27 Ekim 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

Ke ile TARİHİ TEFRİKA:173 İttihat ve (BAHAEDDIN ŞAKIR BEYİN BIRAKTIĞI VESIKALARA GORE) 7 Her hakkı mahfuzdur. Istipdat casusları ittihat ve terak- kiye göz açtırmak istemiyorlardı “ Siz arazi satan olursa * sakın almamazlık etineyiniz. Trablus hü kümeti ferağ ve intikal munmele- sini İstanbulun hâinane emirlerine riayetle icra edecektir, denilip dahili ve harici düşmanlarımızın teşebbüsleri hiçe indirildi! Hat- tâ bugün Araplar Italyan istilâsı tehlikesinden o kadar kuğkulan- mşlardı ki, kendiliklerinden * as - keri hizmeti kabul ; edeceklerine dair hükümete mazbatalar yağdır- mağa başlamışlardır. Bütün mah» rumiyetler içinde cüzi bir namus ve hamiyet bakınız ne kadar mü- him işler gördü.,, Trablustan gönderilen her mek- tupta daima Recep Paşa methedi- liyordu. Böyle bir mektupta yine deniliyordu ki: “Vali ve kumandanımız, mel'un ükümetimizin cebrile gayri ibti- yari yaptığı bazı işler müstesna olmak üzere, Türkiyenin şimdiki deni ricalinin en afifi, en vicdan- perveri, en bali meşrebi ve en söz anlayanıdır. Ona arz edilen isti dalar istibdadın ayağı altında çiğ- neyerek ezilmez ve tahkir edil - mez. Ciddi, müstakim bir hükü- met adamı, metin bir askeri ka- mandandır. Bilâ riya diyebilirim ki, Trablusun saadeti Paşanın vü- cudüne vabestedir. İtalyanlar Trab lusta paşanın mevcudiyetine rağ- men bir şey yapmağa muvaffak o- luyorlarsa bunu hain İstanbul kü. kura efradının en çürüğünü bura- ya göndermekte berdevamdır. Zabitler alaydan yetişme; kılık- 8ız, kıyafetsiz ayyaşin gürühün - dan mürekkeptir. Askeri malümat sıfır. Hepsi efkârı hamidane ile meşbu bir alay beyinsiz!, , Yalnız Trablusta değil, Abdül hamit idaresi koca Osmanlı devle- tinin her köşesinde her tamamile tefessüh etmiş bir hale gelmişti. Devletin tutulacak hiç hir yeri kalmamıştı. Bu acıklı hale rağmen irtibdadın calüs teşkilâtı bütün kudret ve şiddetile memle- ket dahilindeki Terakki ve İttihat taraftarlarının vücudünü ortadan kaldırmağa çalışıyordu. Son za- anlarda nefi edilenlerin haddi ve hesabı yoktu. Zan ve şüphe al- tında bulunanların evleri basılı yor, muzir evrak çıkarmak için şiddetli taharriyat yapılıyor ve ele geçirilebilen en ehemmiyetsiz bir kâğıt parçası bile bir adamı sürgüne göndermek, hapise mah- küm etmek ve hattâ vücudünü or- tadan kaldırmak için kâfi bir de- unuyordu. lil addoli N Böyle bir vakayı, Bağdatta bu- lunan ve tevkif edilerek Iskendo- rona gönderilen doktor Hikmet Bey İskendorondan gizli bir vası- ta ile parise yazdığı bir mektubun- da pek canlı bir surette tarif etti. ği için uzun senelerdenberi Bağ - datta Terakki ve Ittihat Cemiyeti. nin en faal âzası olarak çalışmış olan doktor Hikmet Beyin bü'mek tubunu aşağıya dercediyoruz: “Tevkifimizin esbabına ve sure- ti vukuyna gelince: 1908 senesi öğleden yarım saat sonra hükü - met dairesinde sihhiye işlerine mü teallik bir madde hakkında üç ay evvel vermiş olduğum bir muhtı - Babanzade efradmdan Hamdi Be; le birlikte oturduğum evin irsi grkânı tarafından basıldığını ha- ber alınca hanesinde ikamet etti- ğim ve hususi fikirlerini bildiğim- den dolayı hasbelnezake hakları. nı muhafaza ile mükellef bulundu- > bir zatın emniyetini sulisti - eylememek üzere hiç bir yerin- de bir şey bulamıyacaklarma mii bulunduğum nehir sahilindeki" Mahallede fevkalâde bir hal vu- kun geldiğine delâlet edecek he- yecan eserleri görülüyord il ame sokağını müniülade O sokağın başı bir erra müsellâh âsker tarafından kesilmişti. Bu su- lm nn ali bütüm karla” lan ahali ola karnbaşı Hane, ge- ab. na, kavr; Terakki! Yazan: A.C. Ben mühasara hattını yararak evin kapısı önüne kadar ilerliye- bildim. Kapmın önüne dikilen nö- betçiler beni “ye bırakmak iste | mediler. Nihayet onlara ismimi ve: rerek yukarıya çıktım. Kütüphane | salon, mesai odası, yatak odası ha- saratı şahane ile dolu idi, Bunlar arasında merkez kumandanı Yu- suf Beyi; kumandan yaveri ve şif- re kâtibi Fehmi Beyi, kanun kola- ğası Muharrem ve Mülâzımları Abdülkadir ve şimdi muhafızımiz sıfatile bize refakat eden Ibrahim Efendileri tanıyordum. Hamdi Bey, pek müteheyyiç bir “halde salonda bir koltuğa uzan- mıştı. Herifler her tarafı alt üst et- mişlerdi. Üç dört yüz cik kitap, mecmua, haritalar sefilâne bir lâ- kaydi ile karma karışık olarak san dıklara atılıyordu. Bir çeyrek saat sonra vilâyetten de polis müdürü Ata Beyle iki refiki geldiler, Bun- lar da kendi hesaplara her tara- fı aradılar. Fakat taharriyatım or- du tarafından yapılması askerlere başka bir gurur verdirmekte idi, Vatanım muhafaza ve müdafaa- sı gibi mukaddes bir vazife ile mü- a lâzım gelen erkân ve yi askeriyenin böyle bir hizmette kullanıldıklarını görmek ne kadar teessüfe şayandı!. Bu sö- ve ağır olmakla beraber im zaman ne dereceye ka- ir yaptığını bilemiyorum. Yalnız içlerinde üç tanesinin son derecede müteessir olduğunu his- ettim. Taharriyat bittikten sanra san- dıklar hamallara yüklendi. Bizde Hamdi Beyle beraber arabaya bindirildik. Kumandanlık dairesin de Vali Hazım Beyle mmtaka ku- mandanı Sıtkı Paşa bizi bekliyor- lardı. Kitaplarımızın ve evrakımı- zn tetkik ve tahkikine ciheti mül- kiyeden vilâyet tercümanı Beyrut. hu Maroni Yusuf Raci ile Polis imü- dürü, ciheti askeriyeden kolağası Fehmi ve Muharrem Efendiler ta- yin edildiler. Araştırma akşama kadar devam etti, Bir şey olmadığına o kadar emindim ki, şüphe üzerine tevkif edilmezsek tahliyemizin muhak- kak olacağı» görüyordum. Bir de bu sırada bir kitap içinden Ali Haydar Mithat Beyin Simav Hay- dar Beye gönderdiği 24 kânunuev- vel 1907 tarihli ve otel Jena — Ro- osvelt damgalı mektup çıkıverme. sin mi? Bu mektubu Fehmi buldu, onu okudu ve usulca cebine indir. di. Halbuki heyet huzurunda bize gösterilmesi meşrut ve elzem idi. . (Bitmedi) Görüşler “ şi “ . Bizim izbenin,, (Başı 1 inci sahifede) Malki BRE dalı ondan bugüne kadar olanları anla. yış lerazisine vuramayanların bö; le işlere karışmaları doğru değil dir. Çizmeden yukarı çıkmaktır. miştir. Bu Ulu budun değerbilmez olsaydı en başta ben, kendim; elli" bir yıl turp gibi, çelik gibi; alev gibi yaşayamazdım. Bu halk, de- gersizliği de ince teraziden geçirip ermek. elik az içinde le ist yeliz sonları Mi PE yor. Değerbilmez ve değersizliği ölçüp biçinmez olaydı, Türkiye bu. günlere erişemezdi. Bize bir izbe peşkeş çekmek; biz. den ar Türk budamın gönlünü incitmek, ona karşı saygısizlık gös- demektir. ve Türkiye Cumhuriyetinin ülkü ye. ri nasıl muasır medeniyetin en üs- tünde ise... « Türk aydınının, Türk bilgininin, Türk yazarının yerleri de değerbi. lirliğin bağrındadır. Eğer bizden olanların içinde şu veya bu, şöyle veya böyle bir acılı. ğa, yoksulluğa düşmüşse onu öyle ei değil; bize izbe ver. i iş sayan kördüğümlü dü EN si ii len güzel Tü: ü de nemli bir izbe Temini e v S MİLLİYET CUMARTESİ 27 TEŞRİNİEV VEL HARİCİ HABERLER Yu göslav gazeteleri | Yeni Üzunoviç kabinesi hakkında ne Yekvücut Yugoslav milleti; kralın defni esnasın:| da da sulh taraftarı o'duğunu, milli vahdetten şüphe edenlere kat'i bir şekilde göstermiştir BELGRAT, 26 (Milliy gazeteleri yeni kabine yazılar yazmaktadırlar. ( tesi bu münasebetle neşrettiği lede diyor ki: «Mürsilya suikastını mü- teakip Başvekil M. Ozonoviç, memleket- | te suikasttan sonra hal lan siyasi Va: | jyeti anlamak için kabinenin" istifasını verdi. Yekvücut © Yugoslavya wnilleti, Kral Aleksandrm defni esnasında sulh taraftarı olduğumu kat'i bir şekilde ifade eti. Milli vahdetten birsz şüphe edenle. ve de, delin gününde milli vahdetin mev- evt olduğu ve bütün Yugoslavya vleti- nin 6 kâmunusani siyasetinin derarmmı düşündüğü anlaşılmış oldu. Evvelâ bu politikanm devamı, âyan ve Hoya — Belgrat (Pravda) gazetesi de, yeni hükümetin ifrata varmadan 6 könunusani siyasetini daha müstekar bir hale getireceğini ya- zıyor ve «milletimiz, 6 kânunusani siya. Deniz müzakeresi Japonya - İngiltere ittifakı haberi asılsızdır LONDRA, 26, A.A. — Resmi tebliğ, Japon murahhaslarınn tekliflerinin bir çok noktalarını aydınlatan yeni malümat verdiklerini söylemekle iktifa etmekte. dir. Yakında yeni bir içüma yapılacaltır. tasti edilmiş bir vesika yoktur ve İngi- Müzakerelerin güç ve uzun tahmin edilmekle beraber İngiliz mahafi | bugünkü konuşmaların çok faydalı ol-| ngiltere ile Japonya arasında bir it- tifak haberi, burada söylenildiğine göre tamamen asılaezdır. Müzakereler tamamen bahri mahiyet tedir. Ve bir deniz tecavüz misakı mev. zuubahis olmamıştır. Li du; Avusturya yarışına girenler LONDRA, 26 (A-A.) — He- vett ile Kay dün 18,52 de Batav - yadan hareket etmişlerdir. Melbo- se Rangodan 19,15 te ayrılmıştır. Mac Greoger ile Valka 21,50 de Port Darvine gelmişlerdir. temeli çürüktür. kimseye yağlı tas içinde yağsız bir kaşık çorba için kaside yazmadık. Bize, altın saçlı Gazi çağının ak saçlı delikanlıları derler. Aldığımız vazifeleri, gördüğümüz işleri, uğra- diğımiz açlıkları ve toklukları mü- barek işkembelerimizin safradan ölçüsüne vurmadık. Biz bir şey istiyoruz, evet... Fakat temeli çürük bir izbe is- temiyoruz. Temeli sağlam, kesesi sağlam, kofası sağlam, yüreği sağlam, göv- desi sağlam bir Türkiye istiyoruz. İzbeye tıkılmadan bunu da göre- ceğiz. Biz kendi kendimiz için bir iste- uğraşır ve başarırız. Bunu da öyle yapacağız. Büyük değişim fırkasına (C.H. F.) bağlı olan aydınlar, bilginler, yazarlar! Bu iş kendimizin işidir ve yalnız kendi (o bakımımızdan kendimizce mükim olan bir işimiz- dir. Bağlı olduğumuz ülkü evimiz- de toplanalım. Onarluca konuşalım ve kendi işimizi — kendi evimizde Aka GÜNDÜZ Not: Bu yazım yalnız (Milliyet) için değildir. Bütün aydınlar, bilginler, yar zarlar ve Türk matbuatı içindir. 1951 yazıyorlar? setinde memleektimiz terakkisi için bir iyor Yugoslav matbuatının Kral Aleksandr tarafmdan kurulan siyasetin devam ede- <eğine dair yazdıkları yazılar karşın: da, Atinada çikan | (Elinikom Melnon) gazetesinin şu makalesi şayanı dikknttir: aSirplar, Hırvatlar ve Slovenler öldü. rülen Kral tarafından birleştirilmiş bulu- nuyorlardı. Son defa olarak kralın cese- ti, daimi bir anlaşamamazlık içinde bu- lunan bu unsurları bir duygu üzerinde topladı. Fakat (Birleştirici Kralın) ölü. münden sonra ccaba vaziyet nasıl olâ- cak? Aesba Harvatlar ve Slovenler Belgra- dm askeri ve mülki / hakimiyetine göz yümacaklar mı? Kralın ölümünden #on- ra ortaya çıkacak olan en müihm mesele budur. Yügoslavyada Kral Aleksandır şahsı hâkimdi. Şimdi — öldükten sonra acaba'bu siyaset dovam edecek mi? Bu mesele çok naziktir ve artık Belgrat bü. kümetini meşgul etmektedir. Bütün eski Sırp siyasi fırkalarının, aralarında uzla- #p Yugoslavyaya Parlâmentarizmi izde tikçe genişlemektedir. Ve öyle anlaşılır yor ki, kral Aleksandrm defninden son. Ta parlâmentarizme biç sarsıntısız dön- mek mümkün olup ğini anlamak için eski siyasetin zayıflaması ilk siyasi basamak olacaktır.» Panama kanalında Amerika filosu 39 saatte kanalı geçti PANAMA, 26 A.A. — 88 harp gemisinden ibaret olan Atlas ve Bahrimuhit muhtelit filosu Pana - ma kanalını bir rekor zaman de- mek olan 39 saatte Atlas denizin- den manevralar yaptığı Bahrimu- eee ir. Filo Kaliforniyaya gidip manevralara devam decek - tir. Lindbergin çocuğu meselesi FLEMİNGTON, 26 A.A.— (Yeni Jersey) — Lindbergin ço- cuğu için fidye parasini vermek ü- zere müzakereyi idare etmiş olan M: Kondon, Hanptmannm para verilirken hazır bulunan esraren- giz Jon olduğunu teşhis etmiştir. Şarki Çin demiryolu meselesi VARŞOVA, 26 (A.A.) — Kurjer Warszavaki gazetesi, Japonyanın Var- şova sefiri M, İtonun beyanatını neş- retmektedir. Mumaileyh, şarki Çin de- mir yolumun satm alınması için yapıl. miş olan müzakerelerin prensip-iti » barile hitama ermiş olduğunu yalnız bazı tali meselelerin ve bilhassa 6000 Sovyet müstahdeminin akibetleri ne olduğu meselesinin kalınız olduğunu söylemiştir. Satm alma meselesi için 170 mil- yon yen tesbit edilmiştir. Sofir iti- lâf filen tabakkuk etmiş addedile- coğini ilâve etmiştir . İngiliz - Leh ticareti LONDRA, 26 (A.A) — İngiliz pamuk sanayii mümeassilleri ile Lehis- liye nazırı ATİNA 25 —:Dün Başvekil Mösyö Çaldaris hazır bulunduğu halde yeni da- hiliye nazırı Mösyö Hloros Cumhurreisi Mösyö Zaimiş huzurunda yemin yapmış- tır. Yeminden sonra yeni mzır selefin- den vazifeyi tesellüm etti. — | 45...; Ordu tayyare cemiyetinde ORDU: 26, AA, — Türk (o Tayyare ie e Hariciye vekâletinin bir ihtarı ANKARA, 26 (Telefonla) — İzmir ve İzmit müstahkem mevkile- rinde yabancı ve yerli hiç bir kimsenin fotoğraf alamıyacağı, kroki yapamıyacağı ve hareketlerinin mukayyet olduğunu Hariciye vekâleti İgörülen lüzum üzerine ecnebi şirketlere bildirmiştir. Türk - Yunan ticareti ATINA, 26 (Milliyet) — Mülli iktisat nazırı Mösyö Pesmazoğlu hareketinden evvel Ankarada cereyan edecek Türk - Yunan Hcaret mudhedesinin tecdidi huşusunda tiöaret mildürü Mösyö Teadoropulos- la görüşmüştür. Ayni mesele hakkında nazır Atinanin ticari ve stnai odasının he- yeti idaresile de görüşmüştür. Ankarada bazı Yunan © mahsulâti için gümrük teshilâtı istenecekü Milasta tütün piyasası açıldı MUĞLA, 26. A.A. — Dün Milasta tülün piyasası açılmıştır. Fi- yat 38 kuruştur, bütün vilayet dahilinde tütünlerin denk yapma işi bit- miştir. Muğla, Bodrum, Fetiye de piyasa açılmıştır. Macaristan Avusturya münasebatı VİYANA, 26.A.A. — İtalyaya yapmış olduğu ziyaretten “ Peşteye dönmekte olan Macar hariciye nazırı M. Kanya burada durarak baş- vekil M. Şuşnig ile, hariciye nazırı M. Valdenekle görüşmüştür. Ba mülâkat esnasında iki memleketi alâkadar eden meseleler dostça gö- rüşülmüş ve umumi siyasi daziyet hakkında noktai nazar teatisinde Badimmenptar, Yugoslavya kabinesinin beyannamesi BELGRAT, 26. A.A. — Başvekil M. Uzunoviç parlamentoda hükü. melin beyannamesini okumuştur. Beyannamede müteveffa Kral Alek- sandrın büyük eseri ehemmiyetle kaydedildikten ve suikasti ilham ve tertip edenlerin Yuğoslav devletini sarsamadıkları tebarüz ettirildikten sonra Kralın feci ölümü münasebetile Yuğoslav milletine karşı mahab- bet göstermiş olan ecnebi devlet reislerine hararetle teşekkür ediliyor ve deniliyor ki : Hükümet, müteveffa Kralın eserine devam etmeye ve memleketin müdafaa kuvvetini takviye ederek om: daima büyük vazifelerini başa- racak bir vaziyette tutmayı en mu kaddes vazife telâkki eder. Siyasi kudretini müdrik olan ve kıymetli dostluklarından ve ittifaklarından da kuvvet alan Yuğoslav milleti soğuk kanlılığını muhafaza edebilir. Fakat bu soğuk kanlılık hareketsi mariasında alınmamalıdır. Bilâkis hükümet, Marsilya suikastini temamile aydınlatmay& ve zaruri olan ce- zaların tertibi içi mesüliyetlerin tesöitinö azimle çalışacaktır. Yugoslav- ya aleyhindeki caniyane faaliyetler e ve öanilere yapılacak mücrim mü- samehaya artık bir nihayet verilmelidir. Bu hattı hareketinde hükü et yalnız dostlarının ve müttefiklerinin değil aym zamanda bütün medeni dünyanın da müzaheretine güvene bileceğini bilmektedir. Hükâmetin beyannamesi parlamentonun bütün sıralarında alkış larla karşılanmıştır. Dişçilerin kurultayı — ov. Dünkü toplanışta da dikkate değer mevzular üzerinde münakaşalar yapıldı Diş tabibleri kurultayının 3 üncü il. | kik ve diş tedavisi haklında bir İstatistik mi celsesi diş tabibi Osman Burhanettin | hazırlamıştır. Buna göre 996 çocuğun ei MM 181 ni çürük dişi © olmayanlar, 814 nü e rl çürük dişi olanla rteşkil etmektedir. gür yek ÖNE EİA Erkek 1319 talebeden çürük dişi ol. mayanlar 180, çürük dişi olanlar da 1139 tur, Cemal bey «dişler yalstinden evvel ne zuuna dairdi. Bu ra. por okundu. Ve bü- yük bir alâka uyan. sonra profesör Kâ. sım Esat Doçent Küs m İsmail beyler söz Kurultay ikinci alarak kendisiniteb- reisi Osman Bur. «ik etiler. Ve bu hanettin Bey. husustaki kanaatlerini söylediler. İkinci rapor diş tabibi © doçnet Fey- zullah Rasih beyin idi. Sallanan dişlerin tesbitine ait olan . bu raporda alâka ile dinlendi, Diş tabibi Macit, Çe- mil Niyazi, Cemal, Paşanın bu fikri de alâka uyandırdı ve bir çok münakaşalar da sebebiyet ver. di. İkinci fikir Atinalı profesör Papanto- nopulus'un idi. Profesör için umumi kâtip doçent Orhan Abdul. lah bey bu raporu okudu. Üçüncü fikir profesör doktor Şevket Aziz boyin idi. Bu da (çenelerin ölçüleri ve formalojisi) hakkında idi, Bu da bü- yük bir dikkatle karşılandı ve çok alkış- Jamdı. > Azı dişlerinin rezeksiyon vakaları do- çent Sunt İsmzil beyin fikirleri gene do. çent Orhan Abdullah beyin münakaşası ile nihayet buldu. 4 Diş doktoru Cehil Halit beyin (alt çe- nede çürük diş neticesi iktilâtlar ve te- davileri) ediz mevzuu münakaşalı oldu. Son olarak (Gipsi usulü ile takım ima- li) bakımdaki bir film prozeksiyon ile gös terildi ve kurultayın ikinci celseseine Halil İlyas bey o bundan sonra sıhhi, ağrısız, dayanıklı koron yapmak hak da bir de konferans verecektir. Adapazarı Ticaret Bankası Hissedarları Toplandı Bankaya milli müesseseler bir milyon liralık hisse ile iştirak ediyorlar ADAPAZARI: 26 (A.A) — Türk tü. banka merkezinde / fevkalâde toplantı yaptılar, Ruzmamenin müzakeresine Su- merbank umum müdür muavini Osman Nuri Beyin riyasetinde başlanıldı. Ban. kaya bir milyon liralık yeni hisse ile işti. rak eden milli | müesseseler ile banka meclisi idaresinin müştereken tesbit et- #iği medlis raporu ittifakla kabul olun- du. Yedi özadan müteşekkil idare mec lisinden istifa edem beş Âzasınn yerine Cumhuriyet Merkez bankası idare mee- maddelerinin indi ve merliğlli Aska Şa meki örklilleri İş bazkmarliğkann elik, dücü vekili Meammer beyin verdiği izm hattan sonra ittifekla kabul edildi. Yeni teşekkülün vücut bulmasma âmil olan İktisat Vekili Celâl beye hissadarların şükranlarının telgrafla bildirilmesi hak- kında bir bizeodarmn tekliği alkışlar ke- bal odilerek toplantıya nihayet verildi. yi zle İncir ve üzüm satışı IZMİR: 26 ALA. — Bu ayın 20 sinden 26 ıncı günün akşamına kadar borsada dakuz kuruştan 19 kuruşa kadar 7825 öuvak terle söker,