31 Ocak 1935 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

Yazan: Son Yemen valisi Mahmut NEDIM Her hakkı mahfuzdar. SultanHamitendişeiçinde soruyordu — ove—— Hicazda kimlerin hesabına çalışılıyor? - Sultan Hamidin merakı - B. Mahmut Nedim'e başbaşa MİLLİYET PERŞE! IKINCIKANUN 1935 İHARİCİ HABERLER| Rozveli cene bir hezimete uğradı Ayan Lahey divanına Bu iş dolambaçlı bir yoldan İnn Ae kik ulus- lar derneğine atılması peki tefsir clundu VAŞINGTON, 30 (A. Türk ordusuile-Kızıl arelarii i kardeşliği şeref şerefine 4 girmeği kabul etmedi Moskovada General Fahrettin ; şerefine ziyaf? ANKARA, 30 (A. A.) — Iran -Afgan hadudundan avdet etmekte. Zi lan hakem heyeti reisi general Fahrettin ve Moskovada / gimiz Vasıf Çınar tarafından bir ziyafet verilmiş ve Hariciye “| maavini Bay İristinski, Bay Karahan, erkânı harbiye reisi gen ker, hariciye erkânı, Afgan #efiri ve İran maslahatgüzarı hazır Su.tan Hamit susunca, ben ya- vaş yavaş Ebülhüda hakkındaki bildiklerimi anlatmağa O, dikkatle, merakla (dinliyordu. Neticede; — Biliyorum, dedi, vaksâ bilme- diğim birçok şeyler de varmış, on- ları da bilmiş oldum. Ancak ben, bildiklerimin bu Ebuldelalın yaptı- de çe yapilari gazların Pl oi üz i bir kısımı olduğunu da zaten tah- min ederdim. Bu, fena bir adamdır, şüphe yok... Evet şüphesiz ki muzır bir adam... | Merakla vereceği hükmü bekler. ken, Sultan Hamidin dudakların. dan şu cümleler döküldü? — Ancak bilmem ki ne yapmalı, onu nasıl zararsız bir hale getirme- — Bu adamı tutup, bunca genç- lere nâhâk yere yaptığımız gibi, fa- kat bihakkın müstahak olduğu zin dana atmak elinizden gelemiyor mu? demek, en doğru bir cevaptı. Fakat bunu nasıl diyebilirdim. Bu, mümkün mü idi? Sultan Hamit bütün hiyanetini, mel'anetini, fenalıklarını bildiği ve bildiğini de itiraf ettiği halde ne- den, niçin Ebülbüdaya bir w yap- yapamıyordu? mıyor, yabut Ben Bir müddet Sultan Hamit te sustu ve bir hayli âleminden çıkmış, demindenberi söylediklerimi işitmemiş, unutmuş gibi, dedi ki; — Mahmut Nedim bey, bana bir sonuna e — Peki, bütün bunları niçin yapı | yor, maksadı nedir dersiniz? Ne diyebilirdim, bu adam mak- sadı ne olabilirdi? ei düşündükten sonra, dedim İS khan bnkfemla Ebülhüdanm... Sultan Hamit derhal tashih etti: — Ebüldelâl deyiniz şuna Ebül. rüyor, siyasi maksatları, emelleri, hırsları var mı, yoksa sırf şahsi ma. yeler, hırslar peşinde mi koşuyor, bunu kestiremem. Göruuğum, vw nıdığım, bildiğim kadarı bu ada- mın tasavur ve tahmin edilemiye- cek derecede haris ve ikbalperest Mmıyor gibi görünüyor. Eğer alnız şahsi emeller peşinde (o koşuyorsa w —— ———X—ğ—ğ da Karabatağm yanma bir Elçi gönder Elçi: mmişler; giden — Aman bana kimden du; bir yanlışlık Ismail Müştak MAYAKON m Hicaza kadar el uzatması lâzrmdı. | Sultan Hamit, hiddetle; — O halde? dedi, o halde kimle- re âlet oluyor, kimler hesabına iş görüyor bu adam? Ve benim cevap vermeme mey- dan bırakmadan, gene kendisi ce- vap iş * — İngilizlere... Mutlaka İngiliz. lere satılmıştır, ne dersiniz? — Kanaatimce, dedim, herhalde bir tarafa hizmet ediyor, fakat aca- ba bunu da para için mi, yoksa si- yasi bir maksatla mı yapıyor, aca- ba para almak, hemde siyasibir rol oynamak hevesinde midir, orası nı bilmek hayli müşküldür. Sultan Hamidin hiddeti gittikçe artıyordu: — Müşküldür, fakat mümkün- dür, bu ciheti mut'aka bilmek lâ- zımdır, ve bilmeliyiz. Birkaç dakika dalgın dalgın dü- şündü, ellerini oğuşturdu, parmak- larmı biribirine geçirerek, asabi »- sabi birkaç adım attı; — Peki, dedi, ya Şeyh Zafer, Se- yit Fazıl paşalar, onlar için ne der- siniz? — Onların bir şeylerini görme- dim, işitmedim. Zannediyorum ki kendi hallerinde oturmaktadırlar. — Ebuldelal ile araları daima a- gık görünüyor, bu bir rekabet his- sinden mütevellit olamaz mı? Hangi rekabet, ne o rekabeti?... Padişah, gene vehme kapılmıştı. Bir hilekâr ile iki sakin adam ara- sında ne rekabeti mevzuubahs ola- bilirdi? — Zannetmiyorum, dedim, nemiyorlarsa bunun sebebini kik larının bir olmadığında, anlaşama- yışlarında aramalıdır. kanaatinde- yim, — İşi ya işte, dedi, Esener ap paylaşamıyorlar de- Padişahın hiddeti ile beraber veh A.) — Ayan Birleşik A- merikanın uluslar arar Lahey adalet divanma girnesi teklifini onay- lamıştır. Teklifin onay» lanması i bu teklif için yapılan ihtiyat kaydımı Bay Roz- velt'in o tasvibi ilereye koymadan onaylamıştı. Bu ihtiyat kaydı, mese- İeleri Lahey divanına ver meden evvel hükümetin ihtilâf halinde bulunan bütün taraflarla genel anlaşmalar yapmağa ça- lışmasını istiyordu. Ayan, Bay Gore'nin divana giriknek için ile- ri sürdüğü ihtiyat kadını 26 reye kar. “58 e ile reddetmiştir. Bay Göre, divana girmek için Bir- leşik Amerikaya borçlu ve divanda ü- yo olan ulusların şimdiye kadar ver- medikleri here ödemelerinin şart lmasını istiy: AŞİNGTON, SOAA) Birleşik Amerikanın Lahey divanına girmesi me- selesi üç haftadır münakaşa ediliyor » du. Üçte iki ekseriyetin temin edilme- si suretile teklifin reddedilişi, muhalif. lerin şiddetli neşriyat ve propagandalar £ına rağmen reylerin üçte ikiden faz - İasının temin edileceğinden şüpbe et - miyen ekseriyeti çok şaşırtmıştır. Bay muhaliflerin p larınm yalan olduğunu OO AÂmerika ve- tandaşlarının mal ve canlarının divana girmekle tehikede olmıyacağını ve on. ları Avrupa kavgalarına sü rüldemiyoceğini bilditmiştir. Fakat âyan, muhalefetin istediği yo- la çoktan sevkedilmiştir. Son dakikada e üç ihtiyat kaydı kabul etmiş olan beyaz ev, bir dördüncü daha kabul etmiştir. Bu dör düncü kayıt, Birleşik Amerikanın hiç bir ihtilafı, önceden ibtilâf halinde bulunan ulus ile umumi veya husüst bir anlaşma yapmadan divana va /ketmiyeceğini şart mış ve menfi neticenin ilânı, gelmiş olan büyük bir halk kütlesi ta- mide artıyordu, biran evvel ortalı- ğı süt liman gören hünkâr, şimdi bir husumet çenberi kaldığı. nı zannediyor ve kendisine en sa- dık adamlardan bile şüphe etmeğe başlıyordu. Bu hal © gösteriyordu ki Sultan Hamit karşılaştığı bir meseleyi et- raflıca düşünürken fikirleri dağıl yor, ve bu yüzden bir türlü karar- Eğer Ebülhüda hainse, cezasını vermek, bu hiyanetin önüne der- hal lâzımdır. Sultan ep e a kün olamıyordu. O gün o birhayli daha konuştuk. Fakat mevzu dağıl. mıştı, sonunda Sultan Hamidin hat tâ benden bile şüphelendiğini, E- bülhüdayı sevmediğim veya çeke- mediğim için aleybinde bulundu- ğum kanaatine bile vardığını hisse- der gibi oldum. Ne olursa olsun, ne kadar söyle nirse söylensin, cürmü, günahı ka» bahati gözlerile gördüğü halde bile, cezaya gelince, Ebülhüdayı tecziye edebilmek cihetine gidemiyordu: Ayrılırken, çok dü: , müte- essir, hattâ meyus bir hali vardı: — Icabmı düşüneceğim, herhal- de bu işin bir çaresine bakılacak. tır... dedikten sonra birdenbire; — Durunuz, dedi,... Durdum. Odayı derin bir süküt kaplamış- tı. Ne diyecek, ne olacak diye bek- liyordum. Tekrar etti: — Durunuz! Duruyordum, sessiz sadasız bek- liyordum. Bir hayli böyle karşı kar. şıya durduktan sonra; — Siz, dedi, Hicaza dönmeseniz | | de burada bir müddet kalsanız ve bu işle meşgul olsanız... Şu Ebulde- lal'ın iç yüzünü, kimlerle o düsüp kalktığını, ne maksat ve o emeller peşinde koştuğunu, ne istediğini i- yice bir anlasanız...Z annederim ki bu, en münasip hattı hareket olur. Omuzlarımda ağır, taşıyamıya- cağım kadar ağır, be: ezecek kadar ağır bir yükü sikletini biranda duyar gibi oldum. Fakat o vaziyette, o ânda, hayır diyebilmek, padisahm emir ve ira- desine; — İrade . efendimizindir, den basler bir cevan verehilmek imkâ- nı var mi idi. Ben azap içinde kıv- ranıvken, Sultan Hamit sordu: — Bitmedi — rafından alkışlarla karşılanmıştır. Demokrat fırka rey verilirken, 43 muvafık, ve 20 muhalif olarak ikiyâ ayrılmıştır. Cumhuriyetçiler de 9 mu- vafık ve 14 mühalif olavıştıar. La Folet terakkip»rverkeri ile Şipe- 54 işçi çiftçileri muhalif rey vermiş « Bu sonuncu iri eğ kal f Amerika Cumuh urreisi Bay Rozvelt Bu karar, bütün Amerika hükümet- lerinin alınmasını istedikleri bir ted - biri kabul etcirmek için Bay Rozveltin gayretlerini haltalamağa muvaffak 0- lan (tecerrüdcüler) için mühim bir ka sançtır. Ayanın kararı, bundan başka, ba» zı mahafilde Amerikanm uluslar ku- rumuna girmesi için beliren harekete de uzun müddet için bir nihayet ver- Günün galipleri olan o Borah ile Conson, iddinlarını, a ada- let divamma girişinin, uluslar kuru - muna girmesi için, dolambaçlı ve iki i bir hazırlık olduğu noktası ü vanına girdiği takdirde Avrupn devletlerinin kavgalarma sü- rüklensceğini, onların oyuncağı ola - cağmı ve böylece “uk'slar arası ala nn” çi hakkı hiyarmı kaydedeceğini durmadan tekrar etmişlerdir. Ayan ei olurken bir ta- raftan ve bilhassa Bay Hörs eteleri tarafından şiddetli ipa lif neşriyat yapılmış, mülereddit vazi- yette olan âyan azalarına yığınlarla protesto ve tel yazıları çekilmiştir. Çekilen tal yazılarının sayısı 40,000 den fazladır. Reyler verildikten sonra, demokrat ekseriyeti reisi, ayandan Robenson, ”Bu kararın Amerikanm Lahey diva- uma girmesi meselesi ile gayri mu » ayyen bir dereceye nihayet verdiğini söylemiştir. Bay Robeson, müessir ve son bir beyanatta bulunarak, divana girilme- pi e yapılan propagandayı ve Ayanm tesir altında bulunması için ça Bışıldığını ifşa etmiştir. Staviski tahkikatı bitti Bu işte 2000 kişinin suçlu olduğu anlaşıldı DE ee — Eski müddinmumi Pressard birdenbire öldü cesedinde otopsi Daeerak Pressard! ın zehir- şüphe kalmamak üzere otopsi yapıl - masını istemiştir. Bugün otopsi yapıl - ması ihtimali vardır. Diğer taraftan Stavisky hakkında- ki adliye tahkikatı bitmiştir. Geçen şa batta patlak veren bu meselenin tah- kiki bir seneye yakın sürmüştür. Müs- İ tantik 20,000 vesika toplamıştır. Tah- kikat evrakı 51 dosya tutuyor. Bun - lar müddei umumiliğe verilmiştir. Mü- tehasarların raporu ve zabıtnameler de makinede yazılmış 7000 sayıfa tut- maktadır. Müdci umumi idianemesini hazır - lamaktadır. İddianame 600 sayıfa tu tacaktır, Bunda 2000 kişi ittiham edi- İecektir. Şubet sonunda mahkemenin lan tahminlere bir nihayet vermek ü- zere, eski cumhuriyet müddei umu « misinin cesedinde otopsi yapılmasna müsaade etmiştir. Bu itibarla ceset, tıbbı adliye götü- rülecektir, Bir adama iki i iş yok yok PARIS, 30 (A.A) — yeti, işsizliğe karşı ik ik devlet © memur ve müstahdemlerinin, resmi vazifelerile birlikte para rmskabi- linde hasusi bir vazife görmelerini ya - sake eteiştir. İşsir adamlara iş verecek olan pat ire yanrüteimnağır an *ou tazminatın bir kısmı verilecektir. ir, muşlard. Yemekten sonra Türk ordusu ile Kızıl ordunun kardeşliği Atatürk'ün ve Stalin'in sıhhatlerine kadeh mış ve kardeş Afgan ve İran hükü metlerinin saadetine içilmiştir. neral Fahrettin bugün general Vor oşilof tarafından kabal edil Kurultay başkanı bugün geliyor , ve her iki taraftan ANKARA, 30 (Telefonla) — Meclis başkanı Kâzım Özalp bu & şamki trenle İstanbula gitti, Metr Salemin dünkü muhakemesi ANKARA, 30 (Telefonla) — Rüşvet almaktan suçlu Metr il ve Leon Faracinin mai elerin e bugün asliye ceza mal devam edilmiştir. Metr Salemin mü dafaa vekiller! avukat Bay ve Bay Galip Hikmet mahkemeden tamiki tahkikat ile Metr Salemin'| adam olduğunu ve tezkiyesi için İstanbul avukatlarından Bay # Muklisin şehadetini istediler. Mahk eme tamiki müdafaaya teklifi hasebile İstanbul telefon şiri ikat talebini ref ini üzeri! işlerini alan Bay Esat Muhlisin şahadetine de müracaat edilmesini kabul ef muhakeme 23 şubata talik edilmişt ir. 4 Edirnede sular terkrar yükseldi EDİRNE, 30(A.A.) — Bugün saat 16 da tekrar yükselmiye yan sular son dakikada yükseliş is tidadını kaybetmiş ve biraz. “a bi olmuştur. Karaağaç ile Edirne arasındaki mün&kalât durdu! tur. Evvelki akşamkinden 44 Serife selinin eğen CD d mahalleri istilâ etmiştir. Her ihtimale karşı tedbirler alınmıştır. pi Türk-İngiliz ticaretmukavelesi akf' için yapılan müzakereler durdu LONDRA, 30 (A.A.) — Rewter ajansı bildiriyor: Yeni Türk - Ingiliz muvakkat ticaret mukaveelsinin akdi da yapılmakta olan müzakereler in kıtası uğramıştır. Türk hükümeti zı İngiliz mallarında ve bilhhas yünlü ve pamuklularda yaptığı jan tavizalım 15 şubatlan itibaren geri almak tehdidinde bulı İniglterenin Ankara büyük elçisi Londaraya telgraf çekerek istemiştir. m yakında tekrar başlıyacağı ümit edil Bay Molotof'un sözleri Toplarımız, tanklarımıZ; Kyetelerimizçoğalmı Sovyetıer bıriğinin nüfusu 168 milyona yükselmiştir. MOSKOVA, 30 (A.A:) — Bay Mo- lotok, Sovyetler birliği Sovyetler kon - devam ederek diş Gcaret © meselelerine temas etmiş ve Sovyetler birliğinin başka ülkelerde 0- lan bicari münasebetlerindeki vaziye - tini pek ziysde geğlamlaştnı hizm te işaret Barış içinde çalışan ve m temayül. lerinden mülhem olan Sovyetler birliği aluslarıma hudutlarını iyi muhafazaya lâyik olduklarını kim inkâr edebilir? Son yıllar içinde doğu ve batı hu « dutlarımızda az sayılamıyacak tabiki - mat ve büzumu olan teslihat © yaptık. Bunlar tecavüz kuvvetlerine mukavs - met içindir. Deniz filomuz büyümüş- tür. Toplarımız, tanklarımız ve bilhassa üzerinde çalıştığımız tayyarelerimiz ço- Kalmıştır. Kızıl ordunun techizmtı dört kere aet- mıştır. Bu işi, Bay Satlinin göster » diği hususi ihtimam sayesinde muvaf- C. Amerikada “ Asilerle askeri kuvvetler arasında müsademeler MONTEVİDEO, 30.A.A. — Çerso- largo'da ve Takunrembo'da tayyareler, asilerin üzerine bomba yağdırmaktadır- lar, Askeri kuvvetler, Kolonya'da 4 ki- Cumhnriyet Bankası şubelerindeki mev a ek irilke; hükümet kuvvetlerine yardım edecek asileri takib etmektedirler — — ,, Bir buçuk milyon frank Amerikadaki deniz faciası lık çanta! PARİS; 30 Sa) — İçinde bir buçuk milyon frank bulunan bir posta çantası ortadan yf/k olmuştur. Bunun çalındığı ını, yaksa kayıp mı? olduğu belli değildir. Posta idaresi bu parayı ödeyecektir. Tahkikat devam © | diyor. NEVYORK, 30 (A-A.) — Mohavk vapurunun. ğı kaza hakkında de niz federasyona müteişiğinez yapıl makta olan talıkikat, bilâ müddet tecil edilmiştir. Şimdiki halde, kazadan doğan me seliyet iki ölünün ve bir de kaybol - muş adamın üzerinde . ği zi ine ük lk dl hakkında en mühim delillerden dir. Son sarnanlarda, Burjuva 5 atının Sovyet aleyhindeki b iftirmleri haddini bulmuştur. Bu matbuat on tethiyçinin kurşuna dizilmesi » ye ii Baylar ylar hakikati miği vasileleri kabından. add : yorlar. yetleri hükmünü bu neviden işl me ve bunları halkım gözünde < beklemesinler. Leningrattaki kı lardan birinin Kirof'an katlile sobetini sükütla geçiyorlar, Çekosiavakyada kapa » bir Leh gazetesi VARŞOVA; 30 (ALA) — Çekti NAR lenin imi olmasını. Varşova Bu tehli ekalliyet gazetesi / yakyaya karşı dürüst davranmaki* diyor kir. ğ” .> , ve lik sözleri Çekorlorakyada mncak yy ce karşı propaganda yapılmak m dile kullanılmaktadır. Zine Seylan adasındski m yn Ke ende dzn 7,000 kişinin öldüğü söyleniY” Doktorlar, yağmur. yağdılıçar ları artan sivrisineklerin bir çok seleri yeniden uşıladıklarını söYİ” tedirler, öz İ Bay Maksimos 'ATINA, 30 (Milliyet) — Hü mahafili dığ işleri bakam Bay mosun istifa ettiği hakkında haberleri kat'i surette tekzip dir: Bay Maksimor arta Miss decektir. iğ