21 Şubat 1929 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 16

188 UYANIŞ No.1697 —12 Alman Devlet Bankasi Reisi Dr. Schaet Mali istikrarımızın temini için devlet bankası muhakkak lâzımdır. Kambiyonun düşmesine nasıl mani olabiliriz ? Eski hükümetler devlet bankası teşkilini düş ünmemişlerdi. Halbuki, bir milletin istinat- gâhı < milli iktisadiyatıdır. Bugünkü Almanya, Alman iküsatçılarından (List) in (| National Ekonomi | sisteminden. meydana çıkmıştı. Bu sistemin ilk şartı ise, memleket parasını * sabit bir kuvvet gibi istimal edecek olan mali mües- seseyi açmaktır. Her hükümet, bu mali kuvvete mühtaçtr. Avrupa hükümetlerinin milli birer devlet bankası vardır. Asya Hükümetlerinde ise, Avrupa sermayedarlarının teşkil ettikleri güya müşterekülmenfan bankalar bulunur. İranın bankı şahisi, Mısırın Hidivyal banki gibi . Bu nevi bankalar her memleketin nakdi sermayesini idare ve iktisadi serv etinide işle- tirler. Binaenaleyh bü bankaların milli olmaları Lİ Bir Emden krövazörü kumandanı Arnauld de la Perriere |Makalesi 3 üncü sahifede| Doktor Şaht (Dr. Sehachıt | lâzımdır. o Müşterekğlmenfaa bankalar, yalnız para işlerile uğraşırlar. Ne milli nakıt serma- yesinin kambiyosunu muhafezeyi düşünürler, ne de memleketin dahilinde senai ve zirai bir işe yardim ederler. Cumhuriyet iktidar mevkii, bu mes'eleyi ihata ettiği için, bu sene bir devlet bankası teşkiline karar vermiştir. Fakat, devlet banka- sının bu sene açılması da mecburiyet halini al- mıştır. Çünkü, Türk kambiyosu sabit değildir ve |(Londra| borsasının tesiri altındadır. Faraza (9) senedenberi İngiliz lirası (9380—999,99) ara- sında oynuyor. (1000) kuruş olamıyor. Fakat, ithalât eşyası yüzde yirmi nispetinde yükseli- yor. İhracat mallarımız da o nispette ucuzluyor. Bunun yegâne sebebi, (1000) kuruşu geçmi- yen kambiyoyu ithâlat ve ihracat amuamelele- rile yükseltmektir. Çünkü, (Lozan) muahedesi- nin bir maddesi mucibince (1) İngiliz lirası(10) 'Türk lirası olur olmaz, Türkiye gümrük tarifele- rinde serbest olacaktır. Bu suretle idhalât eşya- sına istediğimiz resmi koyar ve birçok ithalât eşyasının memlekete girmesine mani olabiliriz. (Londra) borsası, bu vaziyete meydan verme- mek için kambiyovu (1000) kuruşa çıkârtma- mıştır. Fakat mallara zamımettirmiştir. Esasen "Türkiyedeki ecnebi bankaların hepsi de ithalât ve