7 Mayıs 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 7

İ Yusuf Kemal Bey paramızın nasıl fi korunduğunu dünkü dersinde anlattı şı 1 inci sahilede) Değer ölçüsü: Para. . - Biz, yeni Türki; in haya- a parayi daha ziyade değer - ölçüsü olmak itibarile tetkik eğiz. Osmanlı © imparatorluğundan kalma kâğıt rejimi vardı. Umumi in başlangıcına kadar altın ve Madeni meskükât tedavül ediyor - ÂW. O zamanki ihraç bankası o - | | lan Osmanlı bankası banknotlar t | ker Dİ vardı. Fakat bunlar kanunen te - avül eden par: değildi. İsti - Yen kabul eder, istemiyen etmez - Kabul etmiyen cezaya çarpıl - Mazdı. Bu banknotların (o bedeli Yalnız Istanbulda ödenirdi. Banknot çıkartmak imtiyazı kimde idi? Bununla beraber (o memlekette bânknot çıkartmak imtiyazı Os - anlı Bankasında idi. | Osmanlı İmparatorluğuna Umumi harpte İİ cok para lüzim oldu. Gâğıt para çı- İartmak yoluna girildi. Osmanlı kasına müracaat etti. “Hadi İİ Bakalım kâğıt para çıkartalım,, de i, Fakat Osmanlı Bankası, “Be- İ mim asıl müdürlerim Londrada, Pa tistedir. Siz bildiğinizi yapın, ce- | Yabını verdi. O sırada Almanya- yn istikr: teklifleri yapılıyordu. | ğrudan doğruya devlet namına | Para çıkardı, 1915 te ilk kanun Böşredildi ve 6 milyon liralık bonk- XX yahut evrakı nakdiye çıkarıl- de Bu evrakı nakdiye, altın şeha- esini haizdi. Yani karşılığı kin konularak kâğıt çıkarıldı. A- gez bir işti. Altı milyon altın ettik. Fakat bu para Al - dı, yy Avusturya bankalarında kak ay emlekete girmedi. Bu paraya leg Zaribi Düyunu umumiye kefa- © *diyordu. O paralar memlekete Saki di bugün elimizde buluna - papi Yedi tertipte 161 milyon li- ik evrakı naktiye çıkarıldı, Kar- kları Alman devletinin hazine T vel ii abii her şey çoğalınca değerini İ| Svbeder. Tedavül ihtiyacr 30 . 40 İ Dilyon liralık idi.. Miktar, 160 mil- f baliğ olunca tabii kıymeti düş İ Meğe başladı. iy Kâğit para ile altı... J 1S ten itibaren altınla kâğıt ilkin e farkederken 1916, 1917 de ve ileri senelerde git gide nisbet art- ta devam etmişti. Yeni Türkiye bu rejimi ele aldıktan yenra da kâğıt altın farkı ziyadeleşmekte vam etti, Ta 1930 senesine kadar. Kâğıt | iğiminde ufak paralar vardı. Kal m paralık kâğıt paralar vardı. Harp « mevzii ihtiyaçlar için çıkarıl- İ Vo" İlkin 2 mi liralık, sonra 3, 5, bi, Pilyon liralık ufak para çıkarıldı. Son a e gümüş para çıkartacak. Eli- di mii e liralık kâğıt paralarla teb- ma fak kan, et miktarda borç ödenen para, asıl uni ralgirdr. Son kanunda gümüş birer Mai ufak para olarak basıldığı halde Aaj öd "eme kabiliyeti 20 liraya kadardır. giitira kuvveti azalınca. . Te keş servetim şu kadar di- de çay yorum. Gelecek sene, elim- öm Para olduğu halde aynı malt aşti, orum. Çünkü iştira kı ti azal İ kağ. Bu mesele, hepimiz ül, eder. İlk zamandan itibaren düşü- erin “Ze başlandı. Harp sonunda devlet Soğu Osmanlı Imparatorluğu gibi / Sıkıntı çekildi, fakat yeni para basılmadı! İkincisi gene kâğıt para çıkartırız sek- Hi idi. Makineyi kurar, basarız. Gayet ko- lay. Bana şahsan çok israrlar olmuştur? Para basın diye. Fakat basılmamıştır.Çok sıkımtılı zamanlar geçiriliyordu. İstihsal | kuvvetleri mahvolmuştur. Fakat böyle zamanlarda da o Büyük e Meclisi Hükümeti, para basmamıştır. Bu taril te şükranla kaydedilecek hadisedir. Büt- şerait altında meyda- tü. Fakat zamanla bu mile mütevazindir. y Bize mahsus, daha doğrusu birçok dev letlerin takip ettikleri bir usülle temin e- dildi. Tevazün nasıl oldu? Ne alabiliriz, ge- çen sene, me tahsil ettik? Tahmin yok. Vezneye ne girdi? Şu kadar paramız var. Ve şu kadar masraf yapabiliriz. Ona gö- re bütçelerinizi tanzim edin. Aman efen dim benim şu masrafım var, bu masra - fım var, Fakat hayır. , | Dalgalı borçlar.. Ikinci şart, dalgalı borçların ortadan kalkması idi. Birtakım kararnameler var dı. Devletten alacağı olanlar için yol gös teriliyordu. Kısmen nekde kısmen vade- lere bağlanacaktı. Bu dalgalı borçlar da tedricen tasfiye edildi. Nihayet mesele, ticaret ve tediye muvazenesine geldi. Bu da yapıcılık kudretinin artmasile olurdu. Ihtiyatlı davranmakla olurdu. Bu arada bir hadise oldu. 928 senesinde Osmanlı İrktan bize kalan borçların alacaklılarla bir mukavele yaptık. Borç ödermeğe kalk- tık. Mukavele çok ağırdı. Fakat taah- büttü. Alacaklılarımızla anlaşmak mec- buriyetinde idik. Taksitleri vermek, Türk | parasım altına tahvil edip vermekti. Bir de, üste tarife kanunu yapıldı. Re- simler daha ağır olacaktı. Birçok tüccar laramız yüz milyon liralık mal ilhal etti- ler, Tediye muvazenemizde birden bire 81 milyon liralık açık zuhur etti. Bir ta- raftan Düyunu umumiye borcunu öde - mek, bir taraftan tediye muvazenesinde- ki açığı kapatmak için uğraştık. Spekü- lâsyon için müsait bir zemindi. Borsada muamele İngiliz lirasi üzerine idi, Odacılar bile telâşta idi.. Ingiliz Kirası 1000 kuruş raddelerinde idi. Fırlamaya başladı. Filân bankı odacısı bile cebindeki yirmi oluz lirayı Aman ecnebi parasına kapatayım diye te- lâş etmeğe başladı. Bu hal, yeni Türki- yenin gözünü dört açtı. . Demek fırsat bekliyen kimseler vardı. Derhal tedbir- ler alındı görmedi. Hiç bir banka gişesi kapanma- dı, Fakat İli menfaatlerini oçk iyi kavrıyan bir milet bir devlet ol- duğu anlaşıldı. Alınan tedbirler. . “Harici Genretimizde de tedbirler alın- maya başlandı. Döviz alım ve satırnı şid- detli murakabe altında idi. Tthalâtmızı azaltmak, ihracatımızı çoğaltmak yolla- rma gidildi. İşin asıl çıkar yolu burada idi. Sonra klering mukavelelerine geldik. İktisadiyatımız tarihinde bir abide. 12 kânunuevvel 929 da İsmet Paşanın Millet Meclisinde söylediği nutkun köy- lere kadar yayılması Millet Meclisince karar altına alınmıştı. Bu karar tatbik edildi. Nutuk, basıldı ve dağıtıldı. Bu nutuk, Türk iktisadi tarihinde bi abide olarak kalacaktır. Paramızı koru- ve tahdit tedbirlerine sıra gelmiş- 930 senesinden itibaren Iş değişmi; başladı. (Yusuf Kemal Bey kamiküz 20 racat arasındaki fark ve misbetleri göste ren bazı rakamlar zikrettikte m sonra sö- üne şöyle devam etti:) — Umumi ticaret, halit ve ihracat ekünu düşmemiş, değer düşmüştü. Te- | diye muvazenesi lehimize inkişafa baş lamıştı. Üç senedenberi paramızın değe- ri oynamamıştır. Merkez Bankası faaliyete geçiyor Yeni Türkiye ber unsurdan istifade et- &. Yalsız memleketimizde bir mücssese eksikti. O da Merkez Bankası idi. Os- tin Pan Birş kağıt pare. | münli Bankası karşımda bulamuyorda. ik ni — z 5 de im oldular. Şüphesiz, yeni Türkiye || emisyon bankaur lizmde. . Memleketin Mib, 7İe isterdi. Yani parasmın değerini | para kaynağı orası olacaktı. Memleketin © Paşeak isterdi. darphanesi onun namına işliyecekti. Ka Deve Güç bir işti, neşredildi ve Merkez Bankası tesis Si, letin bütün borçlarının konsolide Kredi hareketlerini idare etmek #ye ye Sâyyon vadelere bağlanması, büt kendisine verildi. İkincisi para ve Iâzmdı, En mühimmi, te- | tedavülünü ölmek, Uçüncüsü mu- Üziyevazenesinin millet lehine olması | amelâti maliyeyi yapmak. Devletle birle-! sira çen ei a nd sin, stikirara varacak yollara gitmek. Met; © Yeni iye, parasını . tedbir! Merkez Bani “Ai gi Koruma kanununu meşröderken | seda çolışmıya başladı. Elimizdeki kâğıt ; kambiyoyu koruma idi. paralar, devletin ubtesinden almıp Mer. B, ,Macaklı olmalı idik! ken Bankımı übiesina verili. 168 müyen MZ zem iç dalan pla İD Vee mi parlar Sm sit idik. Çünkü borçlu olursak hari- | banka borçlu vaziyetine girdi. MaEönderdiğimiz malların bede'ini ver. | | Merkez Bankası bunun üzerine alim: Onların paralarmı arayıp öde - vakıt aranıyorsa, borç- Paramızı ararlarsa kam- ize, aksi olursa aleyhimzedir. Mmuvazenesi, hem tediye mu- imize olmalıdır. Bunların ne bu suretle olur. Türk olduğuna itimat. Para bir hale getirmek için kolay değildi. Açık büt- iye alışmış, hariçten istikraz li kuvvetimle borçlarımı ilen şeyler mukabilinde yal | il, bazan milletlerin hürriyet- | TEE ii / : güz E j ; ları toplamıya başladı. Netice ne oldu? Merkez Bankasınm, yani elimizdeki pa- MAYİ o MİLLİYE S1 7 M4 gz AM İlk Türk hava filos yareden birinin resmini gönderiyor. 650 beygir kuvvetinde bir motörü havi ve 340 kilometre süratinde olan evsaf ve kabiliyet tecrübeleri ya- pılmak üzere Eskişehire giden bu tayyaremizin resmini büyük bir se - 1 Tarh No. Istanbul Varidat Tahakkuk Müdürlüğünden; İsmi Ticareti Adresi 713 Madam Poliksini: 4 tonluk Be- Fener Cad. 310 No,i vinç ve iftiharla dercediyoruz. Türk kabiliyetinin, Türk sây ve azminin Yarattığı bu çelik kanat - ların Türk semalarını kapladığını hiç şüphe yok ki bu iftihar ve gururttmuz kat kat artacaktır. Kararla - daima hâkimi ve sahibi olan Türk eseri olan hava karlalları karşısında elinden gelen yar rının olduğu gibi semalarının da milleti kendi ö dım ve hizmeti yapmaktadır. Geri suzluğunu bu vesile ile bir defa daha höz ile temaşa etmiş oluyor, ilani am anlamam am Ceneral Kondilis Yarın geliyor (Başı 1 inci sabilede) killer, mebuslar ve ordu hazır bulunmuşlardır. Ceneral geliyor Ankarada bulunan Yunanistan Harbiye nâzırı Ceneral Kondilis yarın sabah şehrimize dönecektir. Ceneral Haydarpaşada merasimi mahsusa ile karşılanacaktır. Dost Yunan nâzırı şehrimizde de iki gün kaldıktan sonra, Roman ya vapurile Pireye harket edecek tir. erkânı Sarre ahalisi Almanmış LONDRA, 6 (A.A.) — Tanm mış iki İngiliz tarih mütehassısı 0- lan Sör Reymon Bizli ve Vilyam Davson Deyli Telegraf gazetesine yolladıkları bir mektupta Sar ha - vzası ahalisinin tamamen Alman olduğunu bildirmişlerdir. Bu fikir bu iki âlimin kendi tet kiklerine istinat etmektedir. Kadın yüzme rekoru DUNDEY 6 (A.A.) —-İngil. | tere - Holandalı Melle, Villi Van “Ouden, 200 yardalık bir mermfeyi Z dakika 27 3-5 saniyede katetmek suretile kadın yüzme rekorunu kır mıştır, VAPURCULUK TURK ANONİM ŞİRKETİ İSTANBUL ACENTALIĞI Liman Han, Telefon: 22925 VAPUR KAHVE OCAKLARI Vapurculuk Türk Anonim Şirketi- nin çalıştığı Trabzon, Mersin, İzmir sürat, Karabiğa, Mudanya, İzmit, ve İmroz yolu postalarını yapan vapur. ların kahve ocaklârı toptan veya ay- ri ayrı açık artırma ile Mayısın 9 uncu günü saat 14 te ihale edil cektir. Taliplerin muayyen günde yüzde 10 teminat paralarile Sirkeci- de Liman hanında müdüriyete mü- racaatları. Dr. Hafız Cemal Dahiliye mütehassısı Cumadan başka günlerde saat (2,30 dan 6 ya) kadar İstanbul Divanyolu No. 118. Muayenehane ve ev telefonu: 22398 yazlık ikametgâh telefonu: Kandilli 38, Beylerbeyi 31 DOKTOR Rusçuklu Hakkı Galatasarayda Kanzük cezahanesi karşısında Sabne sokağında 3 mama Talı apartımanda 1 numara. 2404 sm pek yakın zamanlarda gördükçe kalmcmış olmaktaki zevkin hadut - Bir casus mahküm oldu BELGRAT, 6 (Milliyet) — İtal. yan tebaasından Gabriele Masten Yugoslavya'da yabancı bir hükü - met hesabına casusluk yaptığı için devleti müdafaa mahkemesi tara - fından 15 sene hapse mahküm e- dilmiştir. Rusya - Lehistan MOSKOVA, 6(A.A) —M. Litvinof ile Lehistan Sefiri M. Lu- kasieviey, Sovyet Rusya - Lehistan arasındaki mevcut olan ademi te- cavüz misakını 1945 senesine ka - dar temdit eden protokolu imzala- mışlardır. Prusyada tasarruf BERLİN, 6 (A.A.) — Marta mw zarfında Prusya san - dıklarma konan para 295 milyar 1 milyon 300 bin marka baliğ ol- muştur, Bu mikdar ayni ay zarfm- da çekilen mikdardan dört milyon yediyüz bin mark fazladır. İstanbul İcra Hakimliğinden: Istanbulda Bağçekapuda Yeni Volto hanında 5 No. da dişçilik ve diş alat ve edevatı ticaretile müştegil Refacl Faracı efendiye konkordato için evvelce 8 « 3 « 934 tarihinden itibaren © verilen iki ay mihletin inkızayı müdetten bilitibar da- ha otuz gün müddetle uzatılmasına ve keyfiyetin ber sabık icra ve iflâs daire. lerile asliye ticaret mahkemelerine ve ta- pu sicil memurluklarına bildirilmesine ka rar verilmiş olduğu ilân olunur. (16491) İLÂN Bakırköy Çimento Türk Anonim Şir. ketinden: Şirketimizin yıllık adi umumi içtimar birinci davette nisabı ekseriyet basıl ol. yapılarımmıştır, Mezkür iç- tima 22 Mayıs 1934 salı günü saat 14,5 da dördüncü Vakıf han dördüncü katta şirketin idarehanesinde yapılacaktır. En öz elli hisseye malik bulunan his- , hisse senetlerini veya bunlar rın muteber bir bankada mahfuz bulun- duklarma dair banka mektubunu içtima gününden bir hafta evveline kadar şir- ketimize teslim ederek mukabilinde du- buliye varakası almaları ilân olunur, Müzakere ruznamesi: 1 — 1933 senesi muamelitna sit hey” eti idare ve mürakıp raporlarının okun- ması, 2 — 1938 senesi bilânço ve kâr ve zarar hesabının tastikıyle hey'eti idare- nin ibrası, 3 — Müddetleri biten | hey'eti idare, azalarınm ve mürakıbin tekrar intihap veya tepdilleri, 4 — MHey'eti idare azalariyle müraki- bin ücretlerinin tayini. ğından eskisinin muteber © ol ilân ederim. Merhum Bekir Bey kızı Fatma Münire (16476) g:Hilâliahmer Cemiyeti MERKEZİ UMUMİSİNDEN: Aksarayda Haseki caddesinde Hilâliahmar — Hastabakıcı, Hem - şireler mektebinin bahçesinde bir yatakhane binası, inşaat ve tesisatı yap- tırılacaktır. 1, inşant tesisat kapalı zarf usulile 24-5-34 Perşembe günü saat 1S de imei ki Zapüye eaddesinde Hilâ'inhmer oyun kiğilari ve Madensuları satış deposunda ihalesi yapılacaktır. Şartname ve keşifnameler hergün mezkür depodan alınabilir. (16417) 2605 Gedikpaşada Jandarma Satınalma Komisyonundan: On beş kalem eğer malze mesi pazarlıkla satın almacak ve pazarlığı 10 - 5 - 934 Perşenbe günü saat 14 den 15 şe ka- dar yapılacaktır. Talipler şera iti anlamak üzere hemen ve pa- zarlığa iştirâk için de gösterilen gün ve saatte maliyeye tes - lim edilmiş ilk teminat makbuzile birlikte Komisyonumuza gelmeleri. (2292) Akay İşletmesi müdürlüğünden: Yalova kaplıcaları dahilindeki üç kardeşler gazinosunun icra kılman müzayedesinde verilen fiat haddi itidalde görül- mediğinden müzayedesi 10 - Mayıs. 1934 O Perşenbe günü saat 14 de talik edilmiştir. Taliplerin o saatte Enciimene mü- racaatları. > (2283) 714 bek motoru sahibi 1930 senesi 9040 zamlı 1931 senesi 9540 zamlı Matruh vergisi Ihbarnamesi Matruh vergisi LR; Cilt V. No. L. K.CitV.No. 83 30 28/62 8330 28/63 Yukarda isim, ticaret ve 1930, 1931 seneleri ka >. gilerile ihbarnameleri ve adresi yazılı bir mükellefin hali be, zır kanuni ikametgâhı malum olmadığından tebliğ makamına kaim olmak üzere Hukuk Usulü Muhakemeleri kanununun 141 ve 142 inci maddeleri hükümlerine tevfikan ilân olunur. (2291) Gedikpaşada Jandarma Satınalma komisyonundan: i Mevcut evsafına uygun olmak şartile “2500” lira kıyme- tinde Battaniye 9 - 5 - 1934 Çarşanba ünü saat on beşten on altıya kadar pazarlıkla satın almacaktır. İsteklilerin ev - saf ve şartlarını öğrenmek üzere her gün ve pazarlığa girmek için de pazarlık gün ve saatinde Komisyonumuza müracaat ları, (2252) İstanbul Milli Emlâk Müdürlüğünden: Cins ve Mevkii e Kirası o Müddeti Boğaz içinde Balta Limanı de- 41 3 Sene resinde Toplanacak Kum ve çakıllar, Balta Limanında Pire suyun- 50 3 Sene da Dutluk denilen 27570 M. M. iki parça tarla, Yenikapıda Ermeni kilisesi s0- 60 1 Sene si M.M Arsa. ukarıda cins ve mevkileri yazılı yerler hizatarındaki be- del ve müddetler üzerinden açık arttırma usuliyle (o kiraya verilecektir. İsteklilerin 9 - 5 - 934 Çarşanba günü saat 14 te müracaatları. (M.) (1726) Iktısat Vekâleti Maden işleri Umum Müdürlüğünden: Kütahya Vilâyetinin Tavşanlı kazasma tabi Karçılı kar. yesinde şimalen Kadıpınarı, Bekirin pınarı arasndaki O hattı müstakim ile 992 rakımlı Kocapmar tepesi ve 935 rakımlı Turpluk tepesi arasındaki hattı müstakimin birleştiği nokta. daki beton sütuna 992 rakımlı Kocapınar tepesine ve oradan Alabarda çeşmesine hattı münkesir, sarkan Alabarda mesinden Kargılı köyü camiine hattı müstakim, Cenüben Ker gık rem Akseki tepesine | hattı müstakim, Garben mez tepeden beton sütuna hattı müstakimle dut - hai sathiyesi doküz yüz hektar arazide Gri Bay ta krom sene müddetle mümaileyh uhdesine ihalesi Maadin nizamnamesinin 36 ve 37 inci bu bapta bir güna itirazı olanların 22-4-934 ren iki ay zarfında Ankara'da İktisat Vekâletine ve mahallin. de makamı vilâyete baarzuhal o müracaateylemeleri ilân olu nur. (1738) 2491 Gedikpaşada Jandarma Satınalma komisyonundan: zarlıkla satın alınacaktır. İsteklilerin evsaf ve şartlarmı öğ - ç renmek üzere her gün ve pazarlığa girmek için de akkal teminat makbuzu ile birlikte pazarlık gün ve sanda Köp? yonumuza müracaatları, (2251) . Deniz Levazım Satınalma Komisyonundan: 10.000 kilo Süt Aleni münakasa ile 16/Mayrs (934 Çarşamba günü saat 14 te. 5.000 kilo Süt " Si 15te 1.250 kilo Yoğurt ii) ak İDE 10.000 kilo Süt ” m» 16.30'da. 18.000 kilo Yaş sebze Aleni münakasası 17 /Mayıs (934. Perşembe günü saat 14 de. 45.000 kilo Yaş sebze. ” » » İste © Yukarıda cins ve miktarı yazılı mevaddı iaşe hizalarında yazılı günlerde açık azaltma ile satın almacaktır. Şartname sini görmek isteyenlerin her g ün münakasasına iştirak ede- ceklerin de hizalarmndaki gün ve saatte Kasımpaşada kâin * Komisyona müracaatları, « (1839) 2507 ISTANBUL BELEDİYES! İLANLARI Eminönü Kaymakamlığından: Kepenkci Sinan medrese- sinde 2 No. Ir oda kiraya verileceğinden talip olanların 29 - 5 - 934 tarihine müsadif Cumartesi günü saat on dörtte En cümene gelmeleri ilân olunur. (2274) Gedikpaşada Jandarma Ni : Satınalma Komisyonundan: Mevcut evsafına uygun ol arak “2500” liralık kilim 8 - 5 - 1934 Salı günü saat on birden on ikiye kadar pazarlıkla satın alınacaktır. İsteklilerin şart ve evsafını öğrenmek üzere ber gün ve pazarlığa iştirak iç çinde muvakkat teminat mak- buzile birlikte pazarlık gün ve saatinde Komisyonumuza mü « © racaatları, (2254) 4 vi liner