6 Nisan 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

İttihat ve HARİCİ HABERLER Terakki! (BAHAEDDIN ŞAKİR BEYİN BIRAKTIĞI VESİKALARA GÖRE) © Cemiyet umumi merkezi gizli idam | | Devletlerin düşündü ikleri ! : Ceraimi âdiyeden olan kabahat İ ile cünhayı burada zikretmeğe lü- zum yoktur. Yalnız (mühim olan © — cinayetten bahsedelim. (lttihat ve Terakki) Cemiyetinin ilk nizamna- mesinde, esrarı cemiyeti veya ef- rattan birinin veya bir kaçın isim İerini gerek suiniyetle ve gerek ve- him ve korku sebebile hükümete if- şa veya ihbar eylemek,vücudu Ce- miyeti tehlikeye veya maksadı Ce- niyeti akamete ilka ve duçar edecek şeyleri ihanet olarak yapmak, Ce- miyetin husulü maksadı uğurun- da icrası Cemiyet nizamnamesi da- hilinde merciinden kendisine teb- lig olunan vazifelerin icrasmdan makbul bir sebep olmadan imtina © © eylemek, her ne maksat ve niyetle olursa olsun cemiyete dahil olma- yan bir veya bir kaç şahsın vücut ve efradı cemiyeti keşf maksadile gizli tatbikatta bulunarak cemiye- tin âmali mukaddesei vatanperve- © anesini akim bıraktırmağa çalış- mak ve memurin ve hademei devlet tarafından efradı cemiyete eza ve © İşkence icra edilmek ve esnayı istin tak ve isticvapta şiddetli tahkır- lerde bulunmak ve zalemeye yaran © © mak maksadile tahkıkatta hilâfe ve © mübalâğalara kalkışmak ve hüküm icra edilen cezalarda muhalif vic- © dan ifratlara varmak gibi şahsi, ma © navi cemiyete veya efradma karşı irtikâp olunan harekât idamı istil- e eden cinayetlerden addolunur- lu. Nizamnamenin istipdat devrine ait olan bu sıkı, ağır ve sert mad- deleri ilânı meşrutiyete kadar de- yam etmiş ve ondan sonra nizam. > name değiştirilerek evvelâ fedailer faslı kaldırılmış, Cemiyetin mak- sadı başka türlü izah edilmiş, ceza lar hafifleştirilmiş ve yemin sure- &i de tebdil olunmuştu. Yeni yemin suretinde deniliyor ki: “Dinim, vicdanım, namusum ü- zerine yemin ederim ki esas mak- sadı kanunu esasinin tatbikine ve milletin hukuku meşruai hürriyeti. ni kâmilen istihsale ve bilâtefrik cins ve mezhep bilcümle Osmanlı akvamının ittihat esası üzerine te- © rakki ve teâlisine iba- ret Li (Osmanlı İttihat ve Te- Y Cemiyetine bu andan itiba- ren dahil oldum. Milletin izdiyadı şan ve şevketile memleketin temin ni saadet ve refahını her şeye ve © hattâ canıma tercih eylediğime ve #evdi edilecek esrarı muhafaza eyli- ime ve Cemiyetin kabiliyeti- © me göre vereceği bütün kararları- nricrada ve uhdeme tahmil ve tev- di edeceği vezaifi tamamen ifada tereddüt eylemiyeceğime ve Cemi» > yete dübl bir güna iti- © raz ve menfaati hususiye besleme- © © yip sırf maksat cemiyeti takip ve muhafaza edeceğime ve kanunu esa ; siye ölünceye kadar sadık kalaca- ğıma ve şayet bunca taahhüdatı na- e rağmen nakzı ahde- decek olursam, cemiyetin mefrin ve | telinin müstahak olacağıma şim diden söz veririm, Vallah ve bi. lah.,, Acaba yemindeki bu “ İs amy renk G0) İ «adı cemiyeti takip ve muhafaza, edeceğine dini, namusu ve vicda- yemin edenler arasında sonraları o yemine sadık İ İ , ç Yeni nizamnamenin mücazat faslında sadece deniliyordu ki: “Efrattan birinin mucibi müa- heze bir hareketi görüldüğü takdir- © de Merkez Heyeti İdaresi mevcut © ihvan arasından bir heyet teşkil e- © derek keyfiyeti ( sureti kat'iyede hal ve faslettirecektir. o Mücazat, Cemiyetin maksadına iras edeceği tesire göre tenbih, takbih, müvak- kat ve daimi tart ve o beynelihvan b iğ © nizâmnamei dahilisinden maada bir de Osmanlı İttihat ve Terakki © Cemiyetinin nizamnamci esasisi vardı. Bunun birinci maddesinden deniliyordu ki: © “Şanı beşeriyete lâyık olan hu- 'kuktan istifade azmi kat'isinde bu- © lunan ve vatan ve milletin selâmet © ve saadet'ni istiyen Osmanlı va- Cemiyeti namile daimi bir siyei Osmaniye teşkil That ve Terâkki Cemiyetinin | bavgi sebepler tahtında Terâkki ve İttihat namını almağa mecbur İttihatçı olabilmenin cezaları da veriyor! şartları ve yemin!.. ğu ve ondan sonra ilânı meşrutiyeti müteakip nasıl gene İttihat ve Te- râkki Cemiyeti namı altında çalış- lığı sırası geldiği zaman izah olu- nacaktır. Nizamnamci esasinin ik'n ci, üçüncü, O dördüncü ve beşinci maddelerindan Cemiyetin maksat- ları âtideki surette izah ediliyordu: “İHre hususta sebebi muvaffakı- yet olan ahlâkı hasenei milliyeyi takviye, ulum ve maarif kiyatı medeni: kavmiye ve ihtiy: tatbikan Memaliki Osmaniyede ne- şir ve tamime çalışmak; Osmanlı anasırı muhtelifesi ara- sında iştnâk menafi esasına m tenit ve ihlisasatı vatanperverane ve insaniyetkâraneden mütevellit bir ittihadı samimi vücuda getire- rek valanın ( terâkkki ve itilâsına Osmanlıları el birliğile çalışmağa sevk ve teşvik etmek; Devletialiyei Osman'yenin istik- lâli siyasi ve tamamii mülkisini mu- hafaza ile idamei şevketine gayret etmek; Hukuk ve serveti miliyeyi müda faaya, Hânedanı Osmani Makamı Hilâfet ve Saltanatı seniyede kal- mak üzere idârei keyfiye ve müs- tebidei hazıran:.ı bir idarei meşru- te ve âdileye inkılâbma ve 7 Zil hicce 1293 tar hli “kanunu esasi,, nin tatbik: ahkâmı ile ıslahatı u- mumiye icrasına sayeylemektir." Nizamnamei esasinin diğer cemiyet azasından ve den, şubelerin ve Heyeti ini yelerin vazifelerinden, ümuru ma- İiyeden bahsediliyordu. Cemiyetin varidatı aza tarafından cemiyete muavenetten ibaretti. He tından başka hususi akz ve kabul edecekti. Cemiyetin varidalı nizamnamei esasinin otuz beşinci maddesi mucibince aşağı- daki surette sarfolunacaktı:. “ Vasidatı cemiyet, neşri maari- fe, icraatı cemiyete, lüzumu müb- rem halinde gine emi uğurunda ayat e denlürin muhlacı muavenet ailele- rine ianeye, giriftar belâ olanların bulundukları halden tahlislerine ve Heyeti merkeziyelerce teşebbüs olunacak sair ümuru nafiaya sar- fedilecektir.,, 'Nizamnamci esasinin sonunda Heyeti Merkeziye azalarına teklif olunacak yemin sureti aşağıdaki tarzda gösteriliyordu * “Sultan Abdülhamidi saninin İ- darci keyfiye ve müstebidesi de- vam ettikçe, kanunu esasii Osma- ninin ahkâmı mevkii icraya vazo- lunmadıkça, Hükümeti Osmaniye- ye arzı dehalet ve hizmet etmiye- ceğime, daima mekasıdı cem'yete sadık ve hâdim kalacağıma, esrarı- cemiyeti ifşa etmiyeceğime ve ce- miyet namına ianatı der bal cemiyete teslira edeceğime din ve mamusum üzerine yemin ede- bâdim kalacağıma,, tabirinin ilâ- vesi, maruf cemiyet erkânından bazıların ileide sırası geldikçe anlatılacağı veçhile Abdülhamidin vaitlerine kapılarak cemiyeti ter- ketmelerinden ve ( İstanbula geri dönmelerinden dolayı lâzım gel mişti. — Bitmedi — Staviski tekrar Pariste gömüldü Madam Staviski merasim esnasında boyuna ağladı PARİS, 5 (AA.) — pishanesinden çıkarak, kocasının Perlaşez mezarlığında satın almış olduğu aile kabrine gömülmesin- de hazır bulunmuştur. Yanmda iki sivil memur bu- lunan ve heyecanını güç zapteden Madam Staviski, tabut mezara in- dirilirken, pek ziyade ağlamıştır. Stariskinin aile (mezarında, 1920 de vefat eden annesile, 1926 da feci surette ölen babası yatmak- tadırlar. Merasimin hitamını müteakip Madam Stariski hapishaneye dön- müştür, | M. Litvinofun bir nutku MOSKOVA, 5 (A.A.) — Tas bildiriyor: Sovyet Rusya: ya, Letonya ve Litvanya daki ademi tecavüz ve ihtilâfların muslihane halli misaklarını 1945 ni hayetine kadar temdit eden pro- tokollar dün hariciye komiserliği- de Sovyet Rusya namma M, Litvinof, Estonya namma o sefir M. Tofer, Letonya namına M, Bidnanis ve Litvanya namına dâ M. Baltrusaite tarafından imza e dilmiştir. M. Litvinof, protokolların im- zasından sonra bir nutuk irat et- mis. ve ezcümle demiştir ki: “— Sık, sik dünyanın beş k mını tahdit eden harp teblikesin- den bahsediliyor." Fakat yaklaşan bu felâkete mani olmak için kul- lanılması lâzım gelen çare ve ef- kârdan bahsedildiği hemen O hiç duyulmıyor. Hükümetler ve devlet adamla- rı bu felâketi kaçınılması kabil ol- mıyan bir şey gibi karşılıyorlar. Ve düşündükleri yegâne şey umu- mi bir surette silâhların arttırıl - masıdır. Bu usul mahiyette har - be mani olmak şöyle dursun onu daima teşvik etmiştir. Bügün im- za edilen bu mütevazı vesika, dün- yaya beynelmilel mesailerini sul- hun tahiriminde ve hiç olmazsa bazı nisbetler dahilinde kendilerini alâkadar eden mıntekada takvi - yesinde gören devletler © mevcut olduğunu hatırlatacaktır. Siyasetleri ayni mmtakada sul- hun muhafazasında müessir ola- bilecek diğer devletler de vardır. Sovyet siyaseti bu devletlerin de sulhun idamesine hadim olabilmele rini istihdaf eyliyecektir. Nasyonalist maksadından batıl Kuvvetli bir Alman donanması Temps:“ İşte İngilizleri düşündürecek bir mevzu ,, diyor.. PARİS, 5. A.A. — Dayli Telg- raf gazetesinin kuvvetli bir Alman donanmasının tekrar tesisi için Ber linde düşünülen ve daha şimdiden yapılmış bile olan planlar hakkın- mukavelesini tetkik eden Le emps şunları yazıyor 5 “ İşte İngilizleri dü bir mevzu.. Almanlar kara kuvvet lerinden sonra hava ve deniz kuv- vetlerini bir sıra takip ederek tek- rar tesis etmeği düşünmektedirler. Bu üç kuvvet birbirine sıkı bir surette bağlıdır. Ve İngilizlerin ha- tası, Almanların hava ve deniz ha. kimiyetini temin& çalışmak isteme den sadece tekrar bir kara kuvveti tesis etmekle iktifa (edeceklerini zannetmiş olmalarıdır. ” Henderson Fransaya geliyor LONDRA, 5. A-A.— M. Artur lahları bırakma şubesi müdürü M. Agnides ile 10 nisanda toplanacak silahları bırakma bürosu içtimai hakkında görüşmüştür. Her ikisi Londradan 6-4 de Paris'e gidecek - ler, 7-4 de M. Bartu ile görüşecek: lev ve Cenevreye döneceklerdir. Titaleskonan seyyahatı BÜKREŞ, 5 .A.A. — . M. Titü- lesko, aym yedisinde Bükreşten Ce nevreye erip zi bırakma işlerile meşgul ola Orada Litvinof vi ile buluşa ! cağı zannedilmektedir. Sonra a- yn n17 sinde Paris'e gidecektir. Siyam kralı Parise geldi ve Löbrüne tarafından kabul edildi PARİS, 5 (A.A.) — Siyam kralı bu sabah takı zafere gidip meçhul askerin mezermr selâmla- Mış ve üzerine tunçtan bir çelenk koymuştur. Öğleden w— kral ile kraliçe Elize sarayında M. Löbrön ile re- fikası tarafından kabul edilecek- lerdir. Müteakiben Fransa reisi - cümhuru ile Madam Löbrön on- İsra iadei Ziyaret edeceklerdir. liçe Pariste, üç haf- ta kadar tamamile mütenekkiren kalacaklardır. İ silâhların arttırılmasıdır Bu usul harbe mani olmak şöyle dursun onu daima teşvik etmiştir M. Litoinof ırk itiyatlarından beri olan Sov- yet hükümeli vazifesini fütuhatta ve tevessüde görmüyor. Milletin şerefini askeri terbiyede görmü- yor. Fakat münhasıran kendisini doğuran ve onu menetmedikleri takdirde bütün kuvvetile kendisini hasretmek istediği ölülüğün tahak kükunda görüyor. Sovyet hükü- meti, ecnebi alâkadar devletlerin sulbun idame ve takviyesi hakkın. daki devetlerine daima “mevcut, cevabını vermişti Temsil ettiğiniz (o devletlerin bugün tahakkuk eden teklifimize verdikleri cevapta gösterdikleri hüsnü niyet bu devletlerin de Sov yet hükümeti ile birlikte “mev - cut,, cevabını vermeğe âmade ol- duklarını temin etmektedir.,, | Amerikada yüz- lerce kişi boğuldu Nehirler taşmış bir çok evleri alıp kötürmüştür NEVYORK, S.A.A. — Karların erimesile, şiddetli yağmurların yağ mış olması yüzünden Amerikanın şimal ve şimali garbi havalisinde sular taşmış ve bu yüzden elli kişi kadar telef olmuştur. Oklahoma eyalet'nde Elk sitide Vaşita suyu birdenbire £ taşarak 500 nufuslu Ehamon köyünden on iki evi söküp götürmüş ve yirmi üç kişi, coşkun sularm arasında gaip olmuştur. Bunlardan biri ka- dın altısı da çocuktur. Sular altında kalan havalide ta- yareler ve motörlü sandallarla con kurtaran tertibatı alınmış. Şeyen ile Elinton beyninde yol- larla demiryolları harap olmuş ve bazı istasiyon binalarını sular sü rüklemiştir. Kanada, feyezan çok vahim bir şekil "almıştır. Oltavada, Kastor- lar tarafından vücude getirilen sed lerin üzesinde teraküm eyleyen buz kütleleri mühim (tehi'ke teş- kil etiklerinden bu setlerin dina- mitle atılmasına mecburiyet hasıl olmuştur. Birçok çiflik, sular altında kal mış ve sayısız hayvanat boğulmuş- tur, Ontario eyaletinde 60 kişi kadar feyezan yüzünden evlerini, barkla- rm terke mecbur olmuşlardır. NEVYORK, S.A.A. — Oklaho- ma'da Elk Siti vadisinde kamp kurmuş olan 23 beyaz ve 14 kır. mızı derili insanm akibeti hakkın- da ciddi endişeler vardır, Vashita irmağının taşması yü- zünden yedi kırmızı derili kaybol muştur. Rus makina sanayii MOSKOVA, 5. A.A. — Bu se- nenin ilk üç ayı içinde makine 66- Bayii 4807 vagon ve 288 lokomotif bitirmiştir. Geçen senenin ayni dev resinde 3026 vagon 1999 lokome- GF bitirmişti. Hariciye encümeni toplandı ANKARA, 5 (Telefonla) — Hariciye encümeni bugün toplandı. Pasaport hanunile şehbenderlik rüsumu kanınana merbut tarifenin ba zı maddelerinin tadili hakkındaki lâyihayı tetkik etmiş ve aynen ka - bul etmiştir. Lâyiha Maliye encümenine sevkedilmiştir. Askeri ders muallimleri için 'ANKARA, 5 (Telefonla) — Maarif vekâleti askeri ders maallim lerinin şimdiye kadar tediye edilmiyen ücretlerinin verilmesini temin için bir lâyiha hazırlamıştır. Mektep kitapları tahsisatı ANKARA, 5 Gi ) — 932 ve 933 bütçelerile devletçe bas - tırılacak mektep kitaplar: tahsisatının, mektep kitapları mütedavil ser mayesine ilâvesi için bir lâyiha hazırlanmışlır. Devlet demir yolları memurin tasarruf sandığı hakkında proje ANKARA, 5 (Telefonla) — Devlet demiryolları umum müdürlüğü nün memurin ve tasarruf sandığı kanunlarını hazırlamak üzere İsviçre den getirttiği Dr. M, Gautier vazifesini ikmal ederek avdet etmiştir. Mütehassısın hazırladığı lâyiha projesine göre sandığın sermayesi umum müdürlüğün bütçesinde her sene tahsis edeceği para ile sandığa dahil olacak memurların bir defaya mahsus olmak üzere maaşlarının dörtte biri, müstahdemlerin verecekleri beşte bir ve her ay verecek - İ leri beşer liradan meydana gelecektir. İngiliz ve Afgan sefirleri İzmirde IZMIR, 5 (Milliyet) — İngiliz sefiri bugünkü ir konsoloshane erkânı ve hukuk isleri müdürü şehrimize gelmistir, Sefir i trenle Ankaradan tarafından karşılanmıştır. Yarın Selçuka giderek Efez harabelerini zi- yaret edecektir. IZMIR, 5 (Müliyet) — Afgan sefiri Ahmet Han da İngiliz sefi Ankaradı birlikte şehrimize gelmiştir. Sefirler pazar gü: le emmeli Hindistanda Gandi kongre reislerini itham ediyor BOMBAY, 5. A.A.— Yeni kanu- Du esasi dolayisile Gandi, GELER reislerini, kendisini memleket si setinden uzaklaştırmak ve şimdi ik parlamento sisteminin işlemesine müracaat edesek, islah edilmiş meclislerin mevcudiyetine rağmen yeni kanunu esasiye muhalefet et- mekle suçlu görmektedir. Bununla beraber, Mahatma'ya karşı kongrede açıktan açığa bir ROMA, 5. A.A. — Ledi Ogle, San Remondaki Lieta köşkünü M. Musolini'ye vermiştir. M. Museo- İini bir mektupla teşekkin etmiş, köşkün ne için kullanılacağını son- radan tesbit etmek üzere şimdilik köşkün ismini Ledinin şerefine “Ledi Ogle” köşkü olarak değiş- tirmiştir. Rayiştağı yakanlardan birinin yazdığı kitap MOSKOVA, 5. A.A.— Tas bil- düriye'z Dimiiet Laypuzig sanh- kemesi hakkındaki kitabınm tabi hakkını bir mukavele ile o Fles is- mindeki Holanda neşriyat evine vermiştir. Matbaanm bir mümessili bu maksatla buraya ( gelmiştir. Bir çok Fransız, İngiliz ve Amerikan matbaaları da kitabın tercümesi için müzakereye girmişlerdir. Valansiyada bombalar VALENSİYA, S.A.A, — Hali hazırdaki içtimai ihtilâflar müna- sebetile aleyhinde vukubulan neş- riyat yüzünden, Valensiya eyaleti valisi istifa etmiştir. Zabita, bir trenin içerisinde on bir tane bomba bulmuştur. Doseldorf'ta ucuzluk DUSSELDORF, 5. A.A. — Hal- kın alım kabiliyetini artırmak için belediye, gaz, elektrik, su ücretle- rini, mektep vergilerini azaltmış. tır, Rayşbankın vaziyeti BERLİN, 5. A.A, — Rayşbank- ın 293 deki bilânçosu şudur : Altın ve döviz stoku 17 milyon mark eksilerek 245 milyon olarak tesbit edilmiştir. Banknotlar, 381 milyon mark artarak 3,674 milyon olarak tesbit edilmiştir. Senedat 363 milyon artarak 3,144 milyon olarak tesbit edilmiştir. Senedet i- çin avans 65 milyon artarak 144 milyon olarak tesbit edilmiştir. Banknotlar karşılığı yüzde 8 den yüzde 6,7 e düşmüştür. Borç para Amerika borcunu ödeme- yenlereborç vermiyecek VAŞINGTON, S.A.A. — Ayan, mümessiller meclisince kabul edil- miş olan Johnson kanun lâyihasını kabul etmiştir. Bu kanun lâyihası hükümet ile hususi eşhasın, Amerikaya borç- larmı ödememiş memleketlere ik- razatta bulunmasını menetmekte- dir. Meclis hariciye encümeni reisi M. Mak Raynolds ihracat ve itha- İât şirketi tarafımdan o Moskova borçlarını vermeğe razı olana ka- dar Sovyet Rusyaya hiç bir para ikraz edilmiyeceğini bildirmiştir. Kanadada radyum LONDRA, 5. A.A. — Deyli Eke- resin yazdığına göre, Kanadada Paz imparatorluğunun ihti- yaçlarına yetecek kadar * radiyum madeni vardır. Grandurs gölü et- rafında keşfedilen radiyum made- ni çok zengin olup, bunun işletik! mesi de Belçika Kongosındaki ma- den kadar masraflı olmayacak: Garbi ki yeni Türkçe 'ATINA, 5 (Mlliyet) — bi Trakyanın Türk mn maa“) çenin bir kanunla mecburi kılın- masını istemişlerdir. | Maarif nazırı meseleyi tetkik | ederek bir karar vereceğini be - yan etmiştir. | Bnlgar komünistleri ATİNA, 5 (Milliyet) — Burada) bazı Bulgar komünistleri derdest edilmiştir. J Bu komünistler Dramada, Sa- | kızda, Tsalyada ve Epirde beyan nameler tab ve neşretmekteydiler. Bu beyannamelerde zikredilen m takalardaki ve emakini emriy&- nin ve bankaların ayni zamanda berhava edilmesini yazmışlardır. Sıkı tahkikat yapılmaktadır. Yogoslavya tüccarları BELGRAT, 5 (Milliyet) — Yugoslavya tüccarların umumi kongresi mayısın 12 sinde Üsküp" te açılacak ve fki gün devam ede" cektir. Kongreye iştirak eden (2000 murahhas, kongre sonra Yunanistana kadar seyahsl yapacaklardır. Arnavutluk - Yunanistan ticareti SOFYA, 5 (Milliyet) — lânikten bildiriliyor: | Arnavutluk ile mania a rasında yapılan iz desi mucibince her iki ki ticaretinin inkişafını o temin et ” mek için Selânikte muhtelit bif Arnavutluk — Yunanistan tic# ret odası tesis ve reisliğine M Turtili intihap edilmişti,