18 Kasım 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1
ui 18 TEŞRİNİSANİ 1930 5 inci sene, No 14 NUSHASI 5 KURUŞTUR ni fırkanın infisahı Serbest Cümhuriyet Fr *ylık bir faaliyetten sonra İideri tarafından neşredilen yanname İle kendi kendini etti, Fırkanın teşkilini siya- a bir tekâmül eseri ettiğimizden o zaman ne ir memnun olduksa, şimdi İnfisahından dolayı o kadar ür duymaktayız. Üiyasi hayatımızda - yeni bir 2 belirmesi bir tekâ- merhalesi idi demiştik. A- fırkanın oyaşayamaması etin siyasi rüşdü hakkında diğimiz bu kanaatte yanıl. delâlet ediyor? Uç hadiseler bunun asla varit dığını gösterdiği gibi, fes- esbabı hakkında Serbest huriyet Fırkasının neşretti Yannameleri böyle bir zan- husule gelmesini tamamile taraf ediyor. © halde Serbest Cümhuri- Firkası niçin yaşayamamış- Bu sualin cevabını, Serbest riyet Fırkasını kurmak Yaşatmak vazifesini omuzla alan zevatın takip ettikleri aramak lâzımdır. Yeni fır Maziye intikal ettiği artık bilâ şüphe söyliyebi- ki, Fethi Bey ve arkadaşla irkalarını bir maksatla teşkil Mişlerdi: En kısa bir zaman- ider mevkiine geçmek. Bu in zannedildiği kadar kısa Badığını anlaymca, kendile- fırkanın hikmeti mevcudi- İ kalmamış ve fesih kararımı *mişlerdir. Filhakika iktida- ırka için memleketin ikadderatı üzerine bu şekilde essir olmak kabildir. Ancak âz bir zamanda ve en kısa bir İdan iktidara geçmeği hedef İibaz etmek demokrasi için hlikelidir. Fethi Bey. fırkası- leşkil ettiği sıralarda keni o günkü vaziyete göre, da- Al i beş sene iktidara geçe eceğini hatırlattığımız za- h, sinirlenmişti. Halbuki te- nden beş sene sönra bile ikti geçebilmeği bir muvaffak. telâkki etmeli idi. Fethi Bey, neşrettiği beyan: hede tahakkuk eden şekle gö kasını atiyen Gazi Haz- ile siyasi sahada karşı kar gelmek vaziyetinde kala. ği ve bu vaziyette kalacak asi bir teşekkülün mevcudi- Üni fırka müessisi sıfatile mu za ve idame edemiyeceğin- N bu hareketi takip etmek za tinde kaldığını söylüyor. bizce zaif bir tevildir. Çün- Gazi Hazretlerinin fırkalara vaziyeti, Serbest Cümhu- in Fethi Beye yazdığı mek- İs tasrih edilmişti, Gazi Haz i o mektuplarına Cümhu- #t Halk Fırkasının umumi re ğini muhafaza ettiklerini fa- Reisicümhurtukları müdde. fili riyaseti İsmet Paşanm #sine terkettiklerini bildir. erdi. © günden bu güne kadar Ga- Hazretlerinin fırkalara karşı *iyetlerinde bir tebeddül ol. Mvıştır, Hattâ her icap ettil |» Büyük Reis bu vaziyetleri; ib buyurmuşlardır. İttihi Bey, vaziyeti olduğu gibi İSİ ederek, fırkasımı teşkil etmiş- Yani o zaman kabul edilen vaziyet Niyen Gazi Hazretlerile karşı kar elek te vardı. Binaenaleyh bir ihtimali yeni belirmiş gibi! h bunu, fırkasını feshe se- olarak ileri sörmesi doğru değil- Bitüm benler gösteriyor ki fırka- N dağılmasında en kuvvetli âmil sa zenne Fırka lideri başlan. İn beri filerinde ve rolünde sami- lead, bu gün perlâmentomuz ü fırkayı kaybetmek gibi müca- bir hüdize karşımda. kalmazdı. İsterdi ki, bu samimiyetsizlik Olmazsa, fesh csbabı mucibesin- *lsun yerini samimiyete terkedey fırkasının teşekkülü sırala | Ankara, 17 (Telefonla) -- Bu sabah (dün sabah) çok er- kenden Ankarada bulunan ga- zeteciler telefonda-2114 nüma- İrayı aradılar. Karşılarına çıka- na Fethi Beyi sordular, — Uyuyor, cevabını aldı Saat dokuza doğru ayni ra- kamlarda oynıyan parmaklar, kendilerine Fetbi Beyin sesini duyabilmek fırsatını verdi. Su: aller sordular, beyannameyi is- tediler, aldıkları cevap: — Hükümet menabiine mü- racaat eliniz! den ibaret kaldı. Hükümete malümat, şubelere tamim Fethi Bey dün gece arkadaş- -İlarile birlikte tanzim ettiği fır- kanın feshine dair olan beyan- nameyi bir taraftan hükümete vermiş, diğer taraftan da saba- ha karşı vilâyetlerdeki teşkilâ- tma telgrafla göndermiştir, Dahiliyenin tamimi Diğer taraftan Dahiliye ve- kâleti vilâyetlere yaptığı ta- mimde, Fethi Beyin fırkasını feshettiğini bildirmiş ve Ser- best a liderinin * kararından tasrih etmiştir. Celseye istirak etmediler Bu gün öğleden sonra Mec- liste kısa süren celseye Serbest fırka mensuplarından. hiç b'ri iştirak etmemiştir. i o Lâvhalarını kaldırdılar Yalnız Ağaoğlu Ahmet Re- fik İsmail, Ankara meb'usu Ta- : ; NN. Atuf (Erzurum) Cemil (Tekirdağ) Beyler lit Beylerle bu sabah o İs-! tanbuldan gelen Mehmet Emini Bey bir müddet meclisteki oda) larında müdavelei efkârda bu-| lunmuşlar ve bilâhara koridor- da görünmüşlerdir. Akşam geç| vakte doğru mefsuh fırka men- supları için Mecliste tahfif edil iniş olan odânın üzerindeki -S. C, R. grubu yazılı lavha kaldı- rılmıştır. NM ŞİR İİİ Lİ Rİ Basma rriri: Siiri Niels MA EHEUN'E Büyük Reisimiz yola çıktılar ta Yusuf (Denizli, Kisin Antalya), ) &iir (zmir), A Saki (Antalya), Y. Kadri (Mardin), Ağaoğlu ar) Beyler S.C.F. niçin ve nasıl infisah etti ? Fethi B. beyanamesini neşretti ve S.C. F. teşkilâtı yer yer kapanmaya başladı Eırkanın feshi her yerde memnuniyetle ve| | pek tabii bir netice olarak karşılanmıştır. Fethi Beyin fesih için bulduğu çareye “güzel bir manevra!,, diyenler var Lider Fethi Bey İnfisah karşısında mebus- larımız ne di şünüyorlar? Millet Meclisi koridorlarında heyecanlı görüşenler C.H.F. daima Türk çocuğunun yolunu aydınlatacak ive kanındaki yüksek asaletin cevherini hıfz ve teshin eden yegâne güneş olarak kalacaktır ANKARA 17 (Telefonla) — $. C. fırkasının infisahı haberi İbü sabah Ankaranm her tarafı- İna bir elektrik sür'atile dağıldı. Bunun içindir ki ruznamesinde mühim maddeler olmadığı gün ler ancak içtima saatinde kala- balıklaşan Meclis koridoru bu sabah çok erkenden meb'uslarla dolmuştu. Encümen odalarında koridor köşelerinde grup grup toplanan ekseriyet fırkası meb” usları hep ayni mevzuu etrafım- Maraklı müsahabeler Firkalarr infisah ettikten son) ra Meclis dahilinde müstakil, birer vâziyet iktisap eden mu- halif meb'uslarla bu gün kori-” dorda çok meraklı musahebe-! ler olmuştur. İçlerinden bir ta-| nesi mefsuh fırkanın memleketi te.ne imiktar muzır unsur oldu| ğunu meydana çıkarmış olmia- , sı noktasindan da zabıta ve ista tistikçilere' yardım ve hizmet) (Devamı altıncı sahifede)? da görüşüyorlardı. Muhalif fır- kanm bu kararı hakkımda ileri- ye sürülen mütalealar muhtelif | ve dikkata şayan idi. Bu mak-! satladır ki Meclis koridorunda | esen havanın mahiyetinden ka- | rilerimizi haberdar etmek için muhtelif meb'usların mütalea ve telâkkilerini sorup öğren- dim, Bu meyanda mefsuh fırka erkânmdan iken şimdi müstakil kalan Ağaoğlu Ahmet ve Meh- Devamı altıncı sahife de İ kayıkla dolaşmalıdırlar, | İdar daraltmış ve kısaltmış olaü| Ankara 17 — Fıtkalarını bir oyun perdesi gibi kapadıla: Vehbi Hoca, bu haberi duydı ğu zaman Balıkesir sıtması, başında paçası kıvrık, kolu sıva Li ve kim bilir ağzı ne kadar a- çık kalmıştır.?. Bayram namazına hazırlasır ken, cenaze namazına çağırıldı.) Ta ilk günden, karşı fırka- nın kurulduğu günden beri, Halk Fırkasının ve reislerinin vaziyetleri olduğu gibidir. E- Zer, Gezi fırkası ile karşılan-| mak (muhal) idi ise, o gün de öyle idi. Hayır, onlar bize belediye in tihabımı değil, Gaziyi kaybet- tirmeğe çalıştılar. Bunun müm kün olmadığını görünce kendi- leri kayboldular. Başıbozuk ordu kumandan- sız, zabitsiz dağ başlarında ök- süz kaldı. Altı okka mazbata, yüz yirmi metre bayrak, Sa Son zaferi hepsi suya düştü. Büyük bir muhite hazırlanan gemi Marmara İodosunun bir| iki dalgasından sonra Halice girdi. Kendilerini, bu kadar de-| niz tutanlar durgun göllerde Daha ilk günden beri, gö rinin pek iyi seçmediğini bi yordum. İzmirdeki yedi buçuk! kişiyi, bütün millet gibi gör-| müşlerdi. Mecliste iki yüz kü- sur kişi yenilmez, aşılmaz bir dağ gibi başlarını bunalttı. | — İktidar, iktidar; fakat ne) zaman? Bu gün mü? Bu akşam mı, saat kaçta? Hesap ve tahminlerini bu ka- Jar seneleri adımlamak lâzım) geldiğini görünce tembellik-hi. settiler, . Cümburiyetin o Başvekllliği ve vekilliği sadrâzamılık ve na- zırlık değildir. Oraya saray iradesi ile değ kademe kademe millete yapı Jan hizmetlerin kıymetleri İ- çinden çıkılır. , Kendi sabırsızlıklarını mem- leket hürriyetsizliği mantıkı ile örtmeğe kalkışırlarsa cidden a- yıp olur. Onlar için hürriyet uğrunda fedakârlıktan bu ka- dar kolay vazgeçilir bir şey nii- idi? ” Sebep Gazi, İstanbulda oturduğu zamanlar bazı otel ve garino- larda arasıra bir haber yayılırdı. Gazi Paşa geliyor. Boş İskem- Jeler dolar, otel ve gaziaonun kasası biraz para yüzü görürdü. Her tarafta Serbest fıkacılar salonlarını işte böyle: — Gazi geliyor. Reklamile doldurdular, Se- yireiler toplandı. Fakat hepsi- nin gözü kapıda idi: — Acaba ne zaman geliyor? Bu gidişle sıralar boşalacak, herkes Gazinin bulunduğu yeri aramağa başlayacak idi, Serbest Fırkacılar en iyi yo- Ju buldular: — “Muhalefeti havadan naşi lubiyatımızın icrası geri kal mıştir.,, Şimdi hepsine duhuliyelerini geri vermek kalıyor. FALİH RIFKI here — ira Falih Rıfkı B. in Rusya mek- tupları ... Zaruri bir inkıta.. Falih Rıfkı Beyin, Yeni Rus- yadaki son intiba ve müşahede İerine dair gazetemizde meşret: mekte bahınduğumuz mektup. larının en şayamı dikkat kanam ( larına gelmiştik. Fakat Falih Rıfkı Bey, seyahatleri esasında * Gazi Hazretlerinin refakatinde «bulunacakları cihetle, bizzarur | bu mektupların intişarı bir dev: vi tevekkuf geçirecektir. Buna | mukabil Falih Rıfkı Bey, Gani Hazretlerinin seyahati canasın- daki intibalarını, telgraf ve mek- taple Miliyet karilerine bilir sa * İ İsetmişlerdi. BUGUN 2 nci sahifede : 3— Hari ve som Babörler Yeni Rusya 3 üncü Gümeli 4 1— Fal Ziya Bey dün Ankaradan 5 avds0 ett 1— Sp 3— Hikâye, 4— it öncü sahifed ek 7— Neşriyat hayat Roman nci sahifede: ersin iğ, Gazi Hazretleri seya- hatlerine başladılar Seyahatte ilk merhale Kayseri oluyor. Dahiliye ve kilide Reisi - cümhur Hazretlerine refakat etmektedir Gazi Hz. hareketleri anında çok beşuş ve beşuş oldukları kadar da heyecanlı idiler Ankara, 17 (Telefonla) - Büyük Gazi bu akşam saat yirmi birde hususi trenle Kayseriye hareket etti. An- karanın büyükleri ve aziz halkı Reisicümhur Hazretle — Allah selâmet versin, güle güle git sesleri arasm- da çok samimi bir tarzda teşyi ettiler. Soğuktan muhafaza İçin Reisicümhur Hazretleri ce ketinin altına pudesutetten kahve rengi bir yelek giymiş bulunuyorlardı. Neşeli ler. Yeni mücadelesine atı- lırken Gazi de 35 ve 36 sene lerinde nazarlarında ve yü- zünde sezdiğimiz azmi ira- denin bu gün daha heyecan- hs ve daha bariz hatlarını mü şahede ettik, Trenin hareketine bir çey rek kala istasyona gelen Ga zi Hazretleri kendilerini teş yie gelenlerin birer birer eli- ni sıktı, Bu sırada Himayei 'Etfâlde çalışan “Ameriksir Mister Ceymis, Gazi Haz. retlerine arzı tazimat etti, Bundan sonra vagon salo na dahil olarak Gazi, pence- reden Kâzım, İsmet ve Fev- şarı Numan Beye hitap ede- rek, Cenevredeki hizin ne za| ay sonunda geleceğini bildir di. Hasan ve Fuat Beylere! de: — Samsunda buluşacağız de ğil mi? dedi. — Orada buluşacağız Pa- şam. Cevabını aldı. Gazi tren kalkarken pen- iereden elile kalabalığı se- lâmladı. Şükrü Kaya ve Ağa oğlu Bller öpüştüler Trenin hareketinden evel! istasyonda bulunan meb'us- rasında münfesih fırka azalarına oldukça takılanlar) oldu, Bu şakadan dü çok taş kil eden Ağa oğlu Ahmet Bey'idi. Şükrü Kaya Bey ar kadaşlarile vedalaşırken A. ğaoğlu Ahmet Beyle kucak- laşıp öpüştü. Trenin hareketinden sonraj (Devamı 6 ncı sahifede) Hâdisenin iç yüzü Ağaoğlu Ahmet Beyin şakasını Dünkü gazetelerden bazıları münfesih Serbest fırka #zasın- dan Ağaoğlu Ahmet Beyin, Meclis koridorunda Fazıl Ah- met Beye tokat atmak gibi bir teşebbüste bulunduğundan bah Meseleyi Ankara muhabirimize sorduk. Hadise mahallinde bulunan mubarriri- miz meseleyi bildirdi. Yazıyo-| Tuz: l ANKARA, 17 (Telefonla)— Dün Fazıl Ahmet Beyle Ağa oğlu Ahmet Bey arasında Mec Bugün :Oğmhuriyet- meydanından indirilecek olan bir tabela TERE aee ae te Eeee B. Fazıl Ahmet nasıl anlamış ? lis koridorunda Fazıl Ahmet Beyin muzipliği yüzünden w fak bir hadise cereyan etmiştir. Fazıl Ahmet Bey şaka olarak Ahmet Beyin en sinirli bir za- manında üzerine yürüyerek — Yani sen ne yapmak isti- yorsun memleketi ihtilâle mi vereceksin? Demek suretile ta- kılmış, Ahmet Bey evvelâ işi ciddiye almış ve sonra Fazıl Ahmet Beyin devamlı kahkaha ları karşısemda oda gülmeğe başlamıştı Ağaoğlu—Gardeş çoh güvetli üfürürsen, indi vatlatlım
