11 Kasım 1930 Tarihli Serbes Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

Muharriri : Emile Faguet Üçüncü fasıl Ferdi hürriyet Hangi haklar Devletindir? ve haricen müdafaa için elzem olanlar ve “münhasıran bunları. zın kabul edersek, müsavatın Müfettiş Heyeti merkeziye Ve futbol heyet-| lerinin içtima İri Da - Kurumu, Amerika intihap mücadelesi « Asil tecrübe ” nin neticesi. sulistimal! yaşmı? öğleye LA. Hakiki kuvvet Serbes Fırka tarafından aç, lan muhalefet mücadelesinin hi, kümet fırkasını neden bu kada, korkuttuğu sorulabilir. İki fırk,, nın karşılıklı kuvvetleri arasınd, zahiren © nispet yoktur. Meclisi, muhalefet gunu farzederek, ilk ihtiraz ka- A Hepsi. Hanigi hakları istimal ct-|yıtlarım dahilinde münakaşa için Reis e harem Al maddi nizam)elverşli ve tatbikat sahasında da İkinci reis Reşat bey Altınordu |raretli mücadelâta sahne. old şayanı kabul olan bu görüş tar-| K: umumi Nuri Sıtkı bey Altay|34 ayan azası ile 431 meb Nahit Hilmi". Sebgt ve bir çok valit umumilerin ine larında şu suretle taksim etmiş- Milyarlarla Kâzım paşa Göztepe) o Ame intihabatı çok ha- Onun dairesi budur. Fakat Cons-|bir adam hakkı ve ferdi bir hak| Veznedar Dr. İsmail Hakkı Bey |tibabi beş milyön müntehibi se- tantın pek güzel söylediği gi “© kendi dairesi haricinde Dev- O, bir milletin malı, ve binaen- letin hiç olduğunu nasıl kabul edebiliriz? Heyeti: merkeziye bu içtima- . DE ir kudreti olmamasılaleyh talep edeceği bir haklında bazı mühim mukarrerat it. Repübliken fırkası reislerinden Yıldı, ferber hale koydu. Meşhur tay- yareci Lindbergin kain pederi lâzımgelmesine mukabil, dairesi olabilir.Bunu başka bir mephasta | tihaz etmiş ve bilhassa merkez | Morrov dünyanın geçirmekte ol- dahilinde hiç bir kudret | fazla gelemez.,, Yani memleketin mü- dafaa: tün hakları, yani tam benim hak- larımı mutlakiyet yapabilir ve vazii ka- nun da, “ Adam Hakları , na sa- dık kalmakla beraber, ona mut- lakiyet hakkını verebilir. Bakınız, makul. ve hürriyet sahasında tecrübeli memleket- lerde bu prensibe ne kadar ayet ediliyor. İngilterede asker- lik: mevcut değildir. Değildir, iyorum, zira gönüllüdür, yani asker « olmak -istemiyen asker olmaz. Bu, bir cihetten ferdi hürriyete çok: aşık, diğer cihet- ten coğrafi vaziyeti itibarile is- tilâ. tehlikesinden 'masun olan bir millet için çok anlaşılır bir şeydir. Fakat bu ayni millet muazzam bir askeri bahriyeye muhtaçtır. Harp donanması için elzem olan gemicilerin tazyik, yani cebri askerlik usulile top- lanmasını pek tabit bulur. Mü- dafaai Milliye ihtiya, do- kunmıyacak noktaya kadar kat'i ve mutlak bir ferdi. hürriyet. Bu zarliretler karşısında ise, hiç bir ferdi hürriyet. yok. Bu mil- let hakiki prensiplere sadık kâ- liyor. “Hakikat: ve aklı” selini içindedir. Hulâsa, ferdi hürriyet, bütün hürriyetler arasında, eski idare- de en'az mevcut olanı idi.Onun teminatını tahfif ve tenkis etmek için, kırallık keyfi polis ve hapis hakkını üzerine almak suretile in- Bunun içindir ki ihtilâlciler beyannamelerindeferdi hürriyet üzerinde bu kadar ısrar ettiler ve onu bir takım temi. natla ihata etmek istedilör. Fa- kat, diğer cihetten bu temin; ın asıl hükmü olanını, asıl mü- essir bulunanını, yanı müstakil hâkimliği ilga ettiler. Ferdi hür- riyeti “müstakil hâkimle nasıl temin etmek mümkün olacağını da, adli hürriyete tahsis edece- ğimiz fasılda göreceğiz. Dördüncü Fasıl .. Müsavat hakkı 1793 “ Adam Hakları Beyan- namesi ,, ne göre, müsavat adam haklarından biridir. 1789 Beyan- namesi ile 1793 beyannamesi arasında kaydedilecek ilk ve hatta vegâne mühim ihtilâf bu- dur. 1/89 Beyannamesinde Hak- lar şusuretle tadat edilmiştir: “Hür riyet, mülkiyet, emniyet, tazyike mukavemet. 1793 Beyanname- sinde ise Otadat şu suretledir; hürriyet, emniyet ve Tazyika mukavemet keyfiyeti diğer bir maddeye, çok meşhur olan sonüncu maddeye kaydedil- mişti ki bu. kelimelerle başlar: © Hükümet milletin haklarini ih- lâl ettiği zaman, isyan... Yani, Müessesancılar, müsa- yatı adamın bir hakkı addetme- mişler,Konvansiyoneller ise böyle telâkki etmişlerdir. âl etmek — hakkını dalmak hakkımdır, serbes yaşamak yermek iktiza eder. Milli müdafaa |hakkımdır, emniyette yaşamak meselesinde Devlet, icap ederse |hakkımdır., diyebileceğini ka- yaya gelen bir adamın: “Yaşa- görürüz. Fakat nasıl olurda bir heyetinde muvazzaf kâtip istih- adam hakkı olur? Nasıl bir ferdi|dam edilmemesine ve sabık kâ- illetinin Reisicumh 5 işin ona, icapederse, bü-|hak olur? Bir lâhza için, dün-|tibin vazifesine hihayet verilme miletinin Reisicumhur Hover'e sine karar vermiştirir. Bu suretle merkez heyetinin tasarruf ede- ceği para ile kulüplere daha 2i- duğu muazzam iktisadi buhran nazarı dikkate alınarak Amerika kuvvetle müzaherette bulunma- sını, istemiştir. Senelerden : beri ilk defa olarak Demokratlar intihabatın |duğu bir işi tevkif içi dolar yani 14 milyar türk Jirası meb'usa dayanıyor. Bu manganın, sarfetmektedir. yüzde yedisi ratin hakiki kıym neler ve onları himaye eden po- nunun tatbiki için takriben bir milyar frank sarfetmektedir. 150 milyar frangın faaliyette bulun- yar frank ehemmiyetsiz bir meb lâğ gibi tesirini göstermeden kaybolmaktadır. vi hücumuna - eğer siyasi mücade. Bu muazzam yekünun ancak İleye hücum demek caizse - Hal, hal edilen müski- | Fırkası kadrosu tam bölükleri, r. Müte- mukabele bakisi kaçakçılar, gizli meyha-|emin olması lâzımgelirdi. Halbuki, . zahiren bu kadı, lisler arasında taksim olunmak-| muazzam bir kuvvet arkasında tadır. Amerika hükümeti bu ka- | hakikatte bu derece zaif gizler. diği tarihte pek az görülmüş bir şeydir. H. F. Ayakları al. tından toprağın kaydığını, mi. vazenesini çok güç, adeta imi hissetmekte ve bunda ayet bir düzü, ediyor. Zaferinde, muhal etmeni, siz oldu. bul edi; sizden büyük © bir hisse ii gesi bile zail olur. gibi, zımni bir mukavele rum. Peki. Fakat: “Bu dünyada hiç bir adamın benden fazla kudreti olmamasına hak- kım vardir,, derse, bu mantıki olmadıktan: başka biraz da soy- tarılık olur. Doğarken kudret sahibi olmak, yahut başkalarının için ne hak getiriyorsünuz? Gir- diğiniz cemiyet dahilinde benim | Reis BEŞİR hisseme müsavi bir hisseye ma-| Kâtibi umumi Rıfat bey (K.S.K) | “Asil tecrübe, olarak tavsif et- lik olmak için ne hakkınız var,Mutemet Bihter bey (Altınordu) ve ya ne için ve 'ne hakla beni Aza Mehmet Ali bey (Sakarya) etmemeğe icbar edebileceksiniz? mevcut değildir, ve olmasi için yade yardıni edebileceği şüphe- le meşgul olacaklardır. Futbol heyeti Futbol “heyeti: Danyal bey (Altay) neticesi: hakkında kuvvetli bir sizdir. Büyük fedakârlık ibrazı emniyet izhar ediyorlardı. Geçen suretile kâtibi umumiliği derub-| salı günü' başlıyan te eden Nuri. Sıtkı bey bu işler) neticeleri bugün yarın öğrenile- cektir. Burada şunu kaydedelim ki bu intihâpta mürtehipler yaş Dün gece toplanan. futbolİve kuru tarafdarları ya kudretini azaltmak ve ya kendi|heyeti de aralarında taksimive-|rat memnuiyetinin tarafdar ve kudretiniz mikyasına irca etmek) zaif yaparak faaliyete başlamıştır. aleyhdarı olarak iki karargaha ayrılmış bulunuyorlar. Malümdur ki M: Hover bu memnuiyeti intihabatın müski- ir, İktisadi buhrandan © sonra al | Aza Mustafa bey (Altınordu) © |müntehipleri en ziyade alâka- mak üzere şefkat küpası turnu- |” Diğer şeyler için olduğu gi- va müsabakalarının icrasına ka-| görmiyor. bi, mukavele mevcut olmadığı| ox vermiştir. Bu maçlar önümüz deki haftadan itibaren başla-|, nacaktır. Yeni futbol heyeti “hasılâti|dar eden bü meseledir. Fırka Burada hak değil, hakkın göl-| tamamen: Hilâliahmere ait ol- disiplinleri bile müskirat mem- iyeti meselesinde hiç bir rol Bir tezat lâvhasi: Şurası şayanı kayttır ki de- okratlar arasında repübliken- bir sebep bile yoktur. Doğuyorsunuz, “besleniyorsti- nuz, büyütüliyorsunuz, buna ah- nebilir. Şu itibarla ki dünya ü- zerinde ve bu cemiyette ki se- lefleriniz sizi ölüme terketme- Doğduğunuz devlet dabilin- de kanün ve polisin himayesi altında kendinize bir pay, eli- nizden geldi; pay ayırabilirsiniz. Fakat kimse- nin sizden yukarı çıkarak canı- nızı sıkmamasını teminat altına almağa gelince buna ne hakkı Hangi ilah emretmiştir ki tabi. atsizlık hükümran © olduğu halde insanların müsavi olması şahsen hakkım vard muazzam bir. eşekliktir. İnsan hakkı olarak telâkki edilen mü- savat sadece manasızlıktır. Buna binaendir ki şu muhay- yel hakkı “ Beyanname ,, eri koymuş olan mukaveleciler, ken- lerini, kaziyeleriyle bu kaziyeyi ihata eden kelime kalabalığını mukayese etmek kâfidir. Kaziye, müsavatın bir adam hakkı, adam haklarının birincisi olduğudur, “ Hükümet, adamin mukaddes ve gayri kabili inkâr haklarından istifade edebilmesi- ni temin için tesis edilmiştir. Bu haklar şunlardır: Hürriyet, o Emniyet, Mülkiyet. “ Prensip işte budur. Prensibin tefsiri de 3,4, ve 5 numaralı mad- Şefkat kupası maçları Şefkat turnuva müsabakaları (raftan içki memnuiyetinin en )dört hafta devam etmek üzere |hararetli “taraftarı olan repüb- Jale bie, bakkıpın oldağa e abetie eke elini ? haftâlar |sile ayyaş telâkki" edilecek ze- birinci güme mensupları arasında |vat pek çoktur. 'Nevyork şeh- Birinci ve ;mek ahlâki vazifesini haizdirler. üçüncü hafta birinci güme fi i gümeden dördüncü hafta da/Çok mükellef ve tayini |mahzenler bu miktarın haricinde- ile birlikte müsabaka, ikinci güme ü k ktır. kadâr büyük hir müsabakası yapılacal Eman BİRİNCİ HAFTA FİKİSTÜR: 14/11/930 Cuma saat birde|çok kuvvetli delillere maliktirler - Göztepe; hakem Al-|Meb'usanda vuku bulan omüna- li li K. 5. K, Altmordu;/memnulyet “kanununa, rağmen birincisinin nız var, ne hakkınız olabilir?)taydan Hasan bey, at 3.de atte her tarafta müthiş bir mü-| Hakem Altaydan Danyal bey: İKİNCİ HAFTA 21/11/90: Cuma saat birde lâzımdır. “ Kimsenin benden zi-) Altınay — Altay yade; bir şey olmamasında benim | 21-11:930: Cuma » günü » iddiası birinci haftanın. galipleri. AH Maçlar Futbol Heyetinden: Hasılâtı tamamen İzmir 8€Y-|lerden aldığımız haberler millet is edilmek tüz- t te dileri de buna. inanmamışlardır. lâpzedelerine ta) Bunu anlamak için prensipleri-İçe birinci ve ikinci güme takım-|hararetli le bu prensip hakkındaki tefsir-| ları arasında dört haftada mal edilmek üzre ayrı, ayrı iki turnuva maçı tertip edilmiştir. Önümüzdeki 14/11/930 cuma |tükenmiştir, Bunu tetkike değer günü Alsancak sahasında icra buluyoruz. Bizce henüz | yeni edilecek tuvnuva maçları ber- veçhi atidir: Saat 13 Göztepe YA ke türde al ARAR savatı | du, hakem Danyal bey i z Kulüplere ayrıca tebliğat icra|tın teşvikatına, yorulmak | bil- edilemiyeceğinden takımların mu lerden fazla müskirattan içtinap eden kimseler vardır. Diğer ta- ikenler — içinde “tam” imanâ- lı rinde müskirat satan güya gizli kabareler 25 binden (fazladır. müzeyyen dir. Memnuiyet kanunun aleyh- tarları bu asil tecrübenin müs- tekreh neticeleri hakkında bir müskirat için senede yedi: milyar! Millet mektepleri açıldı, fa kat devam eden yok. Halbuki mülhakattan ve diğer vilâyet- mektepli dersanelerine ayni kanın devam etti- ik-İğini gösteriyor. Şu halde neden İzmirde, Garbi Anadolunun en münevver kısmında bu alâka harfleri" öğrenememiş vatandaş- ların alâkalarını uyandirmak, on- Sakarya ları inkılâbın bu şerefli yolunda cehaletten © kur- vazife- Yİ © üzerlerine © almış © zeva- yürüyerek miyen mesaisine vabestedir. Di- ğer senelerde vilâyet dersane- Hükümsüz kalan kanunlar Fakat bizzat devletin emni- yetine karşı tehditler mevcuttar. Mütefekkir ve faziletkâr sınıfa mensup milyonlarla muhafazakâr Amerikali bu çılgınca suiistimal- lerin, şehvetlerin, ahlâksızlıkların uyandırdığı nefretle memnuiyet kanunun en kuvvetli aleyhtarlari olmuşlardır. Bunlar ne bir dam- la alkol içmişlerdir. Ne 'de iç- meğe niyetleri vardır. Kuru re- ri rezaletaver olan hâdiseleri inkâr edemedik- lerinden bu meselede umumi ah: lâktaki fesadın ancak şark şe- hirlerinde ve bilhassa yeni Babil jimin . müdal olan Nevyorkta mevcut unu iddia ediyorlar. Aleyhtarlar ise bu sui lin bütün Müttehidei Amerikada hükümran bulunduğunu telâşa düşmektedir. Anlamaktı. dır ki, Meclisteki kuvveti hakiki bir kuvvet olmaktan çok uzak. tır. Parlâmento ekseriyeti ancak milli iradeye tevafük ettiği za. mani devamlı bir kuvvet teşki edebilir. Bu gün vaziyet yoktur: Bele. diye intihabatı - intihabatın“res. mi,, neticelerinden değil, hakiki ceryanından bahsediyoruz-, evet, Halk fırkasının “sözde muzaffe çıktığı bu intihabat memlekette hakiki kuvvetin hangi firkadı olduğunu, milletin kimi istediğini Hem o kadar (güzl görterdi ki, bu gün hüküme mevkiinde olanlar, vatandaş re yinin emniyet ve masuniyeti da. hilinde yapılacak teşrit intihe batta düçar olacakları hezimetir derecesini bu günden ölçebi liyorlar, edecek delâilden mahrüm değil- kika 500 bin nüfusu ihtiva eden bü şehirde yalniz bit sene içinde 20263 sarhoş tevkif | edilmiştir. Bu rakam göstermeğe ki ki. çocuklar “ve kadınlar. istisna edilirse koca Vaşingtonda mem- nuiyet kanununa. muhalif olarak ki ve koktelinden vaz geçen bir fert bile mevcut değildir. Daha garibi meb'usan mecli: 0 O ee Millet mektepleri boş Bu elim hâdisenin önüne geç Bütün münevverler dersaneleri doldurmağa yardim etmeği bir vazife bilmelidirler küm edecekti istihsaline başta resmi makamat sidir. Burada il let dersanelerine : şitap: ederek yeni harfleri öyrermelerini tat siye o etmeği vatan borcu bilirler. Bunu yapacaklardır. Ayni za- manda vilâyet te dersanelerin es- ki faaliyetini iade edecek ted- birleri almalı İzmir muhitinde dersanelerin boş kalması - şölye dursun ihtiyaca kâfi gelmedikle- rinden şikâyet edilmelidir. İşte İğ Halkın reyi dirler. En'ağyaş şehir. Nevyork| yrmek için içatc edilen ustler değil belki Vaşingtondur. Filha-| v. nazâriyeler, müntehipler küt he karşi yapilân “komünizm veya irtica ileri geliyo ” İliste kendi ümumiyete yakin eb seriyeti arkasında muazzam bir boşluk görmekte; ve bir manga meb'usun ise milletir büyük bir ekseriyete dayandığını duymaktadır. Anlamaktadır ki de ve ayanda bile içki mahalleri |ne olursa olsün, kendi. kuvvet vardır. temelsiz kalmış koskoca bir bi- İşte Amerika milleti bu vaz-|nanın bir kaç günlük heybetin iyeti reylerile idame veya mah-|benzemektedir. O bir kaç gü geçtikten sonra ortada muazzan bir enkaz yığınından başka bir şey kalmıyacaktır. Meğer ki, hakiki kuvvetin e | Meclisteki meb'üsl meli değil, Halkın kalbinde tutular mevkide olduğu anlaşılsın. Hak fırkası henüz bunu temayül göstermiyor. Zira, bi diğerleri kadar parlak neticeler) pu anlamak, bunun icabına gör namzet göstermek |hareket etmek hezimeti itird olduğu |etmek olacaktır. Bu itiraf yarın halde bütün münevverlerin' vazife hazırlıyabilir. Kendilerinde mer cumbhuriyetper-|cut olmıyan bir kuvvet vehmik ver firka teşkilâtına düşen vazi-| cebir yolunda devam etmek, bi ferler de vardır. Serbes fırka|lâkis büyük mı ocakları fırkanın saflarında yer | fırkasının. istikbalini çok küçük almak istiyen vatandaşlara mil-| hazırlamaktadır. 1ymetten di- ihamları o bundar Halk Firkâsı Mec karşıdaki ında, lamağı olan — Hak zurunda O müsavidirler. delerdedir. , Bütün insanlar iftabiaten — ve kanun | hu) zy gayret göstermekte, halkın iyi tarif edilince |temayülâtından istifade edilmekte r ediyor. İnsan-lidi. Kanun |müsavat hakkı, umumi arzunun serbes ve âlilişte buna inhi: ifadesidir. Himaye ederken de,|lar müsavata yani kanunun ayni tecziye eylerken de herkes için) maddelerine © göre aynidir... Bütün vatandaşlar umu-| edilmeğe, hepsi değil, faka daha |İşte buna imkân verilmemelidir. mi memuriyetlere seyyanen ka-|fazla meziyet ve iktidarı olanlar ayyen saatte sahada hazır bulun- maları rica olunur. muhakeme | oli lerin dolu bulunmasına daha fazla i lâkaydiyi okuma z takdir etmemiş anların lâkaydisi takip ediyor. Harf inkılâbı Türk vatanında Fikrimce Müessesancılar, mu-| bul edilebilirler. Serbes milletler kaymakam tayin olunmağa hâk-|okuma yazm bilmiyenlerin ade- kavelecilerden (Konvansiyonel- meziyet ve iktidardan başkallıdırlar. İşte pek nisbi bir mü-İdini her sene muayyen bir nis- lerden) daha düşünceli hareket tercih sebebi tanımazlar. “İptida mişlerdir. İnsanın hakları oldu-|o “kadar: ulviyetle. ilân edilen bet dahilinde azaltmalıdır. Buna — Bitmedi — |çalışmak, inkılâbin bu #aferini'de timize şeref verirler. nin hasıl bu kabil şikâyetler bizim muhi- Cumhuriyetçi vatandaşlar, 0- kuyup yazma bilmemenin “elim tesirlerini en mukaddes hakları mızdan birini teşkil eden reyle- rimizi istimal ederken gördük. Ha kkına, kanunlarımızın bahşettik- leri hürriyete sahip olmak, mesaisi kolaylıkla elde etmek istiyen her vatandaşın mez. Bu basit hakikati burst tekrar ederken hepimize düşe vazifeler olduğunu kabul edelim Etrafımızda veya muhitimizd henüz yeni harfleri öğrenmemil vatandaşlar varsa onları bel mehal millet mektepleri ders” Yeni “harfleri öğrenmesi kadar |lim. iv nelerine sevketmeği borç bil