18 Kasım 1930 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

iberalizm nedir Muharriri: Emils Faguet Yedinci fasıl Matbuat hürriyeti Matbuat hürriyeti hakkınd: söz hürriyeti için söylediklerim- den fazla söylenecek, tabii, hiç- bir şey yoktur. Birinin lehinde olan herşey diğerine de tatbik edilebilir. Müessesancılar ue mukavele- ciler bunları mütemadiyen ayni “hürriyetin birbirine yakın iki (tezahürü addederek yan yana zikretmişlerdir. 1789 beyanna- mesi: “Fikir ve kanaatlerin ser- besçe izharı, insanın en kıymetli (haklarından biridir. Binaenaleyh her vatandaş serbasçe söz söy- İiyebilir, yazabilir ve basabilir Üye ancak kanunun e tayin ettiği halata bu hakkın suiistimalinden mes'uldür. 1793 Beyannamesi : “Fikrini - ve kanaatlerini, ister matbuat tarikile, ister diğer her bsçi suretle olursa olsun izhar © “etmek hakkı... Menedilemez. ,, Mukaveleciler burada müesse- kr n daha cezri (olarak h liberaldirler. Müessesancılar mat- buat hürriyetinin suistimali ih- “timalini düşünmüşler ve bunu * menedecek bir kanuna kapıyı açık bırakmışlardır. Veriyorlar ve geri alıyorlar. O vakıttanbe- ri alaycıların zevki için yüz de- fa kaleme alınmış olan kanunu- €sasi (o maddesini | yapıyorlar: | “Madde 1: Fransa bütün hürri- yetlere nail olumuştur. Ve bu |, hürriyetler . kanunuesasinin te- minatı altındadır. Madde 2: Hu- susi kanunlar memleketin bu İ hürriyetlerden istifade etmesini ; meneder.,, Mukavelecilerse kat'i olarak diyorlar ki: “ Matbuat tarikile ini izhar etmek hakkı mut- ıktır. Menedilemez. “Hatta bu- İa mükemmel bir ihtiyati ted- bire tevessül ediyorlar, Hükü- metin tecavüzlerini değil, vazii kanunun . tecavüzlerini istihdaf İ ediyorlar. “Haklar beyannamesi, bir kanunu esasidir. Kanunun da İfevkinde olan bir şeydir. Faik bir kanundur. Kanunun bile do- kunamıyacağı Şeyleri tasrih eden esasi bir kanundur. İki “Haklar beyannamemizde , * bunlar pek açıkça gösterilmiş değildir. 1789 Beyannamesinin biraz müphem olan mukaddemesi şu- i,dur: “ Fransız milletinin mü- 'messilleri, Milli Meclis halinde içtima ederek, Adam Haklarının . tecahülü, nisyanı veya istihkarı keyfiyetinin umumi felâketlere ve; hükümetlerin fesada uğra- masına .yegâne sebep olduğunu “nazarı dikkate almışlar, ve i sanın tabii, gayri kabi ve mukaddes haklarını âli bir beyanname ile ilâna karar ver- mişlerdir. Ta ki teşrit heyetin ve icrai kuvvetin. harekâtı, her siyasi teşekkülün gayelerile mu- kayese edilerek daha ziyade hürmete mazhar olsun ve vatan- daşların müddeiyatı bundan böy- le basit ve gayrı kabili inkâr prensiplere kanunu esasinin ve umumi re- fahın idamesine matuf bulun-!X sun..,, Bu metinde teşrii kuvvet istihdaf edilmekle beraber bu umumi efkârın muhakemesine 'racidir ve Haklar Beyanmame- sile salâhiyetinin tahdidi mevzu- ubahs değildir. 1793 beyannamesinin mukad- demesi, bu hususta daha sarih olmamakla beraber firkrimce da- ha muvafıktır. , Adam Hakları" hin unutulması ve istihkarı key- fiyetinin dünyanın — felâketine yegâne sebep olduğuna kani bu- İunan Fransız milleti, bu mukad- © des ve gayrıkabili ihlâl hakları dayanarak o daima | lar daima hükümetin harekâtın her siyasi teşekkülün takip et- mesi iktiza eden gâye ile muka- yese ederek, istibdat tarafından tazyik ve tezlile razı olmasınlar ve millet hürriyetinin ve saade- tinin esaslarını, hâkim vazifele- rinin kaidesini vazii kanun da vazifesinin gayesini göz önünde bulundurabilsinler. Esaslı bir noktayı ilâve Det- mek ve şöyle yazmak lâzumdı: “... vazifesinin gayesini ve salâ- hiyetinin hududunu.,, Mamafih, söz ve matbuat bürri- yeti mevzuubahis olunca, 1793 beyannamesi mahiyet ve gaye- nin ne olduğunu pek güzel gör- müştür, “Söz ve matbuat; hür yetini vaziikanunun salâhiyeti ha- ricinde tutmuştur. Söz ve mat- buat hürriyetinin kimse tarafın- dan menedilmiyeceği esasını va- zetmişi Bu yüksek ve sâf bir libera- lizm eseridir ve -aklı selime çok yakındır. Zira bu meselede sui istimel düşünülür ve onu menet- mek hakkı kendi kendine veya her kime olursa olsun verilirse, hürriyet kalesinde yalnız bir var- lik açılmaz, fakat kapıları arkasına kadar açılmış olur. İstimalin hangi noktadan iti- baren sujistimal olduğunu büra- da tayin etmek kat'iyen imkân“ sızdır. Suiistimal,, kudretli bir hükümet sıfatile benim rencide olduğumu veya takyide uğradi- Zımı hissettiğim, noktadan baş- lıyacaktır. Bu keyfi bir hudut- tur, zira kudretli olanların alın- ganlığı veya hasasiyeti hükümet için de, vazii kanun için de, ni- hayetsizdir, hüdutsuzdur,'ve ta- rifsizdir. Bu hududu çizmek için belki de: samimiyetle aranılmış formül- ler, gülünç ve korkunç bir elas- tikiyet arzetmişlerdir. : Bunların şudur! “Vatandaşların birbiri aleyhinde kin ve nifaka tahriki “Fakat bu formül de her hangi kitap veya her hangi gazete makalesine tatbik edili Zira bir kısım vatandaşların 'di- ğerleri tarafından tazyik veya sadece izrar edildiği gösterildi- ği zaman, onlar bunlara karşi kine teşvik edilmiş olur. Yine ilk bakışta pek güzel bir formül şudur: “Dahili harbe tahrik, Bu formül, hükümetinin reislerini Sylla ve ya Jül Sezara teşbih etmiş olan © muharrirleri mahküm ettirmeğe kâfidir. Monteskiyö'de fena olmıyan mahirane olan ve kısmen haki. kate müstenit bulunan fakat bikatta içinden çıkılmaz netice lere müncer olan bir tefrik va- Sıtası aranmıştır. —Bitmedi— mere olarak: DİKKAT: diden tedarik edilebilir. edilmiştir. 50 kuruştur. i bir beyann Vasıf beye teessüf F. ocağının bir tebliği Burnova S. Lider Fethi beyin istizah tak- ririne cevaben beyanatta bulu nan meb'us. Vasıf beyin, hiç te hakikate tevafuk etmiyecek şe- kilde Burnovamıza taarruz — ve isnadatta bulunduğu kemali hay- ret ve teessüfle — görülmüştür. Belediye © intihabatı esnasında; sırf kaçakçılık meselesinden do» layı, aralarında uzun müddetten- beri münaferet cereyan eden bir rakı kaçakçısı ile bir polis bey- nindeki münaza: ve binnetice vaki olan cerh hâdisesinin fırka aleyhine bir iftira silâhı olarak kullanılacağını hiç te ümit et mezdik. Bu hâdisenin, Vasıf beyin hayalhanesinde tecessüm ettir diği şekilde olmayıp yazdığımız ve herkesin bildiği tarzda oldu- ğu, muhakeme safhâti ile elbet anlaşılacaktır. İntihabat esnasın- da halkımızın * gösterdiği siyasi rüşt ve sükünete karşı bu gibi iftira ve bühtanların bir kıymet ve ehemmiyeti olmadığını alenen tekrar eder ve İzmir meb'usu olduğu halde intihabat esnasında Burnovaya bir kere gelmiyen Vasıf beyi protesto ettiğimizi arzeyleriz. Burnova Serbes Cumhuriyet fırkası: nahiye Mühim bir hırsızlık Burnovada M. Vitol'un evinden binlerce liralık kıymetli mücevherat aşırıldı Burnovada M. Alfred Vitolun evinde © cumartesi sabahı mü- him. bir sirkat keşfedilmiş ve ev sahipleri - kıymetli bazı müicev- heratın ve eşyanın kaybolduğunu görerek zabıtaya malümat ver- kikata göre; hırsızlar eve Cia gecesi, yarı geceden sonra gir- mişler ve sessizce, yatak oda- sının yanındaki odaya geçerek orada bulunan kıymetli mücev- heratı kâmilen aşırmıya muvaf- fak olmuşlardır. Hırsızlar, . çekilirken; ev sa- hibinin paltolarını da almışlardır. Çalınan eşya ve mücevheratın kıymeti beş altı bin lira tahmin olunmaktadır. Bu sirkatin, Burnovada faa- liyette bulünan bir çete tarafın- dani yapıldığı zannediliyor. Hır- sızlar, diğer iki evede girmiş- lerse de bir şey alamamışlardır. Bunlar Mösyö Fer Jironun evi ve ittisalindeki hanedir. Ev halkı uyahık olduğundan hırsızlar kaç- mışlardır. Zabıta taharriyata baş- lamıştır. Henüz kimse yakalan- mamıştır. Umumi fenviratta Ikilik kabul edildi Belediye Havagazı şirketile yaptığı bir itilâfta şehir dahilin- de olmak ve yüzde onu istenileti mahallerde tesis ve yüzde dok- sanı da bulunduğu yerlerde kal mak üzere (200) adet havagazı fenerinin / ipkasıni. kararlaştırıl- mıştır, Bu sürette şehrimiz tenvirati heri medeni “ şehirlerde olduğu gibi (muhtelit) usul ile iera edi- lecek demektir. Bir çok nokatı nazardan me- deni ve iktisadi faydası aşikâr olan bü sistemin kabulü en doğ- ru bir hareket olmuştur. Makineli fırın Süprüntü ihraki için beledi- yece Körfez, şirketi : tersanesin- de müceddeden imal ettirilmek- te olan makineli fırının imalâtı bitmek üzeredir. Bir aya kadar bu fırının montajı da tamamen biteceği tahmin olunmaktadır. Hareketi arz Gece 2,10-3,50-7,50 de üç hafif zelzele vukubulmuştur. Bütün dünyanın sevgilisi MORİS ŞOVALYE Bütün izmirin haftalardanberi beklediği : Aşk Resmigeçidi 20 teşrinisani perşembe «aat 9,15 te fevkalâde müsa ELHAMRA i. M. kütüphane sinemasında başlıyor 1 — Perşembe saat 9,15 müsameresi için biletler şim. 2 — Yalnız bu filim için ikinci mevki biletleri ilga 8 — Bu filimde fiatlere katiyen zam yoktür. Duhn- liye ve birinci mevki biletler 75 kuruştur. 'Talebeye yalnız cuma günü saat 11 ve bir seansla- rında, cumartesi ve pazar günleri saat bir seanslarında Pazartesi mutat talebe seansı vardır Polisler Muayeneye tâbi tutuluyorlar Şehrimiz polisleri - kâmilen muayeye tâbi tutuluyorlar. Sıh- hatleri ve sinleri polislik mes- leğihin iltizam * ettiği faaliyete müsait olmıyanlar ikramiye veri- lerek tekaüde sevkedilecektir. Seyrisefain postaları İstanbul -İzmir seferini yap- makta olan Seyrisefainin Gülce- mal vapuru İzmire sefer günlerini tebdil etmişti Şimdiye kadar Salı günü ge- lerek limanımızdan çarşamba gü“ nü İstanbula hareket eden Gül cemal vapuru badema Pazartesi günü gelecek ve Salı günü İstan- bula “dönecektir. İkinci kordo- nun tenviri Elektrik şirketi ile belediye arasında mün'akit mukavele mu- cibince yapılmakta ölan mesai cümlesinden olarak İkinci kor- donun da elektrikle tenvirine mübaşeret edilmiştir. SerbesCumluriye Telefon numarası - 2697 Telgraf adresi - İzmir Serbes) Abone şeraiti Senelik: | 10 lira Altt aylık: 6 lira Ecnebi memleketler için: Senelik: 25 lira & İlânat Birinci sayfa: Satır 100 kuruş İkinci sayfa: , 50 |, Üçüncüsayfa: |, 20 ,, Dördüncü sa: , | 10 ilât gösterilir. İHTAR: Abone ve ilân üc- Halkçılar Bir içtima yapacaklardı 4 vazgeçtiler Dün Halk fırkası merkezin- den fırka mahfellerine gönderi- Iön davetiyelerde fırka mensup ları gece bir içtimaa'davet edil- mişlerdi. Bu davetten altı saat sonra ikinci bir tezkere ile bu içtimadan şimdilik sarfınazar e- dildiği ve firkanın yeni teşkilâtını yapmak üzere İzmir meb'uslari- nın şehrimize gelmelerini müte- akip tçtima yapılması tekarrür ettiği bildirilmiştir. .. Fesüphanallah! S. E.nınDedebaşı ocağı seddedildi Karşıyaka ' nahiye müdür've- kili ve polis komiseri Tahir bey Cuma günü maiyetinde bir polis olduğu halde Dedebaşı karyesine gitmis ve hükümetten müsaade alınmadığı bahanesile fırka oca- ğını seddettirerek azaları kal kola celp. ve saatlerce isticvap eylemiştir. Gece saat “dokuzdan sonra Söğükkuyu mahallesinde, Ocak heyeti karakola dâvet edilmiş ve gece geç vakte kadar karakolda alıkonularak isticvap olunmuştur. Bu isticvap bugün tekrar başla” mış ve saatlerce devam eyle- miştir. Ne diyelim?... Felâketzedeler iaşeleri kesildi Seylâpzedeleri iaşesi bügün- den itibaren kesilmiştir.Hilâliah- merin' “yardımi" felâketzedelere eşya tevziinden, evlerini” tamir ve inşa etmekten ve kışlık kö- imür tevzlinden ibaret buluna- caktır. Almanyada Kuru meyve monopolu Berlinden. şehrimiz | ticaret odasına dün gelen bir raporda Almanyada meyve müstahsilleri halen mevcut olan omısır darı inhisarina müşabih olmak üzere bir kuru meyve monopolu tesi- sini teklif etmişlerdir. Bilcümle kuru meyve ithalâtı inhi: resi nezareti tahtında yaj ve mahsulât heyetlerine yüzde 25 bir zam yapıldıktan © sonra inhisar idaresi tarafindan pi ya arzolunacaktır. & İnhisarın talik ettiği meyveler muz, por- takal, mandalin, limon, korent üzümü, sultaniye üzümü, badem ve. ananastır . Bu meyvelerden son seneler zarfında Almanyaya ithal edilen meyvelerin kıymeti şudur: Muz 48 milyon, portakal 84 milyon, limon 21, korent üzümü 8; sultaniye üzümü 25, badem 37 ve ananas 7 milyon marktır. Alman meyve müstahsilleri bu emtia inhisar altına © alınıp yüzde 25 nisbetinde bir resme tabi tutulduğu takdirde hükü- metin senede elli milyon mark fazla varidat te: edeceğini iddia “eylemişlerdir. Boğazını kesiyordu Dolmada, hükümet civarında İstanbullu Aziz bey oğlu Burhan beyle İsmail oğlu Hasan efendi arasında bir kadın meselesinden çıkan münazanda Burhan bey bıçıkla İsmail efendiyi boğazla- mak istemiştir. İsmail | yaralı olarak — hastaneye | kaldırıldı. etleri bilâistisna peşindir. Bir münaka ninasebei ” ml <m m Şehir. meclislerinin dünd,, fazla bir hususiyeti oraya hanı, azaların karışmış olmasidir. M,,, lis münakaşılarını dikkatle takip etmemizin bir sebebi de çu il, adımı bir lüküs gibi değil ancak hanımlardan beklediği: mesaile, ölçebilmektir. Bu maksatla şahıslarina hü,. met ve sevgi beslediğim iki ha. nımın meolisteki münakaşaların, bitarafane tetkik ettim.. Hasan, hanım bir takrir veriyor. * İşçi ve hâmile kadınları, himayesi, yavrulara bir bakın NİZ. idi yuvası temini gibi, yalnız kadın, lığın değil memleketin en hayati noktasına temas ediyor ve tabiii kadın duygusile mütehaskis ola, herkadın için butalebin ehemni yeti pek büyüktür fakat bu ebun. miyeti görmek istemiyerek tali bir iş gibi ademi kabulünü müm. kaşa edeni de yüksek fikirlerini pek iyi tanıdığım Benal hanın olmasi bizi mütehayyir ettiğini ketmedemeyiz. Bizöc hayir ve Menfaat wemleket | namına atılan ber adım “ktiçük te olsn bir neti değil kazanılmış bir başlangıçtır. Benal hânım diyor ki: «Bütçe miz müsait değil, Avrupada an neler birliği var» Hayır benliğimizi kaybetni. yeliin, Avrupa ile kendimizi kı yas etmiyelim, meselâ. buzin Fransız kadınları; bizim kadır büsnü < talie mazhar © olmiyabi lirler. Fakat onlar. verilmiyen baklarfaı yıllardır almak uğraşıyorlar ve bu hakka iy için katlarını. .da , münevver ka dınlık” memleket; işlerine de rin“ öve. nüfuzlu — alikalarik ispat “ediyorlar. Evet orada anheler" birliği yar, kadın hakları müdafai hu kuk cemiyetleri yar. Bakımı gonuklara * yardim teğkilâtları var, Bütün bu işleri hükümetin ve bölediyelerin veznifini kolay. latan henüz tabif haklarını ale miyan Fransız kadınları yapıyor ki bence verilmiyen hakları a mak için edilen bu mülndeleler miismir mesailerile onlar için bir şeref ve varlıktır. Türkiyede is müsavi hukuka o mazhar olm müsavi hakları nailiyetle iftihur eden Türk kadınlarının nesi var hangi teşkilâtımıza güvenerek yarının kiymettar yayruların belediyemizin * yardım — kollar uzanmasına mani olabiliriz. Bütçemiz müsait değilmiş, ku vetimiz yokmüşigibi mazeretler! 6n faideli takrirleri bütçe eneüm» nine havale etmeden ret kararı verilirse artık o meclisten memle kete faideli" ne iş beklene bilir! Hayati mesailde öyle zan * diyoruz ki en mühim ve müfit yol bütçemizin kudreti dahilir de olanları yapmakla berabu! olmayanları du yapabilecek çare leri araştırmak ve başlamaktır Bahusus memleketimizin sıhhı"! ve nüfusu umumisile, alâkalı olan bir işte biz daha ileriy giderek fakir mahallâtta. dispar serlor. teşkili lüzumunu da 07 ların dikkat nazara almaların şayanı temenni görürüz. Fra” sızlar istemek muvaffak olmak tır derler. Bilmem ki bizde istemek yaln söylemiş almak mıdır?, Herhali! sıhhi temennilerimiz. budu ki Türk kadını bugün beledir! azası yarın da meb'us olacaktır No olursak olalım herşeyden evel benliğimizi kaybetmemek Tür anaların himaye ve Türk ya") rularımı koruma çarelerini düşü Mütecaviz derdestedildi. nerek yarını kurtaralım. Rebia Arif