16 Aralık 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

TARİHİ TEFRİKA: 32 İttihad ve Terakkil (BAHAEDDIN ŞAKIR BEYİN BIRAKTIĞI VESIKALARA GORE) Her hakkı mahfazdar. Jitihadı Muhammedi mensupları fena propağan- dalardan geri Fakat Abdülhamidin, Kâmil pa- şanın, Arap İzzetin ve İngilizlerin istedikleri olamadı. İstanbula gi- ren hareket ordusu beş saat devam eden şiddetli bir müsademeyi müte- akip İstanbulu eline geçirdi, Ab- dülhamidi hal'ettirdi ve Sultan Re- şadın Padişahlığını ilân eyledi. Bütün bu 31 mart vakası oetra- fında dönen hâdiseler esnasında tahavvül husule Abdülhamide düşman o- er o Abdülhamit dostu Şela Abdülhamide dest olan Almanlar da Abdülhamide düşman olmuşlardı, Bu da İstanbuldaki Al- man sefiri Baron Marı vaziye- ti iyi takdir etmesinden ileri geliyor du. Sefir çoktan beri Abdülhamit- ten ümidini kesmişti. 31 mart vaka- sında âsi askerlerin idaresiz, itaat- siz ve zabtü raptsız bir halde do- laşmalarını gören Alman sefiri, on- larım yakın âkibetlerini tayin et- mekte güçlük çekmemiş ve Alman Başvekili Bülow Türkiye sularına harp gemileri o gönderilmesi için Almanya İmparatorunu iknaa çalı- şirken Baron Mareşal buna hiç lü- zum olmadığıma dair mütemadiyen Alman hariciyesine raporlar gön- dermişti. 31 Mart hâdisesi hariçten bu te- | sirler hasıl ederken memleket dahi- | lindeki istipdat ve hürriyet taraf- tarları onu kendi kafalarına göre tefsire kaliışmışlardı. Bnların mâ- hiyetini anlatmak için o hâdise'ü- zerine Rusya O hududna yakm bir mahalden Doktor Bahaddin Şakir beye gönderilmiş olan bir mektup neşrediyoruz. Müstebidlerin, hürri- yetperverlerin, rn ve ca- hillerin böyle bir (o hâdiseyi nasıl telâkki ettiklerini pek güzel tasvir eden bu mektupta deniliyordu ki: “İstanbuldaki mücssif vakalar. dan Rusya tarikile haberdar olduk. Pek ziyade merak ettik. Bir takım cahiller “eyvah hürriyet elden git- t!,, diyerek mahzun oldular. Fa- kat ben “korkmayınız, sonu hayır- Irdır, yarın öbür gün ne güzel ha- berler alacağız, görürsünüz!,, de- dim. Herkes bir & dereceye kadar müteselli oldu. Fakat bir gün sonra Batumdan hain, müstebit E Hacı Ali paşa gel- di. Yanında bir Rus gazetesile istip- dat taraftarı olan bir akvam gazete si getirdi. Bunları kahvede açık o- kumağa başladı ve “işte, dedi, ga- zeteler yazıyor, Sultan Hamit gene küvvet buldu. Ahmet Rızayı ve me- buslardan otuz kadarını öldürdü- düler. Ve diğerleri deliklere gizlen- diler. Nüfuz Padişah eline geçti.,, Bu haberi duyan oduymayana haber verdi. Herkes müteessir oldu. Ben ise herkese : —“ Korkmaymız, kat'iyen bir sey iy yoktur. Hacı Ali paşa müstebit- $ir, İlâveli çel ii İnşallah rmu- zafferiyet bizdedir!,, diye teselli vermekte devam ediyordum. Niha- yet bana da gazeteler geldi. Ahali- yi kahveye çağırarak (o baberleri okudum. Abdülhamidin muhasara. da olduğunu, Selâniğe eee ceğini bildirdim. Umumi ahali haberleri alkışladı. Aradan iki ei geçtikten sonra deli Hüseyin oğlu Ühmet ile mücadeleye giriştik. Ben söyledim, o söyledi. Herkes bize ba- kıyordu. Düşmanlarımız cemiyete karşı tecavüzkârane lisan kullan- mağa başladılar. Abdülhamit gibi adam olmaz, onun bize yaptığı hiz- metler çoktur, Abdültiamide hiç bir kimse bir şey yapamaz diler. Ben onların bu sözlerine çok kız- dım. Ağzrma geleni söyledim, söy. lemedik lâf bırakmadım. “Siz hür. | riyete lâyık değilsiniz siz Acemista- na gidiniz. Siz ittihadı muhammedi cemiyetindeminiz, anlaşıldı.,, de- dim, Burada mi aleyhinde bu- Iunanlarm hepsi İttihadı Muham- medi cemiyetine mensupturlar. Bun lardan başka bir takrm cahil rezil hocalar var ki bunlar da kahveler 'de söylemediklerini bera Şerait meselesini açtılar. Eski kafal, adamlar başta, beyaz sarık gördü. ler mi, onlar ne söylerlerse inanır. lar. Bu hocalardan birisi diyordu. “alümla hıristiyan arasında mü- savat olur mu?.. Bu hocanın Fatih medresesiride tahsil eden bir oğlu var. İsmi ba- fız Halim efendidir. Hoca oğlun: bir mektup gey Yazan: A. € kalmayorlardı giderek dinledim. Bu mektupta de- niliyordu ki “Bir zabit askere hitaben bir nu- tuk söyledi. Ey arkadaşlar, dedi, yarm İttihat ve Terakki cemiyeti bütün hocaları, molaları süngüden geçirecek, İttihat ve Terakki cemi- yetinin ve mebusan meclisinin mak- sadı namazı ortadan (o kaldırmak, herkesi cünup gezdirmek, tehareti menetmek, kadınlardan tesettürü kaldırmaktır. Bundan sonra Müslü- manların taharet için hamama git- melerine de müsaade (olunmaya. AT. Ben bunları işitince fena halde kızdım. “Efendi, efendi, dedim, bu gibi mektup'arı okuyup halk a- rasında fesat (o sokanların derhal | hapse tıkılmaları için İstanbuldan | telgraf geldi... Bunu o söyleyince İ hoca derhal mektubu cebine koy. | du ve kalkıp gitti. Allah böyle mu- | taassıp hocaları kahretsin. Hareket ordusu İstanbulda har- bederken belediye civarmda yara- lanan Abdülhamidin zabitlerinden birisi yaralı olduğu halde kaçıp bu- ralara kadar gelmişti. O da fesat çıkarmak üzere iken kaçtığı için yakalanıp Trabzona gönderildi. | Abdülhamidin hal'i haberi buraya gelirgelmez bütün Lâzistan ahali. si son derecede memnun oldu. Herhangi bir köyde işe yarar tü- fek varsa silâhlar atıldı. Üç gün üç gece şenlik yapıldı. Yaşasın şanir ordumuz, batsın istibdat ve taas - sup!” (Bitmedi) Millet meclisi" ANKARA, 15 (A.A.) — Bugün Hasan (Traszonun) başkanlığında t0p- lanan kurultay toplantısının başımda devam edilmiş ve onaylanmıştır. Eylül ikinciteşrin 1933 ve birimci- | kânum 1933 şubat aylarına ait rapor- | larm sunulduğuna dair mazbataları onayladıktan sonra askeri hastanelerde hastaların iaşe ve idarelerine, zabitan ve askeri memurlarm maaşatı hakam» daki kanımun altıncı maddesinin değiş- My rl ilime mön günden güne artması ve öğrenme gimme genişlemesi ve bu- olarak ta mekteplere ge len talebe sayısının çoğalmasından ö- türü Ankarada bir orta mektep binası yapılmasına lüzum görüldüğünden be- deli kısmen bu yıl ve kısmen de 1935 - ödenmek üzere taahhüde girişe bilmeleri için maliye ve. > maarif bakanlıklarımı sıcmur kılan kanun ile, Müdaüyada nüfus deneme sayımı MUDANYA, iü (Milliyet) — Kay- makam vekili Bay Ahdürrahimin reisliği altında memur bay, bayanlarımızın gay- retlerile yapılan nüfus deneme işi mu- vaffakıyetle başarıldı. Nüfus sayımının geçen #enelere gö” re daha fazla olduğu “tahmin ediliyor, Sayımda en düzgün defter tutan Ba- yan Servet Ayger takdir edilmiştir.» e eşime Memel meselesi MA Havas a bildiri; Litvanya ile olan münasebetlerini nor- lila veya re Bilim Vi, meselesini halletmek için çalışırken, hakkındaki Ak tadır. Dün Kavnasta 126 kişinin mubake- mesine tar, Bunların Litvan- ya devletine karşı fesat (o hareketinde | bulundukları iddia ediliyor - MİLLİYET PAZAR 16 KANUNEVVEL IİHARİCİ HABERLER| 1934 Silâh fabrikalarının harpte rolü Amerika nasıl Almanya- ya harpilân etmiş? O zamanki Londra se- firinin M. Wilsona gön- derdiği bir telgraf NEVYORK, 15. 18. A.A. — Ayan tylrizdan Nyenin haber verdiğine gö- İngiliz hülümetinin, da a janlığını etmiş olan J. P, Morgan firma» #ınan acun savaşma para dölemüş olma- sının iç yüzü araştırı 2 Bu arada Amerika'nın Londra elçisi Pago'm Cumbhurreisi Vilson'a 5-3-917 günlemeçile çektiği telyazısı da ayrıca okunacaktır. Bunda, elçi « “ Yaklaşan darlığın gücü, Morgan'ın para menfaatlarından üstün olduğunu, sonra da » “ Amerikanm ticaretteki üst yetini korumanın hem de bir nüne geçmenin biricik yolu, galiba ge- ne Almanyaya harp ilân etmektir.,, de- miştir. Bir ay sonra, M. Vilson, kongre ku- rultayından Almanyaya harp ilân etme- sini dilemişti. AŞINGTON, 1S.A.A. — Si vetini tahkika memur ayan komi dünkü toplantısında, komisyon üy: leri ile, Düpon'de Nemur fabrikası mümes- silleri arasmda bu fabrikanın harp ka- zançları yözünden şiddetli bir hadise ol- muştur. Üyelerden biri, bu ticarethanenin Tennessee'deki barut fabrikalarından 5.000 dolarlık bir sermaye payına karşı- lık yüzde 39,231 kazanç aldığını ileri sürmüştür. Üyenin dediğine | göre, bu büyük kazancı olagan oden, bütün mns- rafların hükümetçe ödenmiş olmasi, bir de Amerika'da yapılan barutlar i Sarre reyiamı için Amerikadan bin Alman geliyor Bunların toplanması 100 bin dolara mal oldu LONDRA, 15, A.A. — Sar toprağına gidecek olan bir takım İngiliz bölüklei, pazar, pazartesi hem de salı günleri Kale'ye geçeceklerdir. Ancak İngiliz askerinin büyük kısmı, perşem beden önce yola çıkmıyacaktar. Nevyorl M. Morgan iabrikaya bir yüzdelik verilmiş bulun. masıdır. Bundan önce, M. Düpon, kazantın genel masrafın yüzde 1-4 ünü geçmedi: ğini söylemiştir. Başka bir şahidin dediğine göre de, © yalıt harbiye müsteşarlığnda bulu- nan M, Baker, Düpon dö Nemur o üce- rethanesile olan ilk anlaşmağı bozmuş sonra da 1917 de yeni bir fabrika yap- tp o ticarethanenin ,on para sermaye koymaksızın, bir yılda 43,500.000 dolar kazanmasına sebep olmuştur. Bunu ört- mek için de, düzme bir komturat yapı- larak, bunda, Düpon firmasmın kazancı ba | salt 2.000.000 dolar gösterilmiştir. Denizde bir facia Bir vapur batmak Tehlikesinde Ancak 11 kişi kurtarıldı diğerleri boğuldular NEVYORK, 15. A.A, — Denizde 20- ta uğrıyan İngiliz Usfort vapuruna yar- iktan bildirildiğine göre Ame | Kadar Alamam rikada oturan bin Sar'da rey vermek için bu gece Bremen vapu- riyle etmişlerdir Ney Post gazetesi, bunlar. arasında, GL zabitası Uluslar kurumu bu işe karışırsa ne olur? — Uluslar in M. Hitlerin bulunduğu bir tren bir-otobüse çarptı Hindistanda BOMBAY, 15 (AA) — Fransadâ Buğdayı ve şarabı koruma ri alınan tedbirler evlelçi bir ofis tesisi hakkım daki sötyelist enukabil projesini 200 reyo karşı 390 veyle reddetmiştir. Hükümet te bu projgyi reddetmişti. Hükümet, fazla istihsale mani olmak, in o mevini ıslah etmek ve fazla stoku teşkil eden 15 milyon hekto hit. reyi takdir edebilmek için 10 hektarı geçen bağların tahdit edilmesini İste - Millet meclisi işlerini lar ANKARA, 15 (Telefonla) — Büyük ulus kurultayı acele işleri bü la buğdayı koruma kanununda yapılacak değişiklikler, yeni adliye harç tarifesini görüşerek neticelendirdikten sonra hafta sonuna kadar mesaisini tatil edecektir. Tayyare resmi kanununa ek ANKARA, 15 (Telefonla) — Hükümet tayyare resmi kanunu nun altıncı maddesine bir fıkra eklenmesi hakkında meclise bir kanun teklifinde bulunmuştur. Fıkraya göre bedeli naktilerden alınan hususi idareler hissesi de tayyare resmine tabi olacaktır. Maaşlı kadrolarda çalışan mütekaitler ANKARA, 15 (Telefonla) — Hükümet maaşlı kadrolarda ücret * le çalıştırılan mütekaitlerin tekaüt maaşlarının tamamen kesilmesi İ- cap edip etmediğinin tefsir yolile hallini meclisten istemiştir. Imtihanlar talimatnamesi hazır ANKARA, 15 (Telefonla) — Kültür bakanlığı imtihanlar talimat namesini hazırlamıştır. Buna göre hususi imtihanların birincisi 15 kö. nunusanide, ikincisi 10 mayısta (yapılacaktı Iki sarhoş bir yeğ yaraladı Dün akşam Galatada bir cinayet olmuştur. Cinayeti yapanlar Sü * leyman oğlu İdris ile Arif oğlu Mahittintir. Bunlar Unkapanında otar ! maktadırlar. Akşam sarhoş oldukları halde Galatada Arap oğlan 100 numaralı aşçı dükkânına girmişler ve birden bire kavgaya tutuş muşlardır. Bu sırada dükkânda bu Bedros namında biri bu kas - gacı sarhoşları ayırmak istemiş ve araya girmek islemiştir. Kavga edenlerden İdris araya girdiği için Bedrosa kızmış ve taş dığı bıçağı kafasıria yerleştirmiştir. Bedros ağır yaralı olduğu halde hastaneye kaldırılmıştır. Hayatı tehlikededir. Suçlular zabıta tarafın dan yakalanmışlardır. ii e Yugoslavya kabinesinde değişiklik BELGRAT, 15 (A.A.) — Ouzounovicih kabinesinde yakında de- gişiklik yapılacağı söylenmektedir. Salâhiyettar mahafil kabinede yapılacak değişikliğin kral Alek- sandrın güttüğü, “Yugoslavyanın birliğini temin,, sıyasasını . katiyer müteessir etmiyeceğini bildirmekte dir. Çapakçurda sarsıntı; şimdiye kada 10 kişi öldü, 60 yaralı var ÇAPAKÇUR, 15 (Milliyet) — Merkezi, kazamızın Kosköyü olduğu anlaşılan ve 12-11-934 te başlayan yer oynamsı bir aydır devam etmek- tedir. Dün gece de saat birde şiddetli yer oynamsı daha olmuştar Bir ay dır sık sık devam eden yer oynamsıneticesinde 10 kişi ölmüş 60 kadar yaralı vardır. Kosköyüne mücavir birkaç köy lamamen harap ve bir kı sım köyler de oldukça hasara uğramıştır. Harap olan köyler halkınır yiyecekleri toprak altında kalmış ve çürümüş olduğundan kendilerin: yardım edilmektedir. Kıyafet kanunu nizamnamesi ANKARA, 15 (Telefonla) — Bazı hirvelerin giyilemiyeceğine de ir kanunun tatbik suretlerini gösteren bir nizamname projesi hazırlan mıştır. Proje yarın Devlet Şürasına sevkedilmek üzere Başbakanlığa ve: rilecektir. Proje Dışişler Bakanı genel kâtibi Bay Numan Rifatın reisli- gi altındaki komisyonca hazırlanmıştır. Komisyonda Dışişler Bakanlığ: hukuk müşaviri Bay Ekrem, Emniyet işleri genel müdürü Bay Şükrü. Maarif Bakanlığı ilk tedrisat genel müdürü Bay Ali Rıza bulunmuştur. Buğday koruma kanununda değişiklik ANKARA, 15 (Tejefonla) — Buğdayı koruma kanununda yapıla cak değişikliğe dair Lâyihayı tetkik eden muhtelit encümen bu sabah Bordurun . Encü” muştur, "5 teklif taraftar Elele meş Öğleden sonraki toplantı geç e ve PRE hükümetini teklifi bazı ibare değişi kliklerile aynen kabul edilmiştir. Er cümen yalnız demiryollarına, iskele ve mübayaa merkezlerine uzak lan yerlerde vergiyi yüzde elliye kadar indirilmesi için hükümete sal hiyet veren bir fıkrayı lâyihaya eklemiştir. * İstihlâk vergisi Posta nakliyatı için 18 (Telefonla) — Mah: | | ANKARA, 15 (Telefonla) — Hü istiblâk kümet posta ve telgraf kanımunun 5- üne maddesi değiştiren Bir üye ya vagon veya mahfuz ve unla bir yeri meceanen postaya tahsise m€ bur dacaklardır. Posta ve telgraf tasari verilmiyen veya eksik verilen eşyanm vergisi varidat idarelerince yapılacağı söylenmekle iktifa edilmiş bulundu - Bütçe lacak tereddütleri alm ve La nun yanlış tatbika mahal kalmamak i şu tefsiri kaburl etmiştir; Muhtelif maddelerden alınacak is - tklâk vergisi hakkındaki 30 mayıs 1934 Püf i N zanmak eğil, e lâzımdır. Milli Iktisat ve Tasarraf haftalarca a di