4 Ocak 1931 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Siyasi gürültüler içinde iktı- sadi darlık maalesef (© kendini unutturmıyor. İzmirde | bilhassa kayat pahalılığı © hergünkü köyetlerin esasını teşkil etmek- tedir. Yalmz öyle görülüyor ki, dı hiç bir makam ve hiçbir teşek. kül bu işi kendi işi | addetme mekte ve bununla meşgul | ol wamaktadır. Hiç bir şey yap- wıyan İzmir belediyesi eşya fi- yatlarmı kontrol etmek, ucuzluk çarelerini aramak Tüzumunu bile hissetmemektedir. Bu sırada be- lediye reisi Sezai bey istfa et- mek istediğinden, fakat fırkası- pin buna müsaade © eylemesini beklediğinden bahsedip £ duru- yor. milyonluk istikrazın mühim bir kısmı hayat bahalılı- jina karşı tedbir olabilecek lere sarfedilecekti. Paralar eri- yip gitti. Ne yapıldığını göre- miyoruz. — İşte ekmek ucuzladı yal. Filhakika bem de hiç kimsenin gayret sarf «mesine lüzüm olmadan... Çün- kü buğdaylarımız satılamıyor. Müstehlikler hesabına bundan memnun olurken, müstahsiller hesabına çok kalmaz. Eger diğer eşya fiatları aynı nisbet dahi- linde sukut etseydi, mütahsil de bir elden kayıbettiğini diğer el- dem okazanabilecekti. Halbuki ekmek fiatı, altın para hesabile, horptan. eyelki seviyesine -yakla- prken diğer gıda mevadı ve sir eşya fiatları üzerinde hiç bir tebeddül yoktur. Eti hâlâ 120 kuruşa yiyoruz. Şker hâl4 50 kuruştur. Diğer fiatlarda buna göre et meselesi, belediyenin alâkasızlı- gını gösteren tipik bir misaldir. Fiyatlar nasl tayf ediliyor, bil- miyoruz. Belli ki kasaplar ar; sında değilse bile, celepler ari sında bir anlaşma var. Diğer taraftan, ayni mahallede şu ka- saptan 110 kuruşa aldığıniz eti ölede başka bir kâsı 120 ye satıyor. Ayni şehir içinde et gibi en mübreti bir gıdanın fiyatında 16-20 kurüş ve belki daha ziya- de fark görülürse, helediyenin bu işle te kadar meşgul olduğu anlaşilmiş olur. Yaliiz fiyat meselesi olsa,.. Belediye yeni hfzıssiha kâriinühâ tevfikar gı- dai mevaddın tağşişi şedit ce- müstelzem ölâcağım ilân eti, Bu ilâm yalniz sütçülerin kulağına ve İendi kulağına isal «dememiş olsa gerektir ki halis süt hâlâ erder bulunur bir inad dedir. Çocuklarımızin, hastaların gıdasi Sütderi başka her şeye benzeyen bir halitadır. Her batigi gida maddesi tet- olütisâ fiatlerih kendi haline tüccarın keyfine birâkıldığı gös rülmektedir. Bü şerait dâhilins de İğyatin pahalı olmasına hay- ret edilemez. Belediye vazifesi- Di yapmazsa, #müstehlikler ârâ“ sında hiç bir teşkilât ölmuyah bir memlekette Hayatın pahalı olmamasina hayret edilebilir mi? Hayat pahalılığı meselesinde hiç bir şöy yapılattez dı? Bunu kimse iddia edemez. Yalın? bir Sey yapılmayör. Halbuki mevzii olarak belediyeler, tümumi olarak hükümet tarafından — alinacak tedbitler çoktür.. İzmit beledi- Yesinin fiyatları köntrol mese- lesile zerre kadâr alâkadar ol- Hadığını görmekteyiz. Buhdan dolayıdır ki. Türkiyede uuml hayat pahâlılığını istilzam eden ik | Başmuharriri: Faik Muhittin ekmek ncuzladı) sebebler inzimam © etmekte ve şehrimiz Türkiyenin en pahalı şehri olmaktadır. Umumi olarak alınacak ted- birler ise, bir cihetten hüküme- tin ik iğer taraftan istihsalâtın ta mine ve pahalılık | sebeplerinin izalesine mütevekkif bulunmak- tadır, Vergilerin, inhisar siyase- tinin hayat pahalılıhı üzerindeki tesiratını bir dereceye kadar izale etmek hükümetin elinde- dir. Buna çalışıyor ne dereceye kadar muvaffak olunacağını gö- receğiz. Hayat pahalılığına bilhassa müessir olan nakliye vasıtalarının pahalılığı da izale edilemese bi- İle, tahfif edilebilir. Devlet şi- miendüferleri, ecnebi kumpanya- ları, milli vapur idareleri bu hu- susta müştereken tedbir almak mecburiyetindedirler, Bu meyan- da tahmil ve tahliye vasitaları- nın ucuzlatılması lüzumunu ay- rıca kaydetmeğe bilmeyiz ki lü- zum var mı? Tahmil ve tahliye inhisarla- rının 1929 senesi zarfındaki ka- zançlarından geçenlerde İstan- bul ticaret odasının bir ista- tistiğinde bahsedilmiş ve bu idarelerin Oen çok kazanç temin ettikleri kaydolunmuştu. Halbuki Oöte taraftan li- man işlerinde kâr temin et- mek gayesi takip edildiği, bun- ları umumi hademattan olduğu, inhisarın o ucuzluk temini için tesis edildiği iddia ediliyor. Bu iddia ile hakikat arasındaki te- zat barizdir. e Muhakkaktır ki tahmil ve tahltye ücretleri muk- ane bir idare ile çok ucuz- latılabilir. İnl idareletinin ilgâm © mevzubahs değilse, hiç olmazsa masraflarının azaltılması İüzumsuz yere verilen o hakkı huzurlarin, binlerce İlralık ma- aşlann (Oörtadan (| kaldırılması mümkündür. Nihayet, hayat pahalılığı meselesitii hükümet Ümit «de- viz ki ümütü olarak tetkik ede- cek vu fiatler arasindaki nisbet sizliği izaleye çâlişâtaktır. Di- ğer memleketletde nelet yaptık dığı malâmdur. İtalyada, Hükü- Metih karâri ve kat'i tedbirleri- le eşya fiatleri, harpten evvelki seviyeye irda edilmiştir. Bütün memleketlerde, paranın İnymeti ile eşya fiatleri arasında bir des receye kadar tevazün hâsıl ol- muş, ve bilhassa umumi iktisadi buhranın neticesi ölarak fiatler düşmüştür. Yalniz bizde bunun aksi görülmektedir. Hükümetin çok siki bir ta- sarrüf siyaseti takip etmesi de hdyât — pakialılığının azalmasına yardim edecek bir tedbirdir. Şimdiye kadar tasarruf söztinin ağızlarda çok dolaştığını, fakat filiyata pek az intikal ettiği söylemek zaruridi. Bündau sonra vaziyetih tazyiki tahtirda tâsar- tufa doğru gidileceğini zannet- mek istiyoruz. Hüli mevzii ve umumi olarak hayat pahalılığı mesele. siyle daimi surette uğraşacak makamlara ihtiyaç vardır. Bele- diyeler vazifelerini yaparlarsa, hükümet umümi tasarruf tedbir- leri alır ve pahalılık sebeplerile mücadele ederse, ve nihâyet ll çeşi len dl aparlârsa hayat pahalılığ azalabilecellir aıle çok büyüktür. Kollar brğli tütulmak suretile bahalilik mücâdelesi ya- sebeblere, İzmirde mevzii diğer ME an Pılmaz. i adi ve milli siyasetine, | Hayatı ucuzlatmak için! Lir şey yapılmıyacak mı? Nüshası - Heryerde 5 kuruş “Yeni Asır, yurdunda | Yazi müdürü: Behzat Arif | izmir ve Manisa münevverleri Dün Mernemende Çok Samimi Ve Kalbi Tezahürat Yaptılar Aziz Şehidin Başı Ucunda Hararetli Nutuklar Söylendi irtica Hayat Hakkı Olmadığı Teyit Edildi Cuma günü Menemende in kılâp kurbanı Kublay beyin ru- hunu taziz için İzmir münevver leri namına yapılması tekarrur eden mnazzam ihtifali, havanın yağmurlu olmasın rağmen prog- ramın fevkinde coşkun tezahü- ratla icra olunmuştur. Basmahanede Daha sabah 7 de Basmahane istasyonunun içi ve dışı ihtifale iştirak edecek olan zevatla le- balep dolmuş; Bandırma ve Af- yon postaları hareket ettikten sonra; heyeti o mütaşebbt'senin tefrik ettiği kompartimau.lara; mektepliler, izciler, erkânı i ne- ra ve zabitan ve memurini n.“İ- kiye, adliye, belediye, Türk oc: ği, muallimler birliği, gençler birliği matbuat erkânı, baro he- yeti, etibba cemiyeti azaları, hi- lâli ahmer (o erkânı, himaye etfal ve verem mücadele ce- yeti azaları Türk yükseltme cemiyeti, ticaret, ziraat odaları borsa azaları, borsa simsarları, rük komisyoncular birliği, bahkalar müdiranı, ticaret , sanayi birliği ve esnaf cemiyetleri mümessilleri ve bün- lardan başka bir çok zevat yer- leşmişlerdir. Basmahaneden hardket Tam saat dokuza on kala hareket eden tren askeri muzi- kanın hazin terennümatı arasin- da Basmahane istasyonundan ay- ve oradan da bazı zevatı ala- şak; o Karşıyakaya (o muvasalet olunmuştur. Karşıyaka Istasiyonunda: Karşıyaka istasyonu ; ihtifale iştirak edecek birçok zevat ile hıncahınç dolmuştu. Buradan da bir çok münevver halk; daha evvel kendilerine tefrik edilen vagonlara binerek yine muzikanın hazin ( terennümatı arasında dokmzu on geçe Kar- şıyakadan hareket edilmiş, Çiğ- li, Ulucak istasyonlarında birer dakıka tevekkuftan © sonra onu ön geçe Menemene muvasalet olunmuştur. Menemen istasyonunda Menemen istasyonunda, Me- #men hükümet erkân ve Halk fı Gasr azaları Manisa ve mülha- koti'dan gelen heyetler tarafın- dan wünevverlerimiz & hararetle istikbal edilmişlerdir. ,Yağmur fasılalı bir şekilde yağmakta devam ediyordu. Halk trenden enmiş ve proğram veç- hile kafile tanzim edilmiştir. As- keri muzikanın hazin terennümü ile kafile harekete gelen müaz- zam kafile; caddenin etrafında biriken halkın arasından yavaş yavaş ilerliyor ve multerem şe- hidirt muazzez başının hain yo- bazlar tarafından kesildi hâdise muhalline doğru gidiliyordu. Hâdise mahallinde Kafile; 11 e çerek kala vak'a rilmış birdakika turanda tevekkuf BAŞVEKİ İ ii burada evvelâ bir manya ta: dan ateş edilmiş ve b süküt olunmuştur. Bun getirilen bir kürsiye İzmi usu Vasıf bey | çıkarak; atideki nutuk irat edilmiştir. Vasıf beyin nutku “ Hanımlar, efendiler, aziz vatandaşları! On gün oldu, ye- şil şeriat bayrağı altında atılan bir kurşun, bu yerde aziz bir zabit ve iki fedakâr arkadaşı yere serdi! Din namina, yeşil bayrak namına, şeriat namına atılan bir kurşun dün bu yurdu müdafaa için kurşun atan Türk zabitini yere serdi. Dün bu güzel mem- leketin ufuklerinde elemler ve matemler karşısında ezilen İs- metlerin sayhası vardı. On se- ne sonra, on gün evvel yine bu- rada bu sayhalara şitap ederek vatanı kurtarmak için göksünü siper yapan Türk zabiti. öldü; rüldü. Bunu öldüren kurşun vatanın ufuklarınd dini ve şeriatı daima kara bir bayrak gibi yükseltmek isteyen softaların. şeyhlerin süfli timsali idi. O şeyiher o softalar- ki pis midelerini doldurmak için şimdiye kadar kanlı sülükler gibi bu milleti bütün hayatiyetini ve usaresini emmek istiyorlardı. O şiyhlar ki mezbeleden ibaret olan tekkel:rinde bir takım tü. feyiileri geçindirmek için şim. mahalline | gimiş | bulunuyordu, lık taassupları terennüm ettiler;! Büyük Türk milletini asırlardan»| beri kara pençeleri altında ke- mirdiler. Daima şeriati alet yas! parak milleti kemalden ve es deniyetten meneden bu kara, kuvvet nihayet burada aziz zabiti de şehit etmek gösterdi. Onlar nazarında ordu, sancak; ve şeref ifade etmez. Yalnız kara ruhlarının akisleri karşıs, sında millete tasalluttan başka birşey düşünmiyen şeyhlere, sof) talara lânet olsun! | Arkadaşlar! Bu şehit yere serildi. Aziz baş yeşil şeriat bayrağının üstüne dikildi. Bu aziz baş daima bir hicap âwili| olarak vicdanlarımızı ezecektir. Bu kanlı manzaranın karşıs| sında alkış yapan hainler, o kan- lı manzaranın karşısında hissiz ve hareketsiz kalan hainler onlar, Türk ismini yanlış olarak taşiyan adi ve kara ruhlardır. Bu temin) memliketin meb'bsu olarak lerle beraber hicap duyuyorum. Menemenlileri... Size ve Türk milletine elem veren bu hainleri tel'in ediniz yüzlerine tükürünüz Türk zabi j nin kanlı başını hissiz seyreden-| lere karşı hassasiyet gönterini hareket gösteriniz, aksülâmel gös) teriniz bunları içinizden koğunuz! bunlar aramızda yer bulmasın.) Çünki bu gibi vak'alar karşısında ir. cür vini | | ! İ ye kadar hep zulmetleri, karan. Sonu 4 üncü sahit: ET PAŞA > Sual Takririne Cevaben Menemen Hâdisesini Ve Alınan Tedbirleri Izah Eyledi Ankara: 1 (A.A) — Başvekil met paşa hazretleri Büyük Millet Mecl bugünkü içti- mamda Menemen hâdisesi etra- fında sorulan sual taliririne şu cevabı vermiştir: Başvekil İsmet paşa ( Malat- ya ) Kânunuevvlin 23 üncü günü Menemende hâdise - vukua geli yor. Bu hâdise hakkında aldığı- mız ilk raporlar dökülen kanlar için bizde şiddetli bir teessür ve vak'anın mahiyeti itibariyle üç dört kişinin devlet kantınla- rına karşı çılgınca hareketi ve derhal cezalarını görmeleri fik- rini uyandırdı. Muteakip râpor- lâr Kublay beyin yaralandıktan ve dermansız düştükten sonra Serserilâr | tarafından tecavüze uğradığını eleminizi tahrik et- miyeyim hepimizin bildiği bir tarzda vahşiyane muamele gör- düğünü bildirdi. Anı zanda na- Zarı dikkatimizi celbetmiş olan sey hâdisede (o hazır | bulu- nan halkın Oilk © Yaporlara göre kâyiisiz ve hissiz bir hal- de seyirci kalmıştır. Bu kadar inalümat bile eş- kiyanın dolgunluğun lerindeki vahşetin & havsalanın almıyacağı derecede köklü ol- duğunu sonra etrefinda bulunan kalabalığın, seyircilerin anlaşıl- maz bir haleti ruhiye İçinde şaşkın - lehlerine tefsir etmek için - bir halde bulunduklarını bize telkin ediyor. Fakat mese- lehin bu kadarına ehemmiyetle mizi oo celbetmek seyredenlerden bir kıs- minin tasvipkâr bir haleti ruhis Ye gösterdiklerini ilâve ediyor» du. O zaman bir kaç © hoktai hazardan hâdise bütün İntiba- Hahtızı açmış, bütün nazarları- mizi kendi üzerlerine celbetmiş bir hale geldi. Kanuna karşı hareket karşı- sında son kuvvet olmak üzere celbolunan bir asker müfrezesi- nin başında bulunan 21-27 ya şında bir çocuk hiç vazifesi ol- madığı halde bilakis kendisini &elbeden ihtiyaç ve kendisinin &sas sanatı da derhal silâhını Kullânmaği emrettiği halde onun esaleti toplanmış olan vatandaş- ları kon dökmeden nasihatla, uu husumet-İihtarla yola getirmek gayretine, sevketmiştir. Bu esaletin 21-22 Yaşında bir gence karşı hazırla- dığı muamele hiçbir suretle ka- bili tefsir ve tevil görünmiyor. Hepimiz ailelerimizde yetiştir- diğim çocuklardan bir kurban vermiş olan hepimi: kurban- da vatan için büyük ümitlerle yetiştirilen genç ve kahraman zabitlerden vatandaş elile feda edilmiş bir şehit vaziyeti gör- dük. Bir taraftan teessür ve teel- İdim zaptolunmaz bir halde iken diğer taraftan da hâdiseyi dev- let emuru ve Büyük © millet meclisi karşısında mes'ul adam- lar sıfatile hâdisenin mahiyeti ve hakikatını tetkik etmek mec- buriyetinde bulunduk. Bir muhit ne kadar zehirlen- miş olursa lâzımdır ki insanlı rın temeyyüz ve mahakeme kı biliyetinden bu kadar aşağı de- receye düşsünler. (o Hikâyesine tahammül edemediğimiz manza- raları fiilen vukuunu bu kadar soğukkanlılıkla | seyredebilenler sohra devletin müsellâh kuvvet- leri hâdiseye çağırılmışken bu kuvvetlerin | ellerindeki silâhın hiç şüphe götürmez kudretlerine brabaila işletilmesine karşı bu kadar meydan okur ruhiye gösterebilmiştir. Müddeiumumi derhal işe vas ziyet etti. İlk temaslardan az zaman zarfında hakikaten Adli- yenin gayret ve dirayetile ike eden çetenin on günden beri böyle mehdilik fikrini etrafa yaydıklarını, husumet saçtıklarıs ni sonra uğradıkları bazı köy- lerde silâhlandıklarını, müzaha- ret gördüklerini ve Menemen şehrine daha evvel keyfederek tertip ile girdiklerini gösterdi. Kezalik tahkikat bu hâdisenin filen ikana on gün evvel baş» lahmış olduğuna, fevran üç dört kişi tarafından deruhde edilmiş bir teşebbüs olmayıp daha ev- vel Manisada iki üç aydanberi bir takım içtimalar kararlaştırıl- mış büyük şehirler arasında bu çetenin gelişleri tanzim olunmuş sonra bizzat Menemen şehri içinden bu çetenin geleceğini bilen ve onlar gelince kendile- rine müzaheret için bir takim esbap hazırladıklarını söyliyen adamlarla çerçivelenmiş bulun” duğunu ifade etti, —Sonu 2 nci sayfada— bir haleti