7 Mayıs 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

İ İ 3 İttihat ve Pp Sekiz yıldır senin devrinde bir > gö ğ "Halden bir sahibi vicdanı memnun mng medi Kavmi Osmani kadar mağdur ve mah “Kaldır istibdadı mesut İM gl iy Halka kizmelkleğile hakimi Nefsi kılmaktır feda çi minleiin garez, Böyle şeylerdir. bütün dihimi şev- ketlen garez. *Padişahım ver şu bedbaht ümmete hürriyeti, “Kaldır istipdadı mes'ut eyle mülkü milleti. .... Bir tetekkür eyle ferdayı hayatı lemi. “Padişahım ver şu bedbaht ümmete hürriyeti “Kaldır istipdadı mes'ut eyle mülkü milleti. #0» Millete zöfü kesel zulmü ezadan geldi hep, Tacına derdü heder cevrü cefadan geldi hep, böyle belâdan geldi hep, bedduadan geldi hep. “Padişahım ver şu pedbaht ümmete Mülke evcaü elem İngilizler, Ermeniler hürriyeti, | “Kaldır istipdadı mes'ut eyle mülkü milleti, «eg Söyle kanunu esasiyi neden aldın geri? Nahzü aht eylermi bir kavmin, bu yolda serveri? Saltanat ta mülk te söndü o saatten beri, Eyle tashih öyle bir mühlik hatayı ekberi! *Padişahım ver şa bedbaht ümmete ti hürriyeti *Kaldır istipdadı, mes'ut eyle e vey yea tarihi mill, sürmez mezalim İM paz nişan? İktiza kel Hazreti ve gör. İktisap et adlö ei el Bakai na- “Padişakım ver şa bedbaht ümmete - k hürriyeti, Kaldır istipdadı, mes'ut eyle mülkü milleti, Halkı özet öyiz Kükhettesi, boşalt smenfaları, Pençei kanuna vur casusu biperva- ları, Sem'ini incitse de güş et bu vavey- laları Mahzı haktır, söz götürmez mille. tin davaları, “Padişahım ver şa bedbaht ümmete “Kaldır istipdadı, mes'ut eyle mülkü milleti. Murat Bey İstanbula gittikten sonra İttihat ve Terakki cemiyeti. nin Cenevre şubesi hiç bir faaliyet gösteremiyordu. Serhafiye Ahmet Celâlettin Paşa Murat Beyi kandı- rarak İstanbula göndermişti. Veri- len vait mucibince gazeteler neşro- Tunmuyordu, bekliyordu ki Abdül- hamit menfadaki gençleri serbest bıraksın, Türk matbuatına hürriyet versin ve hattâ kanunu esasiyi ye- niden ilân etsin! Fakat Murat Bey İstanbula gide- fiden beri aylar geçtiği halde İstan- bulun vaziyetinde bir tebeddül hu- (BAHAEDDİN ŞAKIR BEYİN BIRAKTIĞI VESİKALARA GÖRE) Menfada çürüyen gençler Murat Bey İstanbula getirildikten sonra vaziyet hiç değişmemişti.. TARİHİ TEFRİKA:33 3 Mayi$ : Tr Terakki! zindanda kalmış, (gazetelerden sansör kaldırılmamıştı. İstipdat bü- tün şiddetile devam ediyordu. Bu vaziyet karşısında Paris ve Cenevre genç Türkleri kendi çin yeni bir hattı hareket çizmek mecburiyetinde idiler. İçlerinden bazıları tekrar faaliyete geçilme- sini istedikleri halde bazıları da bir müddet daha beklenilmesine taraf- tar görünüyorlardı. Meselâ Paris- te bulunan doktor Nâzım Bey bi- raz daha beklenmesini istiyordu. Fakat Cenevre şubesinden kendisi- ne yazılan bir mektupta bu mesele hakkında deniliyordu ki: “Gazetenin çıkmasına dair uzun uzadıya yazmayı münasip görmi- yorum. Yalnız şu kadar söyliyeyim ki ellerimiz bağlı durmakla Yıldız- da kendimize taraftar peyda ola- cağını pek şairane düşünmüşsün. Murat Beyin buradan ne garip bir surette İstanbula gittiğini ça- bucak unutuyorsun ve ona ehemmi yet vermeğe kalkıyorsun. Onu kan- dırarak buradan İstanbula götüren Ahmet Paşaya bir mektup yazdık ve verdiği vaitlerin nerede kaldığı- nı kendisine hatırlattık. Simdive kadar cereyan eden ahval burada tekrar neşriyata başlamak için bi. ze hak vermektedir. Artık bundan sonra İstanbulda bir | şey olacağı yoktur. Böylece bekliyecek olursak cemiyetimiz daima zarar görecek- tir. Beklemekten bir fayda hasıl olacağını gösterirsen eyvallah de- rim. Bak, geçen gün Trabulusgarptan bir mektup aldım. Oradakilerin | hepsi, yani 78 kişi birden bir ko- vuş içinde yatıyorlarmış. Bizim ar- kadaşlardan Ali dahi idama mah- küm olanlar arasında imiş. Hali keyfiyet bu merkezde iken menfa. daki arkadaşlar kurtulacaklar di- ye daha fazla beklemek müvafık- mıdır? İstanbuldan gelen haberlere ba- kılacak ölrusa Murat “Bey orada mükemmel bir hayat geçiriyormuş. Kendisine on bin kuruş cebi hü- mayundan ve yedi bin kuruş ta ha- zinei i maliyeden maaş tahsis edil- menfadaki ar- ye kurtarmak için git- mişti. Halbuki ceplerini doldurmak için gitmiş oluyor. Menfada sürü- nenlerle meşgul olduğu yoktur. Bundan bir ay evvel gelen ha- | berlerde affı umuminin ilân edile- ceği ve Taş kışlada mahpus olan arkadaşların serbest bırakılacağı bildirilmişti. Murat Beyin para al dığı teeyyüt ettiği halde Taş kışla- dakilerin serbest burakılması şöyle dursun, onlara daha bir çok arka- daşlar iltihak etmeğe mecbur edil- diler.,, Abdülhamit 1896 da Ermenile- rin ie ve 1897 de Yunan mu- harebesile meşgul olmakla beraber memleket dahilinde ve haricinde uğraşan genç Türkleri tazyik etme. ğede vakit bu bulabiliyordu. Onlara karşı müsaadekârane hareket et. meği hatırına bile | getirmiyordu. MALLIYET PAZARTEŞİ 7 MAYIS 1934 HARİCİ H ABERLER Yeni bir protokol mu? Bulgar çetelerine karşı Belgratta tedabir alınmış! Bulgar çeteleri eğer misakı imzalayan bir devletin hududu dahiline girerlerse diğer Balkanlılar Bulgar arazisini işgale hak kazanıyorlarmış (Dün Atinadan aldığımız meselesi etrafında Belgradda ii bildirilmektedir. Bu haberi Makedonya Bulgar teşkilâtının mü- revvici efkâr: olan Makedonya gazetesinin vermesi calibi dik. kattir. Binaenaleyh efkârı karış: bir telgrafta Bulgar komiteleri ikinci bir protokol imza edildiği tırmaktan başka bir maksatla yapılmadığ âşikâr olan bu et ime hiç te doğru olmaması İâ- zımdır, Atinada olduğu gibi burada da hâsıl olan kanaat budur. Telgrafı aşağı dercediyoruz.) ATİNA, 6 (Milliyet) — Elef - tron Vima gazetesi bugün Sofya - dan aldığı bir telgrafı neşretrick - tedir. Bu telgrafa göre Bulgaris - tandaki yalı Bulgar teşk İtina mürevvici efkârı olan Ma - kedonya gazetesi 17 Martta Bel gradda M. Yertiçle üç Balkan dev letinin mümessilleri arasında im - zalanan ikinci protokolün metnini neşretmiştir. Bu protokol Bulgar çetelerinin faaliyetlerine dairdir. Ve 6 maddeden ibarettir. Protoko Tün hususi bir maddesine nazaran Bulgaristan müsellah Makedon - yalı Bulgar teşkilâtını dağıtmak is temiyecek veyahut dağıtmakta a - ciz gösterecek olursa Londra mu - kavelesinin 2 inci maddesinde zik. rolunmakta olan tedbirler tatbik o lunacaktır. Bu takdirde mun'akit devletler ya bütün Bulgaristanın veyahut bir kımının işgaline te - şebbüs edecekleridr. Bu işgale ço- telerin kat'i surette dağtılmasın - dan sonra nihayet verilecektir, Ve lâkin işgal altında bulunan yerle. rin halkı reyiâm ile Bulgar arazi- sini işgal eden bir veyahut daha ziyade devletlere iltihak etmek ar- zusunu izhar eyledikleri takdirde işgale devam edilecektir. Makecodnya gazetesi tarafın - dan neşrolunan protokolün başka bir maddesi çetelere Balkan hari - ci bir devlet tarafından muavenet yapıldığı takdirde Balkan misa - kınım tamamen meriülicra olaca - ğını tesbit ediyor. (Atina) miahia - filinin fikrince (Makedonya) #â « zetesi M. Yevtiç'in Sofyayı ziyare ti arifesinde vaziyeti maksadile bu neşriyata teşebbüs etmiştir. Zira Makedonyalı Bul - garlar Bulgaristanın Yugoslavya Almanya Alacaklılarla anlaşamazsa moratoryom mu yapacak? BERLİN, 6 (A. A.) — Alacaklı. lar, mahdut nakil muameleleri me selesinde uyuşamadıkları takdirde Alınanya'nın o moratoryorm ilânı mecburiyetinde kalacağından bah- se devam edilmektedir. Bununla beraber Rayişbankın o Daves ve Yung plânları mucibince yapılan tahvil muamelelerini tatil etmiyece ği zannedilmektedir. Çünkü böyle — Bitmedi — ECNEBi MATBUATIİ ylemiş olduğu vaziyetten farklıdır. Ve ihtilâl tehlikesi halihazırda ber - taraf edilmiş gibidir. Japonya haliha sırda adhili birçok müşküâllere maruz dur ve kendi topraklarında yekdiğe- rine zıt birçok temayüllerle uğraşmak bir tatil fena bir tesir yapabilir. tine tayini münasebetile Sak ? Brice, Le Journal'de diyor ki: Yeni sefir Sir Georges Clerk'in İn- giliz « Türk mukarenetini vücude ge tirmek için oynamış olduğu parlak ro lü bilmese idik bile yeni misafirimi - in selefi M. Tyrellin ananasına de- vam etmeh üzere tayin edilmiş olma- sı başlı başına bir tavsiye teşkil eder di. *Zira, İngiltere, Paristeki elçiliği- ni daima ilk safta bulunan devlet &- damlarına tahsis etmiştir. M. Lebrun un dostâne itimat tabiri tam yerinde dir. M. Tyroll gibi çok mühim rol oy namış bir adama halef olmak çok a - ğır bir vazifedir. Fakat ayni zaman - da kıymetli bir teşviktir de. Fransız - lar ihlâskörane bir İ gilizler sağlam ve tedafüi bir itilâfın vazifelerini ifa ve mesuliyetlerini de- ruhte etmeye kürar vermiş olsalardı ortada ne emniyet meselesi ve ne de silâh yarışı meselesi kalırdı. İngiliz - lerin buna karşı ileri sürdükleri de- illeri bilmiyor dı Fakat şuna ha. niz hi nizam temin hususunda tesa- nüt zaruridir. Ve M. Cerb hu iste bir âmil olacaktır. Paris - Soir'dan; Paris - Soir gazetesinde Lucien Ro- mier “Devlette ıslahat. sarlânküm al ve diğer Balkan devletlerile anlaş masını arzu etmiyorlar ve mezkür devletlerin Bulgaristanı her pay - laşma kfikrinde olduklarını gözter | meğe çalışmaktadırlar. Şu da kayda şayandır ki buna mümasil bir yazı İtalya gazetelerin de de görünmüş ve lâkin biç bir yerde doğru olduğuna dair bir ma lümat elde edilememişti. Mutalifler M. Zaimisa bir muhtıra gönderdiler ATİNA, 6 (Milliyet) — Milli ittihat liderleri dün de M. Venize- losun evinde toplanarak bir muhtı- ra yazmışlar ve Cümhurreisine gön dermişlerdir. Bu muhtıra ile muha lefet liderleri M. Zaimisten, mem leketi boğuş doğru götüren yeni intihap lâyihasmı hükümetin geri alması için müdahale edilme. sini istemişler ve Mebusan mecli - sinde ekseriyet usulünün değil nis bi usulün tatbik edilmesini teklif etmişlerdir. M. Venizelos Sakıza gitti ATİNA, 6 (Milliyet) — Libe - raller lideri M. Venizelos refaka - tinde zevcesi Ledi Krosfilt, Sakızla Midilli adalarının mebu” ve âyan- ları bulunduğu halde dün akşam saat 6 da Sakıza hareket etmiştir. M. Venizelosa Sakız halkı tarafın dan hararetli bir istikbi hazırlan - mıştır. Liberaller lideri burada Yu nanistanda ihdas olunan vaziyet hakkında mühim nutuklar irat e - idecektir. M. Venizelos Sakızda bir hafta kalacaktır. Gelecek cumar » İliye gidecektir. O - rada da üç gün kaldıktan sonra Giride gidecektir. M. Venizelos bi- lâhara Avrupaya hareket edecek - tir. İngilterede Liberailerle” smeleler ara- sında bir ittifak imkânsız LONDRA, 6 (A. A.) — Amele Fırkası reisi M. Georges Lansbury M. Herbert Samoel'in Liberal Fır - kanın vaziyetini tasrih eder yollu dünkü nutkuna cevaben söyle de - miştir: “Hali hazırda Avam Kamarasın- da Liberallerin müzaheretine nail olduğumuzdan dolayı babtiyarız. Fakat Amele Fırkası, hiç bir veçhi- le siyasi hattı hareketini tadil niye- tinde değildir ve Artele Fırkası ile Liberaller arasında bir ittifak ya- tında yazdığı bir mahalede diyor ki? | Bugünlerde devlette bir ıslahat ya- placağından çok bahsediliyor. Me - buslardan o mürekkep bir komisyon bununla meşgul oluyor. Gelecek Ra - dical - Socialiste o kongresi de bunu müzakere edecek. Bu meseleyi mü - nakaşa etmiyen grup, cemiyet ve ko- mite yok gibidir. Nihayet bizzat hü- kümet te bunu düşünmektedir. Muharrir bundan , sonra bu iş &- çin lâzım gelen er Bahsetmek. te ve şunları ilâve etmektedir: Bazı kimseler için enerji arzula - rını haykırmakta ve istediklerini söy- diyememektedir. Aksi Mm daha i- yidir: Hâdiseleri tetkik etmek, dü - ünmek içinden lâzım pm see - mek ve ondan sonrü istemek lâzem dır. Bugün etrafa çok yayılmış bir ha- ta vardır: O da devleti ıslah etmek için Fransanın hariçten misal alma - sıdır, Sanki herkes ayni numara ayak- kabı giyermiş gibi. - Hakikatte her milletin kendisine mahsus âdetleri, hayat şeraiti var - dır. Alman Hiti olduğu gi- ö ryan e a ği ahali fazlalığından © mütevellit re bir sıkıntı vardir. Nüfusan faz. şiddetli disiplin ve nizamı i - cap dar zir. Ayni nüfus fazlalığı, ko. Jayca bir nizam altına alınabilen bü yük bir gençlik doğurur. Tramvay şirketile müzakereler ANKARA, 6 (Telefonla) — İstanbul Tramvay Şirketile Nai'ia Vekâleti arasında evvelce başlı lerdir. İbrahim Tali Beyin tetkikleri EDİRNE, 6 (A, A.) — Umumi müfettiş İbrahim Tali Bey, dün re- fakatinde müfettişlik erkânı olduğu halde Edirne civarındaki köylere giderek köy kanununun vaziyetlerini ve ihtiyaçlarının her safhasını ayrı ayrı tetkik etmişler - dir. det PEŞTE, 6 (A. A. de — Budapeşti Hirlap gazetesi Türk heyeti reisi neşretmektedir. Hasan Bey arala- rında daha sıkı bir dostluk bulunması mukadder olan ve tarihi rabıta İ larla biribirler'ne bağlı bulunan iki memleket minasebatının kuvet » İ lendirilmesini ehemmiyetle kaydetmiştü Hasan Beyle yaptığı bir Amerikaya Borçlarını ını öde- miyen devletler Kredi hususünida bazı istisnalar kabul ediliyor Amerikada, Birleşik Amerika devletlerine karşı olan borçlarını göndermemiş Avrupa devletlerine yeniden kredi açılmaması için Â- yân azasından Johnson tarafından bir lâyiha hazırlanmıştı. Bu lâyiha hemen bülün Avrupa devletlerini alâkadar etmek itibarile ço): mü - hime'r. Fakat son gelen telgraf - lardan öğreniyoruz ki Amerika Hükümeti bazı devletler aleyhine bir takım istisnalar kabul etmekte. dir, Dün bu hususta şu telgrafı al- dık: VAŞINGTON, 6 (A. A.) — Ha- riciye Nazırı başmüddeimmumi M. .Cummingsin Johnson O kanununa dair o'an mütalea ve tefsiratmı ta- mamen benimsemekte (olduğunu bildirmiştir. M. Cumming mütalea- larında diyor ki: “İngiltere ile onun vaziyetine mümasil vaziyette bulunan Çekos- lovakya, İtalya, Letonya ve Lit - vanya gibi memleketler Johnson kanununa göre harp borçlarından mütevellit taahhütlerini ifa etme- miş addedilemezler. Bu kanun, İn- giliz İmparatorluğuna dahil olan Kanada hakkında da tatbik oluna- maz. Kanun kambiyo, posta hava- leleri, poliçeler, çekler ve saire gibi ve ticaret muamelelerinin i- fasına müteallik normal vasıtalara da şamil değildir. Bu kanun yal - nız taahhütlerini yerine getirme - miş olan hükümetlere sermaye te- dariki için yapılacak esham ve tah- vilât satışlarına tatbik olunacaktır. Sovyet Rusya'nın eski Rus bü - kümetlerinin borçları dolayısile 0- lan mes'uliyetine gelince, Ameri- kanın bu meselede hattı hareketi umumi prensiplere uygundur. Sov- yet Rusya hükümeti, taahhüdünü yerine getirmemiş addedilmekte ve borçların miktarını tayin için hali hazırda müzakereler icra edilmesi keyfiyetinin bu taahhüde ademi ri ayeti hükümsüz bırakamıyacağı ve böyle bir prensip mevcut olmadığı DA OKUDUKLARIMIZ #talyanlar gibi A, kendilerini sarlğdenleki dl —— lamışlar ve bunların emirlerine itaat etmişlerdir. Almanyanın “Onbaşılaş < ması,, yeni değildir. İtalyanlara ge - lince, bunlar da, hattâ en basil ame - leleri. bile daima onbaşıların şiar altında ekipler, ve büyüklerle mağa alışmışlardır. ği sahasında hiç bir zaman ferdi mülkiyeti ven bir müfet. sa malik olan Rusyadan bahsetmiye- ceğiz, Bizde mesele büsbütün başkadır. Millet bölük haline girmek istemi - yor. Ve ihtimal tabiati, kendisini dai- lamı ş olan müzakerelere devam için Pa- yisfen avdet eden mezkür şirket mümessilleri Mösyö Veyl ile Metr Salm bu sabah şehrimize gelmişler ve Nafia Vekili Ali Beyi ziyaret etmiş- | , Meb'uslarımızın Peştede ziyaretleri PEŞTE, 6 (A.A.) — Naibi saltanat bugün öğle üzeri Türk meb'as- ları heyetini resmen kabul etmiş ve heyeti murahhasa azasile uzun müd görüşmüştür. | Resmi kabul ma böyle bölük haline girmekten me- nedecektir. Bizim siyasi gn etrafındaki o vekayi etmek ve kendi menfaatini idare ey - lemek hususundaki kabiliyetsizliğin » den ileri gelmiyor. Bu daha ziyade umumi makinenin fena işlemesinden vatanda- Fenalık hükümet otoritesinin balm mamasında ve fıri anarşisin « tarisme'in ba - Fenalığı muhacirlerin ve köylülerin :'raat Pariste yapılan Japon gemileri Almanyayı da ziyaret edecek PARIS, 6 (A.A) — Dae e kânı harbiye reisi Amiral Duran viel, Japon amirali Matsuhita şere| fine bir öğle ziyafeti vermiştir. Na| zırlar meclisinde meşgul olan bah riye nazırı yemeğin sonlarına doğ- ru gelerek Japon babriyelilerine Fransız donanmasının sefa gel niz temenniyatmı . iblâğ etmiştir. Heyet , Versayi gezdikten sosei papzar akşamı hareket edecektir. PARİS, 6 (A.A.) — Reiricüm- hur ey e a elçi *| i etmiş ve elçi, müşarün * yhe Amiral Matsuhite ile erkâ” nı harbiyesi zabitlerini ve Asuma ve İvvata kruvazörleri süvarileri * ni takdim etmiştir. BERLİN, 6 (A.A.) — Önümüz” deki hafta zarfında Berline gelme leri beklenilen Japon Amirali Mat | suhitoi ile Japon zabitleri şerefi | ne bir kabul merasimi yı ve Mareşal Hisdenbönrz, Mi Hi ler ve M. Goering tarafından bul edileceklerdir. M. Pesmezoğlu | Yakında Anka- raya geliyor ATİNA, 6 (Milliyet) — Nazırı M. Pesmazoğlu yakında W rar Belgrada giderek Yunanistan” Yugoslavya ticaret muahedesinin tecdidi için müzakerelere girişe - tecdidi için de Relgrat'tan tayy: ile Bükreşe hareket edecektir, Ti ret müdürü de salı günü Bükre müteveccihen yola çıkacaktır. M- Pesmazoğlu Bükreş'ten ticaret n Melle ile birlikte Ankaraya gi inin tecdidi b i ein mü müzakerelerde bulunacaktır. Rayişbankin: yeni binasi BERLİN, 6 (ALA.) — Do Şaht bütün hükümet erkânı hazsfi olduğu halde Rayişbankın yeni nasının ilk temel taşın ko Japon rekabetine karşı | rekabetine karşı seri ve azin ne bir surette hareket edilmesi timali kuvvetlenmektedir. Observer diyor ki: a “Japonyanın vereceği ret c olduğu takdirde ir tinin Japon emtiasını in tabi tutacağı rar, alâkadarlarla istişare edil i ten sonra ittihaz olunmuştur, ” temlekeler, bu bapta O anavali hemfikirdirler. Dominyonlar Londra kabinesinin hattı b ni tamamile iyi bir nazarla yorlar.,, Balkan misakının tasd ATİNA, (Miliyer) yk yettar hükümet mahafilinden nan malümata göre Romany* Yugoslavya hükümetlerinin pe kında Balkan misakını meleriie bir emri vâki nazar