25 Ekim 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2
TARİHİ TEFRİKA: 171 .MİLLİYET PERŞEMBE 25 SEŞRİNEE VEL 1934 İttihat ve Terakki! (BAHAEDDİN ŞAKIR BEYİN Her hakkı mahfuzdar. BIRAKTIĞI GORE) . Yazan: A.C. Yalnız teşkilât sahili kâfi değil, bunları merkeze bağlamak lâzımdır Şimdi tütün mevsimi * yaklaşı « yor. Biraz sonra Kavala, Drama, İskeçedeki tütün fabrikaları bin - lerce amele ile dolacaktır. Bilhas- sa İskeçe fabrikasına gelen ame - lenin Rodop dağları ahalisinden ve ekseriyetle okuyup yazma bilen lerden olduğunu refikimiz Hüsrev Efendi söylüyor. Bu hususa lüzu - mu kadar ehemmiyet atfolunması- mı rica ederiz. Keza istibdal ve kur'a zamanı da gelecektir. Saray muhafazasına alınan askerler ekaseriyet Jakova, Preşova, Prizren, Mitroviçadaki Arnavutlar arasından intihap edi- lecektir. Oradaki Arnavut eşrafı - nın bu intihapta azim tesirleri gö- ülür. Acaba bu suretle bunların ına bir iki fedai veyahut yıldız. ların ahvalinden bizi haberdar &- decek bir iki memur sokturulamaz mı? Bu huusun lâzım gelenlerle müzakeresi icap edeceği zannın - da bulunuyoruz. Bakınız Rus ihti- lâlcileri bu usulden çok istifade e- diyorlar. Doktor Nâzım bene (bildiriniz: İhtiyatsızlık ederek öteki beriki ile muharebeye m. Arka- dası olan Yahudi Toledonun Edir- nede bulunan biraderine mektup yazmış. Bunu mübrem bir ihtiyaç ve cümlemize müfit bir (maksatla yaptı ise zararı yok. Fakat sırf bir dostluk sebebile yaptıysa büyük bir tedbirsizliktir. Çünkü Toledo Tür- kiyeye gitmişti. Orada amcası, Dok tor Nâzım beyden mektup aldığını ve kendisinin İzmirde bulunduğu- nu bir salon dolusu halk müvacehe- sinde söyleyivermiş. Böyle mektup- ları yazmak ve yazıldığı halde ev- birer buraya ve Paristen irsal ediliyormuş gi dan posta; vermek alsemdir. ir İstanbulda adresini yendiği altında bulundurulı Şimdi kendisile wizlüiyleğkenind ik siye olunür.,, Paristen yapılan bu ihtarat üze- rine Selânik dahili merkezi umumi- si Makedonya meselesi hakkında bir muhtıra hazırlayarak bunun bi- rer nüshasını konsoloshanelere ve postaya tevdian resmi makamlara göndernsişti. Bu işe dair Selânikten Parise yazılan bir mektupta “ 'şim- diye kadar hükümetin, yani müfet- tişin, valilerin ve hafiyelerin, ne derecelere kadar bu muhtıra hak- kında malümat edindiklerine dair bir şayia zuhur etmedi. Muhtıra- min kimler tarafından gönderildiği- ni meydana çıkarmak için yakmda icraata intizar olunabiluir.,, denili- yordu. Selânikteki dahili merkezi umu- mi Ömer Naci beyin şarki Anado- İuya nüfuz etmek için İrandan yap- tığı teşebbüsleri de fevkalâde tak- dir. ramak diyordu ki: uya müfuza layan kardeşimizin Bziyeizere ne mücahedeleri burada derin bir takdir hissi hasıl eylemekte vazi- yetlerine dair haberlere heyecanla intizar olunmaktadır. Ömer Naci si dahile girdikten sonra da ken- le muvasale ve muhaberenizin barca olmıyacağı tabiidir, “> maileyhin bunda cemiyetin son zamnamesinden bir kaç nüshası de mevcut olmak tabii | bulunduğun. dan muvafık gördüğü yerlerde teş: Şu kadar varki ter u var ilât icrası kâfi değildir. O teşkilâtın — dahili merkezi umumiye raptı lâzımdır ki bütün memleket dahilindeki ahrx- rane teşebbüslerde vahdet ve mü- ne hasıl olabilsin. Onun için ga; kardeşimiz teşkilâtını yap- tığı vilâyet merkezinde Bahemebal Parisle böle cek birer emin ve a tedarik etmelidir ki benle iaa Fam nk olur, mink sonra ie e dolunun şark vilâyetlerine gönderi- leceğinden bu sayede gayyur müca- hidimiz Ömer Naci ile görüşebile- ceğimizi ümi: ediyoruz. Mücahidi- mizin dahildeki teşebbüsatını ko- laylaştırmak için bizce mümkün o- lan muavenet; kendisinin muhace me yolunda tesadüf edeceği mev- kilerde namuş ve hamiyetleri ile tanınmış zatların £ isimlerini ver- mekten ibaret olup mezkür isimleri melfuf liste ile bildiriyoruz., Ömer Naci Bey tarafından hür- riyet ve meşrujiyet için sarfolunan gayret ve fedakârlık ile doktor Ba- hattin Şakir beyin Trablusgarpta bir doktor arkadaşına yazdığı bir mektubun münericatı arasında sıkı bir münasebet £ vardır. Çünkü bu mektupta vatana il i metler hakkında yü: lenalar Ömer Naci beyin icraatına çok uygundur. Bahattin Şakir bey bu mektubunda diyordu ki: “Şube teşkilâtımdaki imkânsızlı- ğı bildirerek yalnız neşriyata yar- dım edeceğinize dair vuku bulan beyanatınıza teşekkür ederiz. Bi- zim için vatana arzı hizmetin büyü ğü küçüğü yoktur. Herkes gayret ve hamiyet hissesine düşen vatan vazifesini yapar. Size olan ricamı- zı ve bu hususun vücubundan bâhis olan bazı fıkraları şahsınıza zannederek infial ve teessür göster mişsiniz. Azizim, biz damarlarında Türk kanı olan bir zata ciyanet isnadın- dan varisteyiz. Sözlerimiz biz- lerde görülen medeni cesarete ait- tir. Cesaretle bu nevi cüret arasın- da farklar vardı Bir Ermeni, Türk kadar cesur dej ve olamaz. Al tı yüz senelik tarihimizde şan ve şerefin bize bıraktığı şecaate ne bir Ermeni ne de bir diğer, varis olamaz, Ancak onlar bizden ziya- de medeni cesarete malik olduk- larını bilfiil isbat ediyorlar. Bizde aile ve sefil hayat gaileleri, geçici kayıtlar birçok mühim teşebbüs lere mâni oluyor. Bahsettiğiniz İn gilizlerin teveffuk ve muvaffakı - yetleri teşebbüs sahibi olmaların- dan ileri geliyor. Bu telâkki kuv- vetini ne aile, ne de sair ihtiyaçlar sarsabilir. Aile hissinin ve aile mih üye kemali İşte onun içindi yonluk azim bir içtimai kütle dört buçuk Avrupalının önünde haka - rete duçar oluyor.,, — Bitmedi — Sovyet Ermenistan Ve komşuları Vekiller heyeti reisinin bir Amerikalıya beyanatı “Nevyork Times, gazetesinin muha- birinden M. Dürandy geçenlerde Sov. yet Ermenistan vekiller heyeti reisi M, tarafından ka Kübada Amerika se- firine suikast HAVANA, 24 (A.A) — <2 plan auükast üzerine bap ki hag ay içerisinde bu, Macar Düş başvekili Peşteye döndü PUDAPEŞTE, 24 (AA) — HARİCİ HABERLER Pavliç'in haberi yokmuş Bir tethişçi bombaları na- sıl yaptığını anlatıyor Bir avukat ise sahte bin dinarlık banknot- ların Pavliç'in emriyie basıldığını söylüyor ROMA, 24 (A.A.) — Torino'da tev- kif edilen Paveliç ile Kvaternik, yeni den sorguya çekilmişlerdir. Birinci ifadesinde, Paveliç , Marsil- ya suikastile asla alâkadar olmadığını beyanla, aleyhindeki ittihamların, ken- disini behemehal mahküm teyen Sırp memurlarının bir i ibaret bulunduğunu söylemiştir. Merkum, hiç kimseye vekâlet dabi vermiş olmadığını» ve şayet Pariste tev. kif olunan — eşbastan biri aksi iddiada bulunmuş ise, emen yalan söylediğini beyan etmiştir Diğer bir ifadesinde, Paveliç , 30 eylülde Marsilyada | bulunmadızını ve hattâ Marsilya g.'irini bilmedi iştir. Paveliç, 1927 de Par'se gidip, beynelmilel bir enli Zaz-ep delegesi olarak bulunmuştur. Bunu müteakip, Paveliç, teşriniev » velin ilk huftasında , ne zaman ve mere- lerde bulunduğunu izah ederek, Torino Milâno ve Breşçiyaya | gidip geldiğini söylemişti 1910 tarihinde Zagrepte doğmuş o. lan Kvaternik te, hakkındaki ittihamları isyan ve nefretle reddettiğini ve sui- kasta tamamile yabancı bulunduğunu ifade etmiştir . Merkum ,Paveliçin ikametgâhın gös termekten imtina ederek, kendisinin de 10 aylık iğtirap müddetini, Berlinde bir dostunun yanında © geçirdiğini söyle» miştir. Ayni zamanda, Kvaternik, kendisi nin Paveliç tarafından tevkif edildiğine dair olan isnadı reddetmiş ve bu isna, dım, Paveliçi ittiham edebilmek maksa- dile uydurulduğumu ileri sürmüştür. Kvaterik, — Pariste tevkif edilen eşhası tanıdığını, Fransaya gittiğini ve Kramer namı müstear taşıdığını da inkâr etmiştir. Bir ikinci sorgu © esnasında, gene Kvatern:k ilk ifadesini teyitle beraber, 28 eylülden 10 teşrinisvvele kadar, Pa- dovada , ismini söylemek istemediği, talebaden bir dostumun yanında kaldığı nı tasrih eylemiştir. Budapeştede bir tevkif daha BUDAPEŞTE, 24 (A.A) — Polis alel Gerli ünl tu işkdl etmemek için mevkulun ismi mepredkmemektedir. Yunanistanda dahili vaziyet Karatanaşmeselesindepo u de istifa etti li .. üdür ATİNA, 24 (Milliyet) — İstifa e den Dahiliye nazırı Mösyö Yanopulor istifasmda sebat ediyor. Matbuat is- tiibaratma nazaran © başvekii Mösyö Çaldaris Mösyö Yanopulosu istifasını geri almak için ikna etmeğe çalışmak - tadır . Polis müdürü istifa etti ATINA, 24 (Milliyet) — Şaki Ka- ratanaşm derdesti etrafındaki gürültü. den dolayı polis müdürü Mösyö Garo- 704 istilasını Mösyö Çaldaris, Karatanaşın der- desti meselesi Bir maznun kendiliğinden teslim olda ATİNA, 24 (Milliyet) — 8 haziran 193 te muhalefet reisine ve zevcesine üsü mesele. Bombaları hazırlayan bankonotları basan himemiş PARİS, 24 (Hususi) — Fransız za- bitası tarafından yapılan tahkikat, Mar. bir şekil. çi teşkilâtı reislerinin kral Aleksandrın öldürülmesini emret - €kleri tamamile anlaşılmıştır. Katilin cürüm ortakları olarak yakalananların da her ne pahasına olursa olsun kat'i neticeyi elde etmek için her şeyi göze alacak kadar bir taassup taşıdıkları ver- dikleri ifadelerden meydana çıkmakta - dar. Pospişil, Ustaşilere mensup oldu - ğunu ve Marsilyada muvaffakıyetsizlile- uğratıldığı takdirde seikasti Paris - te yapacağını çünk aksi takdirde ken. disinin ölüme mahküm olduğunu itiraf etmiş ve Yanka Pusta da bomba yap - mek meşgul olduğunu söylemiştir. Bom. baları nasıl © yaptığı sualine şu cevabı vermiştir: — Bu çok kolay bir iştir. Bir saat i- çinde size bir bomba yâpabilirim. Me - seli, Kopridevitsa'da patlayıp bir polisi öldüren bombayı ben yapmıştım, Mio Bzik te, kendisinin — suikastçi Çernözevskiye yardım etmesi kararlaş. atıldığını fakat kendisi çok korkalk ol- diğ için hiç bir. yardım yapamadığını Ve diğer arkadaşlarile beraber bü - tün beygirlerini satarak, satım aldıkla - rı bir otomobille Yankıa Pustayi terket. tiklerini anlatınıştır. Mio Ezik, tetkiş hareketlerinde Paveliçin baş kâtibi imiş.| Bolonyadan Uslaşi için gelen mektup- arı o kabul ediyormuş. Birkaç gün evvel Liej'de iki Hurvat- İn beraber tevkif edilen avukat Periç Stefan, Belgrat emniyeti umumiye me- murlarından M. Milçiçin huzurunda is. ticvap edilmiştir, Bu avukat, Hırvat mil Hyetçilerini teşkilitlendrmak: için Pe - veliçin murahhası olduğumu ve sahte bin dinarlık banlmotların da Paveliçin emrile basıldığını itiraf etmiştir . Pragdan bildirildiğine göre, suikast tahikikkatında ismi geçe nmeçhul kadının bu işle alâkası olmadığı anlaşılmıştır. Kendisi Kladus (Çekoslovakya) e Solyotis zabıta tarafından İsticvabın- da 6 haziran suikastinde kendisine is - nat edilen iştirik suçunu inkâr etmiş - tir. M. Venizelosa karşı suikast yapan- lerin muhakemesi 24.11 tarihinde başlı yacaktır. Dimotratiki Aminanın feshi istenildi ATİNA, 24 (Milliyet) — Hükümet gazetelerinin aldığı malümata nazaran bir çoğu Dimokratiki Ami- Gazi Hz. ile Efgan Kralı Hz. arasın- da telgraflar teati edildi ANKARA, 24 (A.A.) — Efgan Kralı Hazretlerinin doğumlarının yıldönümü münasebetiyle Reisicum hur Hazretleriyle Zahir Han arasın. da aşağıdaki telgraflar teati olunm uştur: Efganistan kralı Haşmetlâ Muh ammet Zahir Han Hz. ne, ii Zatı Haşmetanelerinin doğumla rının yldönümü münasebetiyle en hâr tebriklerimle birlikte şahsi saa detleri ve kardeş Efgan milletinin re fah ve saadeti hakkındaki dilekleri mi beyana müsaraat eylerim. Gazi M. KEMAL Türkiye Reisicumhuru Gazi M. Kemal Hazretlerine, ANKARA Doğumumun yıldönümü münas ebetiyle lâtfen yapılan temenniler - den fevkalâde mütehassis olarak 2 atı devletlerinizin şahsi saadeti ve Türk miletinin itilâsı hususlarında ki en samimi dileklerimi arzederim. Efgan Kralı Zahir i i Soyadı nizamnamesi hazırlandı ANKARA, 24 (Telefonla) — Nüfus umum müdürlüğü ikincikâ - nun 1935 te meriyete girecek olan soyadı kanunu nizamname projesi - ni hazırlamıştır. Projede kanun hü kümlerini. nüfus daire'vrinin ne su- retle tebliğ edecekleri hakkında esaslar olduğu gibi soy adlarını. nüfus dairelerine bildireceklere ne suretle vesika verileceği, çirkin kelimeler. le yabancı ırk ifade eden kelimelerin kulianılmaması ve kanunun tayin ettiği iki sene müddet içinde soy adlarını bildirmiyenlerden alınacak pa ra cezaları hakkında da hükümler vardır. Türkiye futbol birinciliği Beşiktaş Çankaya takımını yendi BURSA, 24 (A. futbol birineilik final pılması büyük tezahürata vesile olmuş tur. Bugün yapılan maçlardan birin- cisi Altay ve İsparta takımları arasın da oynanmıştır. Bidayetten itibaren bâ kim oynamağa başlıyan Altay, 5 â dakikada Vehabm ayağiyle atılan bi rinci gölden sonra tazyikmı bütün bü tün arttırarak devrenin nihayetine ka dar sayıların adedini sekize çıkardı. İkinci devrede İspart kendini biraz topladı ise de İzmir şampiyonununun yeniden 2 gol yapmasına m. Yarak sahayı 10 - O mağlüp terketti. İkinci maç, hakem Niyazi Beyin idaresi altında, Beşiktaş ve Çankaya takımları oynadılar. Ankara şampiyo nu bu müsabaka için çok çalışmıştı. iktaşı mağlüp edebilirse Türkiye ici olmak ümidi ziyadeleşe - cekti, Bunun için Çankayanm asabi hir halde sahaya çıktığı belli oluyor- Oyuna İstanbulun tazyiki ile baş landı. 25 inci dakikaya kadar zevksiz devam eden oyunu Çankaya solaçığı Osmanın bir golü başka mecraya sok tu. Soliçten pasını alan Osman ileri bir fırlayışla kale önüne aktı ve sıkı bir şütle kalecinin tutmağa muvaffale olamadığı ilk golü Beşiktaş ağlarma taktı, Taziyet telgrafla- rına cevap Ç ANKARA, Z4.A.A, — Fransanın es- ü münasebeti: anan Başvekil İsmet Paşa Haz- yetlerinin çekmiş oldukları taziye Celgraf- larına Fransa Reisicumhuru M. Löbrön ve Başvekil M. Dumerg tarafından aşa" dıdaki cevaplar gelmiştir: Yunanist ATINA, 24 (Miliyet) — Başvekil is matbuat mümessilleri- la kabinede tadilât Pelin teşkilâtı | İngiliz - Japon Esasiyesi Müzakereleri Hükümetin n meclisi dağıt- İngilizler uzlaşmağa daha mak hakkının geniş- letilmesi hoş görülmüyor PARİS, 24, (A-A.) — Sol cenah demokrat bürosunun, teşkilât | esasiye ıslahatı projesini görüşmek için, Nant (Nantes) kongresinden sonra fırkanın âyan azasımı içtiman davet etmesi muh- temeldir. Radikal ayan azası, ayanın muvafa in dağıtılmasına edilen tarada sislahat yapılmasını kabu - le âmade tedirler PARİS, 24 (A.A.) — Yekdiğerine zıt siyasi fikirlere tercüman olan Eko dö Pari ve Övr gazetelerinin ayni za- Yl görünüyorlar A.A. — İlk gündenberi a. göre deniz müzakeratı w- zum ve yorucu olacaktır. Kabinenin yeni bir muahedenin ihza- Reisicumhur Gazi Mustafa Kemal Bilik Ankara 'ransız milletini müteellim eden Reis Pim iii dolayisiyla deştr ek: duğumuz büyük matem içinde zatı dev- etlerinin dostane telgraflarından fevka- kalâde mütehassis olduğum halde pek hararetli Ma e nızı rica ederim, Hazretlerine Mi ii Başvekil Bugün Fransanın ön samdar evlâtlar rından ve en eyi hadimlerinden biri ola- rak ölümüne ağlamakta olduğu reis kalâde hararetle teşekkür ederim. Gaston Musul petrolleri boruları- nın açılma merasimi PARİS, 24 (A.A.) — Musul pet » rollerinin borularla nakli için yapı - lan tesisatm 1935 kânunusani: ya pılacak resmi küşadmdaki Fransız he M. Herriot riyaset edecek ve Beranjer ile petrol komisyo Roy ve mebusan Meclisi hariciye komisyonu reisi M. Paul Bastid'den mürekkep olacaktır. İngilterede kısmi intihabat LONDRA, 24 (AA) — Ken - Lambett'de 'de icra edi Gsm relay geleromesi Mesai fırkasmdan 11.281 rey, Simp - ion Liberal fırkasmdan 4,968 rey Marliam milli mesaisi 2,927 rey, Ma. Beşiktaşm buna âni bir mukabele- sini bekliyen seyirciler uzun mücade- lelerden sonra 36 mcı dakikada Hak- kınm gölüne şahit oldular. Oyun bun- dan sonra büyük bir sürat kesbetmiş- ti. Çankayanın kuvvei maneviyesi art mmuştı. Seri akınları oyuna başka bir gü zellik veriyordu. Fakat 40 ıncı daki kada Beşiktaşm penaltıdan yaptığı i- kinci gol bu heyecanın fazla sürmesi- ye mâni olda ve devre 2 - 1 Başiktaş di. İkinci devrede Çankayanm büyük bir azimle sahaya çıktığı ilk dakika - lardaki oyunu ile belli oluyordu. 30 yan Ömer, yerinde bir pasla topu mer kez muhacime verdi ve Orhan ufak ve hesaplı bir dokunuşla Çankayann ikinci golünü kaydetti. Oyun bundan sonra büsbütün gü - zelleşmişti. Fakat tehlikeyi hisseden alımlara dakikada Şo- gefis bir günü ile 32 ve bu sekilde bi. TI Üniversite hesap işleri müdürlüğü ANKARA, 24 (Telefonla) — Üni- versite hesap işleri müdürlüğüne İs - tanbul liseleri muhasebecisi Rakım Bey tayin edilmiştir. Malmüdürlükleri ANKARA, 24 (Telefonla) — Trab. zon merkez malmüdürlüğüne Beykoz tahakkuk başmemuru Abdüllah, Osma- niye malmüdürlüğüne Van idarsi husu- siye memuru Memduh Beyler tayin edil mişlerdir. Manisa Nafıa bâşmühen- disliği ANKARA, 24 (Telefonla) — Sıvas Paristen trenler doğru Londraya gidecek NEVKASTL.ON.TAYN 24 A.A. — Gelecek sene yazmda Londra ile Paris aktarmasız trenlerle bağlanacaktır. Bu iş için üçüncü Feribot da denize in , Bu feribot hem Fransız hem de İngiliz hatlarda işlemek üzere su leme. pılan 12 yolcu vağo Leh-Çekoslovak cemiyeti kendisini feshetti KATOVİCE, 24 (A.A.) — Leh- cemiyeti, ırdaki ab val ve şerait altında iki memleket a
