13 Eylül 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1
Tütün konferansı gelecek- leri bildirilen Bulgar murah- haslarına rini bir kaç gün intizaren celsele- tatil etti. Sahip ve Başmuharriri: Siirt Meb'usu MAHMUT Merhum Kıral Faysal'ın cenazesini hâmil olan İngiliz kruvazörü dün Brendizi'den hareket etti. “FIATI 5 KURUŞTUR Amerikada Yeni Nizam deği te bir inkılâp hareketi şeklini aldı. Prog- ramın neticesi hakkındaki fikirler, birbi- rine uymayabilir. Fakat herhalde şimdi- den şu anlaşılmıştır ki Amerikada eski iktisat rejimi bir defa daha avdet etmiye- cektir. Roosevelt geçen martta Amerikanın mukadderatını eline aldığı zamanda 1929 senesindenberi devam eden iktisadi bub- rana çare bulmak için meclisten geniş yetler istemişti. Meclis de Cümhür- reisinin istediği salâhiyetleri vererek da- Zıldı. Ve senenin sonuna kadar içtima miyecektir. Meclis Roosevelt'e bu sal yetleri verirken, muvakkat telâkki etti buhrana karşı çare aranacağını. zannöt- mişti, Harpsonrasında Lesefer siyaseti- ne saplı kalan kapitalist smemleketlerinde- ki iktisadi hastalık daima ilk zamanlar. 'da muvakkat buhran şeklinde tecelli ct- miştir. Dolar deryası içinde yüzen Ame- rikalılar da dört senedir kendilerini ka- #ip kavuran buhranı geçici bir arıza zan- netmişlerdi. Roosevelt buhranı en bariz alâmeti ©- lan işsizliği azaltmak yolundaki mesaisi- ne On dört milyona yakın bir rakama baliğ olan işsizlere masıl iş bu- Tanabilecekti? Evvelâ çalışmakta olan iş- gilerin iş saatlerini — azaltmak Tâzumdı. Günde on saat çalışan bir işçi yedi saat çalışacak olursa, geri kalan üç saatlik boş vakit için başka bir işçi kullanmak icap edecekti, Amerikada otuz küsür milyon işçi olduğuna göre, her birinin günün den tasarruf edilecek bir kaç saatlik va: kit ile eylülün ilk kadar altı tahmin “2 haftasına on işsize iş bulunabileceği il Kalkınma programının ikinci ehemmi- yetli hedefi, halkın satın alma kabiliye- tini Satın alma kabi i ar- tinea müstehlik artacak yani talep çoğa- lacak ve bununlaberaber istihsal artacak ve sahayiin #enesindenberi | duran daimi devranı tekrar dönmeğe başlıya- cak. Satın alma kabiliyetini artırmak tedbiri olmak üzere de işçinin ücretleri artırılması düşünüldü. Filhakika eğer ©- tuz kırk milyon işçinin ücreti artacak olursa, bunların satın alma kabiliyetleri de artacak, eşya satın alacaklar, istihsal artacak, iş hacmi büyüyecek ve sanayi erbabı da verdikleri fazla işçi ücretini iş- lerin fazlalaşması suretile telâfi edecek- ler, öl Amerikadan başka bir memlekette bu program meclis tarafından yapılan bir takım kanunlarla tatbik edilirdi. Ameri- kada öyle olmadı. Meclis Cümhurreisine yapacağını bile iyice velt, Amerikanın ebemmiyetli sanayi şu- belerini idare edenlerle temasa geldi. A- merikada demir, çelik, petrol, kömür ve ötomobil sanayiine anahtar sanayii İsmi verilir, Bunlar diğer sanayi üzerine o de- rece hâkim bir vaziyettedirler ki bir de- yani me ile işçiye verilecek asgari ücret, işçi- nin çalışacağı mesai saati ve çahışma şart. ları kararlaştırılıyordu. Fakat bu mokta- İsr tespit edilirken ehemmiyetli ve Ame- rikanm iktisadi hayatının esasma daya- nan bir iş daha yapılmış oluyordu: Pat- ron ile işçi toplu bir pazarlık edi- yor ve aralarında çalışma şartlarını ka- luyorlardı. Bu, Amerikada ii işçiye istediği kadar para vererek is- | Ml 'İimek ve İstediği zaman istediği işçiyi işinden usulünden | mamıştı, “Açık kapı,, yahut “açık mağa- | za, usulü bununla terkediliy« Yani * yeni nizamnameler ile işçi teşkilâtile ser- mayedar teşkilâtı karşı karşıya gelerek pazarlık edecektir. Bir sistemden başla bir sisteme İnti- kal gibi bir inkılâbın mücadelesiz kabu- Tü beklenemezdi. Nasıl ki otomobil sana- ca baş gösterdi. Otomobil âmil- Ford bu toplu pazarlık prensibinden ma- ada, kalkınma programının işçiye men- fant temin eden diğer hususlarını çoktan | beri kendiliğinden yapmış — bulunuyor. Ford'un amelesi nizamnamenin tespit et- tiği mıkdardan fazla ücret alır ve daha az çalıştırmağa da hazırdır. Fakat Ford toplu pazarlık sistemini kabul etmek is- temiyor. Otomobil âmillerini tatmin et. devam etmekle beraber, nihayet bu Mobil kıralının da yola geleceği zannedi- liyor. Binaenaleyh Amerika sây ile ser. Mmaye arasındaki münasebetleri yenibaş- tan tanzim eden bir rejim kabul etmiş bu- nuyor, Diğer taraftan sanayi erbabı da kendi aralarında rekabete mani olmak, fiatleri tespit etmek gibi bir takım anlaşmalar Yapmışlardır ki Cümhurreisinin aracılı- “arasan. Yunan nazırlarının Ankara istasyonuna muvasaletlerinde alınmış iki enstantane Müşterek hudutların müdafaası her iki memlekete ait bulunacaktır Müzakereler Ankara ecnebi mahafilinde alâka ile takip ediliyor. Hariciye vekilimiz İngiliz sefirile görüştü ANKARA, 12 (Telefonla) — Ye- ni Türk - Yunan misakının ana hatlar rı üzerinde mutabakat hâsıl olduğu - nu ve teferrüat üzerinde müzakere ve nm köşkünde iki Başvekil yanlarında Hariciye vekilleri, Atina elesmiz ve Yunan sefiri olduğu halde teferrüat etrafında ü in sas Yunanistanla menfaatlerimizin ay ni noktada birleşi termek cep hesinden him görülmektedir. Müşterek temsil her iki memleket için tasarruf noktasından da faydalı olacaktır. Müşterek temsil işinde Ro- manya ve Bulgaristanla da bir anlaş ma yukuu ihtimali vardır. İsmet Paşanın Sofya seyahati etra- fında Romanya Hariciye nazırı M. Ti tulesco da Sofyada bulunacağından aseesassasen Solya temaslarında bu işin de halline intizar olunabilir. Ankara müzakerelerinde mübade- le komisyonunun bir an evvel işlerini tesviye ederek dağılması için kârar verilecektir. Bunun için muayyen bir müidet fayin edilecek ve o müddet zarfmda tesviyesine imkân hâsıl ola- mıyan işler iki hükümet arasnda dos tane bir tarzda halledilecektir. ANKARA, 12 (Telefonla) — Dün gece İsmet Paşa tarafından verilen su İsmet Pş. M. Çaldarisle iki buçuk saat görüştü Misak ve protokollar cuma günü öğleden sonra imza edilecek ANKARA, 13 - Sabah saat 2 - Çaldaris bugün Çankaya köşkün de cereyan eden mülâkat iki bu- çuk saat devam etmiştir. Bu mü- lâkatta akdi mukarrer misak met ni üzerinde müdavelei efkârda bulunulmuş ve hazırlanmış bulu nan projede vuzuhu temin ede - cek tadilât icrası takarrür etmiş tir, On sene gibi uzun bir müddet mer'i kalacak olan böyle ehemmiyetli bir misak- tatemini her iki tarafça ar- zu edilen vuzuh ve katiyet metin üzerinde bir iki gün çalı - sılması zaruretini doğurmuştur. ğı ile yapılan bu itilâflar neticesi sanayi için de yeni bir rejim başlamış oluyor, Bu, kırıcı ve yıkıcı rekabet devrinden hü- kümetin mürakabesi altında bir pilânle ik- Bsat devrine intikalden başka bir şey de- gildir. Binaenaleyh programım mukadderatı ne olursa olsun, bu yeni iktisat rejimin- den geri doğru bir gidiş olmıyacağı aşi- kârdır. Roosevelt muvakkat bir bubrana kalmıştır. Projenin tahrir tarzın- da yapılacak tadilât bugünkü top lantıda umumiyet itibarile karar altına alınmıştır. Galip bir ihti - male göre misak ve melfufu pro tokollar cuma günü öğleden son ra imza edilebilecek ve misafir- ler ayni akşam İstanbula hare - ket edeceklerdir. Bu karar karşısında İstanbul programı da değişecek ve misa- firler cumartesi İstanbulda an- cak bir kaç saat kalarak ayni ak şam Yunanistana döneceklerdir. çare bulmak üzere yola çıktı; Amerika- nım iktisadi nizammı değiştiren bir rejim kurmakla işi bitiriyor. Cidden şaşılacak bir inkılâp ve en ziyade şaşacak olanlar» da Cümhürreislerine buhrana muvak- kat çareler bulsun diye salâhiyetler ve- rip dağılan ve kânunuevvelde büsbütün başka bir âlem içinde toplanacak olan azaları olacaktır. meclis ö Ahmet ŞUKRU | | varede sefirlerle Hariciye vekilimiz â- rasmda müteaddit görüşmeler olmuş- tür. Amlrara Palaşın yeşil salonunda Tevfik Rüştü Bey İngiliz sefirile uzun müddet görüşmüştür. Bulgar ve Yugoslavya sefirleri de Hariciye vekilimizle ayrı ayrı temas imkânları bulmuşlardır. Yunanlılarla imzalanan misak şeh rimiz ecnebi mahafilinde büyük bir a Tâka ile takip edilmektedir. (Devamı $ inci sahifede) Meclis Reisimizin Tetkikatı Mevcut ihtiyaçlar kolay- lıkla halledilir şeylerdir Büyük Millet Meclisi reisi Kâzim Paşa Hazretleri evvelki gün intiha; dairelerinde yaptıkları tetkikat neti Sesine dair olan intibaları hakkında gu beyanatta bulunmuşlardır: — İntihap dairem olan Balıkesir vilâyetinin ekser kazalarmı gezdim. Şehirli ve köylü bir çok kimselerle gö rüştüm. Bu seyahatten pek iyi intiba- Jarla dönüyorum. Mahsulât, geçen seneye nisbetle fazladır. Halk bundan çok memnundur. Vilâyet dahilinde zi rat bankasmın yapmakta olduğu mü bayaat zahire fiyatlarmı biraz yük- seltmiştir. Bu da halkın memnuniye- tini celbetmiştir. Memleketin ihti- yaçları, arzuları hakkımda “tetkikat yaptım. Bu ihtiyaçlar kolaylıkla hi ledilebilecek şeylerdir. Asayiş m kemmeldir. Bir çok köylerde yeni mektepler açılıyor. Bu da halkın oku- mak arzusundan ileri gelmektedir. Halk, bu hususta çok fedakârlık ya- pıyor. Vilâyet dahilindeki yollurm hali'de her vakitten daha mükemmel dir. Ben otomobil ile günde 200 - 300 kilometrelik mesafeyi zahmet çekme- den katedebildim. Vilâyetin iktısadi vaziyet seneye nisbetle daha iyidi İnk Eğl 2 iş Kahire sefirimiz Kahire sefirimiz Mehmet Ali Şevki Paşa dün İzmir vapurile Kahirete ha- reket etmiştir, Müdür: 24318, Yam müdürü: 24319 İdare ve Matbam: 34310. Tel: ( İMacar başvekilinin | Ziyareti Macar sefiri M. Tahi'nin gazetemize beyanatı Macar Başvekili M. Goenboes'in 20 teşrinievrelde Ankaraya gelerek, hükümetin misafi- ri olacağını yaz - mıştık. Macar Baş vekilinin ziya « reti iki a rasında dostluğun yeni bir tezahi için vesile teşkil e decektir, Macar s6 firi M. Tahidün bize bu hususta şu beyanatta bulun » M.Tahi © (mevcuttur. Buse» beple iki hükümet ricali arasmda bu kabil. ziyaretleri pek tabii görmek lâzım birkaç sene evvel Hariciye hazır M. Valko sonra Başvekil Kont Bethlen Ankarayı ziyaret etmişlerdi. Bundan sonra İsmet Paşa ve Tevfik Rüştü Bey Budapeşteye giderek Macar rica Ji hükümeti ile siyasi temaslarda bu- » Bugün Mösyö o Goem- iki hükümet arasında mevcut siyasi meseleler gözden geçirile- esasen mevcut olan bitaraflık munhedesi temdit edilecektir. — Bu ziyaretin Yunan başveki Ankarayı ziyareti, İsmet Paşa ve Tev fik Beyin Sofyayı ziyareti ile bir alâkası var mıdır? — Haym, bu ziyaretin, ne bu bah- #etliğiniz ziyaretler, me de herhangi diğer bir ziyaret ile hiçbir rabıta ve mü i yoktur.,, Büyük Reisin teşriflerine ait bir kaç intiba Geceyi Herekede geçir- diler ve dün stanbulu teşrif buyurdula safirlerimizi kabul bü- On beşinci tertiş konunun beşinci ke: N miştir, Dün keşidede kazanan numara v ıncı sahifemiz: lir. 20 bin lira yn lık fatı Sultanhamamında Mani- | 7e avdet buyurmuşlardır. Reisicümhur faturacı Behar Efendi kazanmıştır. | Hazretlerini karşılamak üzere vali Taksimde Tavşan sokağında Madam Toemi ile Pangaltıda Elmadağında Matmazel Kibirya da onar bin lira kazanmışlardır. Almanyada tevkif edilen komünistler Cümhurreisi Hz. Haydarpaşa garından çıkarken öm
