30 Mayıs 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

m m Tarihi tefrika: 17 A me Yazan: 5. N. YEN Köşküne baki (Milliyet) imi. TAADDÜDÜ ZEVCAT “Mahmut Esat Efendinin risalesinin hülâsası. — Sansörün çizdiği sahi- fe. — Kanunu medeni, hükuku aileyi esaret kayıtlarından kurtardı!. Mahmut Esat Efendi merhum, kita | bmda, dini islâmın. taaddüdü zevcata ne gibi kayıtlar ve şartlar altında ce- vaz verdiğini anlatır. Taaddüdü zevcat risalesinde der ki: islâmın buna cevaz vermesi ihtiyacatı tabiiyeden münbais bir rub- sattan ibarettir. Vahdeti zevce, esas olarak müstahsendir. İkinci bir ka- de iaşede, iskânda, ilbasta, battâ iç- timada, “kavli maruf” yani tatlı söz- le hatırlarını tatyibe riayet etmek lâ- zım gelir. Aksi takdirde tanddüdü zev cat makduh ve memnudur. Mahmut Esat Efendi, bütün bu ka- yıt ve şartları âlimane, vâkıfane bir surette şerh ve izah etmekte idi. Meselâ, ikinci bir kari almış olan » besleyin rimede yazıldığı üzere zulüm haram- dır. Mütecasiri, ukubatı suphaniyeye uğra E Nikâhlı karılar hakkındaki bu ağır ve ağır olduğu kadar da muhik kayıt ve sartları benim, diyen hangi erkek yerine getirebilir? Bunu , yalnız ser- vet dahi temin edemez. Erkeğin miza- cı, ahlâkı da büyük bir rol oynar. Er- keğin, âsabma hâkim olması lâzım- “ Bizi ayrı huyda, ayri ed dört kadını, ayni derecede mem. nun ve mesut hemen ie men gayri mümkün gibidir. İslâm dininde, esas olarak taaddü- dü zevcat yoktur; ancak bir ruhsat- tan ibarettir, fakat koyduğu şartlar o kadar ağırdır ki menetmekle müsavi- dir. Bir erkeğin serveti kifayet etse de aldığı dört karıyı ayni suretle giydirse, kuşatsa, beslese, gene iş bitmiş olmu- yor. Zevceler arasında pa temelidir. Ne kadar melek huylu ol- salar, dört kadının bir arada, dırıltı- wx, gürültüsüz, güzel güzel geçinme leri pek kabil değildir. Erkek, ayrı ev açmak ıztırarında kalacaktır. Dört ayrı ev açmak ve bu evleri münavata, hakkaniyete riayet ederek idare et- mek her babayiğitin kârı değildir. Dört karı alan bir erkeğin keyfi ve huyu için zulüm ve istibdat etmesine islâm dini, katiyyen cevaz vermez. Mahmut Esat Efendi merhum, neş- | riyatı srasında “Surei nisa” da ve sa- | ir. surei şerifelerde mevcüt âyatı ke- rimeyi ve o hususa ait hadisi nebevile ri de zikir ve dercetmişti. Kitabın 19 uncu sahifesinde, eski devirlerin en başlı fonalıklarından olan nikâhuz cariyeler i odalık kullanıl. masıbı pek acı bir lisan ile tenkit ve muahaze etmişti. Yalnız bir rüşveti kelâmiye olmak üzere “hali hazırda o gibi fenalıkların önü alındığını” kay- 'dediyordu: Fakat Maarif sansörü bu rüşveti kelâmiyeyi yutmadı. Sahifeyi olduğu gibi çizdi. Filhakika Sultan Hamit zamanında | saray, eskisi gibi rezalet bir halde de- gildi. Gerek sarayda, gerek konaklar- da harem hayatı biraz düzelmişti Bunlarda, nikâhâsz cariyeler, od. Yoktu, büsbütün ortadan kaldırılmış- tı, zanmedilmesin.. Mikdarı ve şekli biraz salâha yüz tutmuştu. Kadınların tabii ve medeni buku- ku, tanınmamıştı, ailelerin içtimai va ziyetleri, yaşayış hak ve tarzları in- sanlığa yakışır bir surette takdir ve tanzim edilmemişti. Kadın, sarayda ol duğu kadar, konaklarda, evlerde de esirdi; hakkı hayatı yoktu. Çocuklar da kadınlar kadar zavallı idi, Bir müs tefrişeden, bir odalıktan olan çocuğu, eğer isterlerse evlât olarak kabul e- derler, odalığı, yahut cariyeyi esir pa- zarında satarlardı. Amayı çocuğun dan ayırırlardı. İsterlerse, çocuğu da anası ile birlikte satabilirlerdi. Esir ücareti menedildikten, esirciler, esir pazarları kalktıktan sonra bunun şek li değişti. Odalığı, cariyeyi çırak çı- karırlar, yani gelin ediverirlerdi. nın, çocuğu üzerinde hiç bir hakkı ta- dı. bahtiyarlığına erdi.. Kanunu medeni: i tatbik etmiş olmakla hu- esaret ve eanat kayıtların. imam” lik, (emir) lik, Çhalife) lik iddia eden padişahlar, hukuku ai- leyi tanımak, hukuku medeniyi kabul etmek şöyle dursun, nikâhsız cariye- ler, odalıklar aleyhinde; iki satır ya- zıya, bir sahife tenkide, müahazeye tahammül edemiyor, hoş göremiyor, göz yumamıyordu. Mabmut Esat Ef nin kitabından çizilen 19 uncu sahife, | ledeleri- ba makul olduğunu söylediğimiz Sul. tan Hamit bile bu noktaya gelince du ruyordu. Maarif sansörünün çizdiği sahife devrin zihniyet i üzerine çekilmiş bir çizik lekedir. (Arkas var) Yarın: “MESNEVİ” ÇARPMIŞ! Bir kıt'nın mânası, — Doğru söylü yeni dei köyden kovarlar. — kanidir ki sarı kırmızılılar bugün, dü- hs nazaran daha iyi, daha kuvvetli vaziyettedirler. Onun için kuvvetle tahmin ediyoruz ki almacak netice herhalde geçen seferki gibi olmıyacak tar, Her'iki takımım kadrosuna gelince: Sarıkırmızılıların henüz nasıl takım ile sahaya çıkacaklarını bil yoruz. Herhalde en kuvvetli şekilleri- | le çıkabilmek için elden gelen bütün külfeti ihtiyar edeceklerdir. Sarı lâcivertliler ise lik maçlarının başından beri aşağı yukarı ayni kad- ro ile oymuyorlar, Binaenaleyh bu nok tada fazla bir şey ilâve etmek esasen zait olur. Yalnız Füruzanın hastalığı dolayısile bu hafta da Fazıl - Yaşar bek oyna) Bu maçm çi netlsiiimin 9 ne olabilece- ğini şimdiden kat'i bir şekilde ifade etmek doğru olmaz. Ancak hepimiz için asıl olan şey temiz ve dürüst bir hâkimiyetini Ezcümle düşünüşü kıt gibi görü nen bazı zevat bu-işle hiç alâkası ol. mıyan noktalardan Zekiye hücum edi yorlar. Bu hücumların © kadar hırs mahsulü olduğu anlaşılıyor ki sahip- leri hususi ma hfellerde şu itirafları ile de bu kanaatimizi teyit etmiş oluyor. lar: — “Ben hâdiseyi belki yanlış gör müş olabilirim. Lâkin Zekiye düşman olduğum için bu zaviyeden görmeğe hakkım vardır.” Yukarıya yazdığımız tek cümle, Fenerbahçe kaptanma yapılan hücum ların ne kadar sahsi olduğunu göster- mesi itibarile çok şayanı dikkattir. Fenerbahçeye vo Zekiye neden hü- cum ediliyor? Bunun sebeplerini bu hâdise etra- fında yazmış olduğumuz ilk yazımız. da çok vazıh bir surette teşrih etmiş- tik. Bunlara ilâve edilecek fazla bir şey yok. Yalniz dün akşam bir refikimizde okuduğumuz bir spor makalesinde bu İ ma bir parça da kıskançlığın karıştığı rdıke. neticesine va! Bu refikimiz yazdığı yazıda Zekiye bir emir veriyor ve diyor ki: (Zeki Bey ya futboldan, ya da ida- recilikten çekilmelidir.) İyi amma bir insanm bir şeyden ay- rlmaaı için o işte herhangi bir kaha- hati olması lâzım gelmez mi? Hem Zeki futbol heyetinin başına kendi kendine mi gelmiştir ?. Bunlar iğ ayrı cevap payı olan mevzulardır. maçlarında aşan seriyetle tesir altında kalmaktadır. Diyor. Son hâdise münasebetile 6s- ki ve yeni birçok yüksek spor idare- cilerimiz yazılarında ve sözlerinde bu noktaya iliştiler. Ve hakeme hürmet istediler. Bu cümleyi biz de şahsrmır itibarile çok ağır bülur ve hakemlerin nazarı dikkatini celbederiz.. Hakem, doğrudan doğruya vicdanı ile * hare- ket etmek zaruretinde olan bir unsür- dan başka nedir ki?.. Gene ayni yazıda iki numara ile işaret edilen şu yazıyı gördük: “.— İlkinci meseleye gelince, cuma günkü hâdiseyi tetkik etmesi icap © den futbol heyeti, kendi reislerinin de dahil olduğu bu kavga hakkında nasıl i çe Nr ayrı ayrı bir kulübe mensup olduk- ları ve hepsinin bu memleket #porü- uzun müddet filen hizmet ettikle- rini, Zekinin de kuklası bulunmadık- larını takdir etmek en basit bir insaf eseri olmaz mı?. Mehteşem ÖZDEMİR Ana | MİLLİYET SALI 3 IHARİCİ HABERLER MAYIS 1955 Cenevre . Müzakereleri Fransanın vaziyeti yeni karışıklıklar çıkarıyor LONDRA, 29 A.A. — İngiliz gazete. leri, Mac Donald planının müzakeresi hakkında Cenevrede baş gösteren ve bil bassa Fransanın takındığı vaziyetten doğan yeni karışıklıkları kaydetmekte. dür, Bu gazeteler, silâhları azaltma konfe- ransının dünya iktmsat konferansı toplan madan evvel her hangi bir karar alma- masıdan korktuklarını da yazmaktadır. Litvinof Cenevrede PARİS 29 A.A. — M. Paul Boncour, Cenevreye gelmiştir. Bugün öğleden sonra “mütaserız” tarif müzakeratına devam edecek olan silâhları birakma u- mumi komisyonuna istirak edecektir. M. Litvinof'ın, yarınki salı #ünü Ce. nevreye gelmesi bekleniyor. Fransız meclisinde müzakereler PARİS, 29 — Burün öğleden sonra İ Fransız parlâmentosu Londra konferan- silâhları bırakma, emniyet ve dörtler misakı meseleleri | hakkında müzekeratta bulunacaktır. Müzakeratın bu aksam bitip bitmiye- geği merbuldur, Çünkü bir cok mebus- lar, bu meyanda Mi Blum, M. Herriot ve M. Franklen Bowillen söz almak için kaydolunmuşlardır. M. . seyahati harp borçları, kesi, silâhları bırakma, leleri hakkında fikirlerini söyliyecektir. | —— MOSKOVA, 28 A.A. — Tas Ajans bildiriyor: İzvestiya gazetesi, mütecayi- İ zin tarifinin Sovyet projesinin .bir hek taşı haline geldiğin ve imperyali devletlerni emniyet ve sulh meselelerine karşı olan vaziyetlerinin ne kadar cid- di olduğumu aörterdiğini yazarak diyor “Cemahiri müttehide ile Büyük Bri- tanyanm noktaj nazarları bu meselenii hallinde birinci derecede ehemmiyeti yetlerin tarifini kabul edecek midir, ct- miyecek midir? eğer Cemahiri Müttehi. ükümeti M. Rooseveltin İlân etti. hattı hareketi ciddi olarak der- a Sovyetlerin tarifini kabul ngilterenin hattı hareketine | Simon'un parlâmentoda ve in de Cenevredeki beyanatlarına | bakılırsa İneiltere hükümeti Sovyet ta- rifinin katiyen aleyhindedir. Misak ve Fransızlar Parlamentoda “mühim müzakereler var LONDRA, 29. A. A, — Resmi mahafil, dörtler misaki hakkında Paris ile Londra arasında müzake keratın ileri leye bilmesinin bugün öğleden sonra Fransız meclisinde- ki müzakeratın cereyanına tabi ol duğunu bildirmektedir. LONDRA, 29. A. A. — İngiliz gazetelerinin ortaya o koydukları fikre göre Fransanın 4 devlet mi- sakına itiraz ve muhalefeti derece derece artmak suretile - sürüp gi- decektir. Halbuki resmi mahfiller bir uzlaşma formülü bulunacağını ummaktadırlar. 29 nisanda yapılmış olan petrol mukavelenamesini tasdik etmiştir. Von Papen'ın bir yazısı ratın devam edeceğini fakat müza | i i | BUDAPEŞTE, 29. A, A. — M. Budapesti dir.” diyor. M. Von Papen'e göre milli inki- lâbın neticesi içtimat sınıfların si yasi rejimini serbestçe seçmek hak kına sahip olmak (| suretile birleş meleri olmuştur. M. Von Papen, Alsace Lor raine meselesinin halledilmiş oldu ğunu söyledikten sonra: — Polonyaya karşı, diyor, müte cavizane bir niyet beslemiyoruz, mevcut muahedeler kadrosuna bük metkârız. Anschluss vasıtasile vusturyayı ilhak fikrinde değ fakat Alman ve Avusturyadaki Al man milletlerinin, ırk birliği muci- bince, istikbale doğru ayni adımlar la yürümelerini istiyoruz. M. Von Papen, İngiliz efkârı u- | mumiyesinin milli inkılâbın mana- İ sını yanlış tanımasına teessüf et mektedir. Jeann d'Are bayramı ROUEN,29. A.A, — Dün Jeanne d'Arc bayramı münasebe tile yakıldığı yerin önünde bir me yapıldı. Jeneral Errard, tem sili ülviyi yeniden yaktı ve beledi- ye reisi, kahremanm harukölâde hayatını anlattı. | Petrol mukavelesi TAHRAN, 29. A.A. — Meclis, | kraliyet taraftarları | mışlardır. Kraliyet taraftarları, Dantzig iti itihabatı Hitlerciler kahir bir ekseriyet kazandılar DANTZIG, 2. A.A. — Volff a- jansı bildiriyor: Dantzig diyet meclisi için yapı Tan intihabatın resmi ve muvakkat neticesine göre milliyetçi sosyalist ler evvelki diyet meclisinde 13 me bus bulundururken bu seferki in- tihabatta 38 azalık temin etmiş- lerdi: j Sosyalistler 13, komünistler 5, merkez fırkası 10, siyah-beyaz-kır mızı cephe 4, lehliler 2 azalık el de etmişlerdir. Evvelki diyet meclisinde sosya- Jistlerin 19 komünistlerin 7, mer- kez fırkasının 11, siyab-beyaz- kırmızı cephenin 10 ve Tehlilerin yine iki azası vardı. Dantzig halkı bu intihabatın verdiği neticeden gurur ve iftihar duymaktadır. Çünki halk bu neti- ceyi Alman imperatorluğu ile Dant zig arasında çözülmez bir duygu birliği mevcut olduğunu gösteren ve Fevkalâde bir tesir o yapan bir temayül mahiyetinde saymaktadır. Hudutlar Değişmesin Romanya ve Yugoslavyada nümayişler yapıldı BELGRAT, 29. A. A, — Avala Ajansi bildiriyor: dün tiyatro mey 50 bin kişilik © bir halk in iştirakiyle muazzam bir İ miti İmiş muahedelerin haizdir. Sülük aralı konferanız Sev. | e yiiikideki he tadili lehindeki hareket edilmiştir. NOVİSKAD, 29. A. A, — Ava- la ajansı bildiriyor : Nasyonal demokrat fırkası dün 40 bin kişilik bir halk kütlesinin iştirakiyle ve meclis ve fırka reis- leri de hazır bulunduğu halde bü yük bir toplantı yapmıştır. Nazır- protesto İ lardan Kramer ve Radivizoviç söz alarak hudutların tadiline karşı şiddetle protestoda « bulunmuşlar ve yani saatte Belgratta, Kraislava, Bron ve Kochitze'de. mümasil protesto mitingleri yapıl- makta olduğunu kaydetmişlerdir. İktısat konferansı Cenev- reye nakledilecek PARİS, 29. A. A.— Le Journal yazıyor: Cenevreden bildirildiği- ne göre silâhları bırakma mahafi- linden bir şayıa çıkmıştır. Bu şayraya nazaran iktisadi kon feransı 15 gün kadar tahmin edi- len sıkı bir faaliyetten sonra Lond radan Cenevreye nakledilecektir. Kralı isteyorlar ATIN, İn eri siyasi bir âyin sm son i olan Kostantin Pale- ologosun istirahati ruhu için yapılan â- yini ruhaniden istifade ederek ve sabık kral Jorj lehinde gürültülü nü mayişlerde bulunınuşlardır. ii Kraliyet taraftarları saat 16 da m0” | a. İz anikdelerimiz bir elden çıkarılacak Bu yolda yeni teşkilât yapılması için bir proje hazırlandı hul askerin mezarıma giderek büyük bir gelenk koymuşlar, sonra Atikon tiyatro bö bahri H hu içtimada, ğe İm cr Kiryakos bulunduğu halde, dört na- zır hükümet fırkaları rüssası, hükümet Yunanlılar bir cep kru- vazörü yaptıracak ATİNA, 28 — Bir kaç Dersi Yunan gazeteleri arasında bararetli alallaşa vard. a lmakaşya bak: buriyetindeyiz. rm.son yaptırdıkları Doyçlant zırhlısı sisteminde on bin tonluk son sistem bir zırhlı yaptıracağız. Şimdiki halde plân- ları tetkik ediyoruz.” Ceza kanun ANKARA, 29 (Telefonla) — Adliye encümeni ceza kanunu (af lâtı hakkındaki kanun lâyihası üze rinden tetkikatını ikmal etmiş ve yihayı heyeti umumiyeye sevketmi ştir. İzmir liman ve körfez işleri ANKARA, 29 (Telefonla) — kümetçe idaresi hakkında Millet Meclisine bir lâyiha sevkolanmuştaf Muallim maaşları için Möalişm mosplan icin öilyellei raz yapılması hakkında hükümet Meclise bir lâyiha vermiştir. Fırka grupu bugün toplanıyor Halk Fırkası gtupu yarın sabah tlmaa davet edilmiştir. Meclis önü müzdeki cumartesi veya pazar nü yaz tatiline karar vereceğinden grupun bu içtima son içtima ANKARA, 29 (Telefonla) ANKARA, 29 (Telefonla) - caktır. İZMİR, 29. (A.A.) — İzmir me cemiyetine vermek seretiyle satın aldıkları tayyarenin ad konma re meydanında yapılacaktır. Senli liği 2 Haziranda Gazi Emir Tayya için Maarif müdürlüğünce bir prog İzmir mekteplileri tayyaresi olaca ktır. 2 Haziran sabahı şehrimiz ve orta mektepleri olduğu halde iki ler ve merasimde bulunacaklardır. Çorum belediye reisi ANKARA, 29 (Telefonla) — Çorüm belediye reisliğine Bahaed- din Beyin intihabı tasdik edilmiş- tir. İzmir rıhtım şirketi ANKARA, 29 ( Telefonla ) — İzmir Rıhtım şirketinin imtiyazile tesisatının satın almması hakkın- da hükümet Millet Meclisine bir lâ yiha vermiştir. Satın alınacak binalar ANKARA, 29 ( Telefonla ) — Ankara - Konya ve Merzifonda as keri ihtiyaç için satın almacak bi- nalar hakkında Meclise bir lâyiha sevkedilmiştir. Tayyare cemiyeti binası ANKARA, 29 (Telefonla) Tayyare Cemiyeti umumi merkezi Halkevinin altındaki sahada boru larını alacak kadar bir bina yap- tırmağa karar vermiştir. Binanın si porfesör Egli hazırla- ale bankası ile ihtilâflı nokta Telefon ücretleri ANKARA, 29 — İstanbul telefon üc retleri meselesine dair tekliflerin Vekâ- teşkilât Ankarada yapılan son iltizadi toplan e bu mesele uzun boylu ve ayrı r encümen tarafından tetkik edilmiş be proje de hazırlanmıştır. Bu proje İktısat vekâletine verilmiştir. Ayrca İstanbul ei odasından bu husus- ta yaptığı it bir rapor da müstacelen ee Bu suretle baş lıca ihraç maddelerimizin müsttehlik piyasalara bir elden temin edilmiş olacaktır. Bunun, malın Türk topraklarından sonra bir elden alıcı- ya kadar gitmesi ve yabancı ellerin ihraç maddelerimizin ticaretine karış- maması, bir oyun oynamasına meydan verilmemesi “abi büyük faideleri var- dır. Başlıca ihraç maddelerimizin ti- caretini işkâl eden dahili ve harici mâ niler tetkik ve tesbit edilmiştir. Bunla rm içinde idari bir kararla izale edile m tesbit olunmuştur. İktısat vekâleti binalar için lâzım gelen idari tetbir ve kararların alınması için vakit Izmirde 9 eylülde panayır Zuriliği İZMİR, 29 (Milliyet) — Beledi yede vali Kâzum Paşanın ri; de toplanan bir komisyon 9 eylüld e başlıyarak 15 gün devam ed olan bir panayır kurulmasına karar vermiştir. | İzmir mekteplileri tayyaresi | ile tadilât İzmir Liman ve körfez işlerinin kteplilerinin harçlıklarını Tay 2 i hususi trenle Gazi Emire iğ ram hazırlanmıştır. Tayyarenin Kükürt satışlarında ih İZMİR, 29 (Milliyet) — Kükürt” tularında ihtikâr yapan boş tacir #İ ceza mahkemesine verilmişlerdir. Yaş üzüm ihracatın! temin için IZMİR, 29 (Milliyet) — Üzüm nısfını yaş ihraç a arâmak üzere bir komisf teşkil edilmiştir. Behçet Beyin tetkik seyahali i İZMİR, 29 (Milliyet) — kele Bahçek Haz kündü baslama. De'ce sa, İtalya, Almanya, İsviçre ve Yi nistanda bir tetkik seyahatı yapı tır. Bu seyahat iki ay sürecektir. Ankarada yeni telsiz istasyonu i ANKARA, 29 — Ankarada i karar verilen telsiz telgraf istasyoni! bin kilometre ile muhabere kuvvette olacaktır. İstasyon için bin lira sarfedileceği tahmin Bulgaristanda bir Tü öldürdüler EDİRNE, 28 — Özdilek verdiği bir habere göre Bulgari Koşukadan kazasının Geren adası Sofyada bir cinayet SOFYA, 29.A. A. — İki lof taraftarı, bu sabah, Sofya kaklarından birisinde komünist raftarlarından makidonyalı deff'i öldürmüşlerdir. Katiller landıkları evin anbarında muşlardır. | geçirmeden teşebbüslerine baslıyef, Hariçte Türk tütünleri