18 Nisan 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

TARİHİ TEFRIKA: 13 (2 Ni İttihat ve Terakki! (BAHAEDDIN ŞAKİR BEYİN BIRAKTIĞI VESIKALARA GÖRE) Hükümet içinde hükümet Tıbbiyede İttihat ve Terakki fikirleri - Refik Nevzat Beyin mektubu - Millet nabzı ve doktorluk Paristeki (İttihat ve Terakki) | evrakı arasında en eskilerinden | birisi 1895 senesinde Refik Nev- | zat Beyin Pariste bulunduğu sıra- larda Şefkati Bey tarafından çıka- rılan, “İstikbal,, gazetesine gön- derdiği mektuptur. Bu mektup Ab. dülhamidin zulmüne ve istipdadı- na karşı memlekette ilk defa bir mevcudiyet gösteren ve Tıbbiye mektebinde (İttihat ve Terakki) cemiyetini kuran Tıp talebesinin istikbaldeki vatani vazifelerinden bahsetmektedir. Bu mektubu da kıymetine binaen, zamanımızın üslübüne göre bazı yerlerini değiş- tirerek aşağıda neşrediyoruz.: “Bütün hissiyatımı — topladım, şu mektubu kaleme aldım. Vicda- nımdan doğan hislerimi diğer va- tandaşlarıma bildirmek için gaze- tenizi yasıta edinmek istedim. Bu mektubumda yalnız tıp talebesin- den bahsetmek isterim, Tıbbiye Mektebi Devletialiyede beşeri fi- kirlerin terakki menbaıdır denilse ezadır. Bu mektepten yetişen ta- lebe hükümetin gavamızına, dev- İetin esrarına, milletin şahsiyetine, Padişahın zatına vükuf peyda et- | meden çıkamaz. Tıp talebesinin mesleği doktorluk olduğu için si- yaset nabzına el uzatmamaları ik- tıza eder; halbuki millet hasta o- lursa, nabzını kimin eline verecek; tabiidir ki doktorların! O halde o politika ve fen yatağı olan da- rülfünunda hayatını Şürüten bir talebe bir gün milletin nabzını eline alacağını memul eder. Lâkin hakkile hizmet edebilmek için de muktedir bir doktor olmak lâzrm- dır. Çünkü hasta olan millettir. O fen ocağının semerci haya- | tı olan; bir vücut âleme, vükelâ heyetinin teşekkülüne, develt ha- zinesine, dnir dimağın- da küçük bir fikir hasıl eder, o fi- kir günden güne artar. Hürriyetin mânâsını istipdat kelimesile mü- kayese eder. Esaret kisvesini at- mağa, hükümetin seyyiatını, Padi- şahın kötülüklerini, Funan - , memurların hodbinana fikirlerini kaplamış o- lan kesif örtüyü ortadan kaldırma. ği ıta olmak ister. Hakikati söy lediği için ya nefi olunur, ya edem- abadı fenaya atılır. iklerii her bir hücresine bakılsa ihtarının ülviyeti, vicdanınn safiyeti, kalbi. nin süküzeti ve dimağının hücrele- ri muayer edilse, ulviyeti tab, yehürryeti efkâr sahibi olduğu ve ber bir zerrei dimagiyesinin “ha- miyet” kelimesinden ibaret bul- duğu göze çarpar. Sultan Hamit bugün hepimizi halim koyunlar gibi istediği yere sürmek istiyor. Zavallı Türkler! Acaba daha ne vakte kadar uyuya- cağız! Biz böyle giderse, bütün Av rupadan başka kıptiler bile bize gü erler, Türkiyeyi şimdi Ermeni va kase işgal ediyor. Yarın da kıptiler kendilerine Padişah nasbına kal- kışacaklar. Yahudil. biidir ki memleketteki dahili ilâlden is- tifade ederek kendilerine bir vatan edinirler. Ne olursa ( hep zavallı Türklere olacak! Sebep? Hep mil- letin canisi olan reisi hükümette de gil mi? Haris gözlerini devletin hazinesine dikmiş, yırtıcı ellerini beytülmale uzatmak istiyor. Vata- na iylik etmek, Padişaha hiyanet ve onun canıma kasdetmek demek olduğundan akla, fikre gelmiyecek 'denaati irtikâptan çekinmiyor! O katil, millet moktul! Daha biz gözü müzün önüne çekmiş olan sihirbaz perdesini ne vakit kaldırmağa gay- ret edeceğiz? Eğer devlet erkânı işahın âmaline hizmet etmemiş Türkeive bugünkü felâket- li hale gelmez,Türkiyenin darabanı kabiliyesi bu kadar zayıf düşmez- di! Türkiyenin başına bunca fe- lâketi getirmeğe (sebep olan şey, deni ümeramızın seyyiei ahvali | değil midir? Sultan Hamit meclisi mebusanı niçin kapattı? Farzedelim ki.ken- di intrikalarına müvafık gelmiyor- du. Ya ümera ve erkânı millet ni- gin kabul ettiler? Niçin Padişahın zati heveslerine boyun eğdiler? Bunlar gözönünde dururken nasıl olur ki yeni yetişen bu' Osmanlı gençlerinin kalplerinde Sultan Ha- mide ve ümerasına karşı muhabbet hasıl o olabilir? Bir defa insaf i's düşünülsün: İçlerinde hang mumü menfaati şahsi menfaatine eda sdnhilir? İste Sultan Hamit nümune! Bütün erkânmı kendisi. | ne âlet ediyor! Nasıl olur da vicdan sahibi bu gençler tabasbus denaeti - tikâp ederler? İrtikâp etmedikleri için değil midir ki Parise firar e- dyorlar? Maksat askerlikten firar değil, Padişahın istipdadından ve zulmünden canlarını kurtarmaktır. Bu hamiyetli gençler öteki vatan- daşlarımıza nümunci imtisal oldu- lar. Vatan gençlerine yeni çığır açtılar ki bu çığır şimdi Abdülha. midi epeyce düşündürüyor. Sultan Hamit aldığı tedbirler sayesinde mekteplilerin bu firarma; set çek- mek istedi, fakat çok şükür muvaf- fak olamadı. Acaba Abdülhamit yeni yetişen bu gençlerden niçin bu kadar korkuyor? Onlar vatanın ıslahı ahvali ve Padişahın efkârı istipdatkâranesini değiştirmesi i- çin ber türlü fedakârlıkları göze aldırdılar. Padişahın yaşı artıkça 'da yumuşayor, ihtiyarladıkça mı artıyor, aklı azalıyor. Sultan Muradın elinden mecnun diye ta- cını aldılar, Sultan Hamide verdi- diye kadar Osmanlı Padişahlarına rahmet okutuyor. Sultan Hamidin, Yıldızı hükümet içinde hükümet haline getirmesi selâmeti umumi- yeyi meş'um bir buhran içine atı- yor. Sultan Hamit harici taarruz. lardan korunmak için vücudü şa- hanelerini saklayacak bir köşe a- radıkça, dışarıda fikir ihtilâftar. tıyor, Sultan Hamit ise bu fikir ih- etrafına topladığı bir ta kım deni hafiyeler vasıtasile ken- | di elile esrar içinde boğmağa çalı- şıyor, Fakat o kuvvet günden güne ar- tıyor, Padişah bu kuvvetin zaman ile arta arta nihayet ymumi bir se- lâmet cemiyeti dünyasına yürüne- ceğini yeni yetişen genç lerin dimagi neşvünemalarını mah- vetmeğe, kement ve el lerinn köstek vurmağa çalışıyor. Sultan Hamide hâlâ “Zillulla- hi avem,, diye mibakacağız? Üze- rinden peki gl vel aş edeceğiz a bizim gibi ga değil mi? Acaba Sultan Hamit geçen her günkü hayatma bir defa dönüp te bakmıyor mu? Vatanın ıslahı ve harekâtı şahane- lerini değiştirmesi için yazılan bunca evrakın cahili mi kalıyor.? Ey Sultan Hamit, bu inadında devam et, « kuvvet te günden güne gren. Bakalım galebe kimde ka- r! Refik Nevzat Bey bu mektubu “İstikbal, gazetesine gönderdiği zaman Abdülhamit on dokuz sene- denberi meş'um istipdadile Türk milletini ezmekte devam ediyordu. Büyümesi ümit olunan ooo a isti ri için demel kizi daha on üç sene geçmek Tâzım geliyormuş! Meptup sahibi Refik Nevzat Be- yin bilâhare Maarif | Nazırı olan Emrullah Efendi ile beraber Av- kaçtığını mukaddememiz- mink. . Refik Nevzat Bey Avrupaya gitmeden evvel İzmirde Ahenk gazetesini çıkarıyordu. O- radan Cenevreye kaçmıştı. Bir müddet Cenevrede Emrullah Efen- di ile beraber Abdülhamide karşı neşriyatla meşgul olmuş ve oradan Parise gitmişti. Avrupada iken Ab dülhamit tarafından affedilmesi üzerine Emrullah Efendi ile bera- ber memleketine avdet etmişti, — Bitmedi — Yarınki tefrikamızın başlığı Abdülhamidin casusları İttihat ve Tarakkide karagöz nasıl oynatılır, Hacivata neler söyletilirdi? M. Titulescu Pariste PARİS, 17. A.A, — Fransız hü- kümetini resmen ziyaret etmekte o lan Romanya hariciye nazırı M. Titülescu dün akşam saat 22,20 de buraya gelmiş ve istasyonda Ro- manya sefiri ve sefaret erkâniyle Yugoslavya ve Çekoslovakya sefir- leri tarafından karşılanmıştır. M. Bartou'yu kalemi mahsus müdürü İ liyesi, milyonlarca MİLLİYET HARİCİ HABERLER Rodosta ihtilâl mi? İtalyanlar şiddetli sansür koymuşlar Mamafi İtalyanlar hadisenin kanlı adi bir kavga olduğunu söylüyorlar LONDRA, 17. A.A. — Dayl Herald gazetesinin Atina 'mubabi- ri Rodos'ta ihtilâl çıkmış olduğu- nu bildirmektedir. İbtilâ! O haberi bugün bur. iştir. Bu haber olunen şiddet li sansüre rağmen alınmıştır. ROMA, 17. A.A. — Rodos'da İtalyan zabıta memurlariyle köy- lüler arasında geçenlerde bir arbe- e bu esnada köylüden ş elef olduğuve 25 kişi- nin de yaralandığı şayi olmuştu. Alınan mütemmim (o malüm a ayin, bir eğleni den dönmekle ölan ve bir klise çanı (omeselesinden (dolayi yolda kavgaya tutuşan köylüler a- rasında çıkan bir hadiseden galat- tır. Köylülerin hepsi tevkif olun- muştur. Bu kavga neticesinde ya- ralanmış olan 9 kişiden ikisi bilâ- hare ölmüştür. Almanya cevap verdi |Almanya silâhlanamaz Ordu bütçesi ! Nedenarttırılmış? ler. Şimdi ise Sultan Hamit şim- | LONDRA, 17, A.A. — Alman kara, deniz, hava orduları bütçele- rinin arttırılmasına ait ( İngiltere bükmetinin izahına Almanyanın verdiği cevabi nota 11-4 tarihlidir. Cevapta, ezcümle ord:: bütçesinin 172 milyon mark fazla yapılan tah minin 1934-35 möâli senesinde Reichsver'in kısa hizmetli bir ordu ya tahvili hazırlılarındanı mütevel- Bit olduğu söylenmektedir. Tahmi- nen elli milyon sayfını icap ettire- cek olan bahriye bütçesi Alman do- nanmasınm uzun müddettenberi lerin kısmen yerlerin başkaları ya pılmaları, mürettebatın - emniyeti noktayi nazardan artık. geri bi- rakılamaz. Havacılık bütçesi bir sitâhlanma bütçesi olarak telâkki 7 edilemez. Bu sadece bir hava nakliyatı ve bir hava himayesi bütçesidir. Hava nakliyatı tahminleri geçen senenin 77 milyonuna karşı 160 milyondur. Bu fark Luft-.Hansa tayyare fabrikasının yenilenmesi için konmuştur, Bilhassa tek mo- törlü tayyareler yerine iki veya üç motörlü tayyareler ikame edilmek tedir. Uzun hatlar, yazın olduğu gibi kışı de çalışlırılacaktır. Ge- ce uçuşları mühim mıktarda arttı rılacaktır. Vedeniz aşırı hava nakli- yatı inkişaf ettirilecektir. Sivil halkın hava hücumlarma karşı müdafaası için de elli milyon tahsis edilecektir. M. Muşanof Berlinde Siyasi ve iktisadi bazı mü- zakerelerde bulunacak LONDRA, 17. A.A. — Reuter ajansı, M. Muşauofun Alman hükü- meti ile iktisadı ve siyasi müzake- relerde bulunmak üzere yarın Ber- line gideceğini haber vermektedir. Maliye nazırı M. Stepanoff ile M. Stoyanoft Londrada kalarak İngi- liz hamilleri ile müzakerelere de- vam edeceklerdir. M. Muşanof Ber- linde kısa bir müddet kaldıktan sonra Romaya, oradan da Budapeş- teye gidecektir. Her yerde rezalet PARİS, 17, A.A. — Brüksel'den Jurnal gazetesine göre, Malin ad- litre benzine teallak eden ve hazineyi mühim #urette zarara sokan bir hilekârlık keşfetmiştir. Hayret verici itirafat ve tevkifa- ta intizar olunmaktadır. Bir İngiliz mareşalına tecavüz BOMBAY, 17 (A.A.) — Aç. hi grevine beslamez olan Übey - dullah hanın tevkifine itiraz eden gençler, Peşaver kıtaatını tefti- şe giden mareşal Şetvutun otomo- bilini parçalamışlardır. Mısır tahvilleri KAHİRE, 17“(A.A.) — Mısır kredi fonsiye tahvillerinin son çe- kilişinde 1886 tahvillerinden 155, Fransa noktai Nazarında musır PARIS, 17. A.A. — Havas ajan- sı bildiriyor : Oeuvre gazetesinin istihbarına göre silâhsızlanma mukavelesinin tatbik zamanları hakkında Fransa- nın İngiltereye vereceği notanın yazılması bitmiştir. Bartou Varşo- va ve Prağ seyahatine çıkmadan evvel Londraya gönderilecek olan bu nota cumartesi günü toplaann yüksek milli müdfaa komitesi ta- rafından derin bir tarzda tetkik olunmuştur. Komitenin içtimama Herriot riyaset etmiştir. Komite bu cvapta bazı tadilât yapmıştır. Bu tadilâttan anlaşıldığına göre Fran- Havadan bir milyon kilometre BERLİN, 17. A.A. — Berlin- Londra hava yolcu nakliyatı pilot- larından Alman Sluzolek dün şim- diye kadar katettiği mesafe yekü- nunu bir milyona vardırmıştır. Mü maileyh bir milyon kilometre ka- tetmiş olan Alman tayyarecilerinin onuncusudur. İİ; Berlinde tren yolcuları BERLİN, 17. A.A.— Geçen pa- zar günü Berlin banlyo trenleri gi- diş geliş iki milyon yolcu taşımış- lardır. Bu mikdar bir rekor mahi- yetindedir. Kan dökmeyiniz!” İbnissuut ile İmam Yah- yanın verdiği cevaplar KAHİRE, 17. A.A, — Alman ıs- tıhbarat bürosu muhabirinden : Hı caz kralı İbnissuut o Hıcaz-Yemen ibtilâfına ait yeşil bir kitap neşre- decektir. Mısır - Veft - fırkası lideri İbnis- suut ile İmam Yahyaya bir telgraf çekerek muhasematın durdurulma- smı ve Müslüman kanının akıtıl- mamasını rica etmiştir. Her iki Arap hükümdar verdik- leri cevapta sulh istediklerini, fa- kat harbe mecbur olduklarını bil dirmişlerdir. © İasuli Napolide ROMA, 17 (A.A.) — Samuel İnsull, cumartesi günü, President - Monroe vapuru ile Napoliye gele- cektir. Banker, karaya çıkamıyacak - tir. KATANA, MN — Eksilo- vapuru içi nsull eğ sabah limanda demi tir. ROMA, 17. A. A.— İnsul, sekr bir muhafaza altındadır. Vapur li- manda kaldığı müddetçe, zabita memurlarının adedi arttırılmıştır. Amerika muavin konsolosu da ay- ——— numaralar yüz biner | frank 1911 tahvillerinden 134,424 numara elli a NN Türkiye - Çin dostluk muahedesi ANKARA, 17 (Telefonla) — Türkiye Cümhuriyeti ile Çin hükü * meti arasında 4 Nisan 934 tarihinde Ankarada imzalanan dostlak mus ahedesinin tasdik: hakkındaki lâyiha Meclise verilmiştir. Ankarada nüfus yoklaması ANKARA, 17 (Telefonla) — Ankara valiliği Ankara belediye he dudu dahi inde bir nifus yoklama zına karar v. r. Ve bu yok'as maya bugün Ankara kalesi içinden başlamıştır. Yoklama bir ay de vam edecektir. Ankara stadyomu ihale edildi ANKARA, 17 (A.A.) — Şehrimizde yapılacak olan stadyığmun if saatı dün Yaman şirke'i müşterek grupuna ihale edilmiştir. İnşazt he* yeti fenniye ve Yaman şirketi müşterek grupunun verdiği fiyat keşif b€ »delinden yüzde 20,75 noksaniyle stadyum için 1.085.552 090 dır. Diri maj için de 293.052.090 dır. Grup ile Vilâyet arasında makavelenin im“ Zasını müteakıp inşaata başlarılaca ktır, Nafıa Vekili Ali Bey dün Fırka grupunda izahat verdi ANKARA, 17 (A.A.) — Cümhariyet Halk fırkası grupu idare he* yeti reisliğinden: C.H. Fırkası grapa bugün öğleden sonra reis vekili Cemil Beyin 18 işliğinde toplandı. Muhtelif yerlerdeki elektrik, havagazı, su şirketleri nin istihlâkâtını ölçmeye mahsus koydukları saatler için o depozitolaf, kira veya bedel taksiti gibi ünvanlarla tahsil edecekleri, ettikleri par& lar ve faizleri hakkında Zonguldak mebusu Rifat Beyin takriri üzeri de Nafia Vekili Ali Beyin izahatı ve bu mesele üzerinde hükümet tek a ikmal ederek tedbir alacağına dair beyanatı dinlenerek tasvif li : . 5 yn , İki haydut bir otomobili soydu İZMİR, 17 (Milliyet) — Akhisar - İzmir yolunda silâhlı iki hayhel tarafından bir otomobil soyulmuştur. Haydutlar pusudan silâh istimeli ederek otomobil şoförü Mehmet Efendiyi başından yaraladılar ve yol culara hücum ederek para, saat ve eşyalarını gaspettiler. Firar ede soyguncular şiddetle takip edilmek tedirler, Hindenburg'un taziyeti Kemalettin Sami Paşanın öldüğü gün Berlinde bayraklar yarıya indirildi. BERLİN, 17. A.A. — Alman | hatırasını daima şükran ve Reisicümhuru, Türkiye Reisicüm- i huru Gazi Mustafa Kemal Hazret- lerine, beklenilmiyen vefatı, vatanı için tamiri gayri kabil bir ziya teşkil eden Kemalettin Sami Paşa- Müteveffa, müşkil senelerde Ga- zinin sadık bir silâh arkadaşı olarak çalışmıştır. Bu ölüm, Almanya için de bir ziyadır. Çünki sefir şıfatiyle Almanya ile Türkiye arasında mev cut olan münasebetleri muhafaza ve tarsin etmeğe muvaffak olnuş- Ji tur, Türkiye Başvekili İsmet Paşays © Alman Reisicümhuru, Hariciye nazırı da Türkiye İ telgrafında diyor ki ; ciye Vekiline samimi taziyet “ Almanya'nın sadik dostunun İ rafları gkndermişlerdir. | Salâhiyeti suiistimal taziyet Nafia memur ve Müstahdemleri Yeni kanun lâyihası dün Meclise verildi ANKARA 17 (Telefonla) — Na fia memur ve müstahdemlerinin ya Hindistan nazırı Itham edildi LONDRA, I7(AA.) —-A vam kamarasında Çorçil Hindi tan nazırmı salâhiyetini suüistimsi etmekle itham etmiştir. Bu itham değil yalnız ka; da, bütün memlekette heyecan yandırmıştır. Efkârı umumiye seleyi tahkik edecek olan ko nin kararını bekliyor. Mesele Pİ vesika değiştirmek için tazyik pılmış olmasıdır. —— Berlin kavruluyor BERLİN, 17 (A.A.) — Bef linde, yüz i bu mevsi” de kaydedilmemiş fevkalâde sıcaklık hüküm sürmektedir. Hararet derecesi dün 28 e selmiştir. Rasat mütehassıslari hararetin uzun müddet devam ceğini bildirmektedirler. Buz adasında kalanlar MOSKOVA, 17. A.A, — Vi karem'den alınan haberlere Çelyuskin kazazedelerinin P dans körfezinde kalmaları kün olamıyacaktır. Çünkü bu! oturulacak ancak iki ev Binaenaleyh bunlar Lorans kö zi civarmdaki köylere yerleşti ceklerdir. Kazazedeler şimdi bu” dukları Vellers'den 800 kilomel"”. mesafede olan Providans kö ne köpeklerin çekecekleri larla gideceklerdir. Mezkür ki ze kızakları ve köpekleri mekte olan Stalingrat v. lensk “vapurları buzları: iyük müşkülâtla ileriliyebi tedirler. Karada bulunan deleri alarak bu iki vapura | röcek olan Krasin buzkıranı Providans körfezine doğru i uyacakları iş İer hakkında dün esaslarını bildir - diğim lâyihayı hü kümet bu gün Meclise vermiş - tir. Bu esaslara muhalif hareket - ilerde bulunanlar üç aydan tiç sene ye kadar hapis ve ya üç yüz liradan beş yüz liraya ka dar para cezasi - le cezalandırılacaklardır. Bu lâyi - hanın kanuniyet kesbetmesinden sonra memuriyetten çekildikleri müddet beş seneyi bulmamış ül lâyihanın teklifinden evvel çekil - miş memurlar bu lâyihanın esasla- rına tâbi olacaklardır. Rahat oturmamış Fransa Troçkiyi Çıkarıyor PARİS, I7.A.A.- ww Röyter ajansı mu- ; habirinden : M. Troçki, siya- si faaliyette bulun mi hakkında- ki vâdini tutma. | dığından Fransa hükümeti, kendi. sinin Fransa'da i- müsaade- sini geri almağa ALI BEY