22 Ekim 1931 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 11

No. 1836 — 151 cal; « Pençesi «Mum söndü!» için... « Darülbedayi » in oynadığı bu eser için, bir bardak suda bir fırhna kopardı. Daha doğrusu koparılmak istenildi, diyebilirsiniz. Bü futinanm rüzgür okadar kuvvotsiz,sireksiz ve tomasıhatif oldu,ki mumu söndür medi, bilâkis alevini zaltı, Bunun, «Darülbedayi » in 'Teşri İniex kağür sn! ini öynizamanda ve ihmal daha ziyade kasasını aydın Yatan esere tesiri, hücümlu ahülinin alâkasını oraya doğru sevkedip, bu « Tarihi komedi » yi rağbet gören temsiller sırasına biran evvel getirmek mahiyetinde oldu. «Darülbedayis, İrâcum eden zate bundan dolayı, bilhassn teşekkür etse, yeridir! « Hüayasızca vE müsteçön bir eser. ülümk tavsif. tasvir... hayır, teşhir edilen ve bu teşbire «Menedik maliğire” şeklinde yüksekten bir talep, — temenni diyemedim, çünkü bu kelimenin mütevasi bir hali var! - evet, yüksekten bir talep, destek olun Musa- hip zade Celâl B.in bu eserinin bu noktadan uğradığı hücnm; hücum eden için menfi netide verdi, Müddei umumilik, temsilleri de totkik swlâhiyetile eseri baştan nibayete kadar gözden geçirdi ve (etkikatı neticesinde «o bu eserde milstehçen. ve halkm ari haya duygular rini ineiticek mahiyette hiçbir cihat bulunmadığı, bilâ/is baz cihetlerden temsilin, foydalı olduğu... yelieetine vardı. Artık müstehçeü ve hayasızca neşriyatı takip kannnen kendi vazifesi olan müddei * umumilik, bi kanaati edinirse, bu mevzu, tereddül ve münukaşa mevzuu teşkil etmekten çıkmış, demektir. «Mü söndü /» , umumi çerçevesi dahilinde, bazı yerleri lüzumundan, fazla uzatılmış bir eserdir. Bu arada, meselâ dönmlüncü iablo lüzumeuzdur. Bele, ahalinin hoşuna wittiği için bası tekerleme» lerin boyuna tekrarı, oyunu büsbütün uzaliyor. San'at kıymeti noktasından üzerinde pek dura- mayız. Nihayet, orta oyunu azmanı bir takliti oyundur. Ve, fazlalıklırına karşı, eksiği olan bir oyundur ; Bestesizdir. Bu çeşit hir eser, pek âlâ bir operet metni olabilir. Biraz dahü üzerinde uğraşılmak, çekidüzen verilmek şartile, iyi bir beslenin de yar- dimile mahalli bir operet, Bon #amandia operet iile de meşgul olmağı. üzerine alacak kadar cür'ci göğ- teren « Darülbadayi », bü metinden istifade edebilirdi, zannındayım. Eserin vetemsilinin seyredenler üzerinde bırakacağı intibn ? Seyredenler boyuna gülüyordu. Hem bazan katilırcasına. Herkesin bunun karşısında duyduğu intiba, alelâda bir eğlence intiba idi, Belki ahlâki mânâlar çıkaranlar da vardı. Sahnede bir tekke, N Msi kisi SERVETİRÜNUN Bonrü göyüdirdati birlşeyh kisvesine Uliriimmüş uf, onun. birtakım saf insonları şeytanca hareke vehimlere kaplırip aldatımaı,baştan çıkarması Penagın basn iyi, rezllin namuslu, milfsidin müabakim görünes bildiği hakikatini, abaliyo kısımdan işde geklinde âplayabilecek mahiyettedir. Mevyudan maksat, sadece güldürmek tile ols. Ta mtşteliçeniik, buyakızlık * İğte bimde © yoktur. Bu esdriu hayasizon, müs tehgen oluğunu iddin eden zat, bn bazı Pratisiz vodvilleri hakkinda ne düşünüyor! Birkaç sene evvel, İsanbnla gelen hir Erinsiz trupu, aranma biyalos snuda birçok hafif eser ve bu arada. — hatira, kaldığını göre — «Süs toruğu, Totote İsminde bir vodvil oymmnisir.. Bunun bir mii erkeklerle Kadınlar, karyolaya çıkıyorlar. Oyun icab kapı, zilinin mütemudiyen çalması, e&hnedeki ba vaziyetin aykırı bir çekle girmesine gani oluyordu. Gene bü eserde, aktğrlüman Biri pantalonunu. şıkarınış olatak o sale nede görünüyordu. Sözler, imalar, tebii bu sahnelere tömamile nygundu. “Mum söndü!» yü müatehçen saydaklarına” göre, bunu seyreden Müslümanları tövbe ve istiğfar, Hiristiyanlarn günüh çıkarınak tavsiye ederler, mulnkkak ! Bir müddel evvel, hir gezetede bir mubazrir, Taksim e şürkılır söyliyen Hransız san'at kârı Moni yi, mülstehçen şarkılar söylediği, evznının da muahüzeyi mücip targda olduğu noktasından «Suatlir- maluler/ » diye, atıp tutinuştu, Halbuki, bu adam, Jöstleri zarif, şarkıları hoş bir varyete artisti idi. Ari dün çok geçmedi, bu “Mum söndü /s5 İiadisesi çıktı. Ben, kendi hesabıma bu kabil müdahaleleri, farult. görüyorum. Bu gibi hareketler, — tabii erhal iniz olan bir sebebi, 'bir saiki yoksü, — Fadece güyretkeş liktir. Müstehçen ve hayasizca şeyleri takiple mükel Jef olsn makam, her şeyi dikkatle tetkik ve Tüzam görürse, (akip ediyor. Bir nevi açık mektapçnluğu bonce hizm yoktur. Ve bilâkis... Sönrü bir şey daha var,... bir nokte,ki..... hayli gariptir: Müstehçen ve hayasızca neşriyattan dnva aşıldı in, mahkemede meselâ — pek doğru olurak — gu, yoldn bir müdafanya girişilir; «Bu, bir san'at eseridir. Pilhakika, burada. bülü rezalet salineleri: Tasi» ediliyor, ama zaruridir. Enerin kahramanı, ahlâkmz bir adamdır, Önün böyle olduğunu vanlı olayak göstermek için, yaptıklarım da sayıp dökmek lâzımdır. Bir rezaleti bu taradı teşrihi, vesilin h yetinin, mahiyetinin teşrik ve teşhiri demektir. ahlâki netice çikar, Ahldkaıstığın ne olduğunu lâğyuleii anlatamazsak, karie, ahlâlan ne olduğupu da mümkün değil anlatamayız V. 5, » f vet, böyle denir. Sara dü duva ve inen ilmiye va icabında bu tarzda müdafaa edilobi “Mum söndüİs gibi bir eser için, <... hemi ahli sömumlyo, hemde Tiyatro namına ayıptır. Dünyanın hiçbir sahne sinde — gece kabareleri miletesma — bir derse iğrenç bir oyun oynanmamağlır. Bu piyerin temsili menedilmelidir.s diye ortalık velveleşe verilmek istenilir. Bu, — en hufif tabirle -bir,.... bir tenskuza düşmektir!