30 Mayıs 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat v Ansîklopedîsi / înci cüzü çıktî 32 ıınıııı Onuncu sene: No. 3254 umhu ı ml lmMI1111 """ " Mecliste Borçlar Itilâfı müzakereleri EvveUri günkfi Mecliste mâzakere •dflen Borçlar ttüâfı mdnasebetile Haa«n Fehmi Bey tarafmdan irat edilen miihim mrtkun son ki»mile Saracoğlu Şiikrii Beym beyanatını bugün 6 ıncı sahifemizde nesrediyonız. ÎSTANBUL CAĞALOĞLU T«lgraf re mektup adresl: Cumhnriyet. İstanbul Posta kutusu: îstanbul, No 246 Telefon: Başmuharrfr: 22368. Tahrir müdörö: 23236, Idare müdürü: 22385, Matbaa: 20472 Salı 30 Mayıs 933 •mırnnnımni! İnhisarlar üzerinde Yapılan tetkikler Yunanistanda Krailık Lehinde Tezahürat mmHimmımiHimmmmmiNmıııiHMMmııımımtm ıııınınııııııııiMiıımmMinMiıınıııııııııııınniMiMiı ıııııııııtııııııııııııııııiMiıııııııııtıııınNiiM Yunanistan Kral istiyor! •HHHIHHIBlHlllimiinilSMIIimillllllimmmillllllimillllllllll »l«»l""n«MIHIIIinillllHmillllllllllllH«ll||||||,«HIHIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIHINHHHIIHIIIIIIIIlnHHIIIIIItlllllllllHlimilllll.lll,|,HIII|HH|||,HIIIIIIIHHIIIIIIHIIIHHMII. ir müddettenberi hükumet Avrupadan mahsus surette celbettiği mütehassıslanna inhisarlar üzerinde tetkikler yaptirmaktadır. Bunlar esasen varidat maddeleri olmakla beraber memleketin rrvühim bazı istih sallerile de sıkı surette alâkadar bulu • nuyorlar. Tiitiin TiirkJyemizin bellibaslı istihsalâtmdandır. tspirto ve müskirat înhisan ise bir kısrm meyvacılığırmza ve ezcümle iizüm, incir mahsullerimize temas etmektedir. Bu inhisarlanmız iptidaî maddeleri memlekette yetişen kendi işlerini tedvir ederken bu islerin millî iktısadı sıkrruyacak ve belki daha xi yade ferahJatacak yollardan yürüme • ieri lâzımdır. Hem halkın Ulerine ha • lel gelmemeli, hem devletm mhisarlardan beklediği varidat eksilmeyip bilâ kis artmahdır. tste tetkik mevzna ol duğıınu zannettiğimiz vazJyet budur. Devletm nazarmda varidat cephesi miihim olmakla beraber rtikadırmzca bn islerin iktısadî ceoheleri daha az eIıenuniyetli değildir. Zaten iktısadî cephe emniyet ve inkisaf yolunda bulun • madıkça varidat hesabma elde edflme«î istenilen neticelerde kartyet olamaz. Onun için bu meselelerfn tetkiklerinde faizzarure iki cepheyi de kaphyan ge nis bir görüsle yiküroek mecbariyeti vardr. Her meselede olduğu gibi bun • larda dahi malî ve iktısadî noktai na • Karlarm stkı bir birlflc ahengi rmıhafa • xa etmeleri en kat'î bir lüzum altmdadır. Muhtelif inhisarlar bugün devlet varidatmm hemen yansına yakın bir miktarmı veriyor. Eğer daha müteicâmfl ukollerle yürünülerek bu varidah artar • mak imkânt varsa bittabi bu imkândan bir an evvel istifade etmek çaresme baInlacaktır. Hukumetm inhisar maddelerimiz irzerrnde yapbrmakta olduğu tetkiklerin tamamen mahaîlme masnrf bir gayret ve himmet oldugumla ?uphe yuktur. tnhlsar maddelerinin bir kısrm en son .randmanlannı verebümek hususunda yalnız muhafaza teskilâtının dikkat ve faalivetlerine ihtivaç göstermekle ka Iır. Bunlar dahi bittabi lâyık olduklan ehemmiyetle telâkki ve takip olunmakta olan islerimizdir. Bu maddelerin diğer bir kısmı ise sövlediğimiz veçhileesasen memleket mahsulü olduklan için bizden daha fazla bir dikkat ve ihti mam talep ediyorlar. Müskirat envaının memlekette en temiz, en mükem mel ve en ikttsadî sekillerde imal edilmesi ve bu sayede fazla rağbete maz har olarak malî ve iktısadî noktalardan hem hükumete, hem halka faideler te • min eylemesi lâzım olduğu gibi, mem lekette bağcılığın hariee sarap ihracah yapacak veçhile iyüesmesi ve çoğalmasi da bu idare subemiz>n mesaîsine dahfl olacak islerdendir. Zâhirde biribi rine zıt gibi görünen, hakikatte ise yekdiğerini ikmal eylivecek olan iki is, kî bövle yekdi?erini ikmal edecek ahenkli bir surette yüriryebflmeleri herhalde yüksek bir anlavışa ve ona göre de tatbikata tevakkuf edeceğini söylemeğe hacet bile yoktur. Tütün için dahi vaziyet aynen böy ledir. Tütün inhisanmız dahilde ve hariçte evvelâ kendi mamulâtımızm re vacına bakar. Kaçağa karşı muhafaza te«Mlâtı bütün inhisarlarda oldujhı gibi bunda dahi ehemmiyetle derpiş ve tatbik edilen ilk islerdendir. Ancak Tütün inhisan işlerimizin iyi neticeler vererek yürüyebilmesi için yalnız muhafaza teskilâhnın himmet ve gayreti kâfi sa yıhnıvarak esasen cıkarduhmız mallarm ona ihtiyacı olanlan tatmin edecek evsaf ve seraiti haiz olmalan lâznndır. lsin bu safhalan basit muhafaza teşkilâtından süohestz bes on kere daha fazla vukuf ve meharet istiyen çetin meseleleri ihtiva etmektedir. tşte bir müddettir memleketimizde çalısan mü tehassıslar inhisar maddelerimizin bu muhtelif safhalarını tetkik ederek ü zerlerinde yürünülecek en doğru yollan tayin edebilmek gayesini istihdaf et • " nriş bulumıyorlar, ve kendilerinm tecrübe ve bileilerinden istifade edebile • ceeimiz ümitleri vardır. I tnhisarlann bir kısmmda henüz ye nîyiz. Tütün inhisanrmz ise nisbeten eski olan mhisarlanmızın en mühîmmidir. Memlekette çoktan müesses ve u zun tecrübeler pahasına halkın itiyadma dahil bulunan bu inhisanmız esasen "saîlam ve kuvvetlidir. Takip ettiği te kâmül yolunda en göze çarpan neti celerm de bize bu inhisanmız tarafın Idan verileceği muhakkakttr. Hayat<*yet ve kabiliyeti esasen bu kıratta olan Tü tün inhisanrmzm ve zaten bütün înhi aar işlerimizin bugün zabit ve bece Atinada büyük bir ayin ve miting yapıldı Nümayişte nazırlar da hazır bulundu. Haik, bilhassa cumhuriyetçiler hükumetten şüphe ediyorlar M. Rozveltin Halazadesi geldi Mm. Dons buradan Singapura gidecek Amerika Reisicumhuru M. Rozveltin halazadesi Mm. Dons arakadaslanndan bir Matmazelle bizzat idare ettikleri büyük bir seyahat otomobilile tstanbul, Suriye tarikini takip ederek Smgapurda bulunan zevcine mülâki olmak üzere şehrimize gelmişlerdir. Madam Dons bu sabah otomobiHni Usküdara geçi rerek Halep tarikfle yoluna devam edecektir. Çorlu muhabirimizm verdigi malumata nazaran seyyahlar Bulgaristan tarikile Türkiyeye dahil olmuslar ve ilk gecelerini Şekerkoyde geçirerek Lülebnrgaz tarikile Çorluya gelmişlerdir. Bu seyahatleri Çorlu halkında derm alâka ayandtrmıştır. Misafirler Burgaz kazatma tâbi Kanştıranda bir heyeti mah susa tarafmdan parlak bir surette karsılanmıs, kendüerine muhtelif büketler takdim olunmuftur. Misafirler Çorlu belediyesinde öğle yemeğini yiyerek iki saat kadar istirahatten sonra tstanbula hareket etmisler ve ayni heyet tarafmdan lttanbul hududu olan SHhrriye kadar teşyi ohınmuslardır. Amerikahlar topraklanmıza dahil olduktan sonra Türklerm kendüerine gösterdikleri misafirperverlik ve mihman • nüvazlıktan fevkalâde mütehassis ol muşlar ve Bulgaristandan geçerken bazı Bulgar müfsrtleri tarafından (Türkler sizt soyarlar, eşyalarmızı kâmilen alırlar) tarzında aleyhimizde yapılan propagandalarm tamamen aksi i1" 'arşı lastıklannı beyan etmişier ve ı ?ar ların bu yalanlannı ikrahla karşıladıkiarraı söylemslerdir. Naziler kuvvetleniyor Hitler hariçte ilk muvaffakiyeti kazandı Danzig serbest şehri intihabatında Hitlerciler ek seriyet elde ederek vaziyete hâkim oldular Danzig serbest sehrlnlh Silâhlan bırakma konferansı ve dörtler misakı müzakereleri muvakkat bir durgunluk devresi geçirmektedirler. Bunun için Danzig serbest şehrinde yapılan intihabatın HitleT frrlcasına kahir ekseriyet temini gibi hiç beklenilmiyen bir netice vermesi itibarile bu intihabat bütün dünya efkâri umumiyesini isgal e TiıfiıariWanın blr eşinl yaptınnak tetedlgl sBylenen Almanlarm meçhor on W lonlı* n Cep zırhlısı: Doyçland Yunanistan bir zırhh Yaptırmak istiyor Atina 29 (Hususî) Bizansm so'ımparatoru Kostantin Paleologun vefatı devri senevisi münasebetile yeni teskil edilen Kraliyetçi cemiyeti tarafından dün yapılan cüretkârane tezahürat; Cumhuriyet rejimi ve haik fırkasi tarafmdan, rejim lehinde verilen temin«tl« lezat teskil ettiğin den efkârı umumiyeyi heyecana düşürtnüstür. Hâdise su suretle cere yan etmistir: Kraliyetçi cemiyeti evvelâ kilisede Kostantin Paleologun istirahati ruhu için bir ayin icra ettikten sonra toplu bir halde meçhul asker mezarım ziyaret ederek bir çelenk koymus lardır. bundan sonra Attikon sineması salonunda büyük bir miting ter tip edilmistir. Salonda gerek cemiyet azasmdan ve gerek ahaliden büyük bir kalabahk hazır bulunmuştur. Polis içtimaı menetmeyip sadece sü künu muhafaza ile iktifa etmistir. Muhtelif hatipler Krailık lehinde idarei kelâm ederek Yunanistanm Krailık usulile idare olunduğu müddetçe »an ve şeref günleri idrak eylediğini söylemislerdir. Bu arada «Kral isteriz> seslerile Krailık le hinde tezahürat yapılmıştır. Mitingde nazırlardan Hacı Kiryakos, Vasilis ve Rallis ile bir çok meb'uslar ve Âyan hazır bulunmuslardır. İki saat süren mitinyten sonra Kraliyetçiler sokaklarda tezahüratta bulunmak istemişler isede polis tarafın' dan dağıtılmışlardır. manzaraaı den en mühim hâdiselerden btri sırasma geçmistir.Danzig Almanyanın en meşhur limanlanndan biri idi. Versay muahe desi yapıhrken Lehistan devletine de nize çtkmak üzere bir koridor verıl meai lâzım gelmis, bu koridorun mun tehasında bellibaşb bir liman olma Lutfen »ahtfeyt Meclis vapurculuk lâyihasını kabul etti Seyrisefain idaresinde bir ay içinde esash ıslahat ve tasfiye yapılacaktır Ankara 29 (TelefonU) Meclis bugünkü içtimaında muntazam posta seferleri lâvihasını kabul etmistir. Kanunun esaslan sunlardır: 1 Türkiye sahillerinde muntazam posta seferleri yapılması işi Devlet tnhisarına alınmıstır. Bu inhisar deniz yollan isletme müdürlüğü tarafından işletilir. Ancak dördüncü maddede tayfn olunan evsaf ve seraiti haiz obnak üzere bu kanunun mer'iyeti tarihinden itibaren en çok, üç ay zarfmda teşekkül edecek Türk anonim sirketinin de deniz yollan is • letme müdürlüğü ile bniikte muntazam posta seferleri isinde çaltsmağa hakkı olduğu gibi 8 inci madde mucibmce teşekkül edecek diğer Türk anonim sirketlermin dahi bu işlerde çalısmasma hükumetçe müsaade olunmuştur. 2 Aşağıda sayıh içler Türkiye sahillerinde muntazam posta sefert»"^den madut değildir: A Şileoçilik işleri, B^ Limanlar ve körfezlerdeki tmtiyazh iç hatlar nakliyatı, C Muntazam posta seferleri yapan müesseselerin muntazam vapurlar 'Habadi 5 inci saifede) Hükumet müşkül vaziyette Tevfik Rüştü Bey kalıyor Atina 19 (Hurusî) Kraliyet çilerin dün yapmıs olduklan te zahürattan sonra Cumhuriyet taraftarlarının Yunanistanda rejim mes'elesini bir defa daha mevkii müzakereye koyacakları anlaşılmaktadır. Hükumetin bu meselede gösterdiği müsamahadan ziyade teşvik ve hi • mayekâr vaziyet bilhassa nazarı dikkati celbetmektedir. Buna binaen muhalefet; Cumhuriyet taraftarlarının (Mabadi 4 uncü sahifede) Bugün geliyor Balkan Haftası bitti Dün murahhaslara bir ziyafet verildi, bugün mü zeler, sinema stüdyosu ve fabrikalar gezilecek Viyana seRrimiz Hamdi Beyden dün tstanbul Vilâyetine gelen bir telgrafnamede Hariciye Vekili Tevfik Rüstü Beym pazar aksamı Viyanadan tstan bula hareket ettiei bildirilmistir. Tevfik Rüstü Bev bu sabahki eksoresle seh rimize gelecek ve tstanbul Valisi ile alâkadar memurin tarafmdan istikbal edilecektir. Hariciye Vekilinin bu akşam ve yahut yann Ankaraya hareketi muhtemeldir. Gazi Hz. nin teşekkürleri Ankara 29 (A.A.) Reisicumhur Hz. Erzurum Snras ve Filyos Ereğli demiryolunun yapılmasınm kararlaş masından ötürü yolun uğrağmdaki yerler halkinm Belediye ve Fırka reisleri vasıtasile Cumhuriyet hükumeti ve kendileri hakkmda bildtrdikleri güzel duygulara teşekkürle sevinçlerine isti • rak ettiklerinin iletilmesini emir bu yurmuslardır. Sofyada gene siyasî Bir cinayet oldu Sofya 29 (A.A.) tki Mihailof tarajtan bu sabah Sofya sokaklanndan birismde komünist taraftarlanndan Makedonyalı Pandefi öldürmüşlerdir. Ka • tiHer saklandtkları evin ambannda yakalanmıslardır. Balkan Tlcaret Odası relsi Mithat Beyin zlyafetlnde bulun anlar Balkan haftasınm bugün son gü • nüdür. Balkan Ticaret Odası kon seyine istirak için şehrimize gelmis olan murahhaslar, bu sabah saat onda Ticaret odasında buhısacak lar ve hep birlikte tnüzelere gide • cekler, öğleden sonra da tpekfilm sütodyosile bazı fabrikaları geze • ceklerdir. Murahhaslar şerefine, Balkan Ticaret odası reisi Nemli zade Mithat rikli ellerde buhmduğunu söylemek vazifedir. Ispirto ve müskiratm ayni yola girebilmesi için azçok zaman geçmesi ve bu meyanda pek çok meskur mesa iye ihtiyaç göstermesi daha muhtemel sayılabilir. Mutefiassıslarm hazuladıklan raporIarın hangi fikirleri ve mütalealan ihti • va ettikîerini henüz bilmiyoruz. Yalnız teressuh eden haberler arasında inhisar idarelerimizin daha ziyade hükmî sah • siyeti haiz ticarj bir mahiyette inkisaf etmeleri iltizam edilmekte olduğu rivaBey tarafmdan Tokatlıyan otelinde bir öğle ziyafeti verilmiştir. Ziya fette evvelâ Mithat Bey, sonra sırasile Romen, Yunan, Arnavut ve Bulgar murahhasları birer nutuk söy lemişlerdir. Misafirler ziyafejten sonra Seyrisefain acentalığı iskelesinden motöre binerek" Def terdara gitmişler " ve saat 16 buçukta Feshane fabrikasını ziyaret etmislerdir. yeti vardır. Vaziyet inhisarlannruzda esas itibarile şimdi bile böyle ise de tatbikat bunları daha ziyade raerbutu ol dukları hükumet dairelerine bağlanmağa mütemayil resmî bir cereyana sü rüklemis gibi idi. Her halde inhisarlann esash surette tetkikleri Türkiyede ergeç tatbikı lâbüt malî ve iktısadî ıslahattan pek mühim bir cüz ve nek esaslı bir mukaddeme dir. Bu hftkîklerden ona göre istifa'îe olunmasuu ehemmiyetle bekliyeceğiz. YÜNUS NADt îktısat Vekâletinde Denlı re Hava Isleri musteşarlığına tayin edılecek olan Seyn' sefain Müdirl umumisl Sadullah Bey Ya hürriyet,Ya ölüm! Makedonya dağlarında boğuşan Bulgar komi tacıları bu yazıyı alınlarına kanla yazmışlardı r ; t Peyami Safa müsabakası Kimleri yakarsınız? > L Yazan : Ali Naci lllllllllllllllHIIIIMIIIIIinilllllllllllllllMIIIIIIIIIIIIMIIIHMMMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIM lllllllllflMIUIHIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIMIIMMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIII Peyami Saîa Arkadaşımız Peyami Safa tarafmdan açılan bu fahsî ve son 'derece meraklı edebî müaabakanın mahiyetini ve şartlannı anlamak için, üçüncü gahifemizde «Bana Kalırsa» sütununu okuyunua! Yeni tefrikamız Bulgaristanın uyanışmdan başlıyarak Bulsrar istiklâlini, Balkan Harbinden evvelki Bulgar ^ ihtilâllerini, Balkan Harbini ve Ma kedonya komitasının buşfüne kadarki bütün faaliyetini bütün meraklı ve heyecanh tafsilâtile alnatacaktır. Resmini koydueumuz adam, inanılmaz cesaretile söhreti dillere destan olan «Makedonya komitasının Dağlar Krah Teodor Aieksandroftur. Yann başlıyoruz