13 Eylül 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

Tütün konferansı gelecek- leri bildirilen Bulgar murah- haslarına rini bir kaç gün FİATI 5 KURUŞTUR intizaren celsele- tatil etti. Sahip ve Başmuharriri: Siirt Meb'usu MAHMUT 8 inci sene No. 2727 y ar et reaararsıman EAREKLL Amerikada Yeni Nizam Cümhurreisi tatbik ettiği iktisadi kalkınma programı, derin, şumullü ve Amerikanın iktisadi İ dan değiştirecek mahiyet- te bir inkılâp hareketi şeklini aldı. Prog- ramın neticesi hakkındaki fikirler, birbi- rine uymayabilir. Fakat herhalde şimdi- den şu anlaşılmıştır ki Amerikada eski iktisat rejimi bir defa daha avdet etmiye- cektir. Roosevelt geçen martta Amerikanın mukadderatını eline aldığı zamanda 1929 senesindenberi devam eden iktisadi buh- rana çare bulmak için meclisten geniş salâhiyetler istemişti. Meclis de Cümhür- reisinin istediği salâhiyetleri vererek da- gıldı. Ve senenin sonuna kadar içtima et- miyecektir. Meclis Roosevelt'e bu salâ_hı'— yetleri verirken, muvakkat telâkki ettiği buhrana karşı çare aranacağını zannes- mişti, Harp da Lesefer si ne saplı kalan kapitalist memleketlerinde- ki iktisadi b lık daima ilk l da muvakkat buhran şeklinde tecelli et- miştir. Dolar deryası içinde yüzen Ame- rikalrlar da dört senedir kendilerini ka- sıp kavuran buhranı geçici bir arıza zan- netmişlerdi. R d b —— lç9. Skad R lW'in A l en bariz alâmeti o- lan işsizliği azaltmak yolundaki ne başladı. On dört milyona yal_un bir rakama baliğ olan işsizlere nasıl iş bu- kti? Evvelâ çalışmakta olan iş- çilerin iş saatlerini — azaltınak lâzımdı. Günde on saat çalışan bir işçi yedi saat çalışacak olursa, geri kalan üç saatlik boş vakit için başka bir işçi kullanmak icap edecekti. Amerikada otuz küsür milyon işçi olduğuna göre, her birinin günün- den tasarruf edilecek bir kaç saatlik va- kit ile eylülün ilk haftasına — kadar altı milyon işsize iş bulunabileceği tahmin edildi. Kallı prog ikinci eh yetli hedefi, halkın satın alma kabiliye- tini artırmaktı. Satın alma kabiliyeti ar- tınca müstehlik artacak yani talep çoğa- lacak ve bununlaberaber- istihsal artacak ve yiün 1929 indenberi duran daimi devranı tekrar dönmeğe başlıya- cak. Satın alma kabiliyetini — artırmak tedbiri olmak üzere de işçinin ücretleri artırılması düşünüldü. Filhakika eğer o- tuz kırk milyon işçinin ücreti artacak olursa, bunların satın alma kabiliyetleri de artacak, eşya satın alacaklar, istihsal artacak, iş hacmi büyüyecek ve sanayi erbabı da verdikleri fazla işçi ücretini iş- lerin fazlalaşması suretile telâfi edecek- ler. HEr | Amerikadan başka bir memlekette bu program meclis tarafından yapılan bir takım kanunlarla tatbik edilirdi. Ameri- kada öyle olmadı. Meclis Cümhurreisine salâhiyetleri verip dağıldığı zaman. Ne yapacağını bile iyice bilmiyordu. Roose- velt, Amerikanın ehemmiyetli sanayi şu- belerini idare edenlerle temasa geldi. A- merikada demir, çelik, petrol, kömür ve #tomobil sanayiine anahtar sanayii ismi verilir. Bunlar diğer sanayi üzerine o de- rece hâkim bir vaziyettedirler ki bir de- fa bunların vaziyeti tespit edilince ikin- ci derecede olan diğer sanayi de bunlara uyar. Petrol, demir ve kömür sanayii ile ayrrayrı teması — neticesinde birer kod yani nizamname hazırlandı. Bu nizamna- me ile işçiye verilecek asgari ücret, işçi- nin çalışacağı mesai saati ve çalışma şart- ları kararlaştırılıyordu. Fakat bu nokta- lar tespit edilirken ehemmiyetli ve Ame- 1 iletisadi h dülrür 21217 — ÇARŞAMBA ANKARA, 12 (Telefonla) — Ye- ni Türk - Yunan misakının ana hatla- rı üzerinde mutabakat hâsıl olduğu - nu ve teferrüat üzerinde müzakere ve temaslara devam edildiğini dün bildir mnuştim. Muzakereye bu güu de de- yvam olunmuştur. İktısat Vekili Mahmut Celâl Be- yin Ankaıa Palasta misafirler şerefi- ne verdiği öğle ziyafetini mütecakıp salonda ve akşam üzeri İsmet Paşa- nn köşkünde iki Başvekil yanlarında Hariciye yekilleri, Atina elçımiz ve 'Yunan sebri olduğu halde teferrüat etrafında görüşmüşlerdir. ğrendiğime — göre — misakın müd- deti sene olarak tesbit edil- miştir. Evvelce — Atina müzakerele- rinde takarrür ettiği veçhile müşterek hudutların “yani Trakya” müdafaası nın her iki memlekete aidiyeti hak- kında misakta hüküm bulunacaktır. Beynelmilel tâli içtimalarda tara feynin arzusuna göre Mmüşterek tem- * sil edilmek işine gelince; misakta bu hususta âda kayıt bulunacaktır. Bu e- haz YALLI Yi e sak ni birleştiğini gö l hesinden mühim görülmektedir. Müşterek temsil her iki memleket için tasarruf noktasından da faydalı olacaktır. Müşterek temsil işinde Ro- manya ve Bulgaristanla da bir anlaş ma vukuu ihtimali vardır. Ismet Paşanın Sofya seyahati etra- fında Romanya Hariciye nazırı M. Ti tulesco da Sofyada bulunacağından on y U, Yı.ırıan nazırlannm Merhum Kıral Faysal'ın cenazesini hâmil olan İngiliz kruvazörü dün Brendizi'den hareket etti. 13 EYLÜL 1933 'Ankara istasyonuna 4 Sofya temaslarında bu işin de halline intizar olunabilir. Ankara müzakerelerinde mübade- le komisyonunun bir an evvel işlerini tesviye ederek dağılması için karar verilecektir. Bunun için muayyen bir müddet tayin edilecek ve o müddet zarfında tesviyesine imkân hâsıl ola- mıyan işler iki hükümet arasında dos tane bir tarzda halledilecektir. ANKARA, 12 (Telefonla) — Dün gece İsmet Paşa tarafından verilen su Dost milletin nazırları B aşvekilimizle beraber lınmış - iki Müşterek hudutların müdafaası her iki memlekete ait bulunacaktır Müzakereler Ankara ecnebi mahafilinde alâka ile takip ediliyor. Hariciye vekilimiz İngiliz sefirile görüştü & warede sefirlerle Hariciye vekilimiz a- rasında müteaddit görüşmeler olmuş- tür. Ankara Palasın yeşil salonunda Tevfik Rüştü Bey İngiliz sefirile uzun müddet görüşmüştür. y Bulgar ve Yugoslavya sefirleri de Hariciye vekilimizle ayrı ayrı temas imkânları bulmuşlardır. Yunanlılarla imzalanan misak şeh rimiz €ecnebi mahafilinde büyük bir a lâka ile takip edilmektedir. (Devamı 5 inci sahifede) Müdür: 24318, Yazı müdürü: 24319 İdare ve Matbaa: 24310. ens tantane nan bir iş daha yapılmış oluyordu: Pat- ron ile işçi toplu bir halde pazarlık edi- yor ve aralarında çalışma şartlarını ka- rarlaştırmış oluyorlardı. Bu, Amerikada d imdi Ködar | dığ ın Şi M ç bir vılziyımi. Amerika sermayesi _“_ıçık. kapı,, denilen yolda yürümüş, yani iste- | diği işçiye istediği kadar para vererek is- tihdam etmek ve istediği zaman istediği * işçiyi işinden çıkarmak usulünden ayrıl- mamıştı. “Açık kapı,, yahut “açık mağa- za,, usulü bununla terkediliyordu. Yani yeni nizamnameler ile işçi teşkilâtile ser- mayedar teşkilâtı karşı karşıya gelerek İsmet Pş. M. Çaldarisle iki buçuk saat görüştü Misak ve protokollar cuma günü öğleden sonra imza edilecek Biz e buşkea: bir' 5ü CAT kal gibi bir inkılâbın mücadelesiz kabu- k keri z eren Nııılmkıi.a ObAİ ekikE A)!KA'RA, 13 -Sabah saat 2-| Bu vaziyet karşısında muhterem yil için ni: yapılı başlı (Tel, ) — İsmet Paşa ile M. | misafirlerimizin Ankaradan ay - ca müşkülât baş gösterdi. Otomobil âmil- Çaldaris bugün Çankaya köşkü, l P beden cumaya lerinin en muvaffakiyetlisi olan ve mu- de cereyan eden mülâkat ı'k'ı' le .kql t perşemb ; affakiyetini, “| Ka : Hü Be B mıştır. Pro]enın tahrir tarzın- börçlü oldıığııııu-g'şliye: FoA çiki sis- çuk saat devam etmiştir. Bu mü- | da yapılacak tadilât bugünkü top) temden a: istemedi. Gariptir ki Ford bu toplu pazarlık prensibinden ma- ada, kalkınma programının işçiye men- faat temin eden diğer hususlarını çoktan beri kendıliğinden yapmış — bulunuyor. Ford'un amelesi nizamnamenin tespit et- tiği mıkdardan fazla ücret alır ve daha az çalıştırmağa da hazırdır. Fakat Ford toplu pazarlık sistemini kabul etmek is- temiyor. Otomobil âmillerini tatmmin et- mek için nizamnamede azıcık tadiller ya- pılmış ve patronların işçiyi şahsi meziye- line göre, “çalış ğı, ücret ücretini ar ve işind kabul edilmiştir. İşçi teşkilâtı, bu kayıt- ların sermayedarın elinde teşkilâtı dağıt- Mmak için birer alet olduğunu söylemekle beraber nizamnameyi — kabul etmiştir. Ford ile Roosevelt —arasında — ihtilâf devam etmekle beraber, nihayet bu oto- Mobil kıralının da yola geleceği zannedi- liyor. Binaenaleyh Amerika sây ile ser- Maye daki 'münasebetleri yenibaş tan tanzim eden bir rejim kabul etmiş bu- Unuyor, Diğer taraftan sanayi erbabı da kendi &ralarında rekabete mani olmak, fiatleri tespit etmek gibi bir takım anlaşmalar v Şd ki Cümh ğ gI, 5 L ç aracılı- lâkatta akdi mukarrer misak met ni üzerinde müdavelei efkârda bulunulmuş ve hazırlanmış bulu nan projede vuzuhu temin ede - cek tadilât icrası takarrür etmiş tir. On sene gibi uzun bir müddet mer'i kalacak olan böyle ehemmiyetli bir misak- tatemini her iki tarafça ar- zu edilen vuzuh ve katiyet metin üzerinde bir iki gün çalı - şılması zaruretini doğurmuştur. | wilâyetini Meclis Reisimizin Tetkikatı Mevcut ihtiyaçlar kolay- lıkla halledilir şeylerdir Büyük Millet Meclisi reisi Kâzım Paşa Hazretleri evvelki gün intihap dairelerinde yaptıkları tetkikat neti- cesine-dair olan intibaları hakkında bi bul şu bey lardır: — İntihap dairem olan Balıkesir ekser k l di Macar başvekilinin Ziyareti Macar sefiri M. Tahi'nin gazetemize beyanatı Macar Başvekili M. Goenboes'in 20 teşrinievvelde Ankaraya gelerek, hükümetin misafi- ri olacağını yaz - mıştık. Macar Baş vekilinin bu ziya - reti iki hükümet a rasında dostluğun yeni bir tezahürü için vesile teşkil e decektir. Macar se firi M. Tahi dün bize bu hususta şu beyanatta bulun - muştur: — Türkiye ile Macaristan arasın- da öteden beri dos tane — münasebat M. Tahi mevcuttur. Bu se « beple iki hükümet ricali arasında bu kabil ziyaretleri tabii görmek lâzım gelir.-Bundı g birkaç sene evvel Hariciye hazirı M. Valko sonra Başvekil Kont Bethlen Ankarayı ziy işlerdi. sonra İsmet Paşa ve Tevfik Rüştü Bey Budapeşteye giderek Macar rica li hükümeti ile siyasi temaslarda bu- lunmuşlardır. Bugün Mösyö Goem- boes'in Ankarayı ziyareti, bundan evvelki ziyaretlerin mabadi telâkki edilebilir. Başvekilin bu ziyaretinde iki hükümet arasında mevcut siyasi ve ticari lel gözden geçirile- cek ve esasen mevcut olan bitaraflık muahedesi temdit edilecektir. — Bu ziyaretin Yunan başvekilinin Ankarayı ziyareti, İsmet Paşa ve Tev fik Rüştü Beyin Sofyayı ziyareti ile bir alâkası var mıdır? — Hayır, bu ziyaretin, ne bu bah- setliğiniz ziyaretler, ne de herhangi diğer bir ziyaret ile hiçbir rabıta ve münasebeti yoktur.,, ——— .. .. . Dünkü keşide On beşinci tertip Tayyare piyan- kosunun beşinci keşidesi dün bitiril- miştir. Dün keşidede kazanan numara lar 6 ıncı sahifemizdedir. 20 bin lira lık mükâfatı Sultanhamamında Mani- faturacı Behar Efendi kazanmıştır. Taksimde Tavşan sokağında Mad Si F AŞLŞ) Büyük Reisin teşriflerine ait bir kaç intiba N Gazi Hz. Geceyi Herekede geçir- diler ve dün Jistanbulu teşrif buyurdular| Yunanlı misafirlerimizi kabul bu- yurmak üzere perşembe akşamı An- karayı teşrif buyuran Reisicümhur Hazretleri dün öğleden sonra şehrimi ze avdet buyurmuşlardır. Reisicümhur Hazretlerini karşılamak üzere vali ve belediye reisi Muhittin, üçüncü Kolor- du | d Şükrü Naili Paşa ev- Toemi ile Pangaltıda El Matmazel Kibirya da onar bin lira kazanmışlardır. Almanyada tevkif edilen komünistler ; DOlR_:l:!l_lJND, 12 (ALA,) — Wolff Şehirli ve köylü bir çok kimselerle gö rüştüm. Bu seyahatten pek iyi intiba- larla dönüyorum. Mahsulât, geçen lantıda umumiyet itibarile karar altına alınmıştır. Galip bir ihti - male göre misak ve melfufu pro ye nisbetle fazladır. Halk bund. çok memnundur. Vilâyet dahilinde zi raat bankı y kta olduğu mü bayaat zahire fiyatlarını biraz yük- tokollar cuma günü öğleden son ra imza edilebilecek ve misafir- ler ayni akşam İstanbula hare - ket edeceklerdir. Bu karar karşısında İstanbul programı da değişecek ve misa- firler cumartesi İstanbulda an- cak bir kaç saat kalarak ayni ak m Y AF ) e Ç LbI. » ) ğı ile yapılan bu itilâflar neticesi sanayi için de yeni bir rejim başlamış oluyor, Bu, kırıcı ve yıkıcı rekabet devrinden hü- kümetin mürakabesi altında bir pilânlı ik- tisat devrine intikalden başka bir şey de- ğildir. ddi çare bulmak üzere yola çıktı; Amerika- nın iktisadi nizamını değiştiren bir rejim kurmakla işi bitiriyor. Cidden şaşılacak l ir. Bu da halkın memnuniye- tini celbetmiştir. Memleketin ihti- yaçları, arzuları hakkmda “tetkikat yaptım. Bu ihtiyaçlar kolaylıkla hal- ledilebilecek şeylerdir. Asayiş mü- kemmeldir. Bir çok köylerde yeni mektepler açılıyor. Bu da halkın oku- mak ar d. ileri lmektedi Halk, bu hususta çok fedakârlık ya- pıyor. Vilâyet dahilindeki yollurm hali de her vakitten daha mükemmel- dir. Ben öotomobil ile günde 200 - 300 kil elik feyi zahmet çekme- den katedebildim. Vilâyetin iktısadi vaziyeti de geçen bir inkılâp ve en ziyade k olanlar- da Cümhurreislerine buh k ye isbetle daha iyidir. kat gaı:eler bulsun diye salâhiyetler ve- 1 e l lde büsbütü Bi lsvh ön L ne olursa olsun, bu yeni iktisat rejimin- den geri doğru bir gidiş olmryacağı aşi- kârdır. R I kkeat bür ll rip dağı Vi velde başka bir âlem içinde toplanacak olan meclis azaları olacaktır. Ahmet ŞÜKRÜ Kahire sefirimiz Kahire sefirimiz Mehmet Ali Şevki Paşa dün İzmir vapurile Kahirete ha- reket. etmiştir, ajansı yor: Zabıta, komünistliğe tahrik suçun- dan dolayı 30 komünisti tevkif etmiş- tir. Bunlardan 13 ü daha şimdiden va- tana hiyanetle suçlandırılmıştır. velki gece Herekeye gitmişlerdi. İs - tanbul heyeti Gazi Hazretlerini Here kede evvelki gece yarısı karşılamışlar dır. Reisiscümhur Hazretlerini hâmil bulunan hususi tren Herekeye vâsıl o- lunca, müşarünileyh Hazretleri gece- yi Herekede geçirmek ar izhar üşlerdir. Aziz Cümh inin ge- ceyi Herekede geçirecekleri şayi olun ca bütün Herekeliler büyük kurtarı- cıyı görmek ve alkışlamak için istas- (Devamı 5S inci sahifede) z S amaaiğie — — l TEĞİ ç