23 Şubat 1935 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

we HARİCİ HABERLER Osmanlı İmparatorluğu masıl yıkıldı Her hakkı mahfuzdur. o Yazan: Son Yemen valisi Mahmut NEDIM Mahmud Şevket Paşa: “ Ne yapa- yım, isyan mı edeyim? ,, dedi Ve sonra yavaş yavaş anlattı, Memleket va- ziyetinin buna müsaid olmadığını söyledi — Paşa, dedi, haksızsm demeğe dilim varır mı zahnediyorsun, on: | larla ne kadar mücadele ettiğimi, senden fazla hiddetle asabiyetle çarpıştığı Allah bilir. Fakat gör- düm ki bu iş zamanla hallolunacak. — Ne zamanı, hangi ozaman... Zaman mı zannedi- yorsunuz? — Başka çare de yok.. Mahmud Nedim beye de biraz evvel söyle- miştim. Çekil düşmanların ek- meklerine yağ sürmüş (olacağım, şimdi bile İttihatçılarla aramda ihtilâf çıktığını duyacaklar diye ö- düm kopuyor, söyle ne yapayım? Tatar Osman paşa, bağırdı: — Kafalarma vura vura adam et, başka ne yapacaksın, esir gibi el.erinde oyuncak mı ol Tuhaf şey, ne yapayımı var mı bu- nun? Mahmud Şevket paşa; — Yani, dedi, isyan mı edeyim, bunu mu demek istiyorsun? — Edersen ne olur? Hep susmuştuk. Nihayet Mah- mut Şevket paşa, yavaş yavaş söy- lemeğe başladı; — Haklı olarak asabisin paşam, fakat umumi vaziyeti bir gözönü- ne getir, memleketin şu sırada bir isyan, ihtilâl ve inkılâba tahammü- lü var mı, bir düşün. Var dersen, senin akirselimine sonsuz bir itima- dım var, soğuk kanlılıkla düşün, ve bana cevab ver, eğer bir askeri harekete, bir darbeye memleketin şu sırada tahammülü vardır, der- sen... yarından tezi yok, seninle el- ele bunu yapalım. Fakat dediğim gibi asabiyetle değil, soğuk kanlı. İrkia ve etraflıca düşün de söyle... Osman Paşa, — Soğukkanlı olmağı bile bı - rakmıyorlar ki... İnsanı çileden çı- karıyorlar, bilirsiniz, benim için Hanya da bir Konya da... Suriye- nin dilberlerine gönül vermiş de- ğilim ki... Nerede vazife varsa ko- şarım, ancak mei in bu hale gelmesine tahammül edemiyorum, kendi yaptığımızı kendi elimizle yıkıyoruz. Peki bu böyle mi gide - cek... Bunlar böyle meydanı boş ma bulacaklar, biz zaten geldik gir diyoruz, fakat daha başlangıçta bu yolu takip ederlerse işler neye varır?. Mahmut Şevket Paşa, Osman Paşanın biraz sükün bulduğunu hissedince, çok mülâyim br tavır - la cevap vermeğe başladı; — Benim de bu halden mütees - sir olduğumu söyledim. Ancak bence bunun önüne sabır ve sükün ile, teenni ile geçebileceğiz. Bu da bir mücadeledir. Ve bu mücadelede sonuna kadar söbat edeceğiz. Şu sı rada başka çıkar yol göremiyorum. Gel beni dinle, hüsnü niyet ve sa- mimiyetle, bir kardeş gibi söyledik- lerime itimat et Paşam! O esnada Mahmut Şevket Paşa bir göz işaretile benim de kendisi- ne yardım etmekliğimi istedi. Bu- nun üzerine ben de bir hayli söy- ledim. Bu sırada Mahmut Şevket Paşanın biraderi Halit Bey de ya- nımıza gelmişti (*) O da Osman Paşayı teskin ve ikna için çalıştı. Nihayet Osman. Paşanın bir hayli yumuşadığını gördük. Tatar Osman Paşa yanımızdan ayrıldıktan sonra Mahmut Şevket Er öm — ya çektiğim külâtı... Paşaya haksızsın iyebi Vr miyim? Adamcağız yerden göğe kadar haklı...Fakat ne yapayım,yu akrı baktım bıyığım, aşağı baktım sakalım, şaşırdım kaldım. Çok ri. ca ederim Mahmut Nedim Bey, : cap edenleri gör, ve vaziyeti an - lat, seni severler, belki bir faydası olur. dedi. Ertesi gün Meclisi Meb'usanda Talât Beyi buldum. Ve olan biteni anlattım, Talât Bey de müteessir ivordr: gi İ — Evet, dedi, Müşir Osman Pa. şayı hep severiz, çok bizmetini de ördük, namuslu, mert bir asker - Fakat ne yapayım ki beri ta - rafta fırka var. Bütün Suriye bir anda İttihatçı oldu, herkes basımı- za yaman birer fedai kesildi, va- tanperverliği, ittihatçılığı kimseye vermiyorlar... Vaziyet bu merkez- dedir. Suriyeden gece gündüz ge- len telgrafları görsen sen de şaşı - rır kalırsın, yoksa durup dururken Osman Paşayı ne diye darıltalım, onun bu mecburiyetimizi anlayıp takdir edeceğine eminim... — Peki, dedim, bu, böyle mi gi- — Nasıl?.. — Suriyedeki birkaç mütegalli- benin arzularına sonuna kadar bo- yun eğmekte devam mı edilecek? — Elbette hayır, fakat şimdiki halde başka türlü hareket edebil - memiz imkânsız. — Onlar bu şekilde mevkilerini tarsin ettikten sonra ise aslâ bu vaziyetin değişmesine tahammül ve müsaade etmezler, bunu hesa - ba katıyor musunuz? Talât Bey bir müddet dalgın MILLIYET CUMARTESİ 23 Yugoslavyadaki hâdise İç işler bakanı İzahat veriyor Jandarmalaria köylüler arasındaki çarpışma BELGAD, 22.A.A. — Avala a- jansı bildiriyor : İç işleri bakanı B.-Popoviç dün akşam yaptığı bir beyanatta, Si- binye köyünde vukua gelen karı- şıklıklar dolayısiyle idari ve adli makamlar tarafından derhal tahki- kat yapılmasmı emrettiğini bildir- miş ve demiştir ki : — Komisyon tahkikata başla- madan evvel, 20 şubat sabahı 200 köylü Brod kasabasma gelmişler ve tevkif edilmiş olan şahıslarm hiç bir şarta tâbi tutumadan ser- best bırakılmalarını istemişlerdir. Köylüler, kasabanm dışında dur. durulmuş ve kendilerine dağılmala rı söylenmiştir. Fakat köylüler bu- na tabanca ateşi ile cevab vermiş- lerdir. Bunun üzerine ,nizamname- ler mucibince, jandarmalar da si- lâhlarını istimal etmişlerdir. Beş kişi ölmüş üç kişi yaralanmıştır. Dış işleri bakanı, beyanatının 80- nunda tezahüratçıların bir dış işle- ri bakanlığı müfettişinin halk ara- sma karışarak halkı teskine ça! masını da intaç ettikleri bu vak'a- nın çok çabuk bir surette tenvir e- dalgın düşündükten sonra; — Vallahi Mahmut Nedim B., dedi, hiç bir şeyi ince uzun hesap edebilecek bir günde değiliz. Ma- alesef bu böyle. Hesap kitap devri daha gelmedi. — Geleceğine inanıyor musu - nuz? — İnanmak isterim, — Temenni ederim ki istediği - niz olsun... Birkaç gün sonra Tatar Osman Paşa yeni memuriyet mahalline,dör düncü ordu müşürlüğüne büyük me rasimle teşyi edilerek hareket etti. O gün, giderken, beni bir kenara gekti; — Gidiyorum, sırf sizin ısrarı - nız üzerine gidiyorum, çünkü mem- lekete bir faydam olacak diye dü- şünemiyorum bile, yarın oradaki üç beş türedi de bir iki telgraf çe- kince oradan da çağırılacağımı bil- miyor değilim. Burada işler düz - gün gitmezse bizim bütün gayret- lerimizin boşa çıkacağını söyleme- ğe lüzum bile yok. Binaenaleyh siz buradakileri yola getirmeğe çalı - şınl Dedikten sonra, gülümseyerek şaka etmişti: — Yoksa, yürürüm Alimallah... Hem gelince evvelâ senden hesap sorarım... Bak peşin söylüyorum, ona göre kollarını sıva... Tatar Osman P şanm bareketin- den az bir zaman sonra, veda e - derken bana söylediklerinde çok haklı olduğunu görmüştüm: Mecliste idim. Ahmet Rıza Bey- le oturuyor, konuşuyorduk. Biraz sonra yanımıza merhum Seyit Bey- le Kastamonu mebusu Ahmet Ma- hir Efendi de geldi. telâşlı buldum. Mecliste o gün tuhaf bir esiyordu. Heyeti vükelâ diğer bir odada iç- timada idi, Sadrâzam Hakkı Paşa- nın birkaç defa oradan çıkıp mü- teessir bir çehre ile öteye beriye ie de görmüştüm. Ne vardı a- Kimse birşey söylemiyordu, ni - hayet dayanamadım, Ahmet Rıza Beye sordum: — Ne var, dedim, vükelânın bu içtima: fevkalâde bir hale delâlet ediyor ? Ahmet Rıza Bey birden bire coş- tu: — Ah e Zehrap yok mu? Peşine Nafıa Nazırı Hallaçyanı ve Erzu - rün mebusu Vartaki ve diğer Er- meni mebuslarmı da takmış Tatar Osman Paşanın Erzurum, Erzincan Van, Bitlis Ermenilerini tazyik et- tiğinden bahs derek dördüncü or - du müşürlüğüne kaldırılmasını is. tiyorlar. Halbuki Osman Paşar oralarda çok dürüst hareket etti ti muhakkak. Fakat onların işine gel- miyor. İlle ortalığı karışık görmek istiyorlar. Hayret içinde kalmıştım. Tatar Osman Paşanm birkaç gün evvel söyledikleri aklıma gelmiş, şaşır - maştırn. Onlara biraz (Bitmedi) (#) Halit Bey şimdi Bağdatladır İrak kabinesinde mâzırder, | a Douvers'a gelmiştir. dileceğini ve suçlular hakkında ka- muni tedbirler almacağını bildir. miştir. “Hindistanda Siyasi tahrikât yapanların yakın akrabaları BOMBAY, 22.A.A. — İngiliz im paratorluk idaresi O ,memurlarm hattı hareketleri hakkındaki nizam namede bazı değişiklikler yapmış ve bu meyanda yakın ailesi efradı hükümet aleyhine siyasal tahrikâ- ta karışan aile reislerinin aylıkla- mm kesilmesine karar vermiştir. Bu tedbir, son Gandi harekâtın- da tahrikçileri iltizam etmiş olan bir çok mamur karılarının almiş oldukları vaziyetin bir neticesi te» lâkki olunmaktadır. Spor kurbanları İki kayak sporcusu dağda ölü bulundu VARŞOVA, 22.A.A. — Sarp Beskida dağlarında bir eki sporu esnasında bir haftadan beri kay- bolan dört kişiyi aramak üzre karılan kayakçılar bunlardan ikisi- ni dün öğleden sonra Babia Gora Venizelos davası Mahkemede hiçbir Hâdise çıkmadı Davanın taliki için yapılan teklif reddolundu ATINA, 22 (Milliyet) — Ve- nizelos ile karısına karşı yapılan suikast işinde suçlu bulunanlarm muhakemesine dün başlanmış ve hükümet tarafından ittihaz. ediler fevkalâde tedbirler dolayısile hiç bir hâdise çıkmamıştır, Şahitler - den bir çokları gelmediklerinden bunların ihzaren celbi için muha- keme bugüne bırakılmıştır. Suçlular tarafından Venizelos bulunmadığından dolayı davanm taliki icap ettiği hakkında göste rilen sebep mahkeme tarafından reddedilmiştir. Bugünkü celsede iddianame okunacak (suçluların diğer bir çok itirazlar hukuku u- #mumiye şahitleri dinlenecektir. Barış için Emniyet hissinin de tees- süs etmesi lâzımdır LONDRA, 22.A.A. — B. Bald. vin, burada söylediği bir nutukta demişti rki : İstisnasız bütün Av- rupa uluslarınm vazifelerini yap- | maları ve yalnız barış istediklerini değil fakat emniyet hissinin gele- bilmesi için lüzumundan fazla fe- dakârirklar yapmağa da hazır ol- duklarını gösterme amanı gel miştir .Bu emniyet i gelmeden, barış kabil değildir ve yine bu em- niyet hissi gelmeden Avrupada ti- caret için itimadın vücud bulma- sını ü edemezsiniz. Halbuki, herkes için ve bizim için ise her ten fazla lâzım olan uluslararası ticaretinin yeniden doğabilmesi i- çin bu itimad esas teşkil etmekte- dir. Altın esası Amerika reisicumhuru se- çiminde rol oynıyacak NEVYORK, 22.A. A. — De mokrat ayan azaları, eski Reisicüm hur B. Hoover'in altın esasına dö- nülmesi beyanatı hakkında sağ ve sol Cümhuriyetçi ayan âzası ara sında yapılmakta olan münakaşa- lara karışmamaktadırlar. Mana» fih, ekser gazeteler, bu metele- nin, önümüzdeki Reisicümhur in- tihabatında büyük bir rol oynaya- cağını zannetmektedirler. Yüksek divanm altın esası kay- dı hakkında verdiği karardan son- | dağında ölü olarak kar altında bul- muşlardır. Öbür iki kişinin de ay- nı suretle ölü olduğu ve bunların bir kar çöküntüsü yüzünden öldük- leri zannedilmektedir. Sarda kalmak istemiyenler PORTO ALLEGRE, 22.A.A. — Gazetelerin yazdıkları Sar'ın Almanyaya (dönüşü; sonra bu havzada kalmak istemi- göre, ra, Cümhuriyetçi âyan âzasından B. Bardour, altın kaydını kaldıran 5 haziran 1933 kanununu tadile etmek üzre bir kanun projesi tek- lif etmiştir . Bu projeye göre hü- kümet, bu kanunun kabulünden ev- Ödemişliler ik dll via EZ pr i tayyare daha 7, alıyorlar ÖDEMİŞ, 22. A.A. — Dokuz on yil içinde büyük ordumuza ü$ tayyare armağan eden Ödemişler iki uçak daha almağa karar vermi" lerdir. Ve bunun için de and içmişl erdir. Geçen kurban bayramında 1136 kurban parasını Tayyare Kurumuna hediye eden kasabamığ halkı bu yıl kesilecek bütün kurbanların parasım aynen Kurumuna 08 receklerdir. Yeni bir İskân kanunu Toprak işlerindeki bü- tün müşküiler ortadan (kaldırılacak ANKARA, 21.A.A. — Dahiliye vekâletinin yeni bir iskân kanunu lâyihası hazırladığından bahsedil- mişti. Yeni çıkacak olan iskân ka- nunu, Türkiyede yeni bir toprak inkılâbı yapacak kadar mühimdir. Şimdiye kadar iskün işlerini güç leştiren meselelerden biri de, ta- pusuz zannedilen arazi üzerinde bir zaman sonra başkasmın hak iddin etmesiydi. Çok kere görülen bu vakalarda, sahibsiz arazi mu- hacirler tarafından mamur bir ha- le geldikten sonra elinde tapusu olan bir adamın eline geçmekte- dir. Meclisin geçen devresinde Da- hiliye Vekili Bay Şükrü Kaya bu- bahse, memleketin toprak mesele- sinin can alacak yerine temas &- derek şu izahatı vermişti: “ Devlet araziyi metrük arazi diye muhacire veriyor, onlar da imar ediyorlar. Sonra her hangi bir sahibi çıkıyor ve diyor ki bu benim mülkümdür. Tapusı gös- teriyor ve muhaciri sokağ: yor. Trabzonda böyle çok arazi vardır. On dönüm, yirmi dönüm araziye malik olan kimse büyük arazi sahi- bi ve zengin addedilir. Birisi çıktı 200 bin dönüm sahibi olduğuna dair ilâm gösterdi a: köylüleri o- radan çıkardı. Hat boyundan ge- çerken Sazlı köyü vardır. Burası da muhacirlerindi. Orada da arazi- nin sahibleri çıktı. Halk yine top- raksız kaldı, dağlara sığındılar, çalı çırpı topliyarak geçinmeğe bap ladılar.,, İşte bu gibi vakalarm önüne geç mek, yerleştirilen muhacirleri em- niyetle töprâklarna bağlamak, ye- ni köyler kurmak için, yeni bir kanın lâyihasına (ihtiyaç görül- müştür. Yeni lâyihadeki esaslardan biri de şudur : Tapusuz topraklar üzerinde, dev- letten başka kimse hak ve mülki- yet iddinsmda bulunamaz. Muay» yen bir müddet içinde, bu toprağı boş bırakan ve işlemeyen kimsele- rin arazisi yine devlete aiddir. Bu gibi kanuni kayıdlardan son- ra, boş araziye muhacir yerleştir- mek ve iskân politikasını daha sa- lim bir şekilde takib etmek imkân- yelki teahhüdlerini alt olarak ö- demesi lâzımgelecektir. Mebusan âzasmdan B. Hollise de, mebusan meclisine ayni mehalde bir proje teklif etmiştir. yen Alman aileleri, uluslar kurumu muavenetiyle, Rio Grande Sodul ayaletinin şimal kısmına yerleştiri- lecektir. s B.Hitler tetkik seyahatinde FRANKFORT-ODER, 22. A.A. B. Hitler dün harbiye bakanı ile birlikte buraya gelmiş askeri tef- tiş etmiştir. B. Hitler, tezahürat ile karşılanmıştır. Harici küçük haberler: * Paristen Atina'ya dönmek üzere bulunan Maliye Bakanı Bay Pesmezoğ- lu ile Başbakan Yunanistanm borçları hakkında telefonla görüşmüşlerdir. Bu- nun Üzerine Pesmezoğ'unun bir müddet daha Pariste kalması muhtemeldir. # Aynaroz idaresi muhtariyetini, vı hakkında verilen haberleri taraftarı Proiya gazel # Lordlar ticaret filosuna yardım edilmesi hakkın- daki kanun projesini kabul etmiştir. # Pari 1937 il olan uluslararası teknik ve sanat sergi- sinin 1941 senesine bırakıldığı hakkın. deki şayialar gerek Ticaret Bakanlığı, gerek sergi komiserliği tarafından tekzip olunmaktadır. * Şarki Prusyanın hemen her tarafında inşaat için arsa satı lmması büyük bir faaliyet gi mektedir. Köniksberg belediy. şimdiye kadar bir kaç hafta için- de 350 den fazla aran satmıştır, * Sardam dönen İngiliz Essex alayının bir taburu ile hassa ala- yından bir kıta dün öğleden son- Balonun plânı bozukmuş SAN-FRANSISKO, 22.A.A.— Makon balonu felâketi hakkında tahkikat yapmıya memur olan bah- riye divanı müddelumumisi, nm, balonun plânında mevcud bir arızadan doğmuş olduğunu beyan ram Hauptmanın idamı kalıyor 'TRENTON, 22.A.A, — Haupt- man'ın avukatları, dün vermiş ol- dukları temyiz istidasının ancak teşrinievvel içtimaında nazarı dik- kata vebu suretle Hauptman'ın muhtemel idamın 1936 senesi bidayetine talik edil- miş bulunacağını ümid etmekte dirler. m Erzincanda peçe ve çarşaf ERZİNCAN, 22.A.A. — Umumt meclisin bugünkü toplantısında üye Hadice tarafından peçe ve çarşaf ve kafeslerin kaldırılması hakkım. da verilen takrir büyük bir alâka i- le karşılanarak kabul edilmiştir. Gümüşhane fırka kongresi GUMUŞHANE, 22.A.A.—C.H. F. dün saat 14 de açılarak kongra- nın saygıları Atatürk'e, Başbakan- lığa ve Genel kâtibliğe telle su- nuldu. Kongra Başkanlığına bele- diye başkanı Muhsin Ataç seçildi, Memleketin dert ve ihtiyaçlarına uygun ve faydalı temenni karar- ları verildi. ları elde edilecektir. Fransız bankasında 82 milyar franga Yakın altın var PARİS, 22. A.A. — Fransız & lusal bankasınm son bilânçosu #8 vaziyet göstermektedir : Altın mevcudu : 8 milyon faz lasiyle 81 milyar 891 milyon fr Esham ve tahvilât cüzdanı 251.5 milyon eksikle 3 milyar 367 milyon frank. Tedavüldeki para : 482 milyon eksikle 82 milyar 179 milyon fran Cari hesaplar yekünu 236 mik yon fazlalaşmış, vadesiz teahhüd- İer 246 milyon eksilmiştir. Altın karşılığı yüzde 80,49 dan yüzde 80,70 e çıkmıştır. Silâhsızlanma mes'elesi CENEVRE, 22. A.A. — Silâbsi#| lanma konferansının komitesi, bö” zı esbabtan dolayı, Amerikan pre) jesindeki kontrola aid maddeleri heyeti umumiyesini müzakere ek meyi başka bir zamana tehir et miştir. Komite, bu maddeleri, #i” lâh imali komitesi müzakereleri" nin neticesinden sonra münakaş#” ya başlıyacaktır. Yurtta hava vaziyeti ANKARA, 22.A.A. — Ziraat kâleti meteoroloji enstitüsünden # Iman malümata göre, son 24 sasi içinde yurdun cenup ve cenubü Ki Anadolusü ile doğu Anadol” sunda Siirt ve Karadeniz kıyıları Ordu yağışlı ve diğer yerler y# iğışsız geçmiştir. zel Yağış temamen yağmur şekli dir. Ölçülen en çok yağış mıkt/ Gaziantep'de 17, Silifke ve Sive" rek'de 14, Kilis'de 12 ve diğef yerlerde 2-8 milimetre arasındadı” Toprak üstünde karın kalınlığ” Kars'da 4, Erzurum'da 15 ,Afyo8” da 20 santimetredir. Hava sühuneti de düne nazara yer yer 2-3 derece arasında & veya çokluk göstermek suretiyl? mütehavvil geçmiştir. En dü: sühünet dereceleri sıfırın altınd? Kars'da 17, Erzurum'da 10, Af yon'da 12, Ankarada 7 derecedif” En yüksek sühunet sıfırın üstü 18 derece olarak Antalya'da ka” dedimiştir Bugün Ankarada a9 14 de sühumet sıfır derecede kaf” dedilmiştir. Rüzgâr sakin ve hsf# Tramvay şirketi ile yeni görüşmelere başlanıyor Şirketinmümessilleri Ankaraya gili Tarifeler ucuzladıktan sonra yolcu mik tarının günde 12000 arttığı anlaşıl Bir kaç gün evvel Belçikadan gelmiş olan ik, tramvay ve tünel şirketleri o müfettişlerinden Bay Marcel Ronger ve Rene Bro- ens hükümetle temas etmek üzere Ankaraya gitmişlerdir. Nafia vekâleti, bundan evvel neticesiz kalan müzakerelerde a- lâkadar şirketlerin sermayelerinin Türk lirası olarak tesbit edilme - sini ve tarifelerde (ticaret odası geçinme endeksinin de göz önün- de tutulmasını istemişti. Diğer meselelerde mutabık ka- Imdığı için bu defa bilhassa bu i- ki cihetin müzakere mevzuu ola - cağı anlaşılmaktadır. Şirketlerin müdürleri Belçikalı mümessillere vaziyet etrafında İ- zahat vermişlerdir. Tramvay şirketi tarifeleri ucuz- latıldıktan sonra yolcu (miktarı günde 12,000 kadar arttığı tesbit edilmiştir. Ancak şirkete göre, yol : miktarı fazlalaşmakla beraber felerin ucuzluğu doleyısile ge a 30,000 lira kadar azal ş gs, Devlet Şen Eilmeyiğ takdirde, gi kapı b le meriyette iken Edirnekap! (0 tx İnşaatına sarfettiği 8000 yı, iade edeceği paradan besi etmek niyetindedir. Bunun ları hazırlanmıştır. Tramvay şirketinin üç ayki tarifesi bari # Tramvay şirketinin yeni ei lık tarifesinin yapıldığını, K'ğe yon yaptığı tetkikattan son retleri daha ziyade indirmek nını göremediğini yazmıştık Pp Şirket bu karara da tire? eği tir, İddiasma göre şirket “Ais dır ve ücretlerin arttıralım , dır. Fakat komisyon bu id rit görmiyerek reddetmiştir. dil Yeni tarife raporu tasdik “eğ mek üzere Nafia Bakanlığı? gi derilecek ve marttan itibar?” riyete girecektir.