri hocalarının haiz olmaları lâzımgelen vasıf- lar etrafında görüşülmüştür. Kongre, lise ve muallim mektepleri programlarında ya- pilmasını lüzumlu gördüğü ta- dilâtı da tesbit etmektedir. Muamele Vergisi Encümen Ciro Esasını Kabul Etmedi Ankara, 14 (Hususi) — Mu- amele vergisi lâyihasını ikinci defa tetkike memur muhtelit encümen dün toplanmış, — ver- gide ciro esasını kabul etmiye- rek en az sekiz beygire kadar motörü bulunan fabrikaların vergiden muafiyetini muvafık bulmuştur. Memlekete girerken güm- rükte muamele vergisi verilen iptidai — maddelerden — tekrar vergi alınmaması için bir şekil bulunacaktır. Hükümet Muamele vergisi- Din bu içtima devresinde ka- nuniyet kesbetmesini istemiştir. Maaş Tenzilâtı Demiryolları Memur- larından Bir Miktar Kesilecek Ankara, 14 (Hususi) — Büt- çe Encümeni Devlet Demiryol- ları bütçesini gözden geçirir- ken 100 liraya kadar maaş alanlardan 5, 150 liraya ka- dar *47,5, 200 liraya kadar 9410 ve daha yukarı maaşlar- dan 9620 tenzilât yapılmasına karar vermiştir. Yeni Darülfünun bütçesi de 770,000 lira olarak Meclise verilmiştir. Memurların Hakiki Vaziyeti Ankara, 14 (Hususi) — Hu- kümet bütün memurların bu- lundukları hakikt vaziyeti öğ- renmiye karar vermiştir. Bunun için bütün memurlara birer anket kâğıdı verilecek, me- murlar bu kâğıttaki suallere eylüle kadar cevap verecek- lordir. Ankette memurların menşe- lerine, kazançlarına ve mali vaziyetlerine dair birçok sual- ler - vardır. Afgyon Konferansında Bizi * * x Zarara Sokacaklardı.. Tarafımızdan murahhas olarak Afyon konferansına iştirak eden Hasan Beyin dönmesi, konferansın şimdilik ameli bir netice elde edememesinin bir neticesidir. Konferans şimdiye kadar birçok noktalarda anlaşır gibi görünüyor ve muvaffakı- yete doğru yürüyordu. Fakat böyle bir vaziyette görünen konferans, ham Afyonun murakabe altına alınmasma karar verdikten sonra bu kararın mantıki bir neticesi olarak tarafı- mızdan şöyle bir teklifle kaşılaşmıştır: Reddettiler Ham afyondan mamul Ko- kain, Eroin, Morfin gibi mad- delerin de vesika ile satılması., giltere, Almanya ve İsviçe re bu teklifi derhal babul -ti memişlerdir. Onlar etmeyince de ham afyonun murakabe altına alınmasında faide gör- miyen murahhasımız noktai na- zarında sebat etmiş ve konfe- rans, bu netice ile mesaisini talik etmiştir. Diğer taraftan bu mesele hakkında Ankaradan dün”şu malümat gelmiştir : p Ankaranın Fikri Ankara, 14 (Hususi) — Alâ- kadar mehafilde afyonun inhi- sar altına alınmasının leh ve aleyhinde münakaşalar yapıl- maktadir. İktisat Vekâleti mü- dürlerinden mürekkep bir ko- misyon toplanarak afyon inhi- sarının hükümet tarafından mı, yeksa bir şirket tarafından mı idare edilmesi meselesini tetkik edecektir. Komisyon tetkikatında va- racağı neticeyi bir raporla bhükümete bildirecektir. Yeni Kanıiığlîı*N eler Var?. (Baş tarafı 1 inci sayfada ) Matbuat Kanununun Esasları Birkaç gündenberi İstanbu- da bulunmakta olan Dahiliye Müsteşarı Hilmi Bey matbuat kanunu bakkinda gazetecilere şu malümatı vermiştir. — Her kanun gibi hazırla- nan Matbuat kanunu da di- yulan bir ihtiyacın mahsulüdür. Şimdiye kadar mer'i olan Mat- buat Kanunu epeyce bir müd- det evvel tanzim edildiği ci- hetle bugünkü ihtiyaca tama- mile tekabül etmemektedir. Yeni kanun, yeni ihtiyaçlar nazarı itibare alınarak n edilmiştir. Bu kanun yazıldığı gibi ne söz hürriyetini tahdit ne dL Z matbuat — serbestisini etmiş değildir. Yalnız her hürriyet gibi bu Ürriyetin de kanunun hududu dahilinde — istimal — edilmesi Şşarttır. Yeni kanunda — hürriyetin sui istimaline ve kanunsuzluğa mahal verilmemek için bazı takyidat vazedilmiştir. Hazırlanan projenin en esas maddesini ebliyet Faslı teşkil etmektedir. Yani bir gazeteyi kimler ve hangi evsafı haiz olanlar — çıkaracaktır? Bunlar kanunda —tayin ve tasrih edilmiştir. Her Gönüne gelen gazete çıkaramıyacaktır., Gazetede yapılan neşriyattan mütevellit suçlardan — kimler mes'ul - olacaktır, ve — hangi takyit . . . . ster İnan, İster İnanma! Hükümet gazeteleri hâf- | ağızlarını talarca matbuat hürriyeti- | nin takyit ve tahdidi lü- zumundan bahsettiler. Mü- haliflerin sesini boğmak | diş için şiddetli tedbirler alın- | masını tavsiye ettiler. Hat- ta teşdit edileceğini haber verdiler. Matbuat Kanununun | değiştirdiler. şimdi de “Bu memlekette hürriyeti tesis eden bir hükümetin hürriyeti tah- edeceğini beklemek gülünçtür.,, Diyorlar. Bu —mütezat yazıları okuduktan sonra artik biz | bu gazetelerin ciddiyetine Daha bu yazılar halkın | inanamıyoruz. Sen de ey bafızasından — silinmeden kari, İster İnan, İster İnanmal! J| kalmıştır. 931 BÜTÇESİ Millet Meclisi Bugün Müzakereye Başlıyor Ankara, 14 (Hususi)— Millet Meclisi bugün öğleden sonra toplanarak 931 bütçesinin mü- zakeresine başlıyacak, - Maliye Vekili ile Bütçe — encümeni reisi etraflı izahat verecek- lerdir. Encümenin bütçede yaptığı son tadillere göre Maliye Ve- kâleti kısa vadeli hazine bo- noları — ihracına — mezundur. Mülki ve askeri Barem kanun- larile ağustos nihayetine kadar verilecek müktesep haklar hu- susi tertipler - tasarruflarından ödenecektir. Hüseyin Cahit Bey Ankara, 14 (Hususi) — Sa- nayi ve Maadin Bankası İdare Meclisi Reisi Hüseyin Cahit B. buraya geldi. Banka hakkında İktısat Vekâletile temas ede- cektir. Tekalitlüklerini İstiyenler Ankara 14 ( Hususi ) — Te- kaüt —kanununda — yapılacağı söylenen bir tadil ile 30 sene- lik memurlara daha az ikra- miye — verileceği — rivayetleri üzerine birçok memurlar teka- ütlüklerini istemişlerdir. M. Venizelasun Bayanatı Bir Amerikan — gazetesine beyanatta — bulunan — Yunan Başvekili M. Venizelos Türki- yenin bir harp hâlinde Yuna- nistana tecavüz edeceğini asla aklına getirmediğini söylemiş- tir. neşriyat suç telâkki edilecek- tir? Suçlu gazeteciler — nasıl muhakeme edilecektir? — Ka- nunda bunlar hakkında ahkâm vazedilmiştir. Bugün cürüm sayılan bazı neşriyat vardır ki bunlar ceza kanunumuzda cürüm addedil- memiştir. Kanun elyevm proje halindedir. Bu cihet hakkında şimdiden izahat vermek doğru olamaz.,, Hayri Efandinin Muhakemesi Polisi vazife — yapmaktan menetmek cürmite mahkemeye verilen sabık arabacılar kâh- yası Hayri Efendinin muhake- mesine dün İkinci Cezada baş- lanmış, vekilinin tahliye talebi reddedilmiş, dava 22 temmuza Bıy-h s | Sözün Kısası Wyne, —. E 3 E Hürriyet I Ediyatı “Şua günlerde muhalifler, bir. düzüye hürriyet ( matbuat hürriyeti için edebi: yat yapıyorlar. Sanki hükü: met, hürriyet perisini mezba: haya götürmüş, orada boğaz- Tatmak istiyar da onun ma- temini terennüm ediyorlar! Doğrusu bu memlekette hür- riyeti kuranlara, onu yaşat- mak için şahsi şeref ve hay- siyetlerinden bile fedakâr- lığa katlananlara “Siz hür. riyetin katili olacaksınız., Demek çok garip, hatta çı ayıp 'şey oluyor.,, | Bu satırları yazan üıJ ı':fılı'uıu =mu! Beydir. “Ha- imiyeti Miliye,, ve “Milliyet,, Başmuharririni — tecahülle 4' ham etmektense, hükümet ga zetelerini, hele kendi gazete- sinde yazılanları iyice okuma- mış addetmek daha muvafıktır. Eğer bilmiyorsa, bu ı öğretelim — veya — um hatırlatalım ki, — başta İ gazeteleri olmak üzere, bütün hükümet matbuatı, sistematik. bir tarzda hürriyet ve demok- rasi aleyhinde neşriyatta bu- lunmuşlardır. ğ Dün, bu sütunda, o meşri- yabın bir kasmını aynen iktibas ettim. İcap ederse, kılişelerile | beraber, daha bir sürü mal le parçası neşretmek müm-. kündür. j Bu neşriyatın hulâsası şu idi: “Bugün, Avrupa bile, Fransız — ihtilâlinin çocuhı olan demokrasi, ârayi umumiye | hürriyetçilik gibi tavsamış re jimlerin - kifayetsizliğini anla- mıştır. Bütün dünya, bu safsa- talardan ve fantezilerden kur — tulmak istiyor. Türkiye ihtiyar | demokrasiyi kabul — edemez. !Hüniyel köhne bir fikirdir.,, lâ.. Bu neşriyatı yapan hükümet muharrirleri arasında, “Ben yazı hürriyetine düşmanım ! ,, diyenler, demokrasiyi * eşek oğlu eşek,, diye tavsif edenler, Halk Fırkasının tenkit ve mu- halefet istemediğini iddia eden- | ler, hatta daha dün, bir hükü- | met gazetesinde “köhne hürri- yet,, tabirini kullananlar bulun- du. Yal Faşizm, sosyalizm, demok- rasi ve liberalizm, hatta ko- münizm gibi, türlü renklerden bir yamalı bohça içinde, kızıl | bayrak, siyah gömlek, hürriyet rozeti taşıyan bu muharrirler, | karşımıza hergün yeni ve ka bir siyasi tuvaletle çıkı- yorlar. * “ Her perdesi, hatta her cüm- lesi tenakuzlarla dolu bir si- yasi komedya karşısında, biz- den kahkahalarımızı tutmamızı | beklemeyiniz. 3 Sarhoş İnsanları Yaptığı Kaza | (Baş tarafı 1 inci sayfada | İbrahim Efendi bu - sefer şoförün üstüne atılmıştır. . bu kargaşalık sırasında şofür şaşırmış, karşıdan gelen tram vayı görememiş ve tram! otomobil şiddetle çarpışmıştır. — Müsademenin kanlı neticesi şudur: N Otomobilin direksiyonu şo- | för Hüseyinin göğsüne çarpmış, göğüs kemikleri kırılmış ve yüzünden de — yaralanmıştır. a Muavini Seyfinin kaşı lanmış, müşterilerden M nun göğüs kemikleri ku Kiyvan da elinden yaralanmış tır. Asıl hâdiseye sebep olan | brahim Ef. ise ağzından be | caklarindan yaralanmıştır