11 Ağustos 1932 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 13

No, 1878— 193 SERVETİFÜNUN 173 yet sefahatini çok yakından gördüğüm ve öğrendiğim bu müessesenin kiymetli hayatına ait olan şu satırları yazmağa beni sevkeden âmil, büyük tekâmülünü çok kısa bir zamana sığdıran muvaffakıyeti,ve seyrettiğim La li Li ei Direz makineleri : makaralar üzerindeki iplikleri bez tezgâhları turbinlerine sarar güzel eserleri oldu. Bugünkü tekâmülünü tetkik için fabrikanın kuruluş ve yaşayış seyri üzerinde öğrendiğim malümatı kısaca hülâsaedeceğim : Müessese 1906 senesinde Aristidis Simon Oğlu ve Şürekâsı tarafından kurulmuştur. On altı sene bu isim altında çalışan fabrika, Adana milli kuvvetler tarafından istilâdan kurtarıldıktan sonra sahipleri tarafından Rober isminde bir Fransız şirketine devredilmiştir. Bu Şirket idaresinde bir seneden fazla yaşıyamıyan müessese 1923 senesinde milli ticaret Türk Anonim şirketi, ve 1924te Şevket ve Şürekâsı isimlerile isticar suretile işletilmiştir. Umumi harp zamanında ve sonunda muhtelif müstecirler elinde on sene mütemadiyen çalışan, kırılan ve bozulan makineleri, bütün vesaiti hiç tamir görmi- yen, bozuk bir makinesinin noksanı —yedek parçalar olmadığından— diğer bir makineden sökülüp eklenmek suretile, işletilen fabrika nihayet yarısından fazlası ile- mez bir vaziyete girmişti. 1925 | senesinden 1927 senesi birinci teş- rinine kadar fabrikanın bütün faali- yeti durmuş, kayıtsızlık, bakımsızlık * yüzünden makineleri kırık dökü bir yığın demir külçesi, bina kazı da bir harabe halinde kalmıştı. Bu harap ve metrâk vaziyetile emlâki milliye tarafından fabrika satılığa çıkarıldığı zaman gezen- lerden hiç kimse işletme faaliyetini ummadığı için tâlip çıkmamıştı. 1927 senesinde fabrikanın bu- ünkü müessisleri ve sahi mi olan dört büyük ve azimkâr sermayedarı: Kâtip zade Nuh Naci, Has Ağa zade Nuri, Mirza zade Mustafa, Hamamcı zade Seyit beyler, emlâki milliyeden müesse- seyi satın alarak Milli Mensucat Fabrikası ismini vermişlerdir. Bü- bir sermayeyi ve (kuvvetli Yİ ke kabiliyetlerini bu harap müessesenin taliine bağlayan müessislerinin fedakârlık ve azim kuvveti karşısında duyduğum derin takdir ve hürmet hissi bana bu satırları yazdıran saik oldu. Yirmi bir senelik bir Mim hayatı ve mazisi içinde bir mev- cudiyet gösteremiyen, muhtelif isimler ve şekiller altında faali- yetini gündengüne kaip eden müessese, bugünkü sahiplerinin eline geçtikten sonra, ancak beş altı sene gibi kisa bir zamanda ölçülmez bir tekâmül hızile yürü- müş, milli müesseselerimiz içinde çok büyük ve yüksek bir yer kazanmıştır. Bütün fedakârlıkları göze alarak kurulan, yılmaz bir azim ve mefküre ile çalışan mües- sesenin bugünkü hayatı, iktisadi teşekküllerimiz içinde şükranla amlacak ve beşeri muvaffakıyete misal olacak bir değere maliktir. Türk zekâsının yenemiyeceği hiç bir güçlük yoktur diyebilmek için altı senede büyük bir varlık gösteren bu müessesenin hayatını yakından görmek, inanmaya kâfi gelir kanaatindeyim. Fabrikanın işletme faaliyetine binanın ve kuvvei muharrike teşkil eden motorların, makinelerin tamirinden sonra başlanmış, iki ayda tamirat kısmen bitirilmiş, müessese yarı işler bir vaziyete girmiştir. Müessesenin bu başlangıçtaki çalışmasının noksanları çok faidesi hiç yoktu. Tam bir sene bir taraftan devamlı bir ta- mirin diğer taraftan yılmaz bir çalışma gayretinin neti- cesinde bütün makineleri işleyen bir vaziyet almış, bugünkü muntazam teşkilâtın ana hatları ve esası ku- rulmuştur. Bundan sonra fabrikanın bütün eksiklerini tamamlamak modern vesaitle çalışmak için yeni sistem makineler alınmış, Çırçır, İplikhane, Bezhane kısımları eksiksiz ve mükemmel bir şekilde çalışmaya başlamıştır. Gezdiğim Çırçırhane kısmında günde binlerce kilo pamuğu kozasından, çekirdeğinden ayıran makineler, — Devamı 176 inci sayfada — sanal “ Li | g mi bi - i li . 5 ANN. Mg iş —i > Kelen makineleri: iplik bankolarından çıkan iplik masuralarını eleplere sarar