19 Şubat 1931 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 18

190 UYANIŞ No.1801—116 Anadolu'da çok mühim fabrika Küçük Yozgat Barut ve mevaddı. inlilâkıye İnhisar Şirketi, şimdiye kadar ecnebi memleketlerden gelmiş olan sai mevaddı infilâkıye ile av ve taş barutlarının dahili memlekette imalini temin için Anadoluda mühim Fabrikalar tesis etmiştir. Bunlardan haliçte olanların resimlerini evvelki 'nüshamızda göstermiş olduğumuz gibi geçen nüshamızda dahi Ankaraya 40 kilometre uzakta bulunan küçük Yozgat fabrikalarından iki manzara basılmış. Bu dela © küçük Yozgat fabrikalarınn iç ve dış manzaralarının birçoklarını. sahilelerimize aliyoruz. Fabrikalar mevki Ankara'nın 40 kilömetre şarkında KÜÇÜK YOZGAT'da ve ANKARA - KAYSERİ demir yoluna giden vadide inühap edilmiştir. Arazinin teşekkülü iryalâthanelerin tesisine fevkalâde o uygün olduğu gibi binaların tecnt ve himayesine azami derecede elverişlidir Bu cins imalât lüzumu olan mühim miktarda su fabrikada akmaktadır. İşgal edilen saha 1.800 dönüm olup bu saha üzerinde “stideki imalâthaneler yapılmıştır: — Kimyeviye: Fabrikası — Nitro selliloz Fabrikası — Dinamit Fabrikası Kara barut Fabrikası — Lağım hili imalâthanesi — Elektirk santralı, depolar v. $. gibi umumi hizmetlere ait tesisat grupu 7 — Mamul mevat depolari 8 — İşçi evleri grupu 9 — Memurin fabrikada evleri grupü belli başlı ebniye miktarı 85 adettir. Böyle bir fabrıkanm en yakın merkeze 40 kilometre uzakta bir ova üzerinde inşası için çok emek sarledilmiştir İnşaata 16 Ağustos 1929 tanhinde başlarmış olup 1930 senesi nihayetinde temam olacaktır. “Aşağı vakamlar yapılar iş hakkında bir fikir verebilir: 2.800 tonu çimento 4.300 tonu tuğla, 1.500 tonu kereste Y. s. olmak üzere 77.500 ton her cins ve nevi meval ve malzemenin mahalli tesise nakli ve bunların istimali ile tesisatın icrasi lâzım gelmistir. Bundan başka içinde mevatldı. infilâkiye imal edilecek binaların yalnız muhafazası için miktarı 170.000 metre mikabına. baliğ olan hafriyat yapılmıştır. - Nakledilen mecmu eşya beheri on tonluk elli vagondan mürekkep 155 tren bamulesine ve haltiyat ie aynca ayni veçhile mürekkep 600 ten hamulesine muadildir. ea ia e b — Fabrikaların gerek imalât atelyeleri gerekse bunların müştemilat eh asri ve ön mükemmel vasıtalarla teçhiz edilmiştir. - Fabrikalar mevaddı - iptidaiyeden — başlamak üzere normal bir günlük mesai ile 3 ton Dinamit ve üç ton kara barut imal edebilecek kabiliyettedir.. Bu miktarlar. ehemmiyetli bir nispette artabilir. Günde iki tertiple çalışmak suretile iki misline çıkar, Fabrikaların işlemesi için kuvvet muharrike, işık sıcaklık, su, buhar, tazyik edilmiş hava v. 5 istihsal eden santrallar tesis edilmistir. Elektrik santralı Dizel imotörleri vasıtasile 800: beygirlik bir kuyvvettedir. Bes buçuk kilometre boyunda bir yüksek ve alçak tevettür şebekesi kuvvei muhamike ve tenviraı bütün bunlara tevzi etmektedir... Buhar kazanları grüpu bir saatte beş kilo tazyıklı 4.000 kilogram buhar istihsal eder ve bu buhar lâzım gelen mahallere tevzi olunur. Büyük iki kuyudan çıkanlar su yekdiğerinden ayrı iki hazneye isal edilir. Bu haznelerin haddi istiabı 600 metre mikâbına yakın olup. mükemmel bir. şebeke ile gerek Fabrikalar gerek mesakine ve aynca yangın musluklarına su verir. Fabrikalara bir günde 1.000 metre mikâbı © venilebilir. Kompresörler ise gerek asit- lerin lâzım gelen mahallere sevkine ve gerekse doğrudan doğruya imalâta lâzım gelen tazyik edilmiş havayı hazırlar. Bu muhtelif tevziata o mahsus boru tesisatı mecmu tülü 22 kilometroyu mütecavızdir, GÖ santimetre | genişliğinde ve boyu takriben beş kilemetre olan bir dar demir yolu hattı bütün binaları birbirine ve ondan başka Fabrikaları KÜÇÜK YOZ- GAT istasyonu civarında bulunan ve bir tahmil tahliye nhıminı ve bir vinci havi hususi mevkile rapteder. Bundan başka o mamulâtın o nelasetini temin içn gayet mükemmel bir de laboratuvar tesis olunmuştur. # Fabrikalara en yakın merkez 40 kilometre meşafede bulunduğundan şirket hususi olan imalâtınm spesiyalıst celbetmiştir. Bunların temininde en asri ve geniş bir gibniyelle hareket edilmiş ve yapılan tesisatta umuma en eyi şeraiti sıhhiye ve konlor temin edebilmek mü- iâhazası başlıca amil olmuştur. o Memürin mahallesinin bütün mesakinin de biter banyo vardır. Amele için dahi duş mahalleri tertip olunduğu gibi temiz ve ziyadar ye havadar yemek odaları yapılmıştır. İmalâttan mütahassil kirli ve asitli sular tertip edil miş Septik kuyulara gider. Nümune' ittihaz edilebilecek bir dispanser tesis edilmiş ve muntazaman vizillerini ifa edecek ve derhal gelebilecek bir dektor. vardır. Tesis edilen kooperatif pek faydalı şarait altnda müstahdemine lâzım gelecek gerek ev gerekse yiyeceğe ait her şeyi verebilecek bir haldedir. Daima kontol altımda tutulan bir İokanla ucuz fiatla yemek satmakta- dır. Hulâsa olarak, Barut İnhisar İdaresi, KÜÇÜK YOZGAT'da bir. asri darüsinai teşkil etmis ve bu srele Türkiye Cümhüriyetinin meydana “getirmekte olduğu asarden mühim bir unsur eser daha ilâve et- miştir.