10 Aralık 1930 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 3

mavi bir ceset addolunmakta idi, ve bunun üzerinde o kadar çok fethi meyit ameliyeleri ya- şılmıştı ki ay hakkında karanlık bir nokta kalmamış zannolunu-| yordu, Mesafe, hacim ve kesafeti gösteren adetlere bir kaç kesir hanesi ilâve olunması muhte- ir; yahat karışık hareketleri inde biraz daha malümat edinmek mümkündür. Sathına geline: tekrar tekrar haritası çizilmiştir. Tamamile bilinen bir cürmü semavi varsa © da aydı. Büyük bir keşfe müncer olamıya- cağı muhakkak olan bir tetkikata pek az âlim yanaşıyordu. Fakat Vilson. rasathanesinde inin yapıl masına karar verilmiştir. Ve bu sefer tek bir: âlim tarafından değil, fizikçilerden — arziyatçılar- dan, riyaziyatçılardan, heyetçi- lerden müteşekkil bir heyet ta- rafından. Bu yeni cereyanın ele başısı Hevord darülfünununda Prof. Pickeringtir. Bu profesör, mek- tep kitaplarında okumakta ol- duğumuz veçhile ayın cansiz bir cisim olduğu kanaatine se- nelerdenberi muarız bulunuyor. du. Yeni tetkikatı yapacak hey- etle bittabi çok tanınmış hey- etçiler bulunuyorsa da ayın mu ammasını halletme muvaffakıye- t en ziyade fizikçilerden bek- lenmektedir. Artık her şeyi te- leskoptan beklemek günleri geç miştir. Göz ve fotoğraf maki- nesi bundan fazla birşey yapa- maz. Daha iyi teleskoplar biraz daha, teferrüat . gösterebilir, fa- kat mühim bir hakikat meyda- karamaz. Şimdi ay semada rzda tetkik olunacaktır. Bu yeni usülü fizikçiler bulmuş- lardır. Dünyada ayın ayni şerait altında ufak bir modeli yapı- lacaktir. Vilson' tepesi üzerinde açıklıkta on beş inç (37,5) timetre kutrunda bir top diki miştir. Ay yerine bu küre tet- kik olunacaktır. Asıl ay üzerin- de tecrübeler yapmağa imkân yoktur. Bu taklit ay üzerinde ise her türlü aydınlatma zavi- yeleri tecrübe etmek kabil ola- caktır. Bu suretle alınan resim- ler asırlardanberi alınan ve ya- pılagelmekte olan resimler | ve haritalarla © karşılaştırılacaktır. Bu sayede hakikatle ziya ve gölge oyunlarının vücude getir diği hayaller birbirinden ayrıla- bilecektir. Senelerdenberi alınmış olan yüzlerce fotoğraflar küçük ayın fotoğrafları mikyasına küçültüle- rek riukayese edilecektir. Bu; ayni zamanda, ayda mühim jeo- bji değişmeleri olup. olmadığını meydana çıkaracaktır. Ayda jeolojik değişmeler ol- müş mudur? Ây hakkında bun- dan daha mühim bir sual soru- lamaz. Ayın fotoğrafları üzerinde Yapılan tetkikler bir bu suale esas “Ay hakkında yeni bilgiler İtür. Pichkering Jkata başladıktan sonra teşekkül olan volkan ağzı Linnedir. Se- nelerdenberi yapılan tetkikli bu volkan ağzının kâh bü; ünü, kâh küçüldüğünü tamamile kaybolduğunu göster- mektedir. Prof. Pickering'in başka bir ili daha vardır. Plato ismin- ın üzerine serpilmiş olan küçük volkan ağızlarında ve ufak te- peciklerde bu tebeddülün bugün vukubulmakta olduğunu görmüş- volkan ağızla- rından bir kısmının kendi tetki er| etmiş olduğu kannatindedir. Line tepesinden ve Plato ovasından daha şayanı dikkat! olan “bir yer Schsoeter vadisi Profesör bu vadiden kesif beyaz bulutların yükseldiğini görmüştür. Bunlar nedir? © Eğer vaziyeti dünyadaki volkanların ifragatile mukayese edersek bu bulutların su ile hamızı karbondan mürek- kep olması iktiza eder. Profe- sör bunların ayın vadilerinde buz ve kırağı halinde olduğunu beyan ediyor. Carnegie müesse- sinin taklit ayı yapılacak tecrübeler profesörün bu kana- atlarinda haklı veya haksız ol-| duğunu gösterecektir. Hallolunması düşünülen baş- ka muammalar da vardır. Meselâ yüksek tepeleri, volkan ağızları- nl çerçiveliyen gümüşü zıh ne- dir? Bu gümüş güneşin doğma- sile beraber erimeğe başlamak- tadır. Bu kırağı mıdır? Bu gü- müş bazı vadilerde, güneş yük- selince görünmiye başlar, uzun bir çizgi halinde. Acaba bu sa- dece; bir ziya ihikâsindan mı iba- rettir? Yoksa buz mudur? Su hayat demektir. ayın . sathındaki * bütün şerait. hayatın aleyhindedir. Bir ay günü (güneşin doğmasından batmasına “kadar) yarım ay sü- rer, gündüz esnasında ayın sat- hinda hararet suyun * kayhama derecesi fevkihde çıkar. Gene yarım ay uzunluğunda soğuk ge- ce başladığı zaman hararet si- fırdan aşağı 50 dereceye kadar düşer. Mamafih her iki hararet- Fakat te de hayatın o devamına imkân olduğunu © tecrübeler göstermektedir. Bittabi mikrop hayatının. Profesör ayın sathında sü atle büyüyen * nebatat farzetti; karartılar “görmüştür. Bu nebat- lar iki gün zarfında” müthiş bir süratle yamaçlara tırmanmakta- dırlar. Bu karaltılar hakikaten nebat mı, ibaret? Bu suale de küçük ay cevap verecektir. Ayda mevcut volkan ağızlı rının adedi 200,000 den aşağı değildir. 1,000,000 a yakın ol- ması da muhtemeldir. Volkanlar etrafında dairevi surlar bulun- masının sebebi nedir? Dünyada volkan ağızları dağlar üzerinde- teşkil etmektedir. Ayın üzerin-| de geniş düzlükler vardır, “ Fır-| tna denizi ,, “ Bolluk deni “Çiğ körfezi , gibi “ şairane mler verilmiş olmasına rağ-| men bunlar birer ovadır. Hima-| bsyalar kadar muazzam dağlar, müthiş uçurumlar, sayısız volkan ağızları vardır. Ay korkunç bir! manzara arzeder. | Tamamile cansız bir ceset olduğu zannedilen ayda, Prof.) Pickering bir takım volkan fa- aliyetleri görmüş olduğuna ka- midir.Profesörün ileri sürdüğü de- i okadar kuvetlidir ki Carnegie müessesesi bu iddiayı tetkik et- mek lüzumunu hissetmiştir. i Bu itibarla en şayanı tetkik! dir. Ayda ise ekseriya bir ova-)ğ nın ortasında bulunmaktadırlar. Küçük ay yumuşak © kilden yapılacak ve içinden hava ve Su sıkılarak ve üstüne cisimler atılarak hangisinin bu volkan ağızlarını vücuda getirmiş ola bileceği tecrübe olunacaktır. Bu volkan ağızlarının indi- farlara olduğu kadar o metor (haceri semavi ) bombardumanı ile de vaki olmuş “ olması da muhtemeldir, Aceba ay bir ze- manlar böyle bir bombarduma- na mi hedef olmuştur? Meteor yağmuru henüz bit- miş değildir. Her gün arzın se- masina 20,000,000 kadar meteor yalnız) 4 yoksa gölgeden mi) niçin bu kadar)€ çoktur? Ve volkan ağızlarının)? işBankası 1 Yeni binanın küşat fesmi Gazi hazretlerinin huzurlarile yapıl- ması muhtemeldir İş Bankasının birinci kor. donda Saman iskelesinde “yapıl makta olan yeni bıyasının AG | atı hitama ermiştir. Bankanın yeni mobileleri ve kasaları yer- İerine yerleştirilmeğe başlanmış- tır. Binanın on gün zarfında bütün nevakısının — ikmali için) azami — faaliyet | sarfolunuyor. Umumi müdür Calâl bey şeli-| rimizde olduğundan bu vesile ile de küşat merasiminin icrası takarrür etmiştir. İ Merasime şehrimizi teşrifleri beklenilmekte olan Gazi Hazret- lerinin — iştirak © buyuracakları! tahmin olunuyor. Reisicumhur © Hazretlerinin muvasalatları günü tayin © dikten sonra küşat resminin ta* rihi tesbit edilecek, Ankara ve İstanbulda bulunan İş Bankasi| erkânına davetiyeler gönderile-| cektir. İbrahim bey Anadolu refikimi müdürü İbrahim bey arkadaşımızın bir müddettenberi rahatsız bulun duğunu teessürle haber aldık. Arkadaşımıza acil şifalar temenni ederiz. düşmemesinin yegâne sebebi ha- va ile. sürtünerek yanmalarıdır. Bu. itibarla dünyayı bunlardan muhafaza eden havayi nesimidir, Aydâ ise hava yöktür. Diğer taraftan volkan haza- si de ayni derecede kuvvet- lidir. . Çünkü ayın cazibesi altı misli az olduğu cihetle ayın ata- cağı taşlar pek çok'uzaklara gi decek ve bugün ayda görüldüğü gibi volkan ağızlarının — etrafını boş ve düz bırakacaktır. Ayın nasıl olduğuna gelince; güneş dünyada diğer seyyareler mayi halinde olan büyük bir külçenin yanından büyük bir semavi cürmün geçmesinden hâ- sıl olan cazibeden parçalanma” siyle vücut" bulmuşlardı. Ay da mayi halinde olan arzdan güne- şini cazibesile ayrılıştır. Ayda hâlâ güneşten koptuğu yeri ZI girmektedir. Bunların toprağa ğ 25 kupon göndermek piyangoya iştirak hakkını verir * Zarfların arkasına mufassal adresinizi yazmayı ihmal etmeyiniz Yirmi beş upondan fazla kuponları saklayınız. Bunlara ait izahatı $ piyangodan sonra neşr edeceğiz. " ŞEHİR HABERLERİ Faideli yağmurlar Son günlerde İzmir ve mül- bakatına yağan yağmurlar bah- çelere ve bilhassa tarlalara pek faydalı olmuş, toprakları tavlan- dırmıştır.Bu sebeple çiftçiler tar- rını sürmeğe başlamışlardır. diye kadar sürülmemiş olan nadaslar bu yağmurdan istifade edeceklerdir. encümeninde Ankağaldar “çalmakla” olak Dil encümeni (kü) harfının ka- bulü yazı ve okumayı daha zi- yade kolaylaştıracağını düşüne- rek bu husus için yeniden bir tetkikat “yapılmasını teklif” et- meyi düşüniyormuş. Bu harfın kabulünde hiç bir mahzur gör- miyorlarmı Porta':al mebzul Kış meyvelerinin en ; güzeli ve vitaminin çokluğu itibarile en faydalısı olan portakal mah- sulü bu sene pek bereketli ol- duğundan fiatları da geçen se nelere 'nazaran çok ucuz olaca- ğı tahmin edilmektedir. Bazı mahallerde bu. ağaçlara arız olan hastalıkların izalesine muvaffakıyet hâsıl olursa mem- leketimiz güzel portakallar ye- tiştirecektır, teren bir çıkıntı vardır. Ay koj e tuktan sonra tedricen dünyadan uzaklaşmıştır. Şimdi ise tekrar yaklaşmağa başlamıştır. Ay fazla yaklaştığı zaman bu çıkıntı e- pey zor görülecek heyetşinaslar için iyi bir eğlence çıkacaktır. © 36,000,000. sene sonra Şimdikinin yirmi misli “büyük görünecek ve metleri 200 met- te yükseğe çıkaracaktır. Ay şid- detli zelzelerle . sarsılacaktır. O zaman insanların düşeceği dehşeti tasavvur ediniz! Dünya oturulacak bir yer olmaktan çı- kacaktır. Ay: şimdiki gibi | çok uzaklarda küçük bir gümüş tep- inden çıkacak, (semanın yirmide birini kaplıyan korkunç, müthiş bir şey olarak elle tu- tulacak “ kadar * ya:kın “ görüne- cek adeta (dünyanın üzerine ay | İhıta vuku Şakalaşırken yaralandı Kemer caddesinde Mustata oğlu Cemâl ile Kâzım oğlu Fethi birbirlerile şakalaşırlarken Fethi, elindeki bıçağı arkadaşının üze- Ve lâtifeden bir facia çıkıyor. Bıçak Fethi efen- rine atıyor. dinin karnına saplanıyor. Mecruh hastaneye kaldırılmış carih tevkif olunmuştur. Kadını görünce çamaşır- ları atmış kağında on beş numaralı hane- de mukim gramafoncu İsmail efendinin hanesine refikası karıda bulunduğu sırada yu- Yi yeti meçhul bir hırsız içeri gir- miş ve kadın hırsızla ( karşıla- şınca feryada başlamıştır. Fer- yadı işiden sarık aşırdığı çama- şir ve sair eşyayı çamurlar içe- risine atarak firar eylemiştir. Rakıkaçakçıları Burnovada iki imalât- hane yakalandı Burnovanın Çay mahallesinde Giritli Ali efendi hanesinde ka- çak rakı imal etmekte iken İn- hisar muhafaza memurları tara- fından cürmü meşhut halinde yakalanmıştır. Ayni şakilde Bur- novarın Akhisar sokağında Gi- ritli Hasan efendinin hanesinde de rakı imaline mahsus alât ve kaçak rakı bulunmuş ve müsa- dere olunmuştur. Kaçak tütünler Develi köyünde dere edildiler de Çolak oğlu Ahmedin evinde Kaçak tütün bulunduğı edilmiş hanenin taharr zım gelen tertibat alınmıştır. muş ve müsadere * edilmişti abanacaktır. Buni takibat yapılmaktadır. Karantinada Kadir ağa 50-) müsa- Cuma ovasının Develi köyün- ihbar çin lâ- Filhakika taharriyat neticesinde beş balye yaprak tütün bulun- Kaçakçı hakkında da ayrica ka- Bu arabalar altında 1g: ezildiler Bu “sabah dikkatsizlik yüz zünden iki araba kazası olmuş” tur. Bunlardan birisi Sahil parkı de diğeri Elhamra sinemasi dedir. 1 — dokuzu onbeş geçe kum yüklü tek atlı bir araba İbra” him oğlu Davut ismindeki sürü" ü idaresinde Reşadiyeye gitmekte iken arkasında yük bulunan ve Karataşa giden ha- mal Ömer ağaya ,çarpmış Ve derhal altına alarak ezmiştir. Hâdiseyi müteakip park bek: İçileri düdük. çalarak polis davet etmişler gelen olmamıştır. Ara- bacı firara teşebbüs edince bek- çiler tarafından © yakalanmıştır. Park civarında nöbet: bekliyen polis efendi se mahalline davet olunmuş ise de mumai- leyh çben yalnızım burasını bı- rakıp gelemem, gibi sari bir cevap vermiştir. unun üzerine o Karataş. karakoluna keyfiyet bildirilmiştir. Buradan gelen bir polis efendi arabacıyı Jkarakola götürmüş ve ağır ya İralı olan hamal Ömeri de has- taneye naklettirmiştir. * 2— İzmir belediyesinde 55 numaraya mukayyet Konyalı Ha- san oğlu Yusuf idaresindeki çift atlı bir araba Geri kumpany: sına ait tütünlerle yüklü olai giderken Elhamra sineması ö- nünde yirmi iki yaşlarında Kay- serli Mehmet oğlu Turan namın- daki bir gence çarpmış altına alarak hayvanlara ve araba te- kerleklerine ezdirmiştir. Gencin hayatı — tehlikelidir. « Memleket hastanesine kaldırılmıştır. Rize şakileri Şahitler yine gelmediğin- den mahkeme talik olundu Rizeli şakilerin . muhakeme: mesinde devam olunmuştur. Celbi icap eden şahitlere tebligat ya- pıldığı . halde. . gelmediklerin- den zorla getirmelerine karar verilmiş ve.bu davanın devamı talik edilmiştir. DE Altın piyangomuz 15 Kânunuevvel 930 Pazartesi NOTER huzurile çekilecektir Kuponlarınızı göndermekte istical gösteriniz Merkez ve taşradan 14 Kânunuevvel akşamına kadar gelecek kuponlar kuraya ithal olunacaklır mi ac ge) günü ia e bu sabah ağır ceza mahke-