31 Temmuz 1941 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 3
SER VETİIFUÜUNUN Sahibi ve müessisi A. İksau Tokgöz Meşriyat Müdürü ; H. Fahri Ozansoy Fiyatı 15 Keş. UYANIŞ SİYASİ — EDEBİ—İLMİ —SOSYAL— HAFTALIK GAZETE © Kuraluşa 1891 ra 5) — cw 90 No. 3345 Tolgral : Sersatliönüm İstanbul Teletonı 21013 31 Temmuz 1941 Pergembe Gazeteci gözü ile : LOZAN Lozanın adını ne zaman ansam yüreğim çok derin sevinçle ve şilk- ranla dolar. Epi uzun olan haya- tımda, Lozanda sulh konferansı zamanında geçirdiğim altı ay gibi saadetli, şerefli ve iftiharlı günlerim olmamıştır. Türklüğü ve Türk dey- letini ortadan kaldırmak istiyenle- rin emelleri Türk milletinin azmi karşısında yıkıldıktau soura göğsü- müzü kabarta kabarta Lozana sulh muahedesi akdine gelmek, milleti- mizin tarihinde çok parlak olmuş» tur. Milk Şefimiz çok sevgili ve çok muhterem İsmet İnönünün idare- sinde Lozanda devam eden müz& kereler Türkün siyasi, içtimai ve iktisadi istiklâlini tam olarak kur- muştur. Bugünkü Türk eviâtlarn ve gelecek nesiller bu muahede ile daima iftihar eyliyecektir. Bu söylediklerim çok ulvi haki» katlardır ; Ben şimdi Lozanı bü: tün konferans müddetince hazır olarak bulunmuş bir gazeteci gözile anlatacağım, Bu cebhe- den söze başlamak için evvelâ milli mücadelede Lozanda, İs- viçrede, Fransada düşman propa- gandalarının dağıtıp yerleştirmiş olduğu kanaatı bir nebze anlatma lıyım ki işin ehemmiyetini daha iyi kavrıyasınız. Milli mücadele yıllarında Mü- nibte, istihbarat mümessili idim. Arasıra İsviçreye ve Fransaya gi- der gelirdim. Bütün matbuat #le- mile temaslarım vardı, Bu temas- ların bende bıraktığı intibalar çok acı olmuştur. Düşman, fikirlere öy- le fena öyle yalan kanaatlar yer- leştirmişti ki tarif etmek bile kabil değildi. Türk kelimesinin yanında istihzalı bir gülme ve çok tatsız sözler duymak muhakkaktı. İşte Türklüğü kurtaran şanlı milli mü- cadelemiz esnasında, mütefikler memleketi ve bitaraf memleketler böyle 201 kanaatlere boğulmuştu. Ankaradan gelen ve tarafımısdan matbuata verilen haberleri bile, o memleketler matbuatı hiç oiddi telâkki etmezdi ; Haberin hakikatı onlarcada malüm olunca havadisi kıymetsiz ve muvakkat muvaffakı- yet halinde göstermek için her tür- lü yazılar yazarlardı. Bu dediğim zamandanberi yit- mi yıl geçti, Yeni nesili bunu bile- mez, fakat İstanbulun işgal altında yaşadığını görmüş olanlar metele- nin buna benzer acı şekiilerini pekâlâ hatırlarlar. O zaman radyo yoktu, propaganda kuvveti gazete- ler ve ücretle dolaştırılan propa- ganda uşakları elinde idi. Bir acı taraftı da buna mukabil Osmanlı hüllrümeli tarafından hemen hiç bir feibir mlınmamış olması idi. O zaman müttefik emperyalist dev- letlerin himayesinde olarak Anado- luya girmiş olan düşman, tarafı- mızdan İzmirde denize dökülmüş- tü; Müdanyada mütareke akdolun- muştu ; fekat insafaz propaganda ZAFERİN bütün bunları hükümsüz ve mü- vakkat göstermeğe çalışıyordu. İşte Avrupada böyle &cı bir ruhi hal umumi gurette fikirlere yerleşmiş iken 1922 yılı teşrinievelinde Lo- zanda sulh konferonsı kuruldu. Almanya, Avusturya ve Rusya ha- riç olmak üzere bütün büyük dev. letler ve onların yardakları tarafın- dan geçilen murahhaslar gelmişti, İngilterenin murahbası Lord Kür- son idi. Fransa murahhası meşhur Poincare idi. Bu heyetlerin yanla- rinda epi müşavir ve kâtib kala- balığı vardı. Fakat en büyük ka labalık gazete muharirlerinde İdi, Türk murahhas heyetinin dahi o turmakta olduğu Lozan Palasın bar salonuna ilk girdiğim gün $8- şırmıştım. Orası Babil kulesi idi, Her dilden konuşuyotlardı ; konu» şan gazetecilerin hepsi Türklük aleyhinde mücehhez olarak kurul- muş laf makineleri idi. Ankaradan ve İstanbuldan gel- miş dört beş gazeteci arkadaş dahi vardı. Lozan Palas bar salonunda işittiklerimize tahammül için nef- simizi zaptetmek lâzımdı. Ben bu yerlerde daha evvel bulunup en acı telmihleri duyduğum için o kadar şaşmıyorum, Meselâ ; “Hilâl (9) Lozan seferi yıldönümü 24 Ağustos 1941 de, İğniversitede, baş- muharririmiz Ahmet İhsan Tokgöz tarafından verilan konferans. 121 — Servetifünun — 2345
