18 Nisan 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Resim ve yazısı en zengin, en bol en temiz haftalık gazete HAFTA 2 nci sayısı çıktı 7,5 KURUŞTUR Oııuncu sene: No. 3572 umhuriyel g Te mektup acmai: cumüuriyet, istelbm . Posta kutusu: isunbui, NO. 2 6 4 Telefon: Başmuharrır ve evı: 24290, Tahrir heyeti: 24298, Idare ve matbaa kısmüe Matbaacılık ve Neşriyat Şnketi, 24299 l Çarşamba 18 Nisaıı 1 9 3 4 Hayat Ansiklopedisi Büyiik bir kütüphaneyi bir arada evinize geliren e» faydafı eserdir. Her evde bir (ane buiunmak lâzımdır. BUĞDAYI KORUMA SIYASETİLE BUHRANI H A F j F L E T M E K KAB1LDİR; BUNUN İÇİN: 12 ada ve İtalyanlar Rodos adasında ihtilâl mi çıktı? tatbik ediliyor Köylünün himayesini esaslı ve hakikîolarak derpiş etmek lâzım Bir kilo buğdayın bir kutu kibrit alamaması gülü necek veya ağlanacak bir şeydir. tşte 1930 senesin denberi «Cumhuriyet» in ortaya koyduğu mesele bu idi ve mesele hâlâ bııdur. ünya buhranının aksi tesirle • rinden elbette biz de vâsi mikyasta mü'eessiriz. Fakat hu susî olarak ziraat udıamızdaki vaziyet şudur: nihayet evvelki sene Türkiye Büyiik Millet Meclisince kabul ediler» bir kanun'a Ziraat Bankas'nuı buğday pi yasalarına müdahale etmek suretile buğday fiatlerinı elabildiğine düşmekten koruması derpiş edildi, ve bu ka • nun geçen sene ıçınc'e bulunduğutn ız sene için de uzatıldıktan sonra bu sene ekmek üzerinden ufak bir vergi alınır*l» suretiâs bu .toruma ihtıyacınuı daha ziyade genişlct'Imesi düşünüldüğünü gördük. Evvelâ ekmeğin kilosu üzerinden bir kuruş alınmasuu istih daf eden bir lâyiha tanzim olunmuşiu. Şimdi bu kuruş un üzerine nakledil mek ısteniliyor. M. Yevtiç memleketimizde Dost Yugoslav Nazırı «Ziyaretim iki memleket arasındaki samimî ve haÜşane dostluğun bir kat daha genişlemesine vesile olacaktır» dedi Muhterem misafirimiz dün sabah geldi Adada şiddetli bir sansür ve akşam trenile Ankaraya gitti Tiirk köyhisünün en büyiik istihsali buğday olduğu halde biz'm memleketimizde bu mahsulün miistahsü olan köyliiye nisbetle kıymeti »on buhran senelerinde umumi olarak kiloda 6 0 para 2 kuruş haddini geçernemektedir. Buğdayı korumak için Ziraat Banka»mı müdahale ettirdiğimiz yerlerde bu fiati azçok yükseltmeğe muvaffak ol • duksa da müdahalemiz bizzarure mahdut kalmif olmaktan dolayı umunu fiati yukanki düşük berzahmdan çıka Ziraat Bankasına tahmil ettiğimiz rıp kurtarmakhğumz mümkiin olamapiyasalara müdahale vaziyetinden ne mıştır. Hergün radyo Ue dinliyorur, faydalar husule geldiğini bilmiyorsak bugün tstanbul Zahire Borsannda fiilta bütün memleket bu müdahalenin ler şunlardır: faydasız kalmamış olduğunu beyanda müttefiktr. Her taraftan bize: Yumuşak buğdayın kilosu 4 buçuk Bereket versin bu kadaruıa. Ya kuruştan S kuruş 10 paraya kadar, bu da olmasaydı halimiz n.ce olurdu? sert buğdayın kilosu 3 kuruş 25 paaSczien söylenildi ve hâlâ da söyle • dan 4 kurusa kadar!.. niyor. Malum olduğu iizere tstanbul VUirAnrak biz biliriz ki herhalde fay yetinde fazla buğday istihsal edilmez. dasız kalmamı; olduğu muhakkak butstanbul Zahire Borsasuıda satılan buğlunan bu müdahalenin tesirleri çok daylar Trakyadan ve Anadoludan gelir. nisbî, yani ptJ» az ohnuştur. Bu da pek tstanbul Zahire Borsasmda buğday, tabiidfr. Çünkü önümüzdeki mesele oraya kadar iki iiç elden geçtikten ve öyle bir İKİ miiyon liralık bir fedakârnakliye verdikten sonra, 3 buçukla 4 Iık tedbiriie hallolunamıyacak kadar feuçuk kuruş arasrada satılabilmek için büyiik ve geniştir. Türkiyenin Tiirk bundan .Çorlu, M'haliç veya Ugm köyIiîsünün eüne ne geçmiştir acaba? 6 0 köylüsü sirtında toplariarak memleketin baştnda pathyan bu bü • paradan azamî 100 paraya kadar biryük derdine ancak Türk şehir ve ka • fey. Bugün yalnız Türkiyede değil, büsabaları deva bulabilirler: Köylünün tün dünyada bundan daha ucuz bir matah yoktur. Adeta bedava gibi birYUNUS NADt fey!.. İşte Türkiyemizin buhran derdi (Mabadi ikinci sahifede) IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIUIII buradadır. Köylünün istihsal ettiği buğday yok pahasınadır, satm abnağa meobur olduğu herşey pahahdır: Bir kilo tuz 10 kuruşadtr, bir kilo •eker 55 kurusadır, bir metro basma 30, 40 veya 50 kuruşadır, bir kilo petrol 30 kurusadır, ve vergi eskisınin bes on kere fazlasıdır. Bellibaşlı mahsulü buğday olan köylü iste elindeki bu kıymetsiz kıymetle bütün bu ihtiyaçlaruıı te • darik edecektir, ve gittikçe buna daha az imkân bulabilmektedir. Köylünün iştira kuvveti alabildiğine azalmışbr ve azalıyor. Çiftçi köylü vergisini ve rebîlmek için sekiz on günlük mesa • felere kadar giderek başka iş aramakta ve eğer bulabilirse o işten kazan dığı beş on kuruşla devlet borcunu ödiyebibnektedir. Yokluk içinde bir takun köylülerin hayat medan olan hayvanlannı yok pahasına elden çıkar • makta olması çok teessürle karşılana • cak bir vaziyettir. Buhranın Türki>e • deki lecelliyatı esya fiatlerı arasındaki nisbetsiz tefavütlerle daha zivade karısmışhr, ve bu eşya arasında kb>!i • nün en büyilk irtihsalini te«kil ed«n buğday fiatinin en aşağı olması vazi ye:n en vahi'n sathasın» ar7etmekte buhuımuştur. Köyiüde iştira kabiliyeti szaldığı kadar millî iktısadın ıksamış olduğunu takdir edebiliriz. Bu vaziyeti ıslah etmek için yapıla cak işi de kolayhkla vazıh görmemek imkânı yoktur: Buğday fiatini de köyliinün yüzünü bir parçacık obun güldürecek bir seviyeye çıkarmak ve orada tutmak. Bir kilo buğdaym bir kutu kibrit alamaması gülünecek veya ağ lanacak birşeydir. tşte 1930 senesindenberi Cumhuriyet'** ortaya koy duğu mesele bu idi, ve mesele hâlâ budur. ^SORANI :PBAS0Ni5l: tiodot adannı gosterır Trablus harbinde ttalya tararmdan işgal ve Lozan muahedesile büsbütün ttalyaya terkedilen on iki adadaki halkın büyiik ekseriyetüün Rum obnasından dolayı Yunanistan efkân umumi • y*»i bu adalarda olup biten şeylerle çok alâkadar olmaktadır. Yunanistan (Mabadi befinci aahiftde) Gureşçilerimiz Romaya gidemiyor Çünkü takımın üç uzvu rahatsızland Tukârtda muhterem mİMafirlerimi* Sirkeci garından çtkarlarken, asağtda dott Hariciye Nazın karşılayıcıları telâmhyor, aolda mitafirimi xin mütebetiim bir resmi, aşağıda M. Yevtiç Taks'mde Cumhuriyet abidetine çelenk koyuyor met namına Edirne valisi özdemir Salim, Haricive Vekaleti narauıa Hususî kalem müdürii Refik Arnir Beylerle Yugoslavyanın Türkiye sefiri M. Yankovic. Edirne Fmniyet müdürii Kerm, Halk Fırkası Edirne vilâyet idare heyeti reisi tbrahim Bev. ve bu mesele i<*in sureti mahsusada Edirneye gönderdi ğinvz arkîdasımızla Ed : me muhabhi miz tarafından i<ti'kbal edilmistir. Edirne v«lisi Özdemir Salim Bey hükumet namına kıvmetli misafirim:ze «hoş geldiniz» demis ve Refik Amir fMabadi dördüncü sahifede) Troçki Fransadan çıkarılıyor • Muhterem misarırimiz Yugoslayy» Hariciye Nazın M. Yevtiç ve refika lan dün sabah Belgrattan sehrinüae, dir. MİU1 gureş takunımızın kıymetU uzuvlarından Büyuk Mustafa Nuri Güresçilerimizın Romada yapıla cak olan beynelmilel güreş müsa bakalnna iştirak etmek iizere ha • zırlan<hklan malumdur. Gureş Federasyoou dün akşam Federasypn lar merkezinde Avrupa birtnciliğine (Mabadi ikinci Majıifede) ••». •••••••• „,„ „„„, ••••ııııııımı Vadi hilâfına siyasî faaliyette bulundugu anlaşıldı Paris 17 (A • A.) Roytet > âjansı muhabi • rinden: M. Troçki, siyasî faaliyette bulunmamak hakkındaki va • dhri tutmadtğından Fransa hükumeti, kendi smin Fransada ikamet müsaade< sini geri almağa karar vermiştir. Hudutta ittikbal Dost memleketin sevimü Hariciye Nazın daha Türk hududuna Urdan itibaren çok samimî bir şekil • 3e karşılanmıştır. M. Yevtiçi getiren Konvansiyonel treni pazîrtesi günü aksanu saat 22,40 ta Karaağaç istas • yomına vâsıl olmuştur. Burada hüku Yeni bir misak mı Paris mülâkatlarında '. kararlaştınlan şekil Esnaf Bankası rezaleti Âdliyeye intikal ediyor Müddeiumumilik vazıyete karar verdi. Rapor idarî tahkikat için Dahiliye Vekâletine gönderildiyor KENDİ KENDlMlZl TENKİT: Liman şirketine mi, yoksa limana mı ihtiyacımız var M. Troçki Istanbulda liman olmadığı halde t*x Liman Sirketi var, ki gene Allah Tazı olsun, zor ve pahah her neyse tahmil ve tahhyeyi yapıyor Halbuki bizim ts tanbulda sirketten ziyade bir lirnana ihtıyacımız olduğunu herkes bilır. Bir kere vazıyetin hakikî surette anlasıl masını kanstıran bu isimlerr dıeğiştır meli, ezcumle simdı'ri Liman InhWaxı Sırketının adma (deniz ortasmda tahnul ve rahlıye sirketi) demeli. Istanbulda bir hman vücude eeldifî zaman simd'kı d,eniz ortasmda "^ahmil ve TaMiye Sırketine mahal kalmıya cak Çunkıi o vakit vapurlar borda bordaya nhtımlara yanaşarak tahmil ve tahlıvelerıni kendi kendılerine yapacaklar Eğer bu işi yapacak bir sirkete daha ihtıyaç varsa ve bu maksatla hahıkaten Jstanbul lımanı da vucut buluf sa o z^man onun da adma (hakıkî Liman Sirketi) demeli Tarihen olduğu gibi tavsifen de diğer Liman Şirketine karısmasm diye. Acaba biraz derlenip toplansak Is tanbulda hakikî liman vaziyetini vü cude getiremez miyız, hatta mevcut rıhtımsız Rıhtım Şirketini hakikî bir li • man vücude getirmek yolunda faaliye te sevketmek bile mumkün değil mi • İstanbul limanı, daha doğrusu Is taubul limansızlığı ne vakte kadar bu 1 yanm şiıketlerin kurbanı olmakta r » yam edecektir? CUMHURİYET Sabık Sovyet Harbiye Komiseri ahvali sıhhiyesinden dolayı mutedil bh* iklimde ya şamak iizere müsaade istihsali için Fransa hükumetme müracaat ettiği zaman bu müsaade kendisin« Akdenizdeki Korsika adasında oturmak ve siyasetle istigal etmemek şartile verilmişti. Fakat iki üç gün evvel Paris civarında Fonteneblo ormanlığtnda bulunan bir köşkte casus şebeikesi bulundugu zannile zabıta tarafından yapılan bir baskmda M. Troçkmin burada oturduğu meyda n« çikmıştı. Yukanki telgraftan anlaşıldığına göre bilâhare Fransa hükumeti tarafından yapılan tahki kat, M. Troçkinin Pariste bulunusunun siyasî bazı faaliyetlerle alâkaMeseleyi ortaya koyduğumuz zaman dar olduğu neticesmi vermiştir. evvelâ brjnk altmdan gülmelerle kar M. Troçkinin Paristeki siyasî faşılandık, sonra kolay demagojileri si aliyeti dahilî ve haricî olmak iizere yaset düsturu yapanlar tarafuıdan guiki türlü olabilir. Fransadaki komüya ekmeği pahalılaştırmak istiyoruz nistler Stalin ve Troçki taraftan tarizlerile hücumlara uğradık. Tiirk diye iki kısma ayrıltnışlardır. Troçmatbuatında bizden gayri bütün sahifeler meselenia aleyhine ve bizim aley kinin kendi taraftarUnnı doğru hknize harekete geldüer. Fakat ne yadan doğruya idare etmesi ve bunları pılabüir kî hakikat orada idi, ve Gali Fransa hiikumeti aleyhine sevkey ienin dediği gibi küreiarz bir topaç lemesi ihtimal haricinde değildir. gibi mihveri üzerinde habire dönüyor, Yahut ta Tcroçki doğrudan doğruya kabrre donüyorda. Sovyet Rusyayi istihdaf eden harek«*'??4? bulunmuj olabilir. Yürüyen hakikatin tesirleri alünda Balkarüarda yeni bir ademl tecavuz misakt irmasını iekhf eden Fransız Hariciye Nazvt M Bartu ve Bülgar Batveküi M Muşanot Sofya 17 (Hususî) Novo Vrem« gazetesine Paristan biidiriliyor: . (Mabadi dördüncü vahifede} Çusimada Japonlar nası galip gelmişlerdi? Yazan: Abidin Daver Yerli şirketler komıse'n Rçmzi Saka Bey Kenan Bey tara • fından yapılan Faik Beytn bustu İstanbul Ticaret komiseri Bahri Bey 28 mayiVlÖÖS g»nü güneş doğarken otuz sekiz gerrrPk Rus filosundan yalhız üç gemi kurtulabîlmişti. Bugün S inci sahifemizde okayunuz Esnaf Bankası meselesinin içyüzüne dair Şehir Meclisi komısyonu tarafın dan verilen itham raporu birçok dedikodulara yol açmışbr. | Raporda bankanın sermaye ve mevduat olarak belediye ve halkan topladığı 400,502 liranın tamamen mahvolduğu lasrih edildiği halde bankanm 931 hilânçosunda meşkuk ala cak hesabı 1653 liradan ibaret gösterilmiştir^ Tahsiline imkân bulunamıyan yüz. binlerce lira ise sadece matlup kaydedilmiştir. . . . .? senesinde muhtelif borçlular hesabı 312,356 Kradır. Fakat hesapları kar • makarışık olan banka matlubatı bundan ibaret değildir. Aynca senede bağ lanmı* 136,154 lira alacak kaydi vardır. Gene bilânçoda bankanın, mat lubatmı elde edememesi yüzünden ödiyemediği borçlar arasında halk v e muhtelif müesseselerin mevduatı 9 3 1 senesinde 200,920 lira idi. Bundan başka muhtelif müessese ve esnafa borçlandığı para 126,590 lirayı bul muştu. Bilânçoların şaheser rahamları Kâr ve zarar hesabında, 929 şenesi için zarar kaydedilmemj», 930 senesinde 1320 lira, 931 senesinde 25697 lira zarar gösterilmiştir. Bilançoya nazaran, bankanın 931 Yüz binlerce açığa rağmen hâr! Dikkate şayan b<'r nokta da, ban kanın bütün parası bir takun yolsuz luklarla kapışüdığı halde 929 bilân • çosunda 8920 lira safi temettü gös • (Mabadi alttncı sahifede) J