18 Aralık 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

*“Yardtar, türeten ve elinden tüm gelen” Görülüyor ki burada “ma”, eksiksiz olarak «ve» yerinde kullanılmıştır. Me- golcada gene bu anlamda kullanılan “be” sözü de «me» nin başka kalığıdır. Dilimizin yabancı Sanılmış varlıkları —— (We) ve (Kadar) sözleri türkçedir; bunları yabancı dilden alınmış saymak yan- lıştar. Oz dil iy aldığı geniş yol üze- yürürken, ayağımıza takılan bir İki bağlantı sözü var. Bütün ülkede 0- kumu yazma bilmezlerin bile dilinde yer tutmuş olan bu gibi sözlere karşılık Aramağa kalkışmak, dil yürüyüşümüzü duraklatacak bir iş oluyor. Hele eskiden dilimizde bolca kullanılır her söze bir <ı damgası vurdurmuştur. A e e ke önüne koymak istiyorum: bum ie biri “Ve”, öteki de «Kadar» söz- ileridir. 'Arapçâcı — düşünüş, “Ve” yi arap di- nden gelmiş saymış, bu inanış ta Yer Kn yolleriyle araştırmadan, arapçadan başka bir ana dil düşünmeden ortaya konan bu inanım köksüzlüğü, bilimin aydınlatıcı ışığıyle araştırılmca, çarça- bak görülür, “li sözü biribirine bağlamak, iki dü- iz ermek Dilimizde, yalnız dilimizde değil, bütün dillerde dudak sesleri biribirinin yerini tutar, «Ben» sözümüzü bir çok Türk oymakları «men» kılığında da söyler. Bunun gibi «mes de «be» olmuştur. «M> sesi «ba olduğu gibi, *b» sesi de ev» olur. Örneği, «bar» kimi Türk uruklarında «var» demektir; «varmak» yerinde «barmak», «vermek» #birmek» te böyledir. Anlaşılıyor ki Uygurcanm «mes si, «be> ve «ven olarak türlü Türk ağızla” rında, hep bir deyime gelmektedir. A- #apların kullandıkları «vap, «fa» «ma» yerinde vize de hep bu «ve» ve «ma» dan ya, Oz dilimizin öz varlıklarından olan «ves yi yabancı saymağa hiç bir gerek- bik yoktur, Şunu da söylemeden geçmiyelim: “Ve» türkçe olmakla beraber, bunu — bir aralik bir takım yazarların yap- takları gibi — bol bol kullanmağa yer Yoktur, «Ves türkçedir; gerek görüldü- ğü yerlerde bunu “kullanırız. Ancak türkçedir diye yerli yersiz kullanılması da gerekmez. «Kadar» sözüne gelelim: arap dilin- de bu söze iki kök verirler: biri, «ka ders ki hem «alm yazısı» demeye gelir, bem 'de sayı, basamak, kerte oyları anlatır. Oteki «kadr» ki bu da bem yük- #eklik, hem de sayı demektir. Oz türkçede «kat» sözü, arabın &de- tece» ve cmertebe» sözleriyle anlattığı İ Oyu anlatmaktadır. Şeyh Süleymanın «Çağatay Lügati» ile Pave de Kurtey'- in «Doğu deyişleri sözlüğün bunu gös- termektedir. Tarama Dergisinde «dere Se», «mertebe» sözlerinin karşılıkları se rasmda yazılıdır. Bu «kat» kökünden eleatar» ve «ka- dar» sözleri ürer «kadar» sözü türkçe Dilimizdeki yabancı sözlere karşılık srarkann, böyle avaz giki, okadar gisi öz türkçeden kaynamış kendi sözleri yek ye ee en doğru 1. Necmi DİLMEN 45 Vilâyetten © 32 saylav Fazla çıkıyor ANKARA, 17 (Telefonla) — içiş- hazırlanan seçi i İyi 3, Toabece, 1 falan 5, Tokat 2 fazlasile 7, Samsun 2 fazla - sile 8, Seyhan 1 fazlasile 8, Manisa | 2 fazlasile 11, Malatya 3 fazlasile 9, (Devamı 2 inci sahifede) TOPRAGIMA DÜŞEN GUN IŞIĞI... M. Salâhaddin Güngör 4 üncü yüzde okuyunuz | ——————— Bay Tahsin (Aydın) Kültür Bakanı Bay Abidin, Kitapçı Bay Hüsnü Ulus kurultayında kültür işleri Kültür bakanı Kurultayda sorgulara cevap verdi Saylavlar muallimler talebe ve imtihan- lar işleri etrafında çok sözler söylediler ANKARA, 17 (Telefonla) — Orta tahsil mekteplerinde yardımcı mual Tan çalıştırılması hakkındaki kanun lâyihasile bir muallim vekilliğine ta - olunacak memur" maaşı hakkındaki lâyih. seebile söz al, mir) demiştir Okumak için — Cumhur yet hükümetinin Tür - kiyeye verdiği saygıdan hissement ola rak köylü, şehirli yar kuvvetlerile tah sil okullarına yüklenmektedir. Biz bu Bu ini hap mıntaaklarında gezerken canlı sahnelerine aşhit olduk. Mene - menden 32 talebe otobüse binmişler, İzmire gidiyorlardı. Anladık ki, Me - nemende orta metkep olmadığı için 0- kumak için İzmire kadar gidp geli- yorlar. Bu aşkı baltalamak bizim eli- mizden gelmez. Orta mektebi olma - yan yerler daha iktisadi vaziyetlerini apçı Hüsnü (İz - söylemeden önce orta mektep istiyor, Halk 'lme, irfana bu derece bağlam- muştır, Bunu körüklemek elbette lâ - zumdır. Büyük Başbakan büyük ir « fan ocaklarınm talebeye dar gelme - sinden değ fazla ve geniş olmasın - dan korkarım demiştir, Bina ve mual- lim itibarile orta tahsil müsssessleri- miz daralmıştır. Bunun önünde irk | - mek yaraşmaz. Cumhuriyet bülüme- timizin be rişte olduğu gibi hamle ile bunu da halletmelidir. Orta meketp muallimleri Fakat nasil yaapcağız dediler. Ben de sze sorayım. Bu kanunu nasıl ge - tirdiniz ? Demek ki, imkân varmış, E- ğer bu mektepler açılmasaydı. Bu ka- nun da gelmiyecekti. Dün daha An - karadâ orta okul açılması için 200 bin lira verdik: Diğer vilâyetlerde de açıl ması için neden bir iki milyon liradan ka gmalım. İş buna karşı tetbir almaktır. İlk mektep muallimleri fazla mikdar- (Devamı 6 ıncı sahifede) Gayrimübadillertoplandı- TE, dileklerini anlattıla; Maliye Bakanlığının vereceği karar sabırsızlıkla bekleniyor Ankaradan ge en heyetin izahatı Z nin vereceği cevabın beklenmesi zaruri görülmüştür. Fakat gayrimübadiller bu- gün bonoların günden güne düştüğün den dolayı sezlanıyorlar. Bözli Bai bonolara karşılık gösterilmiş olan kaçak emlâki de az miktarda satılıyor. Bu da bonoların bir kat daha düşmesine sebep oluyor, Alâkadarların bundan duayı şi- küâyetleri ve Maliye Bakanlığından istek | leri şu suretle hülüsa edilmektedir: Kaçak emlik gayet az satılığa çıkarıl- dığından böylelikle ba işi bitirmek için daha uzun müddet lâzım ge decektiri Malların standa Bir vita © | lan Ziraat Bankası, verilen emirleri ve ihzari komisyonun kararları dinleme diğinden hem satış işi uzüyor, bem de malların kiraları alınamıyor. Bankanın idare etmekte olduğu bir çok mülkten ayda ancak bir iki bin lira irat alınmak tadır. Valitile cemiyetin idare ettiği Yu- nan emlâkinden az masrafla çok para | tahsil edilmişti, Bugün banka bar işi gör) mek için bir çok masraf ihtiyar ettiğim den elde edilen fayda hiç derecesine in- mektedir. sebeple Maliye Bakanlığının bu işi Zi- raat Bankasından alarak gi ler komisyonu: sip! işi görmesi kabildir. Sorra bu mallari » (Devamı 6 met sahifede) m | Ticaret odasında azalık seçimine dün başlandı — Yazım iç sahifemizdedir — | “ Sahip ve Başmuharriri : Siirt Meb'usu MAHMUT. 9 uncu sene No. 3183 “SALI vermesi daha müna - | . Bugünkü ihzari komisyonun Bt | 18 K. EVVEL 1934 Mutlu bir Hâdise Tahsilât 16milyon lira fazla ANKARA, 17 (A. A.) — Maliye Ba- kanlığı içinde bulunduğumuz mali yılın başlangıcı olun hazirandan ikinci teşrine kadar olan altı aylık tabsilât yekünlari- ni geçen yılın ayni devresile mükayeseli olarak i neşretmiştir. Yarn müfredatı olarak bildireceği - miz bu listeye göre, bu yılm ilk altı ayı içinde yapılan tahsilât tutarı geçen yılm ayni devresine mazaran 16 milyon 64l bin 326 lira fazlasile 97.933.070 lira ola- rak elde edilmiştir. Geçen yılki tahsilât 81.291.744 lira idi. Tahsilâtta görülen bu artmayı, ülke ökencmmirinin günden güne genliğe doğ ru gittiğini göstermesi itiberile bir hâdise olarak kaydediyoruz. Bu mutlu hadise, hükümetin ulusun genli hızla varmak yolunda açmış olduğu ö- konominin Zir nelicesidi B. Tevfik Rüştü Aras geliyor Gazeteler konuşulan şey- lerin çok ehemmiyetli ol- duğundan bahsediyorlar ATINA, 17 (Müll yet) — Türkiye Dış Bakanı Tevfik Rüştü Arms ile P-“ Bakan ve Hariciy” Bakanı (arasında! konuşmalara dün p 3ar olduğu halde d. vam edilmiştir. Tü kiye Bakanı bugü gelece talimatı beklemekt dir. Belki de bu at şamlei İtalya vap rile hareket edece! tir, Hülçümet tara” rı Veadini gaz iki devlet bakar en kolları Göz yarin çok yetli allame Ey yazıyor. Hükümete (Devamı 6 ıncı sabifede) Tutum haftası 5 Rüştü Aras Bugün bir geçit resmi ve bir toplantı yapılacak Bakan B. Zekâi'nin konferansı “tan dudakları çatlayan çöl ve oradan hareket akla, çelenklerin kona- haşundan sonra merasim (yapılacak ve (Devamı 2 inci sahifede) EN IYI TURK KUMAŞI YUNİIŞi Satış deposu : Yeni Postahane caddesi, -Tay- yare piyangosu karşısında Telefon: 20485. ROMA, 17 (A.A) — kümeti, uluslar kurumu liğine İtalyan - Habeş hâdisesi kında bir nota vermiştir. Bu notada taarruzun Habeşiler tarafından yapıl miş olduğunun isbatına çalışılmakta ve bilhasın Vadvalin Italyan sarmalisi- Be ait olduğu ve uzun yıllardan beri İtalyan kıtaatı tarafmdan işgal edil - e bulunduğu beyan olunmakta - ibi VİA ayan kumanda. mına karşı bu mevkiin H. sit olduğunu idd'a etmiş ve bu mmtaka- da ilerlemeye hakkı olduğunu iddia eylemiştir. Ancak İtalyan kumandanı bin kadar kişiden mürekkep olan mu- hafız Habeş ktıasının geçmesine mü - saade ei iştir. İtalyan notasında sınır tahdidi komisyonunun bu man - takayı terkelm ş olduğu yalnız muha fız Habeş kıtaatının Vavalda kalarak yerli kıtaat efradını kaçımağa teşvik eylediği beyan olunmaktadır. Bu nota, Habeşlilerin, 5 kâmunuev- yel tarihinde hiç bir tahrik olmadığı halde İtalyan garnizonuna hücum et- miş oldukları, birçok telefata sebebi- garnizonun kendisini 8 takviye kıtaatı gel Rahtım Şirketinin hükümet tarafmdan | satın alınmasına dair olan mukavelena- me bir iki güne kadar Ankarada imza 6 dilecektir, Satın alma bedeli yüz milyon franktır. Bu para senede iki buçuk mil- yon frank hesabile kırk senede ödenecek- tir. Bu suretle rebtımların işletme bede | İlinden başka şirketin alâkadar olduğu Çi nili ve Merkez Rahim hanları, şirketin 'deniz binası ve depoları ve arazi hükü- mete geçmektedir. Öz türkçe yazı örnekleri Kızgm bir güneş altında susuzluk” yolcuları uzaktan görünen bir prmara nasıl hız- lanıp giderlerse öz varlığın ateşiyle tutuşan Türk çocuğu da (ATATURK) ün bulduğu öz dil kaynağına öyle atılıp koşmaktadır. Biz yurdun tarihi kadar eski, topra- ğı kadar zengin olan bu kaynakta gür bir çağlayanla yoruz, Bu kaynağın başıma binden önce varmış olan dil hocalarımızla enis inan, günün dil bilgiçleri gereği gibi verimli de öildirler.Bunların yazılarında me umdu- ğumuz kadar özlülük var, ne de iste- diğimiz kadar o sevimlilik... Beri iel Türk çocuğu, susuzluktan dilin b diş engin) nini © Bi ana ve e örlimin irade gümüş ee Fl çe çocuğu, pe amilaz tirecekleri temiz suyu kana kana içmek ilk güçlü hızmı bu Düşen yazıların. hi iken bir çek dil hoca İ İarımız yazı alanında bağdaş kurmuş, İ oturuyorlar... Bunlar sustukları içindir Milliyetin yeniadıdır 24318, Yazı işleri müdürü ; 24318 Matbaa « 24310, Italyan - YL savaşı Son çarpışmada Habeşler yüz on ölü bırakmışlar İtalyanlar da haklı görünmek için Mil- letler cemiyetine nota verdiler Milletler Cemiyeti tumam kâtibi M. Avenol dikten sonra mütsarrızları püsküttü « ğü ilâve olunmaktadır. Bu püskürtme hareektine tayyare ve tanklar da işti- rak etmiştir. İtalyan hükümeti, Adisababa bü - (Devamı 6 ıncı sahifede) Rıhtım şirketini satın al- ' mamukavelesiimzalandı Tasfiye işlerine bakmak için bir komisyon teşkil edilecek H>»'ar da hükümete geçiyor Rubtm işlerinin yılbaşından itibaren bükümet tarafından idaresine, bundan sonra da şirketin tasfiyesine başlana — caktır. Tasfiye işlerine bakmak üzere şirket müdürü Canonge'ün reisliği altımda bir komisyon teşkil edilecektir. Canonge bir müddet daha burada kalacaktır. Komisyonun vazifesi, görülecek lüzu- ma göre bir veya iki sene sürebilecektir. Güzel yazı isteriz... ki öz dil şimdi gündelik işlerde çıraklık ediyar.... Geçen gün bulutlar arasından görü- nen bir yıldız gibi İngilterenin sahille- rinden çıkıp gelen (Behçet Kemal) le gö rüştüm. Bu Türk ozanı yı illerde yurt sevgisiyle yazmış olduğu bir kaç parçayı okudu: Diyebilirim kl iş dayguya öz dille bundan daha güzel kılık verile- mez. Ana dilin yerine göre nasıl hay- kırıp coştuğunu, en uysal bir kıvraklıkla ne düzenlere girebildiğini anlamak için a gencini lemenizi pek ister. İşlemeyen topraklarda yağmur yal. nız bataklık yapar. Dil kaynağı da böyledir: bunün da su ları yerli yerine akıtılmazsa ortalık ça- mur içinde kalır; bu da ergeç dil anar- şisimi do) Osmanlıcaya örnek vermiş dil hocası öz türkçede de hocalık edebi- lir; elverir ki gönlünde istek olsun... Ko- £a Sinan sağ olsaydı bugün bize kübik rem de bir Süleymaniye kurabi- i. Suçsuz Türk çocuğunun karşısında suçlu hoca olmayalım. Bilgiye en çok yakışan kılık cömert- Biktir, Güzel yazı isteriz....! İsmail Müştak MAYAKON olani her